Capitulum 37
Numérotation du verset
Iob. 37,1
1 Super hoc expavit cor meum et emotum est de loco suo.
1
Hic incip. cap. [37]
Numérotation du verset
Iob. 37,2
Audite auditionem in terrore vocis eius,
et sonum de ore illius procedentem.
Numérotation du verset
Iob. 37,3
Super2
2 super] subter
Weber
omnes celos ipse considerat
et lumen illius super terminos terre.
Numérotation du verset
Iob. 37,4
Post eum rugiet sonitus,
tonabit voce magnitudinis sue
et non investigabitur cum audita fuerit vox eius.
Numérotation du verset
Iob. 37,5
Tonabit Deus in voce sua mirabiliter,
qui facit magna et inscrutabilia,
Numérotation du verset
Iob. 37,6
qui precipit nivi ut descendat super3 terram
3 super] in
Weber
et hiemis pluviis,
et imbri fortitudinis sue.
Numérotation du verset
Iob. 37,7
Qui in manu omnium hominum signat
ut noverint singuli opera sua.
Numérotation du verset
Iob. 37,8
Ingredietur bestia latibulum suum4
4 suum] om.
Weber
et in antro suo morabitur.
Numérotation du verset
Iob. 37,9
Ab interioribus egreditur tempestas et ab Arcturo frigus,
Numérotation du verset
Iob. 37,10
flante Deo concrescit gelu,
et rursum latissime funduntur aque.
Numérotation du verset
Iob. 37,11
Frumentum desiderat nubes
et nubes spargunt lumen suum,
Numérotation du verset
Iob. 37,12
que lustrant cuncta5 per circuitum quocumque eas voluntas gubernantis duxerit,
5 cuncta]
om. Weber
ad omne quod preceperit illis super faciem orbis terrarum,
Numérotation du verset
Iob. 37,13
sive in una tribu, sive in terra sua, sive in quocumque loco misericordie sue eas iusserit inveniri.
Numérotation du verset
Iob. 37,14
Ausculta hec Iob, sta et considera mirabilia6 Dei.
6 mirabilia] miracula
Weber
Numérotation du verset
Iob. 37,15
Numquid scis quando preceperit Deus pluviis ut ostenderent lucem nubium eius ?
Numérotation du verset
Iob. 37,16
Numquid nosti semitas nubium magnas
et perfectas scientias ?
Numérotation du verset
Iob. 37,17
Nonne vestimenta tua callida sunt cum perflata fuerit terra austro ?
Numérotation du verset
Iob. 37,18
Tu forsitan
cum eo fabricatus es celos qui solidissimi quasi aere fusi sunt ?
Numérotation du verset
Iob. 37,19
Ostende nobis quid dicamus ei7, nos quippe involvimur tenebris,
7 ei] illi
Weber
Numérotation du verset
Iob. 37,20
quis narrabit ei que loquor ?
Etiam si locutus fuerit homo devorabitur,
Numérotation du verset
Iob. 37,21
at nunc non vident
lucem.
Subito aer cogitur in nubibus8
8 nubibus] nubes
Weber
et ventus transiens fugabit eas.
Numérotation du verset
Iob. 37,22
Ab aquilone aurum veniet9
9 veniet] venit
Weber
et ad Deum formidolosa laudatio.
Numérotation du verset
Iob. 37,23
Digne eum invenire non possumus,
magnus fortitudine et iudicio et iustitia et enarrari non potest.
Numérotation du verset
Iob. 37,24
Ideo timebunt eum viri,
et non audebunt contemplari omnes qui sibi videntur esse sapientes.
Capitulum 37
Numérotation du verset
Iob. 37,1
differentia
differentia
marg.|
{LYR25 #T#.1}
De differentia ab hebrea veritate, Ed1507, f. 58rb
Numérotation du verset
Iob. 37,1
marg.|
{3.339} .1.
Super hoc expavit.
Iste pavor est admirationis. scilicet quomodo homo terrenus efficitur civis celestis. Vel potest exponi quod sit pavor timoris, videlicet quod Eliu timeret privari hac luce suis demeritis, quia{3.340} nescit homo utrum amore vel odio dignus sit, unde subditur :
marg.|
.2.
