Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 2

Numérotation du verset Io. 2,1

Et die tertia¹

¹ tertia CorS1 Li449@ Li449 Ω^S Ω^VP14417] tertio Rusch Weber

nuptie facte sunt in Cana Galilee et erat mater Iesu ibi.

Numérotation du verset Io. 2,2

Vocatus est autem² Iesus et discipuli eius ad nuptias.

² autem Li449@ Li449 Rusch Ω^S] + ibi et Weber

Numérotation du verset Io. 2,3

Et deficiente vino

dicit³ mater Iesu ad eum: Vinum non habent.

³ dicit Rusch Weber ] dixit Ω^S

Numérotation du verset Io. 2,4

Et⁴ dicit ei Iesus: Quid mihi et tibi est⁵,

⁴ Et Li449 Rusch Weber] om. Li449@ |

⁵ est Ω^S Rusch Weber ] om. Li449@ Li449 |

mulier?

Nondum venit hora mea.

Numérotation du verset Io. 2,5

Dicit mater eius ministris: Quodcumque dixerit vobis, facite.

Numérotation du verset Io. 2,6

Erant autem⁶ ibi lapidee hydrie

⁶ autem Ω^S Rusch ] om. Li449@

sex posite secundum purificationem Iudeorum capientes singule metretas

binas vel ternas.

Numérotation du verset Io. 2,7

Dicit eis Iesus: Implete hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum.

Numérotation du verset Io. 2,8

Et dicit eis Iesus: Haurite nunc et ferte architriclino. Et tulerunt.

Numérotation du verset Io. 2,9

Ut autem gustavit architriclinus

aquam vinum factam⁷

⁷ factam Ω^S Rusch Weber ] factum Li449@ Li449

et non sciebat unde esset.

Ministri autem

sciebant qui hauserant⁸ aquam vocat sponsum architriclinus.

⁸ hauserant Li449@ Ω^S Rusch ] haurierant Weber

Numérotation du verset Io. 2,10

Et dicit ei: Omnis homo primum bonum vinum ponit

et cum inebriati fuerint tunc id quod deterius est.

Tu autem servasti bonum vinum⁹ usque adhuc.

⁹ bonum vinum Ω^L Ω^P Li449@ Rusch Weber ] inv. Ω^S, def. Ω^F

Numérotation du verset Io. 2,11

Hoc fecit initium signorum

Iesus in Cana Galilee et manifestavit gloriam suam

et crediderunt in eum discipuli eius.

Numérotation du verset Io. 2,12

Post hec¹⁰ descendit Capharnaum

¹⁰ hec Ω^S Rusch ] hoc Weber

ipse et mater eius et fratres eius

et discipuli eius

et ibi manserunt non multis diebus.

Numérotation du verset Io. 2,13

Et prope erat Pascha Iudeorum

et ascendit Hierosolymam Iesus¹¹.

¹¹ Iesus Ierosolymam Rusch Weber ] inv. Ω^S, Ierosolymam Li449@ Li449

Numérotation du verset Io. 2,14

Et invenit in templo vendentes boves et oves et columbas

et nummularios sedentes.

Numérotation du verset Io. 2,15

Et cum fecisset quasi flagellum de funiculis

omnes¹² eiecit de templo oves quoque et boves

¹² omnes Li449 Ω^S Rusch Weber ] + vendentes Li449@

et nummulariorum effudit aes

et mensas subvertit.

Numérotation du verset Io. 2,16

Et his qui columbas vendebant¹³

¹³ columbas vendebant Ω^S Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449

dixit: Auferte ista hinc¹⁴,

¹⁴ ista hinc] inv. Ω^S

et¹⁵ nolite facere domum Patris mei domum negotiationis.

¹⁵ et Li449@ Li449 Ω^S Rusch] om. Weber

Numérotation du verset Io. 2,17

Recordati vero sunt discipuli eius

quia scriptum est^a: Zelus domus tue comedit me.

⁰ Ps. 68, 10.

Numérotation du verset Io. 2,18

Responderunt ergo Iudei

et dixerunt ei: Quod signum ostendis nobis quia hec facis?

Numérotation du verset Io. 2,19

Respondit Iesus et dixit eis: Solvite templum hoc

et in tribus diebus

excitabo illud.

