Capitulum 5
Numérotation du verset
Mt. 5,1
Videns autem1 Iesus turbas2
ascendit in montem.
Et cum sedisset,
accesserunt
ad eum discipuli eius.
1 autem ΩJFL
Rusch
]
om. Li446@
2 Iesus turbas
Kells Wordsworth
(
D P9389² L R
)
Li446@ Rusch Ed1538 Clementina
]
inv. Li446
, turbas
Cor2
V (grecus antiq. et Hieronymus)
Cor4
(Ihesus quod interponebatur cancellatum in <Parisiensi>) ΩJL
Weber
Numérotation du verset
Mt. 5,2
Et aperiens os suum
docebat {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 929rb ; facsim., p. 17b} eos dicens:
Numérotation du verset
Mt. 5,3
Beati pauperes spiritu,
quoniam ipsorum est regnum celorum.
Numérotation du verset
Mt. 5,4
Beati mites,
quoniam ipsi possidebunt terram.
Numérotation du verset
Mt. 5,5
Beati qui lugent,
quoniam ipsi consolabuntur.
Numérotation du verset
Mt. 5,6
Beati qui esuriunt
et sitiunt iustitiam,
quoniam ipsi saturabuntur.
Numérotation du verset
Mt. 5,7
Beati misericordes
quoniam ipsi misericordiam consequentur.
Numérotation du verset
Mt. 5,8
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 929va ; facsim., p. 18a} Beati mundo corde,
quoniam ipsi Deum videbunt.
Numérotation du verset
Mt. 5,9
Beati pacifici
quoniam3 filii Dei vocabuntur.
3 quoniam
Cor4
(non interponitur
ipsi
<in Parisiensi>)] + ipsi
Cor2
V (grec. antiq.)
Numérotation du verset
Mt. 5,10
Beati qui persecutionem patiuntur
propter iustitiam,
quoniam ipsorum est regnum celorum.
Numérotation du verset
Mt. 5,11
Beati estis cum maledixerint vobis homines4,
et persecuti vos fuerint
et dixerint
omne5 malum
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 929vb ; facsim., p. 18b} adversum6 vos mentientes
propter me.
4 homines Sarum
Wordsworth
(D L M R) ΩJ
Li446@ Li446 Rusch
Ed1538]
om.
ΩL
Clementina Weber
, def. ΩF
5 omne] omnem
Wordsworth
(M Z*)
Sarum
6 adversum ΩFL
Rusch
Clementina Weber] adversus ΩJ Li446@ Li446
Numérotation du verset
Mt. 5,12
Gaudete
et exultate,
quoniam merces vestra
copiosa est
in celis.
Sic enim persecuti sunt
prophetas
qui fuerunt ante vos.
Numérotation du verset
Mt. 5,13
Vos estis
sal terre.
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 930ra ; facsim., p. 19a} Quod si sal7
evanuerit,
in quo salietur?
Ad nihilum valet ultra,
nisi ut mittatur foras
et conculcetur
ab hominibus.
7 si sal ΩFJL Li446
Rusch
Clementina Weber] inv. Li446@
Numérotation du verset
Mt. 5,14
Vos estis
lux
mundi.
Non potest
civitas
abscondi supra
montem posita
Numérotation du verset
Mt. 5,15
neque accendunt lucernam
et ponunt eam sub modio,
sed super candelabrum
ut luceat omnibus qui in domo sunt.
Numérotation du verset
Mt. 5,16
Sic
lux vestra coram hominibus ut videant opera vestra bona8
et glorificent
Patrem
vestrum9
qui in celis est.
8 opera vestra bona ΩFJ Linz446
Rusch Clementina
] vestra bona opera ΩL
Weber
, opera bona vestra
Li446
9 vestrum ΩFJL Li446
Rusch
Clementina Weber]
om.
Li446@
Numérotation du verset
Mt. 5,17
Nolite putare
quoniam veni solvere legem aut prophetas.
