Glossae Scripturae Sacrae-electronicae (Gloss-e)

Glossa ordinaria

Biblia communis

Capitulum 24

Numérotation du verset Sir. 24,1

SAPIENTIE LAUS. Sapientia

laudabit

animam

suam et in Deo honorabitur

et in medio populi sui

gloriabitur

Numérotation du verset Sir. 24,2

et in ecclesiis

altissimi

aperiet os suum

et in conspectu virtutis illius gloriabitur

Numérotation du verset Sir. 24,3

in medio populo

Exaltabitur

et in plenitudine sancta

Admirabitur

Numérotation du verset Sir. 24,4

in multitudine electorum habebit laudem

et inter benedictos

benedicetur dicens

Numérotation du verset Sir. 24,5

Ego

ex ore Altissimi

prodivi primogénita

ante omnem creaturam

Numérotation du verset Sir. 24,6

ego in celis

feci ut oriretur lumen indeficiens

et sicut nebula texi omnem terram

Numérotation du verset Sir. 24,7

ego in altis

habitavi et thronus meus in columna nubis

Numérotation du verset Sir. 24,8

gyrum celi circuivi sola

et in profundum abyssi

penetravi et in fluctibus maris ambulavi

Numérotation du verset Sir. 24,9

et in omni terra steti

et in omni populo

Numérotation du verset Sir. 24,10

et in omni gente primatum habui

Numérotation du verset Sir. 24,11

et omnium excellentium et humilium corda virtute calcavi

et in his omnibus requiem quesivi et in hereditate eius morabor

Numérotation du verset Sir. 24,12

tunc precepit et dixit mihi creator omnium

et qui creavit me requievit in tabernaculo meo

Numérotation du verset Sir. 24,13

et dixit mihi in Iacob inhabita et in Israel hereditare et in electis meis ede radices

Numérotation du verset Sir. 24,14

ab initio ante seculum creata sum et usque ad futurum seculum non desinam et in habitatione sancta coram ipso ministravi

Numérotation du verset Sir. 24,15

et sic in Sion firmata sum et in civitate sanctificata similiter requievi

et in Hierusalem potestas mea

Numérotation du verset Sir. 24,16

et radicavi in populo honorificato

et in parte Dei mei hereditas illius et in plenitudine sanctorum detentio mea

Numérotation du verset Sir. 24,17

quasi cedrus exaltata sum in Libano et quasi cypressus in monte Sion

Numérotation du verset Sir. 24,18

et quasi palma exaltata sum

in Cades

et quasi plantatio rose

in Hiericho

Numérotation du verset Sir. 24,19

quasi oliva speciosa in campis

et quasi platanus exaltata sum

iuxta aquam in plateis

Numérotation du verset Sir. 24,20

Sicut

cinnamomum et balsamum¹

¹ balsamum] aspaltum Weber

aromatizans odorem dedi quasi myrrha electa dedi suavitatem odoris

Numérotation du verset Sir. 24,21

et quasi storax et galbanus et ungula et gutta

et quasi libanus non incisus vaporavi habitationem meam

et quasi balsamum non mixtum odor meus

Numérotation du verset Sir. 24,22

ego quasi terebinthus extendi ramos meos et rami mei honoris et gratie

Numérotation du verset Sir. 24,23

ego quasi vitis

fructificavi suavitatem odoris

et flores mei fructus honoris et honestatis

Numérotation du verset Sir. 24,24

ego mater

pulchre dilectionis

et timoris

et agnitionis

et sancte spei

Numérotation du verset Sir. 24,25

in me gratia omnis vite

et veritatis in me omnis spes vite et virtutis

Numérotation du verset Sir. 24,26

transite ad me omnes qui concupiscitis me

et a generationibus meis implemini

Numérotation du verset Sir. 24,27

Spiritus

enim meus super melle dulcis

et hereditas mea super mel et favum.

Numérotation du verset Sir. 24,28

Memoria mea

in generatione seculorum

Numérotation du verset Sir. 24,29

qui edunt me adhuc esurient et qui bibunt me adhuc sitient

Numérotation du verset Sir. 24,30

qui audit

me non confundetur

et qui operantur in me non peccabunt

Numérotation du verset Sir. 24,31

qui elucidant me

vitam eternam

habebunt

Numérotation du verset Sir. 24,32

hec

omnia liber vite et² testamentum Altissimi

² et] om. Weber

et agnitio veritatis

Numérotation du verset Sir. 24,33

legem mandavit Moyses in preceptis iustitiarum

et hereditatem

domui Iacob et Israel promissionis

Numérotation du verset Sir. 24,34

posuit David puero suo

excitare regem ex ipso fortissimum in throno honoris sedentem in sempiternum

Numérotation du verset Sir. 24,35

qui implet quasi Phison sapientiam et sicut Tigris in diebus novorum

Numérotation du verset Sir. 24,36

qui adimplet quasi Euphrates sensum qui multiplicat quasi Iordanis in tempore messis

