Glossa ordinaria

Capitulum 14

Numérotation du verset Apc. 14,1 

Et vidi
et ecce agnus
stabat
supra montem Sion,
et cum illo centum quadraginta quatuor millia
habentes
nomen eius
et nomen Patris eius
scriptum
in frontibus suis.
Numérotation du verset Apc. 14,2 

Et audivi vocem
de celo
tamquam vocem aquarum multarum,
et tamquam vocem tonitrui magni
et vocem quam audivi
sicut citharedorum
citharizantium in citharis suis.
Et cantabant
quasi canticum novum ante sedem
et ante quatuor animalia
et seniores,
et nemo poterat discere canticum,
nisi illa
centum quadraginta quatuor millia qui empti sunt de terra.
Numérotation du verset Apc. 14,4 

Hi sunt qui cum mulieribus non sunt coinquinati,
virgines enim sunt. Hii qui sequuntur agnum
quocumque ierit1
1 ierit] abierit Weber
Hii empti sunt ex omnibus2 primitie Deo
2 omnibus Cor1LP CorS3] hominibus CorS3* Weber
et agno,
Numérotation du verset Apc. 14,5 

et in ore eorum3
3 eorum Rusch Clementina ] ipsorum Weber
non est
inventum
mendacium,
sine macula enim4 sunt
4 enim Cava Weber (S) Rusch Clementina ] om. Cor1LP Weber
ante thronum Dei5
5 ante... Dei Tr83 Rusch ] om. Cor1 LP( Ecclesia dicitur ANTE THRONUM DEI et Glossa exponit sed antiqui non habent) Weber
Numérotation du verset Apc. 14,6 

Et vidi
alterum
angelum
volantem per medium celi6,
6 celi] celum Weber
habentem
evangelium eternum,
ut evangelizaret sedentibus super terram,
et super omnem gentem, et tribum, et linguam, et populum
Numérotation du verset Apc. 14,7 

dicens magna voce :
Timete
Dominum7
7 Dominum] Deum Weber
omnes sancti eius
et date illi honorem,
quia venit hora iudicii eius,
et adorate eum
qui fecit celum, et terram, et mare, et fontes aquarum.
Numérotation du verset Apc. 14,8 

Et alius angelus secutus est eum8
8 eum] om. Weber
dicens : cecidit, cecidit
Babylon illa
magna
que a vino ire fornicationis sue
potavit9 omnes gentes.
9 potavit] potionavit Weber
Numérotation du verset Apc. 14,9 

Et10 angelus tertius
10 et] + alius Weber
secutus est illos dicens voce magna : Si quis adoraverit bestiam
et imaginem eius
et acceperit characterem
in fronte suo11
11 suo] sua Weber
aut in manu sua.
Numérotation du verset Apc. 14,10 

Hic12 bibet
12 hic] et praem. Weber
de vino ire Dei
quod13 mixtum14 est mero
13 quod] qui Weber |
14 mixtum] mixtus Weber |
in calice
ire ipsius,
et cruciabitur igne et sulphure
in conspectu angelorum sanctorum,
et ante conspectum agni,
Numérotation du verset Apc. 14,11 

et fumus
tormentorum eorum
ascendet15
15 ascendet] ascendit Weber
in secula seculorum16,
16 in...seculorum] ante ascendet Weber
nec habent requiem die ac nocte qui adoraverunt bestiam et imaginem eius,
et si quis acceperit
characterem nominis eius.
Numérotation du verset Apc. 14,12 

Hic patientia
sanctorum est
qui custodiunt
mandata Dei
et fidem Iesu.
Numérotation du verset Apc. 14,13 

Et audivi vocem de celo dicentem mihi17 :
17 mihi] om. Cor1 LP ( in ecclesia additur sed antiqui non habent ) Weber
Scribe :
beati mortui
qui in Domino
moriuntur.
Amodo iam dicit
Spiritus,
ut requiescant
a laboribus suis
opera enim illorum sequuntur illos.
Numérotation du verset Apc. 14,14 

Et vidi
et ecce nubem candidam
et supra
nubem sedentem
a similem18 hominis
18 similem] + Filio Weber
habentem in capite suo
coronam auream,
et in manu sua
falcem acutam.
Numérotation du verset Apc. 14,15 

Et alius19 angelus
19 alius] alter Weber
exivit de templo,
clamans voce magna ad sedentem super nubem :
Mitte falcem tuam
et mete,
quia hora est20
20 est] venit Weber
ut metatur quoniam maturuit21
21 maturuit] aruit Weber
messis terre.
Numérotation du verset Apc. 14,16 