Non veni10 solvere sed adimplere.
10 veni
Cor4
(non interponitur
enim
neque
legem
) ΩJL
Li446@ Rusch Clementina Weber
] enim
praem. Li446
, + legem
Wordsworth
(
D c h q
)
Cor2
V (grecus glo. et Iheronimus) ΩF
Numérotation du verset
Mt. 5,18
Amen quippe11 dico vobis, donec
transeat celum et terra,
iota unum
aut unus apex12 non preteribit a lege, donec
omnia fiant.
11 quippe
Cor2
V ΩF]
om. Li446@
12 unus apex ΩFJL Li446@ Li446 Clementina Weber] inv.
Rusch
Numérotation du verset
Mt. 5,19
Qui ergo
solverit
unum de mandatis istis
minimis
et docuerit sic homines,
minimus
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 930va ; facsim., p. 20a} vocabitur in regno celorum.
Qui autem fecerit et docuerit13,
hic magnus vocabitur in regno celorum.
13 fecerit et docuerit
Cor4
(
sic
quod apponebatur cancellatum est <in Parisiensi>) ΩJL
Li446@ Li446 Rusch Clementina Weber
] + sic
Cor2
V (gr. an. glos. Ieron.), f. sic et d. ΩF
Numérotation du verset
Mt. 5,20
Dico autem14 vobis,
quia nisi
abundaverit
iustitia vestra
plus quam scribarum et Phariseorum non intrabitis in regnum celorum.
14 autem
Wordsworth
(E To22 V) ΩFJL
Rusch
Ed1538] enim
Cor3
(an #)
Li446@ Li446 Clementina Weber
Numérotation du verset
Mt. 5,21
Audistis
quia dictum est antiquis: Non occides. Qui autem occiderit reus erit iudicio.
Numérotation du verset
Mt. 5,22
Ego autem
dico vobis
quia omnis qui irascitur
fratri suo
reus erit
iudicio.
Qui autem dixerit
fratri suo: Racha15,
reus erit concilio.
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 930vb ; facsim., p. 20b} Qui autem dixerit: Fatue,
reus erit gehenne ignis.
15 Racha ΩJL
Rusch Weber
] Raca ΩF
Numérotation du verset
Mt. 5,23
Si ergo offers16
munus tuum
ad altare
et ibi recordatus fueris quia frater tuus
habet aliquid adversum te,
16 offers
Wordsworth
(HC V) Sarum ΩFJL
Li446@ Li446 Clementina Rusch
] offeres
Weber
Numérotation du verset
Mt. 5,24
relinque ibi
munus tuum ante altare et vade
prius reconciliari17 fratri tuo
et tunc veniens
offeres18 munus tuum.
17 reconciliari
Sarum Wordsworth
(
P9389* F H
c
Θ O R
)
Cor4
ΩFJL
Li446@ Li446 Rusch Clementina
] reconciliare
Cor2
V (secundum grecum et antiq. imperativum reconsiliare)
Cor4 Cor3
(vel)
Weber
, διαλλάγηθι
18 offeres ΩFJL Li446@
Rusch
Clementina ] offers Li446 Weber, + et Li446@*
Numérotation du verset
Mt. 5,25
Esto consentiens
adversario tuo
cito dum es in via
cum eo,
ne forte tradat te adversarius iudici et iudex tradat te ministro et in carcerem mittaris.
Numérotation du verset
Mt. 5,26
Amen dico tibi, non exies {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 931ra ; facsim., p. 21a} inde, donec reddas novissimum quadrantem.
Numérotation du verset
Mt. 5,27
Audistis
quia dictum est antiquis:
Non mechaberis.
Numérotation du verset
Mt. 5,28
Ego autem dico vobis quia19 omnis qui viderit mulierem
ad concupiscendum20 eam,
iam mechatus est eam in corde suo.
