Glossa ordinaria

Capitulum 15

Numérotation du verset Nm. 15,1 

Locutus est Dominus ad Moysen dicens:
Numérotation du verset Nm. 15,2 

Loquere filiis1 ad filios Israel et dices ad eos cum ingressi fueritis terram habitationis vestre quam ego dabo vobis
1 filiis Rusch ]ad filios Weber
Numérotation du verset Nm. 15,3 

et feceritis oblationem Domino in holocaustum aut victimam vota solventes vel sponte offerentes munera aut in sollemnitatibus vestris adolentes odorem suavitatis Domino de bobus sive de ovibus.
Numérotation du verset Nm. 15,4 

Offeret quicumque immolaverit victimam sacrificium
simile decimam partem ephi conspersam2 oleo
2 conspersam Rusch ] consperse Weber
quod mensuram habebit quartam partem hin
Numérotation du verset Nm. 15,5 

et vinum
ad liba fundenda eiusdem mensure dabit in holocausto sive in victima per agnos singulos
Numérotation du verset Nm. 15,6 

et arietis erit sacrificium simile duarum decimarum que conspersa sit oleo tertie partis hin
Numérotation du verset Nm. 15,7 

et vinum
ad libamentum tertie partis eiusdem mensure offeret in odorem suavitatis Domino
Numérotation du verset Nm. 15,8 

quando vero de bobus
feceris holocaustum aut victimam3
3 victimam Rusch ] hostiam Weber
ut impleas votum vel pacificas victimas
Numérotation du verset Nm. 15,9 

dabis per singulos boves simile tres decimas
consperse oleo
quod habeat medium mensure hin
Numérotation du verset Nm. 15,10 

et vinum
ad liba fundenda eiusdem mensure in oblationem suavissimi odoris Domino
Numérotation du verset Nm. 15,11 

sic facietis
Numérotation du verset Nm. 15,12 

per singulos boves
et arietes
et agnos
et hedos
Numérotation du verset Nm. 15,13 

tam indigene
quam peregrini
Numérotation du verset Nm. 15,14 

eodem ritu offerent sacrificia
Numérotation du verset Nm. 15,15 

unum preceptum erit atque iudicium tam vobis quam advenis terre
Numérotation du verset Nm. 15,16 

locutus est Dominus ad Moysen dicens
Numérotation du verset Nm. 15,17 

loquere filiis Israel et dices ad eos
Numérotation du verset Nm. 15,18 

cum veneritis
in terram
quam dabo vobis
Numérotation du verset Nm. 15,19 

et comederitis de panibus regionis illius separabitis primitias Domino4
4 Domino] Domimo cacogr. Rusch
Numérotation du verset Nm. 15,20 

de cibis vestris
sicut de areis primitias
separatis
Numérotation du verset Nm. 15,21 

ita et de pulmentis dabitis primitiva Domino
Numérotation du verset Nm. 15,22 

quod si per ignorantiam
preterieritis quicquam horum que locutus est Dominus ad Moysen
Numérotation du verset Nm. 15,23 

et mandavit per eum ad vos a die qua cepit iubere et ultra
Numérotation du verset Nm. 15,24 

oblitaque fuerit facere multitudo, vitulum
offeret5 de armento
5 vitulum offeret Rusch ] offeret vitulum Weber
holocaustum in odorem suavissimum Domino et sacrificia6 eius ac liba
6 sacrificia Rusch ] sacrificium Weber
ut cerimonie eius7 postulant hircumque
7 eius Rusch] om. Weber
pro peccato
Numérotation du verset Nm. 15,25 

et rogabit sacerdos
pro omni multitudine filiorum Israel et dimittetur eis quoniam non sponte peccaverunt nihilominus offerentes incensum
Domino pro se et pro peccato atque errore suo
Numérotation du verset Nm. 15,26 

et dimittetur universe plebi filiorum Israel et advenis qui peregrinantur inter vos quoniam culpa est omnis populi per ignorantiam
Numérotation du verset Nm. 15,27 

quod si anima una nesciens peccaverit, offeret capram anniculam pro peccato suo
Numérotation du verset Nm. 15,28 