Numérotation du verset Io. 2,20

Dixerunt ergo Iudei:

Quadraginta et sex annis

edificatum est templum hoc

et¹⁶ in¹⁷ tribus diebus excitabis illud?

¹⁶ et Ω^F Ω^S Ω^P] + tu Ω^J Ω^L Li449@ Li449 CorS2 Rusch Weber |

¹⁷ in Ω^F Ω^J Ω^S CorS2 Rusch Clementina ] om. Li449@ Li449 Ω^L Ω^P CorS2 (utraque correctio sine IN ) Weber |

Numérotation du verset Io. 2,21

Ille autem dicebat de templo corporis sui.

Numérotation du verset Io. 2,22

Cum ergo

resurrexisset¹⁸ a mortuis recordati sunt discipuli eius quia hoc dicebat de corpore suo¹⁹

¹⁸ resurrexisset Ω^F Ω^L Ω^P Ω^S Rusch Weber ] surrexisset Li449@ Li449 |

¹⁹ de corpore suo Ω^F Li449@ Li449 Ω^J Ω^P Ω^S CorS2 (al. et paris. habent hoc sed secunda et plures sine HOC DE CORPORE scilicet CUM AUTEM esse SIGNA EIUS ) ] om. Ω^L Rusch Clementina Weber |

et crediderunt Scripture

et²⁰ sermoni²¹ quem dixit Iesus.

²⁰ et Ω^F Li449 Ω^L Ω^P Ω^S Rusch Weber ] om. Li449@ |

²¹ sermoni Li449 Ω^L Ω^P Ω^S Rusch Weber ] + eius Ω^F Li449@ |

Numérotation du verset Io. 2,23

Cum autem esset Hierosolymis

in Pascha in die festo multi crediderunt in nomine eius

videntes signa eius²² que faciebat.

²² eius Ω^F Ω^J Ω^S CorS2 (secunda correctio) Rusch Weber ] om. CorS2 (alia <correctio> et paris. sine) Linz449@ Li449 Ω^L Ω^P

Numérotation du verset Io. 2,24

Ipse autem Iesus non credebat semetipsum eis

eo quod ipse nosset omnes.

Numérotation du verset Io. 2,25

Et quia opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine.

Ipse enim sciebat quid esset in homine.

Capitulum 2

Numérotation du verset Io. 2,1

Et die tertia¹

¹ tertia CorS1 Li449@ Li449 Ω^S Ω^VP14417] tertio Rusch Weber

^marg.| E t die tertio . AUGUSTINUS. Post ostensionem Christi per testimonia Ioannis ipse se miraculo ostendit.

^marg.| Et die tertio . Significat tertio die, id est tempore gratie. Post tempus, id est ante legem et sub lege, Christum ad nuptias Ecclesie per carnem venisse.

nuptie facte sunt in Cana Galilee et erat mater Iesu ibi.

^interl.| Mater est figura Synagoge

Numérotation du verset Io. 2,2

Vocatus est autem² Iesus et discipuli eius ad nuptias.

² autem Li449@ Li449 Rusch Ω^S] + ibi et Weber

^marg.| Vocatus est autem . In quo ostendit non despiciendas nuptias quas fecit et sacramentum nuptiarum insinuat.

Numérotation du verset Io. 2,3

Et deficiente vino

^marg.| Deficiente vino . Vinum deficit ut mirabiliter vino de aqua facto virtus latentis deitatis appareat.

^marg.| AUGUSTINUS. Maior virtus est in creatione et gubernatione celi et terre et quod quotidie aqua pluvie per vites in vinum vertitur et quod ex parvo seminario fruges creantur {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1034va ; facsim., p. 228a} . Sed quia hec naturaliter fiunt iam ex usu viluerunt et ideo quedam etsi minora preter solitum nature sibi Deus servavit, per que virtus que in maioribus etiam operatur ad memoriam reducitur.

dicit³ mater {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1034va ; facsim., p. 228a} Iesu ad eum: Vinum non habent.

