Nicolaus de Lyra

Capitulum 40

Numérotation du verset Ex. 40,1 

Locutusque est Dominus ad Moysen dicens:
Numérotation du verset Ex. 40,2 

Mense
primo,
die prima mensis, eriges tabernaculum testimonii,
Numérotation du verset Ex. 40,3 

et pones in eo arcam dimittesque ante illam velum
Numérotation du verset Ex. 40,4 

et illata mensa pones super eam que rite precepta sunt candelabrum stabit cum lucernis suis
Numérotation du verset Ex. 40,5 

et altare aureum in quo adoletur incensum coram arca testimonii tentorium in introitu tabernaculi pones
Numérotation du verset Ex. 40,6 

et ante illud altare holocausti
Numérotation du verset Ex. 40,7 

labrum inter altare et tabernaculum quod implebis aqua
Numérotation du verset Ex. 40,8 

circumdabisque atrium tentoriis et ingressum eius
Numérotation du verset Ex. 40,9 

Et assumpto unctionis oleo
ungues tabernaculum
cum vasis suis,
ut sanctificentur
Numérotation du verset Ex. 40,10 

altare holocausti et omnia vasa eius
Numérotation du verset Ex. 40,11 

labrum cum basi sua omnia unctionis oleo consecrabis ut sint sancta sanctorum
Numérotation du verset Ex. 40,12 

Applicabisque Aaron
et filios eius
ad fores
tabernaculi testimonii,
et lotos aqua
Numérotation du verset Ex. 40,13 

indues
sanctis vestibus,
ut ministrent mihi,
et unctio eorum in sacerdotium proficiat sempiternum.
Numérotation du verset Ex. 40,14 

fecitque Moyses omnia que preceperat Dominus
Numérotation du verset Ex. 40,15 

igitur mense primo anni secundi in prima die mensis collocatum est tabernaculum
Numérotation du verset Ex. 40,16 

erexitque Moyses illud1 et posuit tabulas ac bases et vectes statuitque columnas
1 Moyses illud] inv. Weber
Numérotation du verset Ex. 40,17 

et expandit tectum super tabernaculum imposito2 desuper operimento sicut Dominus imperaverat3
2 ab hinc defecit |
3 imperaverat] imperarat Weber |
Numérotation du verset Ex. 40,18 

posuit et testamentum4 in arca subditis infra vectibus et oraculum desuper
4 testamentum] testimonium Weber
Numérotation du verset Ex. 40,19 

cumque intulisset arcam in tabernaculum testimonii5 appendit ante eam velum ut expleret Domini iussionem
5 testimonii] om. Weber
Numérotation du verset Ex. 40,20 

posuit et mensam in tabernaculo testimonii ad plagam septentrionalem extra velum
Numérotation du verset Ex. 40,21 

ordinatis coram propositionis panibus sicut preceperat Dominus Moysi
Numérotation du verset Ex. 40,22 

posuit et candelabrum in tabernaculo6 testimonii e regione mense in parte australi
6 tabernaculo] tabernaculum Weber
Numérotation du verset Ex. 40,23 

locatis per ordinem lucernis iuxta preceptum Domini
Numérotation du verset Ex. 40,24 

posuit et altare aureum sub tecto testimonii contra velum
Numérotation du verset Ex. 40,25 

et adolevit super eo incensum aromatum sicut iusserat Dominus Moysi7
7 Moysi] om. Weber
Numérotation du verset Ex. 40,26 

posuit et tentorium in introitu tabernaculi testimonii8
8 testimonii] om. Weber
Numérotation du verset Ex. 40,27 

et altare holocausti in vestibulo testimonii offerens in eo holocaustum et sacrificia ut Dominus imperaverat9
9 imperaverat] imperarat Weber
Numérotation du verset Ex. 40,28 

labrum quoque statuit intra10 tabernaculum testimonii et altare implens illud aqua
10 intra] inter Weber
Numérotation du verset Ex. 40,29 

laveruntque Moyses et Aaron ac filii eius manus suas et pedes
Numérotation du verset Ex. 40,30 