Numérotation du verset Sir. 24,37

qui mittit disciplinam sicut lucem et assistens quasi Geon in die vindemie

Numérotation du verset Sir. 24,38

qui perficit primus scire ipsam et infirmior non investigavit eam

Numérotation du verset Sir. 24,39

a mari enim abundavit cogitatio eius et consilium illius abysso magna

Numérotation du verset Sir. 24,40

ego sapientia

effudi flumina

Numérotation du verset Sir. 24,41

Ego

quasi tramis aque immense de fluvio,

ego quasi fluvius

Dorix³ et sicut aqueductus exivi a paradiso

³ Dorix Rusch Ed1455 ] Diorix Clementina, Doryx Weber

Numérotation du verset Sir. 24,42

dixi rigabo meum hortum

plantationum et inebriabo pratus mei fructum

Numérotation du verset Sir. 24,43

et ecce facta est mihi tramis

Abundans

et fluvius meus propinquavit ad mare

Numérotation du verset Sir. 24,44

quoniam doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus

et enarrabo illam usque in longinquo

Numérotation du verset Sir. 24,45

penetrabo omnes⁴ inferiores partes terre

⁴ omnes] om. Weber

et inspiciam omnes dormientes

et illuminabo omnes⁵ sperantes in Domino⁶

⁵ omnes] om. Weber |

⁶ Domino] Deo Weber |

Numérotation du verset Sir. 24,46

adhuc doctrinam quasi prophetiam effundam et relinquam illam querentibus sapientiam

et non desinam in progenies illorum usque in evum sanctum

Numérotation du verset Sir. 24,47

videte quoniam non soli mihi laboravi sed omnibus exquirentibus veritatem

Capitulum 24

Numérotation du verset Sir. 24,1

SAPIENTIE LAUS. Sapientia

^interl.| Christus

laudabit

^interl.| laudabilem ostendit

animam

^interl.| vitam

suam et in Deo honorabitur

^interl.| in celis cum Patre et Spiritu est et in terra adoratur

et in medio populi sui

^interl.| christiani

gloriabitur

Numérotation du verset Sir. 24,2

et in ecclesiis

^interl.| conventibus fidelum

altissimi

^interl.| Dei

aperiet os suum

^interl.| unde aperuit os suum dicens: beati pauperis spiritu

et in conspectu virtutis illius gloriabitur

^marg.| VIRTUTIS ILLIUS. Angelorum religiosorum. Unde: gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bone voluntatis.

Numérotation du verset Sir. 24,3

in medio populo

^interl.| christiani

Exaltabitur

^interl.| exaltate Domium Deum nostrum

et in plenitudine sancta

^interl.| unde: de plenitudine eius omnes accepimus

Admirabitur

^interl.| mirabilis Deus in sanctis suis

^marg.| ET IN MEDIO POPULI. Quia in ostensione miraculorum ad laudem Dei provocabat populum. Unde: omnis plebs ut vidit dedit laudem Deo.

Numérotation du verset Sir. 24,4

in multitudine electorum habebit laudem

^interl.| «Laudate Dominum omnes gentes laudate eum omnes populi».^a

^a Ps. 116, 1.

et inter benedictos

^interl.| sanctos

benedicetur dicens

^interl.| qui est super omnia benedictus in secula

Numérotation du verset Sir. 24,5

Ego

^interl.| sapientia

ex ore Altissimi

^interl.| verba sapientie

prodivi primogénita

^interl.| secundum deitatem

ante omnem creaturam

^marg.| EGO EX ORE. Quia Verbum consubstantiale coeternum.

^marg.| Quia non sum creatura sed ab initio ex Patre genita per quam omnis creatura. Dicitur tamen primogenitus omnis creature non tempore scilicet ses honore secundum illud: Filius meus primogenitus Israel.

Numérotation du verset Sir. 24,6

ego in celis

^interl.| spiritualis creature angelis scilicet

feci ut oriretur lumen indeficiens

^interl.| rationis et intelligentie

et sicut nebula texi omnem terram

^interl.| corporalem creaturam

^interl.| omnem naturam

^marg.| EGO FECI IN CELIS. In celis oritur lumen nebula tegitur caro quia sicut claritate sua precellit obscuritatem nebule sic spiritualis creatura corporalem precellit dignitatem.