³ dicit Ed1455 Rusch Weber ] dixit Ω^S

Numérotation du verset Io. 2,4

Et⁴ dicit ei Iesus: Quid mihi et tibi est⁵,

⁴ Et Li449 Rusch Weber] om. Li449@

⁵ est Ω^S Rusch Weber ] om. Li449@ Li449

^interl.| AUGUSTINUS. Quid est commune deitati mee et tibi matri secundum carnem?

mulier?

^interl.| Est nomen sexus

^marg.| Q uid mihi et tibi est mulier. AUGUSTINUS. In his non negat matrem - ut heretici dicunt - nec inhonorat eam qui parentes honorare precepit sed, illa exigente, miraculum facturus non agnoscit eam, quasi dicat: ex eo quod genuisti non operor hoc, agnoscam autem te pendens in cruce cum ut filius curam tui discipulo committam. Sed nondum venit hora mea , id est opportunitas, quia non debet esse passio nisi predicato evangelio, nisi virtute deitatis ostensa mundo, tunc erit hora, non necessitatis ut heretici calumniantur, sed voluntatis. Unde: «Potestatem habeo ponendi animam meam et iterum sumendi eam»^a. Non enim auctor temporum fato temporis regitur.

^a Io. 10, 18.

^marg.| Cana Galilee , id est ‘zelus transmigrationis ibi nuptie’, quia hi sunt digni Christo qui fervore devotionis de vitiis ad virtutes, de terra ad celos transmigrant. Mater ibi cuius uterus thalamus fuit de quo sponsus processit^b. Vocatus est autem Iesus desiderio precedentium patrum et discipuli ut ministri. In nuptiis ‘vinum defecit’, quia sensus legis per carnalem expositionem Phariseorum a sua prisca virtute ceperat deficere, sed Christus aquam in vinum convertit dum que carnalia videbantur spiritualia ostendit et superficiem littere plenam virtute celesti videri fecit. Christus enim in prophetis nondum manifestatus, quasi vinum in aqua latuit, sed cum: «aperuit eis sensum ut intelligerent Scripturas»^c, ipsos vino inebriavit et mentes a carne alienavit. Scripture sunt lex et prophete et Psalmi: hee omnes secundum litteram aqua insipida, secundum spiritum vinum sunt. Sex hydrie , sex etates, quarum nulli defuit prophetia. Incepit enim ab exordio mundi. Et est prima etas ab Adam usque ad Noe, secunda usque ad Abraham, tertia usque ad David, quarta usque ad transmigrationem Babylonis, quinta usque ad Ioannem Baptistam, sexta usque ad finem mundi. In his ergo etatibus erant hydrie, id est corda hominum receptiva Scripturarum Dei parata, proposita in exemplum vivendi et credendi. ‘Lapidea’, id est fortia in Christo lapide. Secundum purificationem Iudeorum , id est quia illi populo Iudeorum lex data est, gratia per Christum omnibus facta est. Videamus que in singulis etatibus quasi hydriis aqua fuerit et quomodo in vinum mutatur. In prima Abel a fratre occiditur, et hic penam, ille laudem accipit. In hoc si quis innocentiam Abel sequitur et malitiam Cham fugit, aquam abluentem et reficientem bibit. Si vero in eodem Christum a Iudeis occisum intelligit, de aqua vinum bibit, sic in aliis omnibus huius etatis. In secunda Noe, in arca propter iustitiam salvatur. Mundus diluvio perit. Si quis hoc exemplo a vitiis se corrigit, aquam salutarem bibit, sed si in arca Ecclesiam, que cuncta animalia, id est omnes gentes, recipit in aque baptismum, intelligit et cetera huiusmodi, vinum bibit. In tertia Abraham obediens pro filio offert arietem qui hic discit obedientiam, bibit de tertia hydria aquam. Si quis in Isaac deitatem, in ariete Christi carnem intelligit, vinum bibit. In quarta David humilis regnat, Saul superbus abiicitur, in hoc si quis discit humiliari, aquam bibit. Si regnum Christi intelligit, vinum bibit. In quinta peccans populus captivatur, post reducitur, hinc si quis discit penitentia corrigi, aquam bibit. Si quis de captivitate peccati populum Dei per Iesum liberari intelligit vinum bibit. In sexta Christus circumciditur, offertur. In quo, si quis discit suis sacramentis subiici sicut Christus, ille aquam bibit. Si in vera octava depositionem totius mortalitatis et intrationem^d ad Deum intelligit, vinum bibit.