19 quia Wordsworth (D E L R) Li446
Rusch
Clementina ] quoniam ΩFJL Li446@ Weber
20 concupiscendum ΩJ
Li446@ Li446 Rusch Clementina
] concupiscendam Kells
Wordsworth
(D EP9389 To22 R V X c Y Z) ΩL, def. ΩF
Numérotation du verset
Mt. 5,29
Quod si oculus tuus dexter scandalizat21 te,
erue eum
et proiice abs te.
Expedit enim tibi ut pereat unum membrorum tuorum,
quam totum corpus tuum
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 931rb ; facsim., p. 21b} mittatur in gehennam.
21 scandalizat ΩFL
Li446@ Li446 Rusch Clementina Weber
] scandalizaverit ΩJ
(hapax)
Numérotation du verset
Mt. 5,30
Et si dextera manus tua
scandalizat te, abscide eam et proiice abs te.
Expedit enim22 tibi ut pereat unum membrorum tuorum,
quam totum
corpus tuum
eat23
in gehennam24.
22 enim ΩFJL
Rusch
Clementina Wordsworth]
om.
Cava Wordsworth (J T X* Z) Weber
23 eat... mittatur] scrips., inv. Cas239 ; om. Cas574 Rusch
24 v. 30
om. Wordsworth
(D) Sarum
Numérotation du verset
Mt. 5,31
Dictum est autem: Quicumque dimiserit uxorem suam,
det illi libellum repudii25.
25 l. r.]
inv.
ΩF*
Numérotation du verset
Mt. 5,32
Ego autem
dico vobis quia omnis qui dimiserit uxorem suam26,
excepta causa fornicationis27,
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 931va ; facsim., p. 22a} facit eam mechari 28 et qui dimissam duxerit adulterat.
26 u. s.]
inv.
ΩF*
27 causa fornicationis ΩFL
Li446@ Li446 Rusch
]
inv.
ΩJ
Clementina Weber
28 facit - eam mechari ΩFJL
Li446@ Li446 Clementina Weber
] inv.
Rusch
Numérotation du verset
Mt. 5,33
Iterum audistis quia dictum est antiquis:
Non periurabis, reddes autem Domino iuramenta tua.
Numérotation du verset
Mt. 5,34
Ego autem dico vobis:
Non iurare omnino,
neque per celum
quia thronus Dei est,
Numérotation du verset
Mt. 5,35
neque per terram
quia scabellum pedum eius est29, neque per Hierosolymam quia civitas est magni regis30,
29 pedum eius – est ΩF
Li446@ Rusch
]
inv.
ΩJL
Clementina Weber
30 magni regis ΩFJL Li446@ Li446 Clementina Weber] inv.
Rusch
Numérotation du verset
Mt. 5,36
neque per caput tuum iuraveris31
quia {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 931vb ; facsim., p. 22b} non potes
unum capillum album facere aut nigrum.
31 iuraveris ΩFJL
Li446@ Li446 Rusch Clementina Weber
] iurabis
Wordsworth
(K To22 ZC)
Cor3
(vel)
Numérotation du verset
Mt. 5,37
Sit autem sermo vester
est est,
non non.
Quod autem his abundantius est a malo est.
Numérotation du verset
Mt. 5,38
Audistis quia dictum est:
Oculum pro oculo,
dentem32 pro dente.
32 dentem ΩF
Rusch
] et praem. ΩJL Li446@ Li446 Clementina Weber
Numérotation du verset
Mt. 5,39
Ego autem dico33 vobis non resistere34
malo,
sed si quis te percusserit
in dexteram maxillam35
prebe ei36
et alteram.
33 dico ΩFL]
om. Li446@
34 resistere ΩFL ΩJ²
Rusch Clementina Weber
] + a
Kells Wordsworth
(E) ΩJ*(exp. et cancel.)