Et misit qui sedebat super22 nubem, falcem suam in terram, et messuit eam23
22 super] supra Weber |
23 messuit eam] messa est terra Weber |
Numérotation du verset Apc. 14,17 

Et alius angelus
exivit de templo
quod est in celo
habens et ipse falcem acutam.
Numérotation du verset Apc. 14,18 

Et alius angelus exivit24 de altari
24 exivit] om. Weber
qui habet potestatem
supra ignem,
et aquam25
25 et aquam] om. Weber
et exclamavit26 voce magna
26 exclamavit] clamavit Weber
ad eum27
27 ad eum] om. Weber
qui habebat falcem acutam
dicens : Mitte
falcem tuam acutam et vindemia botros vinee terre,
quoniam mature sunt uve eius.
Numérotation du verset Apc. 14,19 

Et
misit angelus falcem suam acutam28
28 acutam] om. Weber
in terram
et vindemiavit vineam terre, et misit in lacum ire Dei magnum,
Numérotation du verset Apc. 14,20 

et calcatus est lacus
extra
civitatem,
et exivit sanguis de lacu usque ad frenos equorum
per stadia
mille
sexcenta.

Capitulum 14

Numérotation du verset Apc. 14,1 
Et vidi
marg.| ET  VIDI. Ostensa gravissima persecutione quam patietur Ecclesia ab Antichristo et eius apostolis, ad consolationem ostendit, qualem habeat adiutorem, et qualem ipse habeat familiam.
et ecce agnus
interl.| Christus pro nobis immolatus
stabat
interl.| ut adiuvans
supra montem Sion,
interl.| id est Ecclesiam virtutibus celsam et Deum contemplantem
et cum illo centum quadraginta quatuor millia
marg.| CENTUM  QUADRAGINTA  MILLIA. In virginitate perfectissimos, in fide Trinitatis ex quatuor mundi partibus collectos.
habentes
interl.| tales quales fuerunt
nomen eius
interl.| quia Christiani vocabuntur
et nomen Patris eius
interl.| quia 'dii' dicentur
scriptum
interl.| indelebiliter
in frontibus suis.
interl.| quia in manifesto confitentur
Numérotation du verset Apc. 14,2 
Et audivi vocem
interl.| desiderium vel ad monitionem
de celo
interl.| ab his qui cum eo erant
tamquam vocem aquarum multarum,
interl.| id est multorum populorum quia de multis populis congregati sunt
et tamquam vocem tonitrui magni
marg.| TONITRUI. Quia terret eos, qui ad consortium suum venire suffugiunt.
et vocem quam audivi
interl.| vel 'erat'
sicut citharedorum
marg.| CITHAREDORUM. Quia ipsi qui ad hoc se instituerunt ut extenderent sua corda devota super lignum crucis.
citharizantium in citharis suis.
interl.| non alienis
marg.| CITHARIZANTIUM. Quod ex officio habebant opere implebant.
Et cantabant
marg.| ET  CANTABANT. Id est de integritate anime et corporis exultabunt, quod gaudium numquam eis veterascet, sed semper est eis ut novum.
quasi canticum novum ante sedem
interl.| id est in presentia eorum in quibus sedet
et ante quatuor animalia
interl.| id est predicatores
et seniores,
interl.| id est iudices
et nemo poterat discere canticum,
interl.| id est de integritate sua gaudere
nisi illa
interl.| nisi illi virgines
centum quadraginta quatuor millia qui empti sunt de terra.
interl.| ideo quia de terra estis ne desperetis
marg.| QUI  EMPTI  SUNT. Id est quos ad hoc ut essent virgines sanguis Christi elevavit.
Numérotation du verset Apc. 14,4 
Hi sunt qui cum mulieribus non sunt coinquinati,
interl.| cum aliquibus sordibus mundi vel ad litteram
virgines enim sunt. Hii qui sequuntur agnum
interl.| id est imitantur Christum
quocumque ierit1
1 ierit] abierit Weber
interl.| integritate anime et corporis
Hii empti sunt ex omnibus2 primitie Deo
2 omnibus Cor1LP CorS3] hominibus CorS3* Weber
interl.| Patri
et agno,
interl.| Christo
Numérotation du verset Apc. 14,5 
et in ore eorum3
3 eorum Rusch Clementina ] ipsorum Weber
interl.| vel ipsorum
non est
interl.| etsi aliquando fuit
inventum
interl.| in illis invenitur in quibus manet
mendacium,
interl.| verbi
sine macula enim4 sunt
4 enim Cava Weber (S) Rusch Clementina ] om. Cor1LP Weber
interl.| operatione
ante thronum Dei5