^b Cf. Ps. 18, 6: « In sole posuit tabernaculum suum ; et ipse tamquam sponsus procedens de thalamo suo ».

^c Lc. 24, 45.

^d intrationem] sic pro ingressu ; cf. Glossa ordinaria (Ct. 5, 6 et 7,4) ; CCCM170.20, p. 289.23 ; Petrus Lombardus , Collectanea in omnes Pauli epistolas (Hbr. 4, 1), PL 192, 431. [FG2015]

Nondum venit hora mea.

^interl.| id est opportunitas ostendendi naturam quam ex te habeo, sed ostensa divina per miracula ostendetur, et humana natura per passionem

Numérotation du verset Io. 2,5

Dicit mater eius ministris: Quodcumque dixerit vobis, facite.

^interl.| etsi videtur negare filius, scit mater pietatem eius, et ideo fiducialiter imperat ministris

Numérotation du verset Io. 2,6

Erant autem⁶ ibi lapidee hydrie

⁶ autem Ω^S Rusch ] om. Li449@

^interl.| Vasa aquaria, ab hydor

sex posite secundum purificationem Iudeorum capientes singule metretas

^interl.| metron grece, latine ‘mensura’ dicitur

binas vel ternas.

^marg.| {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1034vb ; facsim., p. 228b} B INAS VEL TERNAS . AUGUSTINUS. Estimantis est hoc dicere ut ipsas diceret binas quas et ternas. Sunt ergo due mensure in Scripturis, dum Pater et Filius nominatur, et Spiritus qui necessario est communis Patri et Filio intelligitur, ut: «Omnia in sapientia fecisti, Domine»^e id est in Filio, et: «Ego et Pater unum sumus»^f. Terne dum, nominato Spiritu, Trinitas manifestius intelligitur ut: «Verbo Domini celi firmati sunt et Spiritu oris eius omnis virtus eorum»^g et: «Baptizantes in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti. Amen»^h. Aliter bine vel terne mensure sunt omnes gentes ad quas pertinent Scripture bine propter preputium et circumcisionem. Ipse etiam trine a tribus filiis Noe disseminate.

^e Ps. 103, 24.

^f Io. 10, 30.

^g Ps. 32, 6.

^h Mt. 28, 19.

Numérotation du verset Io. 2,7

Dicit eis Iesus: Implete hydrias aqua. Et impleverunt eas usque ad summum.

^interl.| quia nullum tempus fuit a salutari doctrina vacuum

^marg.| E t impleverunt . Quod iussu eius implete sunt hydrie significat quod etiam illa Scriptura a Domino est sed - dum in ea sub velamine, id est ad opertione littere, latet Christus - sapit aquam insipidam. Cum autem aufertur velamen est vinum inebrians. Potuit quidem vacuas implere vino qui cuncta creat ex nihilo, sed maluit de aqua vinum facere ut doceret se: ‘Non solvere legem sed implere’ⁱ, nec in evangelio alia facere vel docere quam que prophetia predixit.

ⁱ Cf. Mt. 5, 17: « Nolite putare quoniam veni solvere legem aut prophetas: non veni solvere, sed adimplere ».

Numérotation du verset Io. 2,8

Et dicit eis Iesus: Haurite nunc et ferte architriclino. Et tulerunt.

Numérotation du verset Io. 2,9

Ut autem gustavit architriclinus

^interl.| princeps triclinii, est enim medium spatium domus a parietibus ubi sedebant convivantes

^marg.| ut autem gustavit . Triclinium, id est tres ordines discumbentium altitudine distantes inter se, id est doctores continentes coniugati. Architriclinus aliquis legisperitus qui bibit spiritualem sensum legis. Unde spiritualem sensum in Scripturis aperire discipulis est aquam in vinum convertere, ut quando post resurrectionem: «Aperuit illis sensum ut intelligerent Scripturas»^j.

^j Lc. 24, 45.

aquam vinum factam⁷

⁷ factam Ω^S Rusch Weber ] factum Li449@ Li449

^marg.| aquam vinum factam . HIERONYMUS. Per aquam baptismus Ioannis, per vinum passio Christi. Unde et vinum prius fertur architriclino, id est Ioanni qui ante bibit passionem quam Christus.

et non sciebat unde esset.