Numérotation du verset Sir. 24,7

ego in altis

^interl.| supra omnem creaturam cum Patre et Spiritu

^interl.| significat divinam naturam

{Erfurt, t. 3, f. 58vb ; facsim., t. 2, p. 768b} habitavi et thronus meus in columna nubis

^interl.| celestia

^marg.| THRONUS MEUS. Humanum corpus nullo pondere peccati pregravatum sed Dei virtute sublimatu in quo potentia divinitatis iudicia sua exercuit. Unde: ecce Dominus ascendet super nubem levem etc.

Numérotation du verset Sir. 24,8

gyrum celi circuivi sola

^interl.| omnipotentiam sapientie et fortitudinem significat

et in profundum abyssi

^interl.| omnia scilicet qua sunt sub terra

penetravi et in fluctibus maris ambulavi

^interl.| omnibus qua in mari sunt et in terra

Numérotation du verset Sir. 24,9

et in omni terra steti

^interl.| unde: laudent illum celi et terra mare et omnia qua in eis sunt

et in omni populo

Numérotation du verset Sir. 24,10

et in omni gente primatum habui

^interl.| rationali creatura

Numérotation du verset Sir. 24,11

et omnium excellentium et humilium corda virtute calcavi

^interl.| unde: dedit ei nomen quod est super omne nomen ut in nomine eius omne genu flectatur etc.

et in his omnibus requiem quesivi et in hereditate eius morabor

^interl.| gentibus ex quibus congregatur Ecclesia qua eius est hereditas unde: hereditas mea preclara est mihi

Numérotation du verset Sir. 24,12

tunc precepit et dixit mihi creator omnium

^interl.| Filius secundum humanitatem intelligit Patrem maiorem

et qui creavit me requievit in tabernaculo meo

^interl.| humane nature in qua habitavit plenitudo divinitatis

^marg.| CREAVIT. Secundum humanitatem singulari puritate de Spiritu Sancto conceptam de virgine editam.

Numérotation du verset Sir. 24,13

et dixit mihi in Iacob inhabita et in Israel hereditare et in electis meis ede radices

^marg.| IN IACOB. Incarnatione salvatoris specialiter Iudeis uti concessum est et specialiter ad Iudeos venit. Unde: «Non sum missus nisi ad oves que perierunt domus Israel». Unde per Iacob figurantur Iudei, per Israel vero gentiles.

Numérotation du verset Sir. 24,14

ab initio ante seculum creata sum et usque ad futurum seculum non desinam et in habitatione sancta coram ipso ministravi

^marg.| AB INITIO. Sacramentum incarnationis ante secula prescitum et predestinatum permanet in seculum seculi et inhabitationes Ecclesie, id est ritum vere religionis, disposuit.

Numérotation du verset Sir. 24,15

et sic in Sion firmata sum et in civitate sanctificata similiter requievi

^interl.| super quem requiescit spiritus meus nisi super humilem et quietum

et in Hierusalem potestas mea

^interl.| manifesta scilicet quia ibi voluntas eius adimpletur

^marg.| ET SIC IN SION. Sion Ecclesia que et Hierusalem que a primo iusto usque ad novissimum edificatur in qua sapientia quotidie fructificat.

Numérotation du verset Sir. 24,16

et radicavi in populo honorificato

^interl.| christiano qui nomine Christi honoratur qui pars eius et hereditas est

et in parte Dei mei hereditas illius et in plenitudine sanctorum detentio mea

^interl.| quia illi membra sunt corporis eius cum sit ipse omnia in omnibus

Numérotation du verset Sir. 24,17

quasi cedrus exaltata sum in Libano et quasi cypressus in monte Sion

^interl.| arbores sunt altitudinis et odoris precipui

^marg.| IN LIBANO. RABANUS. Libanus mons est Phenicis dictus a thure quod ibi colligitur. Sion collis est urbi supereminens et interpretatur speculum. Hec ergo nomina arborum et montium eminentioribus Christi membris conveniunt que dicere possunt « Christi bonus odor sumus Deo »^b et quorum « conversatio in celis est »^c. Odor quoque cedri serpentes interimit et fugat unde disce et adoratam tabulis accendere cedrum et sancti doctores virtute verbi repellunt hereticos. Resina quoque eius qui cedrina dicitur liniti libri nec tinea nec senectute deficiunt et doctorum spirituali sensu scriptura confecta nulla hereticorum astutia corrumpitur vel vetustate consumitur. Cypressus medendis apta corporibus venustatem come sue nullo deponit impulsu constantiam et actionem eorum exprimens qui altioribus Ecclesiam ornant virtutibus.