cum ingrederentur tectum federis et accederent ad altare sicut preceperat Dominus
Numérotation du verset Ex. 40,31 

erexit et atrium per gyrum tabernaculi et altaris ducto in introitu eius tentorio postquam cuncta
perfecta sunt
Numérotation du verset Ex. 40,32 

operuit nubes tabernaculum testimonii et gloria Domini implevit illud
Numérotation du verset Ex. 40,33 

nec poterat Moyses
ingredi tectum federis,
nube operiente omnia,
et maiestate Domini coruscante, quia cuncta nubes operuerat.
Numérotation du verset Ex. 40,34 

si quando tabernaculum nubes11 deserebat proficiscebantur filii Israel per turmas suas
11 tabernaculum nubes] inv. Weber
Numérotation du verset Ex. 40,35 

si pendebat desuper manebant in eodem loco
Numérotation du verset Ex. 40,36 

nubes quippe Domini incubabat per diem tabernaculo et ignis in nocte videntibus cunctis12 populis Israel per cunctas mansiones suas.
12 cunctis] om. Weber
EXODUS EXPLICIT13
13 EXODUS EXPLICIT] EXPLICIT LIBER ELLESMOTH ID EST EXODUS Weber

Capitulum 40

Numérotation du verset Ex. 40,1 
ad litteram
marg.| a {1.897} .1. Locutusque est dominus ad etc.b Postquam descripta est tabernaculi constructio, hic consequenter describitur eius electioc, ubi premittitur preceptum Domini, cum dicitur.
a ¶Codd. : <cap. 40> BSG34 Ed15090 Ed1603
b ad etc.] om. BSG34
c eius electio] inv. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,2 
moraliter
marg.| {1.897} .1. Mense primo, Die etc. Et hoc secundum suas partes descriptas superius et expositas, tamen per hoc tabernaculum Domini convenienter potest anima fidelis intelligi : nam in ea dominus per gratiam inhabitat. Apc. 21.a. Ecce tabernaculum Dei cum hominibus etc. Hoc autem tabernaculum sursum erigitur per spem bonorum celestium, ex meritis et gratia provenientem, et figitur seu stabilitur per firmam fidem eorum, {1.898} que tenet et docet sancta mater ecclesia, et dilatatur per Dei et proximi caritatem : et ista fiunt primo mense prima die mensis id est in initio vite presentis, et hoc quantum ad pueros baptizatos secundum habitus dictarum virtutum qui dantur divinitus in baptismo, sed actus earum tunc apparent quando incipiunt habere usum rationis, ut sic cum gratia operetur liberum arbitrium ad consecutionem vere beatitudinis. Quam nobis concedat Iesus Christus, qui cum patre etc.
Numérotation du verset Ex. 40,2 
ad litteram
marg.| .2. Mense primo, scilicet secundi anni ab exitu de Egyptod.
d ab exitu de Egypto] de Egypta ab exitu BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,3 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,4 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,5 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,6 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,7 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,8 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,9 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,10 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,11 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,12 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,13 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,14 
marg.| Secundo ponitur executio Moysi, cum dicitur  : Fecitque Moyses omnes que preceperat {1.898}   Dominus. e
e omnes que preceperat Dominus] etc. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,15 
marg.| Et primo quantum ad ipsum tabernaculum, etc. cum dicitf : Collocatum est tabernaculum g.
f etc. cum dicit] cum dicitur BSG34
g tabernaculum] + etc. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,16 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,17 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,18 
marg.| Secundo quantum ad ea que erant intra sanctum sanctorum, ibih : .3. Posuit et testimonium in arca i id est tabulas que erant in testimonium federis inter Deum et populum.
h ibi] om. BSB34
i in arca] om. BSB34