^interl.| ut Paulus prius nescivit spiritum in littera

Ministri autem

^interl.| ut Isaias et ceteri

sciebant {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1034vb ; facsim., p. 228b} qui hauserant⁸ aquam vocat sponsum architriclinus.

⁸ hauserant Li449@ Ω^S Rusch ] haurierant Weber

Numérotation du verset Io. 2,10

Et dicit ei: Omnis homo primum bonum vinum ponit

^interl.| carnalis a veris ad falsa descendit

et cum inebriati fuerint tunc id quod deterius est.

^interl.| mundana prudentia prius docet homines blanda, deinde subdit inutilia et inhonesta

Tu autem servasti bonum vinum⁹ usque adhuc.

⁹ bonum vinum Ω^L Ω^P Li449@ Ed1455 Rusch Weber ] inv. Ω^S, def. Ω^F

^interl.| quia et olim bonum etsi in figuris, quasi in aqua occultum, nunc vero in evangelio manifestum

Numérotation du verset Io. 2,11

Hoc fecit initium signorum

^marg.| Hoc fecit initium etc. HIERONYMUS. In initio signorum que mortalis mortalibus erat daturus aquam vertit in vinum, sicut iam immortalis discipulis aperuit sensum, ut in lege et prophetis intelligerent Christum, ita carnales mentes prius sapore sapientie imbuit, postea resuscitatos maiori gloria completurus.

Iesus in Cana Galilee et manifestavit gloriam suam

^interl.| latentem deitatem

et crediderunt in eum discipuli eius.

Numérotation du verset Io. 2,12

Post hec¹⁰ descendit Capharnaum

¹⁰ hec Ω^S Rusch ] hoc Weber

^interl.| villa pulcherrima¹¹ vel ager consolationis

¹¹ sic Rusch

^marg.| P ost hec etc. Post initium signorum de vino subdit aliud indicium divine maiestatis in eiectione vendentium de templo. Typice . Filius Dei ut humilis descendit Capharnaum , id est in mundum secundum quod habet matrem et fratres.

ipse et mater eius et fratres eius

^interl.| cognati magis fratres quam discipuli

et discipuli eius

^interl.| qui non fratres

et ibi manserunt non multis diebus.

Numérotation du verset Io. 2,13

Et prope erat Pascha Iudeorum

^marg.| Et prope erat etc. Pascha agimus, dum a vitiis a virtutes transimus ad hoc Iesus venit dum Ecclesiam quotidie visitat et actus cuiusque considerat et eos eicit qui inter sanctos, vel ficte bona vel aperte mala faciunt. Per boves qui arant predicatores doctrine celestis significantur, hos vendunt qui non amore Dei vel sed pro questu temporali predicant. Oves innocentes sua vellera vestiendis prebent. Per has signantur opera munditie et pietatis que venduntur, dum pro humana laude geruntur, spiritus ut columba apparuit. Unde per columbam Spiritus accipitur quam vendunt simoniaci. Nummos dant mutuo in Ecclesia qui non simulate celestibus sed aperte terrenis serviunt. Hi omnes eiciuntur de parte sortis sanctorum qui vel ficte bona, vel aperte mala faciunt et funiculis peccatorum modo flagellantur ad correctionem qui, si incorrecti permanserint, in fine ligabuntur. Oves quoque et boves eicit, quia talium vitam et doctrinam ostendit reprobam. Et mensas subvertit quia in fine ipse res quas dilexerunt destruuntur.

et ascendit Hierosolymam Iesus¹².

¹² Iesus Ierosolymam Rusch Weber ] inv. Ω^S, Ierosolymam Li449@ Li449

^interl.| docet nos servare instituta illius Ecclesie ad quam venimus, si non fuerit contra fidem

^marg.| E t ascendit etc. Si ipse qui dedit decreta Dei custodit, docet quanta cura hominibus debet esse vacare orationibus et Dei sollemnitatibus. Bis legitur ad Pascha ascendisse, semel primo anno predicationis, nondum incarcerato Ioanne, unde hic agitur. Secundo cum ad passionem iret et in utroque vendentes eiecit de templo.