5 ante... Dei Tr83 Rusch ] om. Cor1 LP( Ecclesia dicitur ante thronum Dei et Glossa exponit sed antiqui non habent) Weber
interl.| ante Deum iudicemA
A ¶Codd. : Tr83 Rusch
Numérotation du verset Apc. 14,6 
Et vidi
marg.| ET  VIDI. Descripta impugnatione facta per duas bestias, suppositoque auxilio agni et dignitate familie eius ostensa, subiungitur admonitio, ut ad hanc familiam accedant, et comminatio ut ab illa alia declinent.
alterum
marg.| {t. 4 : Erfurt, f. 1203vb ; facsim., p. 566b} ALTERUM. Id est predicatores qui sunt alteri a Christo id est vicem eius exequentes.
angelum
interl.| minorem
volantem per medium celi6,
6 celi] celum Weber
interl.| a terrenis se removentem
marg.| PER  MEDIUM  CELI. Per communem Ecclesiam quam verbis et exemplis secum trahunt.
habentem
interl.| ex iniuncto officio
evangelium eternum,
interl.| et hoc ideo habebat
marg.| EVANGELIUM  ETERNUM. Id est predicationem eterna promittentem, complentes ad eternitatem ducentem.
ut {t. 4 : Erfurt, f. 1203vb ; facsim., p. 566b} evangelizaret sedentibus super terram,
interl.| id est morantibus in contemptu mundi
et super omnem gentem, et tribum, et linguam, et populum
interl.| scilicet omnimodam diversitatem illorum qui in terrenis demorantur
Numérotation du verset Apc. 14,7 
dicens magna voce :
interl.| persuasione
Timete
interl.| casto amore
Dominum7
7 Dominum] Deum Weber
interl.| non illas bestias
omnes sancti eius
interl.| <omnes sancti eius> in plerisque <codicibus> vacat
et date illi honorem,
interl.| vel claritatem
marg.| TIMETE  ET  DATE  ILLI  HONOREM. Bene operando, et bene de eo annuntiando ut per vos gloriosus appareat.
quia venit hora iudicii eius,
marg.| QUIA  VENIT  HORA  IUDICII  EIUS. Quasi non deficiatis : quia non longo tempore patiemini.
et adorate eum
marg.| faciendo vos sibi conformes
qui fecit celum, et terram, et mare, et fontes aquarum.
interl.| etsi timetis defectum, petite ab eo subsidium
Numérotation du verset Apc. 14,8 
Et alius angelus secutus est eum8
8 eum] om. Weber
interl.| secundum diversam annuntiationem
marg.| ET  ALIUS  ANGELUS  SECUTUS. Quia predicatores sibi invicem succedunt.
dicens : cecidit, cecidit
marg.| CECIDIT. Bis positum infinitatem significat, vel valet in quo omnimoda destructio intelligitur.
Babylon illa
interl.| id est omnes confusi in vitiis
magna
interl.| pro multitudine vel superbia
que a vino ire fornicationis sue
interl.| pravo dogmate munita
marg.| VINO  FORNICATIONIS. Id est vitiis et precipue idolatria que est dulcis potus peccantibus quibus alios inquinant et ne recto tramite gradiantur inebriant, unde debetur eis ira Dei.
marg.| Purum vinum bibitur dum flagellat Deus hic ad emendationem, turbidum dum infertur eterna damnatio.
potavit9 omnes gentes.
9 potavit] potionavit Weber
interl.| gentiliter viventes
Numérotation du verset Apc. 14,9 
Et10 angelus tertius
10 et] + alius Weber
interl.| non timidus
marg.| ET  ANGELUS  TERTIUS. Tres ponit pro fide Trinitatis, cum tria hec in eadem persona possint considerari.
secutus est illos dicens voce magna : Si quis adoraverit bestiam
interl.| id est Antichristum
et imaginem eius
interl.| id est se sibi conformem fecerit
et acceperit characterem
interl.| signum nominis eius
in fronte suo11
11 suo] sua Weber
interl.| qui eum confitentur
aut in manu sua.
interl.| qui opere mutatur
Numérotation du verset Apc. 14,10 
Hic12 bibet
12 hic] et praem. Weber
interl.| sicut Babylon
de vino ire Dei
interl.| de eterna damnatione
quod13 mixtum14 est mero
13 quod] qui Weber
14 mixtum] mixtus Weber
marg.| QUOD  MIXTUM. Quasi qui non corrigitur vindicta eius ad correctionem data punietur eterna pena.
in calice
marg.| IN  CALICE. Calix vindicta Dei, ubi de super merum quod ad correctionem hic vindicat, subtus fex id est damnatio, quam in ultimis bibent impii. De vino ergo id est de fece, quod vinum quia vult ad comparationem meri ostendere turbidum, addit   quod mixtum est.
ire ipsius,