Li446@ Li446
35 dexteram maxillam ΩF
Li446 Rusch
] dexteram maxillam tuam
Kells Wordsworth
(D E L To22 O R V)
Sarum
ΩJL
Li446@
, dextera maxilla tua
Weber
36 ei ΩL Li446@
Rusch
] illi ΩFJ Li446 Clementina Weber
Numérotation du verset
Mt. 5,40
Et ei qui vult
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 932ra ; facsim., p. 23a} tecum in37 iudicio contendere38
et tunicam39
tollere, dimitte40 ei
et pallium.
37 in ΩF Li446
Rusch
]
om.
ΩJL Li446@ Weber
38 (in) iud. – c. ΩJL Li446@ Li446
Rusch
Clementina Weber] inv. ΩF
39 tunicam
Rusch
] + tuam ΩFJL
Li446@ Li466
£
Weber
40 dimitte Kells
Wordsworth
(E P9389* R) ΩFJL
Li446@ Rusch
] remitte
Weber
, dimittere
Li446
Numérotation du verset
Mt. 5,41
Et quicumque41 te angariaverit mille passus,
vade cum illo42 et43 alia duo.
41 quicumque ΩFJL
Li446 Rusch Weber
] quibus cumque
Li446@ (hapax)
42 illo ΩJL Li446
Rusch
Clementina Weber] eo ΩF Li446@
43 et
Wordsworth
(D H K L O X*Z) Ed1538
Rusch Clementina Weber
]
om.
Sarum ΩF ΩJ ΩL
Li446@ Li446
Numérotation du verset
Mt. 5,42
Qui44 petit a te
da ei
et volenti mutuare45 a te46, ne avertaris.
44 qui ΩJL
Rusch Weber
] + autem ΩF
Li446@
45 mutuare
Wordsworth
(F) ΩF² (
al. m.
) ΩJL
Rusch
Ed1538] mutare
cacogr.
ΩF*, mutuari
Li446@ Clementina Weber
46 te] + et ΩF
(hapax)
Numérotation du verset
Mt. 5,43
Audistis
quia dictum est: Diliges proximum tuum
et odio habebis inimicum tuum.
Numérotation du verset
Mt. 5,44
Ego autem dico vobis:
Diligite
inimicos vestros,
benefacite
his qui oderunt vos
et orate pro persequentibus et calumniantibus vos,
Numérotation du verset
Mt. 5,45
ut sitis filii
Patris vestri
qui
in celis est47
solem suum
oriri facit super bonos et malos
et pluit
super iustos et iniustos.
47 in celis - est ΩFJL Li446
Rusch
Clementina Weber] inv. Li446@
Numérotation du verset
Mt. 5,46
Si enim diligitis48 eos qui vos diligunt
quam mercedem habebitis?
Nonne et publicani hoc faciunt?
48 e. d. ΩFJL Li446
Rusch
Clementina Weber] inv. Li446@
Numérotation du verset
Mt. 5,47
Et si salutaveritis
fratres vestros tantum
quid amplius facitis49?
Nonne et50 ethnici hoc faciunt?
49 facitis
Cor2
V (grec. et an.)
Cor3
(.g.) ΩJ
Rusch Weber
] facietis
Cor2
V (al. glosa) ΩF
Li446@ Li446 Wordsworth
(
H Θ K To22 O
gl
R V X* Z
)
Sarum Weber
(Z Φ)
50 et ΩF ΩJ
Rusch Clementina Weber
]
om.
Amiatinus
Wordsworth
(H Θ J R V X Y)
Li446@ Li446
Numérotation du verset
Mt. 5,48
Estote ergo
vos51 perfecti
sicut
et Pater vester celestis
perfectus est.
51 vos ΩJ ΩL Li446@ Li446
Rusch
Clementina Weber]
om.
Wordsworth (H) ΩF
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Biblia Communis (Mt. 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 02/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=biblia&numLivre=55&chapitre=55_5)
Martin Morard, ed., Biblia Communis (Mt. 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2025. Consultation du 02/04/2025. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=biblia&numLivre=55&chapitre=55_5)
Notes :