Numérotation du verset Io. 2,14

Et invenit in templo vendentes boves et oves et columbas

^interl.| ut in sacrificiis offerentur, et erat avaritia sacerdotum

^marg.| Et invenit in templo . Si in figurali templo, quod est domus orationis, prohibet negotiationem que honesta putatur cum sit de his que in templo offeruntur {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1035ra ; facsim., p. 229a} quanto magis prohibet potationes et cetera graviora?

et nummularios {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1035ra ; facsim., p. 229a} sedentes.

^interl.| ne deessent pretia emptoribus

Numérotation du verset Io. 2,15

Et cum fecisset quasi flagellum de funiculis

^interl.| qui peccata peccatis addit quasi funem connectit quo flagelletur et ligetur

^marg.| De funiculis . Funiculi quibus eiciuntur sunt incrementa actionum malarum. Unde Isaias: «Ve qui trahitis iniquitatem in funiculis vanitatis»^k. Et Salomon: ‘Funiculis peccatorum suorum quisque constringitur’^l.

^k Is. 5, 18.

^l Cf. Prv. 5, 22: « Funibus peccatorum suorum constringitur ».

omnes¹³ eiecit de templo oves quoque et boves

¹³ omnes Li449 Ω^S Rusch Weber ] + vendentes Li449@

^interl.| eiecit

et nummulariorum effudit aes

^interl.| id est omnem materiam venditionis

et mensas subvertit.

Numérotation du verset Io. 2,16

Et his qui columbas vendebant¹⁴

¹⁴ columbas vendebant Ω^S Rusch Weber ] inv. Li449@ Li449

^interl.| specialiter simoniaca damnatur heresis

^marg.| qui columbas . Non solum vendentes columbas sed etiam alii domum Dei faciunt, domum negotiationis, id est: ‘Omnes qui querunt que sua sunt, non que Iesu Christi’^m.

^m Cf. Phil. 2, 21: « Omnes enim que sua sunt querunt, non que sunt Iesu Christi ».

dixit: Auferte ista hinc¹⁵,

¹⁵ ista hinc] inv. Ω^S

^interl.| gratiam spiritus prohibet vendi quia gratia est

et¹⁶ nolite facere domum Patris mei domum negotiationis.

¹⁶ et Li449@ Li449 Ω^S Rusch] om. Weber

^interl.| hic aperte se filium Dei dicit

Numérotation du verset Io. 2,17

Recordati vero sunt discipuli eius

^interl.| hoc viso

quia scriptum est¹⁷: Zelus domus tue comedit me.

¹⁷ Ps. 68, 10.

^interl.| quia zelo domus Dei eiecit impios

^marg.| zelus domus etc. Bonus zelus est fervor animi quo mens abiecto humano timore pro defensione veritatis accenditur, ab eo comeditur qui quelibet prava que viderit corrigere satagit, si nequit tolerare gemit.

Numérotation du verset Io. 2,18

Responderunt ergo Iudei

^interl.| non audentes sibi resistere quia viderunt divinum quid in facie eius irradiare

et dixerunt ei: Quod signum ostendis nobis quia hec facis?

^marg.| quod signum ostendis . Quia signum querunt quare solita commercia de templo eicitur et ait: Solvite , quasi: quia hoc templum significat templum corporis, in quo nulla est macula, et merito hoc figurale purgo, qui illud ab hominibus morte solutum divina potentia suscitare queo.