^b 2Cor. 2, 15.

^c Phil. 3, 20.

Numérotation du verset Sir. 24,18

et quasi palma exaltata sum

^interl.| palma aurea coronantur victores

in Cades

^interl.| qua mutata vel translata interpretatur quia Ecclesia ab idolorum cultura ad verum Deum translata est

et quasi plantatio rose

^interl.| rosa dicta quod rutilo colore rubeat et martyrium significat

in Hiericho

^interl.| Iericho interpretatur odor eius vel luna et est quasi plantatio rose in Hierusalem cum odor virtutum in passione martyrii redolet in sanctis

^marg.| QUASI PALMA. Arbor diuturnis foliis et suavibus pomis palma dicta quia victricis manus est ornatus vel quia in modum humane palme ramos expandit hanc Greci Phenicem dicunt quia phenix avis multo tempore vivit huic comparatur Ecclesia que incorvari ad terrena despiciens ad celestia se sustollit ut finito agone celestem palmam suscipiat et quasi folia diuturna verba recte confessionis perpetuo conservat.

Numérotation du verset Sir. 24,19

quasi oliva speciosa in campis

^marg.| QUASI OLIVA. Grece oleon fructus scilicet. Olea enim arbor dicitur sucus oleum. Est autem arbor pacis in signis per hanc Ecclesia signatur que campos totius mundi decore illustrat et speciali gratia per unctionem crismatis sanctificat.

et quasi platanus exaltata sum

^interl.| qui redemptionis nostre sacramentum cunctis innotuit nationibus

^marg.| QUASI PLATANUS. Platanus altitudinem foliorum dicta vel quia patula et ampla. Nam platos greci amplum vocant. Nomen ergo et formam arboris expressit dicens quasi platanus dilatata sum in plateis. Est autem teterrima et mollis foliis et vitibus similis et Christum significat qui per membra sua in orbe dilatatur mitis et mansuetus.

iuxta aquam in plateis

Numérotation du verset Sir. 24,20

Sicut

^interl.| doctrine spiritualis gratie

^interl.| loquar ad Dominum meum cum sim pulvis et cinis

cinnamomum {Erfurt, t. 3, f. 59ra ; facsim., t. 2, p. 769a} et balsamum¹

¹ balsamum] aspaltum Weber

^interl.| vel aspaltum

^marg.| SICUT CINNAMOMUM. Cinnamomum et balsamum aromatice arbores sunt cinnamomum dictum quia cortex eius in modum canne rotundus et gracilis gignitur in India et Ethiopia frutice brevi duorum tantum cubitorum colore sub nigro vel cinereo tenuissimarum virgarum. Nam quod crassum est despicitur. Gracilius vero carius. Quod cum frangitur visibile spiramentum emittit in modum nebule vel pulveris.

^marg.| BALSAMUM. Aspaltum, dicit Plinius in eodem curriculo, celi nascitur spina candida magnitudine arboris modice flore rose radix eius unguentis expetitur. Tradunt in quocumque frutice curuetur arcus celestis eandem quecumque sit aspalti suavitatem odoris exire. Quidam Elisei sceptrum vocant. Probatur in colore ruso vel igneo tactu spisso et odore castorei hec pro sui brevitate a quibusdam inter herbas odoriferas reputantur et significant humiles spiritu qui quasi purpureo colore vestiti memores dominice passionis pro Domino parati sunt mori.

aromatizans odorem dedi quasi myrrha electa dedi suavitatem odoris

^interl.| sanctorum continentia myrrha enim puncta corpora non putrescunt sic continentia membra nostra servat incorrupta

Numérotation du verset Sir. 24,21

^marg.| QUASI MYRRHA. Myrrha est in Arabia arbor quinque cubitis alta spine similis quam achanton vocant Greci cuius gutta viridis et amara. Unde et nomen accepit que omnia conveniunt mortificationi carnis que amara ad tempus sentitur sed in spe semper virentes patrie libenter #su[s]cipitur ; Unde regeneravit nos in spem vivam per resurrectionem Iesu Christi etc. Spine autem comparantur quia ubi mentem salvet corpus affligit. Gutta sponte manans pretiosior est. Elicita corticis vulnere vilior quia maioris est virtutis corpus sanum (cui adridum copia rerum) mortificare quam egrotum vel paupertate afflictum.

et quasi storax et galbanus et ungula et gutta

^marg.| QUASI STORAX. Storax galbanus ungula et gutta pigmenta sunt pretiosa apud medicos et significant virtutum species que ad curationes hominem adhibent medici spirituales. Storax enim arbor Arabie similis malocytonii cuius virgule inter canicule ortum cavernatim lacrimam fluunt que in terram cadunt inmunda est sed cum primi corticis scrobe fossa servatur. Que virgis e calamis inheserit munda est et albida. De hinc fulva fit solis causa et ipsa storax calamitates piguis resina odoris iocundi. Et quasi melosum liquorem emittens. Storax dicta quia est gutta arboris profluens et congelata nam Greci stiriam guttam dicunt.