Audite auditionem.
Quia lux predicta non est preparata omnibus, sed solum dilectis, ut dictum est. Annuntiat de ea amico suo : et ideo debet quilibet timere, ne forte non sit de numero dilectorum propter defectum bonorum operum, qui non latet Deum. unde subditur :
marg.|
{3.341} .1.
Subter omnes celos.
Quia non solum superiora determinate cognoscit, ut dicebant aliqui erronei, ut habetur supra 22.c. Circa cardines celi per ambulat, nec nostra considerat : imo etiam inferiora quantumcumque minima determinate cognoscit.
marg.|
.2.
Post eum rugiet.
Hic revertitur ad effectus Dei sensibiles : et primo tangit aliquos effectus generatos in nubibus, et secundo ipsas nubes, ibi : Frumentum desiderat nubes. Circa primum incipit a tonitruo, qui causatur in nubibus tempore calido, dicens : Post eum rugiet. scilicet tonitrui, et dicit post eum, quia effectus posterior est sua causa.
marg.|
.3.
Tonabit voce magnitudinis.
Dicitur autem vox tonitrui vox magnitudinis Dei, quia est quidam effectus ipsius. Causa enim prima prius influit in causatum, quam alie cause secunde, ut habetur prima propositione de causis.
marg.|
.4.
Et non investigabitur.
Idest ab homine in particulari et perfecte. Licet enim philosophi aliqua dixerint de natura tonitrui et aliarum impressionum, que generantur in nubibus : hoc tamen fuit in generali tantum, et valde imperfecte, ut habetur per Philosophum in principio libri {3.342} Meteororum, ideo subditur :
marg.|
.5.
Qui facit magna.
Consequenter tangit de nive, que generatur in nubibus tempore frigido di.
marg.|
.6.
Qui precipit.
Quia secundum Dei ordinatione fit descensus nivium et pluviarum. Et quia predicta varietas temporum secundum calorem et frigus et diversarum impressionum deseruit utilitati hominum, ideo subditur :
marg.|
.7.
Qui in manu omnium hominum.
Idest potentie hominum operative, que per manum designatur, que est organum organorum, assignat varietates temporum.
marg.|
.8.
Ut noverint singuli.
Idest ut attendant operibus suis tempora apta. Aliquibus enim operibus magis est aptum tempus pluviosum, aliquibus vero siccum, aliquibus calidum, aliquibus frigidum : et sic de aliis. Et hec etiam varietas procedit usque ad animalia, ut vario modo se habeant, ideo subditur :
marg.|
.9.
Ingredietur bestia.
Propter intemperiem aeris.
marg.|
.10.
Et in antro suo morabitur.
Tempore convenienti ad quiescendum secundum nature sue modum. Consequenter tangit de origine ventorum principalium qui sunt auster et boreas, di.
Numérotation du verset
Iob. 37,ad litteram
marg.|
{3.343} .1.
Ab interioribus egredietur.
Per interiora intelligitur polus antarcticus, qui semper est nobis occultus. A parte autem illa flant venti australes, qui inter ventos sunt magis impetuosi. Non est tamen per hoc intelligendum, quod auster incipiat stare a polo antarctico, sed magis incipit a tropico estivali, ut habetur 2. Meteororum. Dicitur autem auster egredi a polo antarctico, quia tropicus estivalis, unde stare incipit, est a parte illa respectu nostre habitationis.
marg.|
.2.
Et ab arcturo.
Arcturus est quedam constellatio, que alio nomine dicitur Ursa, et volvitur circa polum arcticum, unde flant venti boreales, qui sunt magis frigidi, et ideo ex illa parte dicitur frigus venire.
marg.|
.3.
Flante Deo .
Quia flantibus ventis borealibus gelu augmentatur.
marg.|
.4.
Et rursum latissime funduntur aque.
Quia cum ab opposito, scilicet ab austro incipiunt venti flare, fiunt pluvie.
marg.|
.5.
Frumentum desiderat nubes.