marg.| .4. Et oraculum ad super id est propitiatorum.
Numérotation du verset Ex. 40,19 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,20 
marg.| Tertio quantum ad ea que erant extra sanctum sanctorum in tabernaculo, cum dicitur : Posuit et mensam in tabernaculo testimonii ad plagam septentrionalem j etc.
j in tabernaculo... septentrionalem ] om. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,21 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,22 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,23 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,24 
marg.| {1.899} .1. Posuit k   altare aureum sub tecto testimonii id est tabernaculi quia vocabatur tabernaculum testimoniil.
k Posuit] + et BSG34
l tabernaculum testimonii] testimonium tabernaculi BSG34
marg.| .2. Contra velum. Dividens sanctum et sanctum sanctorum. Etm per hoc quod dicit   Contra velum et non intra, patet quod supra dictum est tricesimo capitulo scilicet quod altare incensi quod est idem quod altare aureum, non erat intra sanctum sanctorum sed extra, inter mensam propositionis et candelabrum.
m Et] om. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,25 
marg.| .3. Et adolevit super eo incensum, scilicet ipsen Moyses quia faciebat officium sacerdotale quousque Aaron et filii eius essent consecrati, secundum illos qui dicunt quod consecratio sacerdotum non erat completa die erectionis tabernaculi secundum alios qui dicunt quod illa dies fuit octava consecrationis sueo non solum Moyses obtulit illo die, sed etiam Aaron et filii eius, ut habetur Levitici 9p 1. De his opinionibus dicetur Nm. 7. Consequenter agitur de erectione eorum que erant extra tabernaculum in atrio, cum dicitur.
n ipse] propter BSG34
o consecrationis sue] sue consecrationis et BSG34
p 9 BSG34] 11 Edd1603
1 Lv. 9, 1 sqq.
Numérotation du verset Ex. 40,26 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,27 
marg.| .4. Et altare holocausti in vestibulo id est in atrio.
marg.| .5. Offerens scilicetq Moyses et etiam Aaron et filii eius secundum aliquos, ratione dicta.
q scilicet] id est BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,28 
marg.| .6. Labrum quoque statuit inter tabernaculum testimonii et altare r scilicet holocausti, non tamen directe inter utrumque, sed aliquantulum a latere id ests   laveruntque in eot   Moyses et Aaron, scilicet quando fuerunt consecrati, et poterant accedere {1.900} ad tabernaculum testimonii.
r tabernaculum testimonii et altare] etc. Ed1590
s a latere id est] altare BSG34
t in eo] om. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,29 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,30 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,31 
marg.| .7. Erexit et atrium u id est columnas et cortinas claudentes atrium   per gyrum tabernaculi, non tamen equale erat spatium atriiv in circumitu tabernaculi quia ante ostium tabernaculi, quod erat in parte orientali spatium atrii habebat quinquaginta cubitos in quadrum, in aliis autem tribus partibus habebat viginti cubitos latitudinis excepta spissitudine parietum tabernaculi.
u et atrium] etc. BSG34
v atrii] om. BSG34
marg.| .8. Postquam cuncta perfecta sunt operuit nubes tabernabulum w in signum divine acceptationis et presentie sue.
w nubes tabernacumlum BSG34 ] etc. edd.
Numérotation du verset Ex. 40,32 
marg.| .9. Et gloria Domini implevit illud x id est nubes gloriosa que erat signum presentie eius, non solum supra tabernaculum sed etiamy intra.
x Domini... illud] etc. BSG34
y etiam] om. BSG34
Numérotation du verset Ex. 40,33 