^marg.| ET GALBANUS. Galbanum, secundum Plinium, dat Syria² in Amarano monte feruleque³ eiusdem nominis, resine modo, quod stagonitim⁴ appellant ; quod maxime non putrescit si convenientia laudant cartilaginosum, purum ad similitudinem amoniace minimeque lignosum.^d

^d ¶Fons : Plinius maior , Naturalis historia, lib. 12, par. 126, t. 2, p. 417.6-8: « Dat et galbanum Syria in eodem Amano monte e ferula, quae eiusdem nominis, resinae modo; stagonitim appellant. Quod maxime laudant cartilaginosum, purum ad similitudinem hammoniaci minimeque lignosum ».

² Syria] corr. , sirta pro siria cacogr. Rusch

³ feruleque] coniec. , ferineque cacogr. Rusch

⁴ stagonitim] corr., stagolithim Rusch

^marg.| UNGULA. Ungula est qui in Exodo ‘onyca’ dicitur, grece enim onix, latine ungula quia humane ungui assimilatur.

^marg.| GUTTA. Gutta que est amonica dicitur lacrimas, stillat in arenis cuius duo genera sunt stracon quod masculi thuris similitudinem habet et maxime probatur et pirama quod pingue et arenosum adulteratur enim arenis velut nascendo apprehensis glebis tamen minimis et purissimis probatur. Gutta vero curat quaslibet duritias. Hee ergo species Domini precepto ad thymiama conficiendum deputate sunt ubicumque enim thymiama habemus in hebreo nethotha legitur quod Aquila storacem transtulit et significat orationis incensum cum odore virtutum thymiama ex aromatibus compositum facimus cum in altari boni operis virtutum multiplicitatem fovemus quod mixtum et purum sit quia quanto virtus virtuti iungitur tanto incensum sincerius exhibetur.

et quasi libanus non incisus vaporavi habitationem meam

^interl.| qui nullam habet in se erroris maculam sed puram et sinceram doctrinam qua profert odorem virtutum et spiritualem gratiam infundit mentibus fidelium

^marg.| LIBANUS. Libanus, ut aiunt, arbor est in Arabia cortice et folio lauro similis sucum amigdali modo emittens que bis in anno colligitur autumno scilicet et vere sed autumnali collectioni preparatur inciso cortice in estatis fervore et prosiliente spuma pingui que concreta densatur ubi loci natura poscat regere palmea excipiente quod in arbore hesit ferro putatur depectitur. Ideo corticosum videtur purissimum hoc est thus candidum. Secunda vindemia preparatur hieme incisis corticibus. Rubrum hic exit nec comparandum priori. Novelle arboris candidius sed veteris est odoratius quod ex eo pependit rotunditate gutte masculum vocatur. Regio thurifera nuncupatur sarma undique rupibus in via et dextera stopulis maris in accessa. Sarma quidem mysterium interpretatur. Arbores sponte nascuntur et significant eos qui ex voluntate non ex legis necessitate operantur. Incisis arboribus lacrima fluit quia compuncta humilium corda puram Deo orationem emittunt.

^marg.| LIBANUS in hebreo candorem significat. In greco thus unde in Canticis ubi legimus ad collem thuris quidam codices habent ad collem Libani.