Hic consequenter tangit de nubibus in quibus fiunt impressiones predicte di. Frumentum desiderat nubes. et hoc duplici ratione. Una est, quia quando est nimius calor, aduritur frumentum in campo crescens, et per nubes tunc temperatur calor, ut non arescat, sed magis crescat. Alia est, quia per nubes funduntur aque ad terre humectationem et frumenti nutritionem, et sic frumentum dicitur desiderare nubes, quia quelibet res naturaliter desiderat suam perfectionem, et hoc modo dicitur 1. Physicorum quod materia appetit formam sicut turpe bonum.
marg.|
.6.
Que lustrant cuncta.
Quia nubes non semper stant in eodem {3.344} loco, sed moventur circa hemispherium nostrum.
marg.|
.7. Quocumque eas voluntas gubernantis. scilicet Dei.
marg.|
.8.
Duxerit.
Quia secundum eius dispositionem moventur.
marg.|
.9.
Sive in una tribu, sive in terra.
Quia aliquando contingit, quod in eadem regione vapores elevantur, et in nubes condensantur, et in pluvias convertuntur. Aliquando autem contingit quod moventur ad aliam regionem. antequam convertantur in pluviam.
marg.|
.10.
In quocumque loco misericordie sue eas iusserit inveniri.
Reputatur enim effectus divine misericordie, quando in locis calidis, et siccis fiunt pluvie.
marg.|
.11.
Ausculta hec Iob.
Hic consequenter inducit Iob ad predictorum attentionem, quasi hominem pre tristitia absorptum ab intellectu rationabilium, et tamen circa idem primo nititur ostendere ipsius Iob arrogantiam, secundo revertitur ad declarandum ex quibusdam effectibus Dei sapientiam, ibi. Subito aer. Circa primum dicit. Ausculta hec Iob. diligenter.
marg.|
.12.
Sta et considera.
Non transitorie, sed cum magna deliberatione.
marg.|
.13.
Mirabilia Dei.
Alias miracula, idest opera eius, que non possunt ad plenum perscrutari, ut sic temerarie non reprehendas iudicia Dei. Et consequenter resumit aliqua de predictis, ut aliquid addat dicens.
marg.|
.14.
Numquid scis.
quasi dicat non, imo totaliter ignoras.
marg.|
.15.
Quando precepit Deus pluviis.
Idest disposuerit de tempore pluvioso.
Numérotation du verset
Iob. 37,ad litteram
marg.|
{3.345} .1.
Ut ostenderent lucem nubium eius ?
Quod maxime fit in apparitione iridis, que apparet tempore pluvioso, et tamen philosophi quantumcumque sapientes pauca valde, et generaliter, et imperfecte cognoverunt de natura iridis.
marg.|
.2.
Numquid nosti semitas.
quia moventur per aerem magnum, et spatiosum.
marg.|
.3.
Et perfectas scientias.
Dicit autem scientias in plurali, quia impressiones aeris de quibus dictum est, et adhuc dicetur, in nubibus generantur, et ideo notitia earum dependet ex notitia nubium.
marg.|
.4.
Nonne vestimenta tua calida sunt,
etc. Auster enim stat a regione calida, ut predictum est, et ideo calefacit aerem, et hominum vestimenta, et corpora. Omnia ista posuit Eliu, ad designandum quod erant ignota ipsi Iob, et ideo derisorie subdit.
marg.|
.5.
Tu forsitan cum eo fabricatus es celos.
qui facti sunt a Deo per creationem, in qua nulla persona Deo cooperatur.
marg.|
.6.
Qui solidissimi quasi.
Dicuntur autem solidi eo quod non sunt divisibiles, sicut aer, et aqua que faciliter dividuntur, et reuniuntur. Soliditas enim proprie, et alie qualitates elementares non sunt in celis, qui sunt alterius nature.
marg.|
.7.
Ostende nobis quid dicamus,
etc. quasi dicat tu solus es sapiens, et nos omnes sumus involuti tenebris ignorantie. Quod dicit derisorie quantum ad ipsum Iob, tamen secundum veritatem {3.346} homines sapientes, et si habeant de divinis operibus aliquam notitiam, tamen plura ignorant quam sciunt, ideo subditur.
marg.|
.8.