marg.| .10. Nec poterat Moyses ingredi scilicetz propter reverentiam presentie omini, etaa habetur simile Tertio Regum 8.ab 2 ubi dicitur quod « non poterant sacerdotes stare et ministrare propter nebulam », non quia obscuraret eorum aspectum, sed quia erat divine presentie signum. Unde ibi subditur :   Impleverat enim gloria Domini domum Domini ac   , et ideo non poterunt ibi stare, propter Dei reverentiam, sicut et Moysi volenti appropinquare ad rubum dictum est.   Ne appropies ad   , inquit,   huc. Cum autem nubes recessit de medio tabernaculi stans supra tabernaculum, signum fuit quod Moyses tunc poterat ingredi administrandum,   siquando ae   nubes tabernaculum deserebat, ita quod non stabat supra tabernaculum immediate erat signum motionis castrorum, et sequebantur nubem, et ubi quiescebat nubes, ibi ponebant castra.
z scilicet] etc. sed BSG34
aa et] ut BSG34
ab 8] 7.b Ed1590
ac domum Domini] om. hom. BSG34
adappropies] approperes BSG34
ae Siquando BSG34] Sed quando edd.
2 3Rg. 8, 11.
Numérotation du verset Ex. 40,34 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,35 
marg.| [¶sine postilla]
Numérotation du verset Ex. 40,36 
marg.| {1.901} .1. Nubes quippe Domini af   incubabat per diem ad refrigerium estus solis,
af Domini BSG34] om. edd.
marg.| {LYR4.40.36L1} .2. Et ignis in nocte ad prestandum beneficium lucis.ag
ag lucis] + Explicit Exodus scriptor sit sic benedictus BSG
marg.| {LYR4.40.36L2}Ut autem predicta melius intelligantur, expressi hic in figura situm tabernaculi et atrii et eorum que erant intra ipsa prout possunt in plano figurari, sed oportet multa supplere per imaginationem videntis figuram et possunt de facili suppleri si habeantur in memoria illa que superius de istis erantah expressaai.
ah erant BSG34 ]sunt P11972
ai videntis... expressa] edd.
marg.| {LYR4.40.36L3} Hic in presenti describitur modus situandi tabernacum et atrium circa ipsum prout potest in plano figurari. aj [=> figura 22 <=]
aj Hic in... figurari Mz169] om. P11972 ; edd.
marg.| ||Pars occidentalis atrii||
marg.| ||Pars posterior taberbaculi que dicebatur Sanctum sanctorum in qua erat arca propitiatorium et duo cherubim||
marg.| Pars aquilonaris || Pars anterior tabernaculi in qua erat altare thimianiatis in parte eius occidentali contra velum dividens ( ?) inter partem posteriorem et anteriorem tabernaculi et mensa proponit in latere eius aquilonari et candelabrum in latere australi || pars australis ||
marg.| ||Introitus tabernaculi qui claudebatur velo pendente ad quinque columpnas||
marg.| ||pars orientalis atrii ubi erat introitus||
marg.| marg.|marg.| + {LYR4.40.36L4} Notandum que in hoc spatio atrii quod erat ante tabernaculum erat altare holocausti sub ditoak sicut dictum fuital. Non tantum directe ante introitum tabernaculi sed declinando aliquantulum ad... am. Cuius altaris figure propositaan supra protracti. ao
ak sub dito] coniec., subdino ? Mz169
al fuit] + cxo ? super ras. non lego Mz169
am ad] + lac. (15 *) in ras.
an proposita] coniec., ppa Mz160
ao ¶Codd. : Mz169, f. 209r marg. ; cett. om.
marg.| marg.|marg.| + {LYR4.40.36L5} Item notandum quod in figura ista primum circuli in modum lineeap facti significant columpnas atrii per circuitum ita quod per circulum figurantur pes columpne et imaginari debet erigi in altum super pedem et eodem modo in similibus figuris tabernaculi linee tuncaq protracte de columpna ad columnam significant cortinas claudentes atrium et singula spatia inter columnas continent quinque cubitos hec excepto quod pedes columpnarum in eisdem spatiis continentur. ar
ap linee] coniec., liê Mz169
aq tunc] coniec.
ar ¶Codd. : Mz169, f. 209r ; cett. om.
marg.| marg.|marg.| + {LYR4.40.36L6} Item columpne angulares atrii sic accipiende sunt quod una computatur cum columpnis longitudinis atrii, alia sequens cum columpmnis latitudinis atrii et sic de aliis duobus et cratulus positus iuxta illa columpnam angularem ostendit cum quibus columnis debeat computari qua cratulus ille dividit eam a numero aliarum sequentium et licet multi super passum istum multa dixerunt tamen non video quod aliter possit salvari numerus columpnarum et spatiorum intermediorum prout in textu continetur, etsi alius melius videa placet mihi. as