et quasi balsamum non mixtum odor meus

^marg.| BALSAMUM. Balsami arbor in Iudea tantum intra viginti iugera erant. Sed postquam Iudea Romani potiti sunt latis collibus propagata est. Stirpe similis viti foliis rute sed albioribus semperque manentibus. Arbor balsamum lignum filobalsamum alias xilobasmum dicitur fructus vel semen carpobalsamum sucus opobalsamum quia percussus ferreis vinculis cortex per cavernas eximii odoris gutta distillat. Caverna enim grece ope dicitur cuius gutta admixta ciprino oleo vel melle adulteratur. Sed probatur esse sine melle si cum lacte coagulaverit. Sine oleo si instillata aqua vel admixta ficile resolvatur et si lanee vestes ex ipso pollute non maculentur. Adulteratum quique sicut lacte non coagulat et sicut oleumin aqua super natat et vestem laneam maculat. Balsama pura ardente sole manu sustineri non possunt. Arbores balsami more vinearum coluntur et adminiculis sustinentur viti enim similiores sunt quam mirto perpetua coma insignes duobus cubitis eminentes. Semen vero habet vini gustum colre rufum. Ramus crassior quam mirti qui certo anni tempore balsamum sudat. Agricole quoque acutis lapidibius vel osseis cultellis solent incidere nam ferri tactus noxius est. Per incisiones manat sucus odoris eximii et lacrimis pulcre rorantibus lanis parva colligitur in cornua. Gratia precipua debetur lacrime secunda semini tertia cortici minima ligno Christus quoque humilis in carne sed plenus gratia et virtute vulneratus est propter iniquitates nostras et nobis vite et salutis sacramenta profudit unde: et quasi balsamum non mixtum odor meu s.

Numérotation du verset Sir. 24,22

ego quasi terebinthus extendi ramos meos et rami mei honoris et gratie

^marg.| TEREBINTHUS. Arbor est cuius resina carissima et nascitur in Syria mascule infructuose feminarum duo genera sunt alterius fructus rubet lentis magnitudine alterius pallet nec faba grandior odore iocundo fructu simiosus idem.

^marg.| Terebinthus in Macedonia brevis arbor et fructuosa. Inda Troadis Masco Syrie magna materies flos racemosus sicut olive sed rubes folia habet densa et folliculos emitentes quedam animalia quasi culices. Pleniorque resina que de cortice erumpit. Per terebinthum signatur Ecclesia que per totum orbem ramos predicationis et fidei extendit cuius resina precipua id est animarum medicina. Masculi huius arboris sine fructu sunt quia qui in se confidunt fructum virtutis non faciunt feminarum vero duo genera sunt alterius fructus rubeus alterius pallidus cum vite maturescunt. Qui enim infirmitatem suam agnocunt et spem suam in Domino ponunt fructum maritirii sibi exquirunt aut per continentiam et munditiam cordis et corporis spirituale premium possidebunt quia cum mulieribus non sunt coinquinati et sine macula sunt ante thronum Dei.

Numérotation du verset Sir. 24,23

ego quasi vitis

^interl.| "Ego sum vitis vera et vos palmites"^e

^e Cf. Io. 15, 1 ; Io. 15, 5.

^interl.| cuius vinum letificat cor hominis qui bibens sanguinem eius gaudet et redemptionis laudat sacramentum

fructificavi suavitatem odoris

^interl.| per orbem spergendo evangelii predicationem

et flores mei fructus honoris et honestatis

Numérotation du verset Sir. 24,24

ego mater

^interl.| sapientia

pulchre dilectionis

^interl.| vere caritatis

et timoris

^interl.| salutaris

et agnitionis

^interl.| spiritualis

et sancte spei

^interl.| omne datum optimum desursum est

Numérotation du verset Sir. 24,25

in me gratia {Erfurt, t. 3, f. 59rb ; facsim., t. 2, p. 769b} omnis vite

^interl.| presentis et future per ipsam enim vivimus movemur et sumus et per ipsam vitam eternam habemus

et veritatis in me omnis spes vite et virtutis

Numérotation du verset Sir. 24,26

transite ad me omnes qui concupiscitis me

^interl.| filios affectuose monet

et a generationibus meis implemini

^interl.| venite ad me qui laboratis et onerati estis et ego reficiam vos

Numérotation du verset Sir. 24,27

Spiritus

^interl.| sanctus qui communis Patri et FiIio

enim meus super melle dulcis

^interl.| quia caritas Dei per Spiritum infunditur cordibus electorum incomparabiliter est dulcis

et hereditas mea super mel et favum.

^interl.| qua erit in visione Dei."Oculus enim non vidit nec auris audivit nec in cor hominis ascendit que⁵ preparavit Deus diligentibus se"^f.

^f Cf. 1Cor. 2, 9.

⁵ que] corr. , qui Rusch

Numérotation du verset Sir. 24,28

Memoria mea

^interl.| spirituales delicie cum habentur desiderium accendunt

in generatione seculorum

^interl.| qui sapientia Dei et homines et angeli sine fine collaudant

Numérotation du verset Sir. 24,29

qui edunt me adhuc esurient et qui bibunt me adhuc sitient

^marg.| QUI EDUNT ME. Edimus sapientiam et bibimus quia plena et perfecta est refectio et tanto plus a comedente esuriuntur quanto ab esuriente amplius comeduntur. In corporalibus appetitus placet experientia displicet unde: gustate et videte quoniam suavis est Dominus etc.