et deprecabitur pro ea
sacerdos
quod inscia peccaverit coram Domino impetrabitque ei veniam et dimittetur illi
Numérotation du verset Nm. 15,29 

tam indigenis quam advenis una lex erit omnium qui peccaverint ignorantes
Numérotation du verset Nm. 15,30 

anima vero que per superbiam
aliquid commiserit sive civis sit ille sive peregrinus quoniam adversum Dominum rebellis fuit, peribit de populo suo
Numérotation du verset Nm. 15,31 

verbum enim Domini contempsit et preceptum illius fecit irritum idcirco delebitur et portabit iniquitatem suam
Numérotation du verset Nm. 15,32 

factum est autem cum essent filii Israel in solitudine et invenissent hominem colligentem ligna in die sabbati
Numérotation du verset Nm. 15,33 

obtulerunt eum Moysi et Aaron et universe multitudini
Numérotation du verset Nm. 15,34 

qui recluserunt eum in carcerem nescientes quid super eo facere deberent
Numérotation du verset Nm. 15,35 

dixitque Dominus ad Moysen morte moriatur homo iste obruat eum lapidibus
omnis turba extra castra
Numérotation du verset Nm. 15,36 

cumque eduxissent eum foras obruerunt lapidibus et mortuus
est sicut preceperat Dominus
Numérotation du verset Nm. 15,37 

dixit quoque Dominus ad Moysen
Numérotation du verset Nm. 15,38 

loquere filiis Israel et dices ad eos ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum ponentes in eis vittas hyacinthinas
Numérotation du verset Nm. 15,39 

quas cum viderint recordentur omnium mandatorum Domini nec sequantur cogitationes suas et oculos per res varias fornicantes
Numérotation du verset Nm. 15,40 

sed magis memores preceptorum Domini faciant ea sintque sancti Deo suo
Numérotation du verset Nm. 15,41 

Ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Egypti ut essem Deus vester8.
8 Deus vester Rusch ] inv. Weber