Numérotation du verset Io. 2,19

Respondit Iesus et dixit eis: Solvite templum hoc

^interl.| non imperat sed quasi diceret: vos solvetis

^marg.| S olvite templum . Quod de proprio corpore, quod est templum Dei, dicit Iesus: Excitabo illud etc. Iudei non intellexerunt ; licet ignorantes, divinitus respondent dicentes: Quadraginta sex annis edificatum etc. Quia non convenit lapidi sed homini suscitatio. Nam sexaginta sex¹⁸ diebus corpus Christi ut cuiuslibet hominis in ventre matris organisatur sed destructum a Iudeis a morte die tertio suscitatur. Quod ecce dictum nec apostoli intellexerunt donec die tertio suscitatus eis aperuit. Sed quod intelligere non poterant, patienter tolerabant quosque Spiritu sancto revelante resurrexisse eum viderunt. Unde exemplum accipimus ut quod intelligimus superbiendo ne amittamus, quodque intelligere subito non valemus vilipendentes ne despiciamus sed humiliter exspectemus orantes ac exercentes mentes nostras donec intelligamus. Nam is sermonum Dei et prophetarum mos est ut que videntur in eis nobis aperta clausa latent ne cito intellecta iactantiam generarent et exercitio acquisita, corrigendo delectarent. Nam carnali sensui clauduntur, spiritualiter autem laboranti et diligenter attendenti dantur ut ‘ne margarite proiiciende sint ante porcos, ne conculcentur’ⁿ.

ⁿ Cf. Mt. 7, 6: « Nolite dare sanctum canibus: neque mittatis margaritas vestras ante porcos, ne forte conculcent eas pedibus suis, et conversi dirumpant vos ».

¹⁸ sic Rusch

et in tribus diebus

^interl.| scilicet in virtute Trinitatis

excitabo illud.

^interl.| ego ut Deus cum Patre

Numérotation du verset Io. 2,20

Dixerunt ergo Iudei:

^marg.| dixerunt ergo . Carnales carnaliter sapiebant, ille spiritualiter loquebatur quod evangelista nobis aperit: I lle autem dicebat de templo corporis sui .

Quadraginta et sex annis

^marg.| QUADRAGINTA etc. Anatole ¹⁹ grece: oriens, dysis: occidens ; arctos: septentrio ; mesembria ²⁰: meridies. Prime littere horum quatuor nominum - id est alpha, delta, item alpha, my - continentur in nomine Ade qui est orbis²¹ terrarum et alpha significat unum, delta quatuor ; item alpha unum, my quadraginta et sunt simul quadraginta sex .^o

^o ¶Fons : Cf. Anselmus Laudunensis , Glosae super Io. 2, 20, CCCM 267, p. 48.286-296 << Heiricus Autissidorensis , Homiliae per circulum anni, pars hiemalis, hom. I, 50, CCCM 116A, p. 464.185-465.196 << Augustinus Hipponensis , In Ioannis evangelium, tract. 10, par. 12, CCSL 36, lin. 1-11. <Parall . > Glossa ordinaria (Ps. 95, 13.XII).

¹⁹ Anatole] Anachole cacogr. Rusch

²⁰ mesembria] scrips., misibrion Rusch

²¹ orbis] obis cacogr. Rusch

edificatum est templum hoc

^marg.| Edificatum est. AUGUSTINUS. Edificatio Salomonis septem annis perfecta est. Reedificatio sub Zorobabel, impedientibus inimicis, quadraginta sex annis. Hic numerus convenit perfectioni dominici corporis quia, ut dicunt physici, tot diebus forma humani corporis perficitur. Hic numerus in litteris Ade invenitur, cuius nomen ex quatuor primis litteris climatum constat, que littere significant Adam dispersum per quatuor partes mundi in filiis suis. Hoc numero corpus Christi quod est ex Adam de {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1035rb ; facsim., p. 228b} quo dicitur: Solvite templum hoc , sicut et illi dicitur^p: «Terra es et in terram ibis», in utero matris. Edificatur ut significet illum Adam qui dispersus erat colligendum esse de illis quatuor partibus in unum corpus Christi quod est Ecclesia. Unde dicitur^q electos esse congregandos «a quatuor ventis».^r

^p Gn. 3, 19 (Vetus latina) ; Vulg.: « Pulvis es et in pulverem reverteris ».

^q Cf. Mt. 24, 31: « Et mittet angelos suos cum tuba, et voce magna et congregabunt electos eius a quatuor ventis, a summis celorum usque ad terminos eorum » ; Mc. 13, 27: « Et tunc mittet angelos suos, et congregabit electos suos a quatuor ventis, a summo terre usque ad summum celi »., ut ref. Anselmus tantum. Cf. etiam 4Esr. 13, 5.