Numérotation du verset Sir. 24,30

qui audit

#obedit unde: si quis diligit me sermonem meum servat

me non confundetur

^interl.| quia eterna mercede coronabitur

et qui operantur in me non peccabunt

^interl.| qui manet in Deo non peccat

Numérotation du verset Sir. 24,31

qui elucidant me

^interl.| plene scilicet et perfecte percipiunt

vitam eternam

^interl.| qui est viso Dei

habebunt

Numérotation du verset Sir. 24,32

hec

^interl.| continet

omnia liber vite et⁶ testamentum {Erfurt, t. 3, f. 59va ; facsim., t. 2, p. 770a} Altissimi

⁶ et] om. Weber

^interl.| hic est liber novum et veterum testamentum in quo est agnitio veritatis

et agnitio veritatis

Numérotation du verset Sir. 24,33

legem mandavit Moyses in preceptis iustitiarum

^interl.| ut peccatum scilicet caverent et in virtutibus Deo servirent

et hereditatem

^interl.| promisit

domui Iacob et Israel promissionis

^interl.| de adventu Christi vel redemptione humani generis

Numérotation du verset Sir. 24,34

posuit David puero suo

^interl.| Christus de David secundum carnem

excitare regem ex ipso fortissimum in throno honoris sedentem in sempiternum

^interl.| non Salomonem qui per peccatum perdidit regnum sed Christum verum pacificum qui fortior fortem armatum superavit et spolia eius distribuit cui regni non erit finis

^marg.| POSUIT DAVID. Quatuor paradisi flumina ex uno fonte procedentia assimilat regi qui ortus est de David quia de Christo quatuor evangelia procedunt que totam terram predicatione infundunt et germinare faciunt. Ab eo Iordanis procedit id est baptismi sacramentum ad abluendum genus humanum. Qui mittit disciplinam sicut lucem quia precepta eius vite eterne tribuunt unde: docete omnes gentes baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti docentes servare omnia quecumque mandavi vobis.

Numérotation du verset Sir. 24,35

qui implet quasi Phison sapientiam et sicut Tigris in diebus novorum

^marg.| QUASI PHISON. Phison qui et Ganges qui de paradiso exiens vadit ad Indiam et interpretatur caterva quia scilicet magnis fluminibus impletur. Ganges autem dicitur a Gangaro rege Indie et fertur sicut Nilus superorientis terras exundare.

^marg.| SICUT TIGRIS. Tigris: fluvius Mesopotamie qui pergit contra Assyrios et, post multos circuitus, in mare Mortuum fluit ; et Tigris vocatur quia, sicut tigris bestia, velociter fertur.

Numérotation du verset Sir. 24,36

qui adimplet quasi Euphrates sensum qui multiplicat quasi Iordanis in tempore messis

^marg.| QUASI EUPHRATES. Euphrates fluvius Mesopotamie gemmarum fertilis. Euphrata ⁷ enim hebraice fertilitas latine. Mesopotamiam namque per loca irrigat sicut Nilus Alexandriam. Sallustius asserit Tigrim et Euphraten uno fonte in Armenia meare sed postea dividuntur maximo inter se spacio. Terraque que ab ipsis ambitus Mesopotamia dicitur.

⁷ euphrata] scrips., Eufrata Rusch hic et ubique

^marg.| QUASI IORDANIS. Iordanis fluvius Iudee a duobus fontibus nominatus: ‘Ior’ scilicet et ‘dan’ quibus federatis colligitur. Nascitur sub Libano monte et dividit Iudeam et Arabiam et iuxta Hiericho influit mari Mortuo.

Numérotation du verset Sir. 24,37

qui mittit disciplinam sicut lucem et assistens quasi Geon in die vindemie

^marg.| QUASI GYON. Gyon . Hic Ethiopiam cingit. Sic vocatus quia irrigat terram Egypti ge enim grece terram significat qui apud Egyptios Nilus vocatur propter limum quem trahit qui fecunditatem efficit unde et Nilus dictus est.

Numérotation du verset Sir. 24,38

qui perficit primus scire ipsam et infirmior non investigavit eam

^marg.| QUI PERFICIT PRIMUS. Christus auctor est sapientie spiritualis qui per Moysen primum condidit legem inspiravit prophetas docuit apostolos et evangelista nec alius plenus et perfectus est investigator sapientie Dei nisi ipse qui cum Patre et Spiritu Sancto unus est Deus unde: nemo novit Filium nisi Pater neque Patrem quis novit nisi Filius etc.