Capitulum 15

Numérotation du verset Nm. 15,1 
Locutus est Dominus ad Moysen dicens:
Numérotation du verset Nm. 15,2 
Loquere filiis1 ad filios Israel et dices ad eos cum ingressi fueritis terram habitationis vestre quam ego dabo vobis
1 filiis Rusch ]ad filios Weber
Numérotation du verset Nm. 15,3 
et feceritis oblationem Domino in holocaustum aut victimam vota solventes vel sponte offerentes munera aut in sollemnitatibus vestris adolentes odorem suavitatis Domino de bobus sive de ovibus.
Numérotation du verset Nm. 15,4 
Offeret quicumque immolaverit victimam sacrificium
interl.| spiritualem scientiam in meditatione legis
simile decimam partem ephi conspersam2 oleo
2 conspersam Rusch ] consperse Weber
interl.| caritate et misericordia
quod mensuram habebit quartam partem hin
Numérotation du verset Nm. 15,5 
et vinum
interl.| gratiam spiritualem vel communicationem passionis Christi
ad liba fundenda eiusdem mensure dabit in holocausto sive in victima per agnos singulos
marg.| SACRIFICIUM  SIMILE, etc. Fidem incarnationis Christi que in lege plenissime commendatur, vel observantiam Decalogi.
marg.| HIERONYMUS. IOSEPHUS. Lex precipit in privatis publicisque sacrificiis etiam farinam mundissimam adiici, in agno quidem assarii unam mensuram, in ariete duorum, in tauro trium, et super altare oleo mixtum. Nam et oleum offerunt immolantes, in bove quidem hin medietatem, in ariete huius mensure tertiam partem, et quartam in agno. hin autem mensura Hebreorum antiqua, fere choros antiquos duos capiens, secundum quam oleum offerebant. Est autem (ut in Ruth legitur) ephi mensura trium modiorum. hin autem (ut illi volunt qui de ponderibus et mensuris scripserunt) sextarii mensuram tenet. Qui ita nominatur, quia sexta pars est congii.
marg.| HIERONYMUS. Allegorice. Iubetur ergo per singulas species animalium que offeruntur sacrificium adhiberi. Quia nos in terram Ecclesie per Domini gratiam intrabimus per singulas species bonorum operum, scientiam spiritualem in meditatione divine legis adhibere debemus. Mensura igitur ephi, que tres mensuras habet, significat fidem sancte Trinitatis, cuius decimam debemus offerre, id est fidem incarnationis Christi, que in lege plenissime commendatur vel observantiam decalogi. Iubemur ergo offerre oleum, id est caritatem et misericordiam, et vinum ad libamentum, id est gratiam spiritualem et communicationem passionis Christi. Et hec iuxta partionem mensure hin, id est secundum distributionem perfecte devotionis. Senarius enim, quia perfectus est, perfectionem cuiusque rei significat. Quid est ergo aliud in agni oblatione decimam partem ephi offerre, simile consperse oleo iuxta quartam partem hin, et vinum eiusdem mensure ad liba fundenda, nisi simplicitatem morum cum legis scientia et prudentia evangelica exhibere? Non placet enim simplicitas sine prudentia, neque prudentia sine simplicitate. Undea: «Estote prudentes sicut serpentes, et simplices sicut columbe». Et stulticia senim icut et versutia Deo abominabilis est.
a Mt. 10, 16.
Numérotation du verset Nm. 15,6 
et arietis erit sacrificium simile duarum decimarum que conspersa sit oleo tertie partis hin
Numérotation du verset Nm. 15,7 
et vinum
interl.| gratiam spiritualem
ad libamentum tertie partis eiusdem mensure offeret in {t. 1: Erfurt, f. 155va; facsim., p. 310a} odorem suavitatis Domino
marg.| ET  ARIETES  ERIT. AUGUSTINUS. In oblatione arietis due decime simile offeruntur, olei et vini, tertia pars hin. Quia aries rectorum ordinem signat, bene cum duabus decimis offertur, cum quilibet Decalogum legis intellectu {t. 1: Erfurt, f. 155va; facsim., p. 310a} et operatione tenens, rectoris officio delegatur. Olei vero atque vini tertia pars hin exhibetur, quando ab eo caritas, et misericordia, et gratia spiritualis doctrine circa subiectos impenditur.
Numérotation du verset Nm. 15,8 
quando vero de bobus
interl.| predicatoribus
feceris holocaustum aut victimam3
3 victimam Rusch ] hostiam Weber
interl.| alii: hostiam
ut impleas votum vel pacificas victimas
Numérotation du verset Nm. 15,9 
dabis per singulos boves simile tres decimas