interl.| quod iratus Deus propinat
et cruciabitur igne et sulphure
interl.| id est fetore
in conspectu angelorum sanctorum,
interl.| ut visa eorum claritate tabescat
et ante conspectum agni,
Numérotation du verset Apc. 14,11 
et fumus
interl.| id est tenebrositas
tormentorum eorum
marg.| ET  FUMUS  TORMENTORUM. Quia quedam de damnatione malorum numerat : non dicit pro damnatione describenda sed tantum pro terrore inferendo illis quos deterret ab eorum consortio.
ascendet15
15 ascendet] ascendit Weber
interl.| perseverabit
in secula seculorum16,
16 in...seculorum] ante ascendet Weber
marg.| ASCENDET  IN  SECULA. Cum dicit ascendet in secula : notat eternam penam continuari ubi addit nec habent requiem.
nec habent requiem die ac nocte qui adoraverunt bestiam et imaginem eius,
marg.| NEC  HABENT  REQUIEM. Quasi non mirum si illi qui Antichristum adoraverunt tempore ipsius punientur, quia sui etiam precedentes ministri eandem penam habebunt.
et si quis acceperit
interl.| similiter non habet re<quiem >
characterem nominis eius.
interl.| indiscrete aliquod signum de predictis
Numérotation du verset Apc. 14,12 
Hic patientia
interl.| id est pro contuitu eterne pene
sanctorum est
interl.| et eorum
marg.| HIC  PATIENTIA  SANCTORUM. Id est hic debent patienter pati sancti, ne veniant ad eternam penam
qui custodiunt
interl.| opere complent
mandata Dei
interl.| de gemina dilectione
et fidem Iesu.
interl.| quia eum Deum confitentur
Numérotation du verset Apc. 14,13 
Et audivi vocem de celo dicentem mihi17 :
17 mihi] om. Cor1 LP ( in ecclesia additur sed antiqui non habent ) Weber
interl.| quasi illi miseri sed isti felices
Scribe :
interl.| in corde tuo et auditorum
beati mortui
interl.| seculo
qui in Domino
interl.| in confessione Domini
{t. 4 : Erfurt, f. 1204ra ; facsim., p. 567a} moriuntur.
interl.| quando corpus et anima resolvuntur
Amodo iam dicit
interl.| a tempore resurrectionis
Spiritus,
interl.| id est tota Trinitas
ut requiescant
interl.| amplius non patiantur
a laboribus suis
interl.| eorum qua hucusque passi sunt
opera enim illorum sequuntur illos.
marg.| {t. 4 : Erfurt, f. 1204ra ; facsim., p. 567a} OPERA. Id est mercedes operum que sequuntur, quasi dum in mundo erant, maiores tribulationes ad maiorem coronam ingruebant unde adeo abiecti reputabantur, sed iam nihil patientur.
Numérotation du verset Apc. 14,14 
Et vidi
marg.| ET  VIDI. Ostensa remuneratione bonorum per quod invitabat ad consortium eorum supponit damnationem impiorum, ut per terrorem ducat ad idem propositum.
et ecce nubem candidam
interl.| id est sanctos vel dominicam carnem
et supra
interl.| Christus super sanctos sedet vel divinitas super humanitatem
nubem sedentem
interl.| dico
a similem18 hominis
18 similem] + Filio Weber
interl.| quia iam impassibilis et immortalis
marg.| SIMILEM  FILIO 19  HOMINIS. Quia non iam vere erat filius hominis, quia immortalis.
19 sic Rusch
habentem in capite suo
interl.| in se ipso vel in divinitate
coronam auream,
interl.| ad similitudinem triumphantis
interl.| quia vicit diabolum per sapientiam
et in manu sua
interl.| potestate
falcem acutam.
Numérotation du verset Apc. 14,15 
Et alius20 angelus
20 alius] alter Weber
interl.| a Christo
marg.| ANGELUS. Id est sancti qui usque huc fuerant in fidelibus occulti in claritate apparent iudicaturi, orantes cum desiderio ut Deus separationem faciat bonorum et malorum.
exivit de templo,
interl.| in hoc quod servus
marg.| EXIVIT  DE  TEMPO. Exire dicuntur sancti de templo, cum iam apparent non quales olim fuerant, sed quales in eternum mansuri.
clamans voce magna ad sedentem super nubem :
interl.| ad Christum
Mitte falcem tuam
interl.| exerce iudicium
marg.| MITTE  FALCEM. Id est iudiciariam sententiam a bonis malos separantem.
et mete,
interl.| id est collige tuos
quia hora est21
21 est] venit Weber
interl.| vel : venit