^r ¶Fons : Cf. Anselmus Laudunensis , Glosae super Io. 2, 20, CCCM 267, p. 47.270-49.302 >> Heiricus Autissidorensis , Homiliae per circulum anni, pars hiemalis, hom. I, 50, CCCM 116A, p. 463.158-465.196 >> Alcuinus , In Io. 2, 20, PL 100, 776B -777B. Cf. Augustinus Hipponensis , In Ioannis evangelium, tract. 10, par. 11-12, CCSL 36, lin. . <Parall . > Glossa ordinaria (Ps. 95, 13.XII).

et²² in²³ tribus diebus excitabis illud?

²² et Ω^F Ω^S Ω^P] + tu Ω^J Ω^L Li449@ Li449 CorS2 Ed1455 Rusch Weber

²³ in Ω^F Ω^J Ω^S CorS2 Ed1455 Rusch Clementina ] om. Li449@ Li449 Ω^L Ω^P CorS2 (utraque correctio sine in ) Weber

Numérotation du verset Io. 2,21

Ille autem dicebat de templo corporis sui.

Numérotation du verset Io. 2,22

Cum ergo

^interl.| vel: autem

resurrexisset²⁴ a mortuis recordati sunt discipuli eius quia hoc dicebat de corpore suo²⁵

²⁴ resurrexisset Ω^F Ω^L Ω^P Ω^S Ed1455 Rusch Weber ] surrexisset Li449@ Li449

²⁵ de corpore suo Ω^F Li449@ Li449 Ω^J Ω^P Ω^S CorS2 (al. et paris. habent hoc sed secunda et plures sine hoc de corpore scilicet cum autem esse signa eius ) ] om. Ω^L Ed1455 Rusch Clementina Weber

^interl.| corpus suum morte solvendum et a se suscitandum

et crediderunt Scripture

^interl.| prophetarum qui dixerunt Christum tertia die resurrecturum

{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 1035rb ; facsim., p. 229b} et²⁶ sermoni²⁷ quem dixit Iesus.

²⁶ et Ω^F Li449 Ω^L Ω^P Ω^S Ed1455 Rusch Weber ] om. Li449@

²⁷ sermoni Li449 Ω^L Ω^P Ω^S Ed1455 Rusch Weber ] + eius Ω^F Li449@

^interl.| hunc scilicet solvite templum hoc

Numérotation du verset Io. 2,23

Cum autem esset Hierosolymis

^marg.| C um esset Hierosolymis . Conventus adibat ut verbis et signis plures converteret et quia aliqui solis signis moti credebant in eum, vere quidem sed tamen ita ut possent postea in passione eius scandalizari, et quia nondum erant “renati ex aqua et spiritu”^s, non erant digni quibus se crederet Iesus et familiariter cohabitaret. Sciebat enim quid esset in illis, melius quam ipse homo de se. Hec fides convenit catechuminis qui credunt in eum, sed quia non sunt renati, non creditur eis communio corporis et sanguinis Christi. De talibus erat Nicodemus qui credens dicit eum a Deo venisse propter signa que viderat, sed nondum renatus erat. Et ideo nocte venit, non die, quia nondum illuminatus celesti lumine.

^s Cf. Io. 3, 5.

in Pascha in die festo multi crediderunt in nomine eius

^interl.| cur?

^interl.| propter signa

videntes signa eius²⁸ que faciebat.

²⁸ eius Ω^F Ω^J Ω^S CorS2 (secunda correctio) Ed1455 Rusch Weber ] om. CorS2 (alia <correctio> et paris. sine) Linz449@ Li449 Ω^L Ω^P

Numérotation du verset Io. 2,24

Ipse autem Iesus non credebat semetipsum eis

^interl.| non quod essent aliquid facturi nolenti qui habet: «Potestatem ponendi animam suam»^t etc., sed quia occulta in eis novit, et sciebat eos non firmiter credere

^t Io. 10, 18.

^interl.| cur?

eo quod ipse nosset omnes.

^interl.| ut Deus

Numérotation du verset Io. 2,25

Et quia opus ei non erat ut quis testimonium perhiberet de homine.

^interl.| ita nosset ut a nullo quicquam acciperet, cum sciret de homine quod non ipse homo de se

Ipse enim sciebat quid esset in homine.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Io. Capitulum 2), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=58&chapitre=58_2)

Signaler un complément d'information

Notes :

<58. - Ioannis evangelium>

Capitulum 2

<58. - Ioannis evangelium>

Capitulum 2