interl.| legis scientiam, operationem et doctrinam
consperse oleo
interl.| caritate
quod habeat medium mensure hin
Numérotation du verset Nm. 15,10 
et vinum
interl.| spiritualem gratiam
ad liba fundenda eiusdem mensure in oblationem suavissimi odoris Domino
marg.| QUANDO  VERO  DE  BOBUS. RABANUS. In bovis oblatione, tres decime simile et medietas hin in oleo vel vino. Bos vero predicatores ordo significat, qui agrum Dominicum colunt, et vomere evangelico extirpant vitiorum spinas et multiplicant segetem virtutum. Hi cum tribus decimis simile offeruntur, quia decalogum legis, scientia, doctrina et opere tenentes, fidei sancte Trinitatis veri sunt assertores. Hi caritatem debent habere, et in proximis per misericordiam consulendo, exemplum prebere, id est gratia divina quantum mortalibus possunt proficere, ut ad vite perfectionem et sanctitatem perveniant, iuxta illud: Sancti estote, quia ego sanctus sum. Quod autem in hac via deest, in celesti beatitudine per Dominei gratiam in se perficiendum sperent.
Numérotation du verset Nm. 15,11 
sic facietis
Numérotation du verset Nm. 15,12 
per singulos boves
interl.| predicatores
et arietes
interl.| Ecclesie duces
et agnos
interl.| mites et simplices
et hedos
interl.| penitentes
Numérotation du verset Nm. 15,13 
tam indigene
interl.| in Ecclesia nati
quam peregrini
interl.| de gentibus vel Iudeis venientes
Numérotation du verset Nm. 15,14 
eodem ritu offerent sacrificia
Numérotation du verset Nm. 15,15 
unum preceptum erit atque iudicium tam vobis quam advenis terre
Numérotation du verset Nm. 15,16 
locutus est Dominus ad Moysen dicens
Numérotation du verset Nm. 15,17 
loquere filiis Israel et dices ad eos
Numérotation du verset Nm. 15,18 
cum veneritis
interl.| per fidem
in terram
interl.| Ecclesiam
quam dabo vobis
Numérotation du verset Nm. 15,19 
et comederitis de panibus regionis illius separabitis primitias Domino4
4 Domino] Domimo cacogr. Rusch
Numérotation du verset Nm. 15,20 
de cibis vestris
interl.| domesticis disciplinis quas in se quisque exercet
sicut de areis primitias
interl.| primordia pii laboris circa alios
separatis
Numérotation du verset Nm. 15,21 
ita et de pulmentis dabitis primitiva Domino
marg.| CUM  VENERITIS  IN  TERRAM,  ETC. RABANUS. Cum quilibet presentem Ecclesiam per fidem intrat, necesse est ut terram carnis sue, id est corporalem vitam, diligenter in Dei timore exerceat, et frugem virtutum producat in refectionem eternam. Iubemur ergo non solum de areis, sed et de pulmentis primitias consecrare Deo, id est non solum de predicationis officio, sed et de domesticis disciplinis quas in se quisque sollerter exercet, inchoationem bone voluntatis Domino dedicare. Sive enim in seipso aliquis virtutibus studeat, sive aliis pium laborem impendat, non sibi aliquis, sed divine gratie imputet, ut ei consecretur omnis boni initium, a quo speratur perfectionis supplementum.
Numérotation du verset Nm. 15,22 
quod si per ignorantiam
interl.| vel: non sponte, alia littera
marg.| QUOD  SI  PER  IGNORANTIAM. AUGUSTINUS. Quod precipitur quomodo peccata expientur que non sponte committuntur, merito queritur que sint ipsa peccata nolentium: utrum que a nescientibus committuntur, an que facere compellunturtur? Nam et hec contra voluntatem facere dici solent. Sed vult quis propter quod facit, cum vult vivere, si quis, nisi fecerit, mortem minetur: vult ergo facere, quia vult vivere. Et ideo non per seipsum appetendo ut falsum iuret, sed ut falsum iurando vivat. Si ita est, nescio utrum possint dici ista peccata nolentium qualia hic dicuntur expianda. Nam si diligenter consideretur, forte ipsum peccare nemo velit, sed propter aliud fit quod vult qui peccat. Omnes enim homines qui scientes faciunt quod non licet, vellent licere; usque adeo ipsum peccare nemo appetit propter hoc ipsum, sed propter illud quod ex eo consequitur. Si hec ita se habent, non sunt peccata nolentium, nisi nescentium; que discernuntur a peccatis volentium.
preterieritis quicquam horum que locutus est Dominus ad Moysen
Numérotation du verset Nm. 15,23 
et mandavit per eum {t. 1: Erfurt, f. 155vb; facsim., p. 310b} ad vos a die qua cepit iubere et ultra