as ¶Codd. : Mz169, f. 209r ; cett. om.
marg.| {LYR4.40.36L7} <alia redactio> Totum istud spatium quod est circa tabernaculum dicitur atrium tabernaculi cuius atrii tota longitudo ab oriente in occidentem est centum cubitorum et eius latitudo que est a meridie in aquilonem quinquaginta cubitorum. In hoc autem atrio sic erat tabernaculum situatumat quod a latere orientali huius atrii usque ad ingressum tabernaculi erant quinquaginta cubiti. Ab aliis autemau tribus lateribus, scilicet meridionali, occidentali et aquilonari corpus tabernaculi sive parietes eius distabant viginti cubitis et in circuitu atrii erant columpne erecte que figurantur in quatuor angulis per parvos circulos et ita debet intelligi in aliis lateribus et in illis columnis pendebant tentoria vel cortine per totum circuitum. av
at situatum] situatim BSG34
au autem BSG34] om. P11972
av ¶Codd. : <cap. 40:36> BSG34 P11972 Ed15090 Ed1603
marg.| {LYR4.40.36L8} <alia redactio> Ut autem predicta melius intelligantur, expressi in figura situm tabernaculi et atrii et eorum que erant intra ipsa prout in plano figurari possuntaw, sed oportet multa supplere per imaginationem circuli parvi in circuitu huius spatii positi significant columnas atrii, linee vero precedentes a circulo in circumitu significant cortinas ad columnas pendentes et atrium claudentes. ax
aw in plano figurari – possunt P11972] inv. BSG34
ax ¶Codd. : BSG34 P11972  ; om. Mz169 Ed15090 Ed1603
prol.| [=> figura 22 <=] P11972
[=> figura 22 <=] az
az BSG34
marg.| {LYR4.40.36L5.2} <alia redactio> Totum istud spatium quod est circa tabernaculum dicitur atrium tabernaculi cuius atrii tota longitudo ab oriente in occidentem est centum cubitorum et eius latidudo que est a meridie in aquilonem quinquaginta cubitorum. In hoc autem atrio sic erat tabernaculum situatum quod a latere orientali huius atrii usque ad ingressum tabernaculi erant quinquaginta cubiti ab aliis lateribus scilicet meridionali, occidentali et aquilonari, corpus tabernaculi sive parietes eius distabant viginti cubitis et in circuitu atrii erant columpne erecte que figurantur in quatuor angulis per parvos circulos et ita debet intelligi in aliis lateribus et in illis columpnis pendebant tentoria vel cortine per totum circuitum.ba
ba ¶Codd. : BSG34 (sparsim contuli), P11972  ; om. Mz169 Ed15090 Ed1603
marg.| {LYR4.40.36L5.3} <alia redactio> Totum spatium autem intra contentum debet intelligi centum cubitorum longitudinis et quinquaginta latitudinis, et medietas huius spatii ab oriente usque ad tabernaculum intelligenda est quadrata equi latera, scilicet quinquaginta cubitorum longitudinis ab oriente in occidentem : et quinquaginta latitudinis, scilicet ab aquilone versus meridiem, {1.902} et in hoc spatio ante tabernaculum debet situari Altare holocaustorum. In alia vero medietate totius spatii debet situari tabernaculum, habent triginta cubitos longitudinis, et latitudinis, a posteriori parte tabernaculi usque ad cortinas atrii versus occidentem spatium viginti cubitorum latitudinis : et a latere tabernaculi Aquilonari usque ad cortinas spatium viginti cubitorum et similiter a latere eius meridionali usque ad cortinas spatium viginti cubitorum, et sic patet medietas secunda intra cortinas contenti totius spatii quinquaginta cubitos habet longitudinis, et quinquaginta latitudinis, et defectum pictoris in hoc intellectus suppleat inspectoris. In orientali vero parte tabernaculi situandum est candelabrum, mensa propositionis, et altare incensi. In occidentali vero parte eius situanda est arca, duo Cherubin, et propitiatorium in locis infra descriptis.bb
bb ¶Codd. : <cap. 40:36> Ed1590 Ed1603


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ex. 40), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 27/07/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=04&chapitre=04_40)
Signaler un complément d'information

Notes :