Numérotation du verset Sir. 24,39

a mari enim abundavit cogitatio eius et consilium illius abysso magna

^marg.| A MARI ENIM. Mare significat profunditatem sapientie inestimabilem et incomprehensibilem esse quem nemo penetrare potest nisi unus et solus Deus Pater et Filius et Spiritus Sanctus qui se ipsum vere novit et consilium suum et dat tantum nosse creature sue quantum expedit.

Numérotation du verset Sir. 24,40

ego sapientia

^interl.| Christus

effudi flumina

^interl.| per mundum

^interl.| evangelii

Numérotation du verset Sir. 24,41

Ego

^interl.| Christus

quasi tramis aque immense de fluvio,

^interl.| quo inebriant mentes fidelium

^marg.| QUASI TRAMES AQUE. Quia Deus de Deo lumen de lumine. Tropice de Pater origo divinitatis quia de Patre gignitur Filius et procedit Spiritus qui per aquam significatur unde^g: «Flumina de ventre eius fluent aque vive» et alibi. Aqua sapientie salutaris potabit illum.

^g Cf. Io. 7, 38.

ego quasi fluvius

^marg.| EGO QUASI FLUVIUS. Sapientia comparatur fluvio rapidissimo et aqua egredienti de paradiso quia doctrina Christi prodiens de celesti thesauro omnia obstacula reorum et persecutionum fortitudine sua dirupit ut per ora predicatorum per totum orbem largissime fluat, unde^h: «In omnem terram exivit sonus eorum» etc.

^h Ps. 18, 5.

Dorix⁸ et sicut aqueductus exivi a paradiso

⁸ Dorix Rusch Ed1455 ] Diorix Clementina, Doryx Weber

^marg.| DORIX. Araxes (ut putant) fluvius Armenie qui ab eodem monte cum Euphrate diversa specie oritur sic dictus quia de rapacitate sua cuncta prosternit unde, cum Alexander transgressurus pontem, super eum fabricasset concitatus pontem diruit et brevi intervallo ab Euphratis ortu tollens caput in mare Caspium fertur. Doricus a Grecis dici putatur. Pars enim grece gentis Doris nuncupatur, unde tertia lingua Grecorum Dorica dicitur.

Numérotation du verset Sir. 24,42

dixi rigabo meum hortum

^interl.| Ecclesiam quam ipsa veritas doctrina sua rigat et inebriat ut fructum specialis partus quotidie proferat.

plantationum et inebriabo pratus mei fructum

Numérotation du verset Sir. 24,43

et ecce facta est mihi tramis

^interl.| per totum orbem

Abundans

^interl.| affluens scilicet doctrina

et fluvius meus propinquavit ad mare

^interl.| usque ad finem terre scilicet

Numérotation du verset Sir. 24,44

quoniam doctrinam quasi antelucanum illumino omnibus

^interl.| quia oritur a sole iustitie de quo dicitur: visitavit nos oriens ex alto

et enarrabo illam usque in longinquo

Numérotation du verset Sir. 24,45

penetrabo omnes⁹ inferiores partes terre

⁹ omnes] om. Weber

^interl.| id est carnalia corda perscrutabor

et inspiciam omnes dormientes

^interl.| somno ignorantie

et illuminabo {Erfurt, t. 3, f. 59vb ; facsim., t. 2, p. 770b} omnes¹⁰ sperantes in Domino¹¹

¹⁰ omnes] om. Weber

¹¹ Domino] Deo Weber

Numérotation du verset Sir. 24,46

adhuc doctrinam quasi prophetiam effundam et relinquam illam querentibus sapientiam

^interl.| quia non cessat scriptura sacra docere genus humanum ut sint omnes inexcusabiles

^marg.| ADHUC DOCTRINAM. Significat huius operis scriptor librum esse mysticum et utilem ad legendum historice enim moralitatem docet et allegorice fidei sacramentum.

et non desinam in progenies illorum usque in evum sanctum

Numérotation du verset Sir. 24,47

videte quoniam non soli mihi laboravi sed omnibus exquirentibus veritatem

^marg.| VIDETE QUONIAM. Ecclesiasticus doctor non solum sibi sed et aliis scribendo et docendo proficit unde: qui docti fuerint fulgebunt sicut splendor firmamenti et qui ad iustitiam erudiunt multos quasi stelle imperpetuas eternitates.

Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Sir. Capitulum 24), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=32&chapitre=32_24)

Signaler un complément d'information

Notes :

<32. Ecclesiasticus seu Sirach>

Capitulum 24

<32. Ecclesiasticus seu Sirach>

Capitulum 24