Numérotation du verset Nm. 15,24 
oblitaque fuerit facere multitudo, vitulum
interl.| Christum
offeret5 de armento
5 vitulum offeret Rusch ] offeret vitulum Weber
interl.| patriarcharum stirpe
holocaustum in odorem suavissimum Domino et sacrificia6 eius ac liba
6 sacrificia Rusch ] sacrificium Weber
interl.| panem et vinum in memoria passionis Christi
ut cerimonie eius7 postulant hircumque
7 eius Rusch] om. Weber
interl.| Christum in similitudine carnis peccati
pro peccato
interl.| humani generis
Numérotation du verset Nm. 15,25 
et rogabit sacerdos
interl.| Cristus, advocatus nosterb
b Cf. 1Io. 2, 1: « advocatum habemus apud Patrem, Iesum Christum iustum ».
pro omni multitudine filiorum Israel et dimittetur eis quoniam non sponte peccaverunt nihilominus offerentes incensum
interl.| orationem cum ieiunio et eleemosyna
Domino pro se et pro peccato atque errore suo
marg.| VITULUM  OFFERET. RABANUS. Filii Israel vitulum de armento offerunt in holocaustum, cum fideles populi plene fide corpus Christi pro salute humani generis in ara crucis immolatum credunt et confitentur. Offerunt sacrificium eius ac liba ut cerimonie postulant, cum in sacramento panem et vinum in memoriam passionis eius offerunt, et participantes, corpus et sanguinem eius veraciter se percepisse confidunt. Hircum vero pro peccato, cum humanitatem et similitudinem carnis peccati eum suscepisse, et pro peccatis obtulisse credunt. Rogat ipse sacerdos Patrem pro peccatis populi et dimittuntur ei, quia in diebus carnis sue preces et supplicationes Deo offerens, exauditus est pro sua reverentiac.
c Hbr. 5, 7.
Numérotation du verset Nm. 15,26 
et dimittetur universe plebi filiorum Israel et advenis qui peregrinantur inter vos quoniam culpa est omnis populi per ignorantiam
Numérotation du verset Nm. 15,27 
quod si anima una nesciens peccaverit, offeret capram anniculam pro peccato suo
interl.| penitentiam scilicet studiose agens, et omino a peccato recedens
Numérotation du verset Nm. 15,28 
et deprecabitur pro ea
interl.| vel: pro peccato
sacerdos
interl.| Christus scilicet
marg.| SACERDOS. Christus, qui «per proprium sanguinem introivit semel in sancta, eterna redemptione inventa»d.
d Hbr. 9, 12.
quod inscia peccaverit coram Domino impetrabitque ei veniam et dimittetur illi
Numérotation du verset Nm. 15,29 
tam indigenis quam advenis una lex erit omnium qui peccaverint ignorantes
Numérotation du verset Nm. 15,30 
anima vero que per superbiam
interl.| contemnens preceptum Domini
aliquid commiserit sive civis sit ille sive peregrinus quoniam adversum {t. 1: Erfurt, f. 156ra; facsim., p. 311a} Dominum rebellis fuit, peribit de populo suo
interl.| de numero scilicet eorum qui ad Deum pertinent
Numérotation du verset Nm. 15,31 
verbum enim Domini contempsit et preceptum illius fecit irritum idcirco delebitur et portabit iniquitatem suam
marg.| ANIMA  VERO  QUE. AUGUSTINUS. Alia littera:   Anima quecumque peccaverit, in manu superbie ex indigenis aut ex proselytis, Deum exacerbat, exterminabitur anima illa de populo suo, quoniam verbum Domini contempsit, et mandata eius disperdit :   contritione conteretur anima illa, peccatum eius in illa. Que sunt   pecca ta que fiunt   in manu superbie exposuit, dicens:   Quoniam verbum Domini contempsit. Aliud est ergo precepta Dei contemnere, aliud magni pendere. Sed aut ignarum contra facere, aut invitum, que duo fortasse pertinent ad peccata que a nolentibus fiunt, de quibus supra quomodo, Deo propiciato expiarentur admonuit. Deinde subiecit peccatum superbie, cum quisque superbiendo, id est preceptum contemnendo perperam facit; quod genus peccati non dixit ullo genere sacrificii purgari oportere, tamquam insanabile iudicans illa curatione que per illa sacrificia gerebatur, qualia illa hic facienda precipiuntur. Que si per se ipsa attendantur, nulli peccato possunt mederi. Si autem res quorum hec sacramenta sunt inquirantur, in eis inveniri potest purgatio peccatorum. Quod ergo scriptum este: Peccator, cum venerit in profundum malorum, contemnit, ille significatus est, quem Scriptura