marg.| QUIA  HORA. Quia iam est opportunum cum completus sit numerus tuorum.
ut metatur quoniam maturuit22
22 maturuit] aruit Weber
interl.| vel aruit
interl.| quoniam conservata est nequitia malorum et iam non habet locum
messis terre.
Numérotation du verset Apc. 14,16 
Et misit qui sedebat super23 nubem, falcem suam in terram, et messuit eam24
23 super] supra Weber
24 messuit eam] messa est terra Weber
interl.| id est separavit bonos a malis
Numérotation du verset Apc. 14,17 
Et alius angelus
interl.| supradicti sancti aliud officium habentes
marg.| ET  ALIUS  ANGELUS. Cum ostendisset Deum potestatem iudicandi habentem a sanctis implorari, et sic iudicium fieri, ostendit eandem potestatem sanctos habere, et Christum ut iudicent imperare, et illos imperio obedire.
marg.| ALIUS  ANGELUS. Id est Christus qui occultus et vilis fuerat in fidelibus clarus apparuit, et veniens de altari id est de loco secretiori, quod numquam alii sancti scilicet cognitus ab omnibus Deo consubstantialis.
exivit de templo
interl.| quales esset apparuit
quod est in celo
interl.| id est de secreto loco
habens et ipse falcem acutam.
interl.| sicut Christus
Numérotation du verset Apc. 14,18 
Et alius angelus exivit25 de altari
25 exivit] om. Weber
interl.| id est de loco secretiori in quo sancti
qui habet potestatem
interl.| quasi bene poterat percipere quia poterat etiam dare
supra ignem,
interl.| id est eternam penam
et aquam26
26 et aquam] om. Weber
interl.| vel super demones et malos homines
et exclamavit27 voce magna
27 exclamavit] clamavit Weber
interl.| imperio magno
ad eum28
28 ad eum] om. Weber
interl.| id est ad sanctos
qui habebat falcem acutam
interl.| potestatem iudiciariam
dicens : Mitte
interl.| id est exerce iudicium
falcem tuam acutam et vindemia botros vinee terre,
interl.| id est separa maturos in nequitia
marg.| MITTE  FALCEM  ET  VINDEMIA etc. Per messem terre et uvas vinee eorundem malorum damnatio intelligitur, sed tamen per vineam illos determinatius habemus qui maiori studio mala operabantur sicut vinee ut fructificem maior cura quam terre adhibetur.
quoniam mature sunt uve eius.
interl.| quia malitia eorum completa est
Numérotation du verset Apc. 14,19 
Et
interl.| et tali imperio
misit angelus falcem suam acutam29
29 acutam] om. Weber
interl.| scilicet bonorum cetus
in terram
interl.| in terrenos qui iudicandi sunt
et vindemiavit vineam terre, et misit in lacum ire {t. 4 : Erfurt, f. 1204rb ; facsim., p. 567b} Dei magnum,
interl.| id est in infernum ubi multi iram Dei patientur
marg.| ET  MISIT  IN  LACUM. Unde prophetaa : “lacus ubi non erat aqua” id est refrigerium.
a Ier. 38, 6 : « Tulerunt ergo Ieremiam, et projecerunt eum in lacum Melchiae filii Amelech, qui erat in vestibulo carceris et submiserunt Ieremiam funibus in lacum, in quo non erat aqua sed lutum ».
Numérotation du verset Apc. 14,20 
et calcatus est lacus
interl.| id est puniti sunt in inferno positi
extra
interl.| quia pena illa non erit purgatoria
civitatem,
interl.| Ecclesiam et congregationem bonorum que est civitas sanctificata
et exivit sanguis de lacu usque ad frenos equorum
interl.| id est usque ad rectores subditorum
marg.| ET  EXIVIT  SANGUIS. Eterna pena pro peccato sanguis non vinum quod in cellario Dei ponitur.
marg.| USQUE  AD  FRENOS. Id est usque ad ipsos rectores iniquorum puniendos, scilicet diabolos.
per stadia
interl.| id est per omnes voluptuosos ludentes vanitatibus
marg.| PER  STADIA. Omnes ludis mundi, id est vitiis detentos qui vel simpliciter in hoc sunt perfecti quod per sex habemus, vel perfectiores quod per centum, vel perfectissimi quod per mille.
mille
interl.| perfectos in malo
sexcenta.
interl.| mediocres et etiam minores


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Apc. Capitulum 14), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=83&chapitre=83_14)
Signaler un complément d'information

Notes :