hic dicit   in manu superbie delinquere. Hoc ergo sine pena committentis non potest aboleri, et ideo non potest esse impunitum, et penitendo sanatur. Ipsa enim afflictio penitentis pena peccati est, quamvis medicinalis et salubris. Merito enim magnum iudicatur peccatum, cum superbia contemnit preceptum. Sed e contrario ut sanari possit cor contritum et humiliatum Deus non spernitf, sed quia sine pena non fit, talia hic dicta sunt:   Deum enim, inquit, hic   exacerbat , quia Deus superbis resistit. Et:   exterminabitur anima illa de populo suo : quia talis omnino in numero eorum qui ad Deum pertinent non est. Quia   verbum Domini contempsit {t. 1: Erfurt, f. 156ra; facsim., p. 311a} et precepta eius fecit irrita.   Contritione conteretur . Adiungit autem quare conteratur, dicens:   Peccatum eius in illo , et ideo si tali peccato debitam contritionem adhibeat penitendo, cor contritum Deus non spernetg. Quamvis in Greco dictum non sit hoc loco   contritione conteretur , quia ita accipi potest, quasi omni modo terendo extinguatur, vel exteratur, ut non sit. Sed anima immortalis est, et si quod exteritur, omnino efficeretur ut non sit, non diceretur de sapientiah: Gradus hostiorum eius exterat pes tuus. Sed illa discretio consideranda est, utrum nemo peccet, nisi aut ignarus, aut victus, aut contemnens; unde nunc longum est disputare.
e Prv. 18, 3.
f Cf. Ps. 50, 19.
g Cf. Ps. 50, 19.
h Sir. 6, 36.
Numérotation du verset Nm. 15,32 
factum est autem cum essent filii Israel in solitudine et invenissent hominem colligentem ligna in die sabbati
Numérotation du verset Nm. 15,33 
obtulerunt eum Moysi et Aaron et universe multitudini
Numérotation du verset Nm. 15,34 
qui recluserunt eum in carcerem nescientes quid super eo facere deberent
Numérotation du verset Nm. 15,35 
dixitque Dominus ad Moysen morte moriatur homo iste obruat eum lapidibus
interl.| sententiis spiritualium
omnis turba extra castra
Numérotation du verset Nm. 15,36 
cumque eduxissent eum foras obruerunt lapidibus et mortuus
interl.| iudicatus
est sicut preceperat Dominus
marg.| CUMQUE  EDUXISSENT etc. ISIDORUS. Calumniantur impii quod tam atrociter iussu Dei ab omni populo trucidatur, quia ligna collegit in sabbato. Sed omnia in figura contingebant illis. Scripta sunt autem ad correctionem nostram. Qui enim diem sabbati violare ausus est, dum ligna colligeret, et ideo punitus est significavit eum qui hodie in Christo signatus invenitur agere carnale opus, id est contrahere ligna, fenum, stipulam in escam ignis eterni. Qui si fuerit deprehensus, lapidatur et occiditur, quia a spiritualibus iudicatur.
Numérotation du verset Nm. 15,37 
dixit quoque Dominus ad Moysen
Numérotation du verset Nm. 15,38 
loquere filiis Israel et dices ad eos ut faciant sibi fimbrias per angulos palliorum ponentes in eis vittas hyacinthinas
Numérotation du verset Nm. 15,39 
quas cum viderint recordentur omnium mandatorum Domini nec sequantur cogitationes suas et oculos per res varias fornicantes
Numérotation du verset Nm. 15,40 
sed magis memores preceptorum Domini faciant ea sintque sancti Deo suo
marg.| FIMBRIAS  PER. Iubentur filii Israel in quatuor angulis palliorum hiacinthinas fimbrias facere, ut quomodo in corporibus circumcisio signum est Iudaice gentis, ita et vestis aliquam habeat differentiam, et moneantur qui precepto Dei habitu a ceteris gentibus differunt, et religione differre. Nos quoque instruimur quia mandata que videntur esse minima in habitu legis, si propter vitam celestem (quam vitta hiacinthina significat) fiant, multum proficiant. Qui {t. 1: Erfurt, f. 156rb; facsim., p. 311b} enim spernit minima, paulatim defluiti. Sive ergo manducemus, sive bibamus, sive quid aliud agamus, omnia in gloriam Dei faciamusj.
i Sir. 19, 1.
j 1Cor. 10, 31.
Numérotation du verset Nm. 15,41 
Ego Dominus Deus vester qui eduxi vos de terra Egypti ut essem Deus vester8.
8 Deus vester Rusch ] inv. Weber


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Nm. Capitulum 15), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=06&chapitre=06_15)
Signaler un complément d'information

Notes :