Quis narrabit ei.
quasi dicat nullus, quia illa que pro maiori parte ignorantur, non enarrantur nisi valde defective, unde subditur.
marg.|
.9.
Etiam si locutus fuerit homo devorabitur,
scilicet eius verbum a magnitudine materie sicut modicus fluvius a mari. Aliter punctuatur ab aliquibus sic. Etiam si locutus fuerit scilicet Deus.
marg.|
.10.
Homo devorabitur.
id est non poterit sustinere. Ex. 20. Filii Israel ex locutione domini pavore concussi dixerunt Moysi. Loquere tu nobis, et audiemus, et non loquatur nobis dominus, ne forte moriamur.
marg.|
.11.
Subito aer,
etc. Ostensa ipsius Iob ignorantia, revertitur ad tangendum quosdam effectus Dei mirabiles, ad concludendum defectum humane sapientie respectu divine excellentie, di. Subito aer cogetur. id est condensabitur in nubes. Hoc enim videmus accidere, quod aliquando aere existente valde puro, quod subito condensatur in nube.
marg.|
.12.
Et ventus transiens fugabit eas.
Quia si ventus aquilonaris qui dissipat pluvias, ut habetur Pro. 24. Incipiat fortiter flare, dissipabit illas nubes, vel transferet ad aliam regionem, et tales mutationes subite sunt nobis mirabiles.
marg.|
.13.
Ab aquilone aurum venit.
Quia sunt ibi alique minere auri. Unde libro de proprietatibus rerum dicitur, quod in montibus Saxonie qui sunt versus Aquilonem, omnia metalla fere fodiuntur preter stannum, et hoc {3.347}
est etiam mirabile, quia regiones aquilonares sunt valde frigide. Aurum autem generatur in visceribus terre, a calore solis ibidem terram penetrante, et materiam digerente, que magis est digesta in auro quam in aliis metallis, omnia tamen ista mirabilia, et maiora procedunt ex divina sapientia, ideo subditur.
Numérotation du verset
Iob. 37,ad litteram
marg.|
.1.
Et a Deo formidolosa laudatio.
Ex divina enim excellentia procedit, quod homines quantumcumque sapientes laudant eum cum formidine, eo quod non possunt sufficienter laudare, secundum illud Eccl. 43. Benedicentes magnificate Deum quantum potestis : maior est enim omni laude. Illa autem opera solent homines cum formidine facere, que nesciunt sufficienter agere, ideo subditur.
marg.|
.2.
Digne eum invenire non possumus.
Et hoc propter suam excellentiam ad quam se habet intellectus noster, sicut oculus noctue ad lucem solis, ideo subditur. .3.
Magnus fortitudine.
in rerum productione. .4.
Et iudicio.
in earum gubernatione, quia omnia disponit in pondere, et mensura, ut {3.348} dicitur Sap. 11. .5.
Et enarrari non potest.
sufficienter a nobis, sicut nec intelligi, propter quod dicit Greg. Balbutiendo prout possumus excelsa Dei resonamus. Et propositione 6. de causis dicitur. Causa prima superior est in narratione, et ideo deficiunt lingue a narratione eius, nisi propter narrationem esse ipsius. Et ex dictis concludit intentum, di.
marg.|
.6.
Ideo timebunt eum viri.
quantumcumque fortes sint, et audaces.
marg.|
.7.
Et non audebunt contemplari.
quasi perfectam eius notitiam assecuti, vel assecuturi. .8.
Omnes qui sibi videntur esse sapientes.
id est illi qui plura sciunt de effectibus divinis, quia quanto sunt sapientiores, tanto magis percipiunt defectum sue notitie, maxime circa divina. Unde et sapiens Socrates dicebat. Hoc tantum scio, quod nescio, secundum quod refert Hieronymus in epistola ad Paulinam, de omnibus sacre scripture libris. Ex predictis autem patet quod Eliu in aliquibus cum ipso Iob concordabat, in aliis autem intellectum ipsius Iob non bene capiebat, et frequenter opprobria contra Iob immiscebat, propter que Iob noluit sibi respondere, sed magis tacere, volens se a contentionibus secundum dictum Apostoli, segregare.
Numérotation du verset
Iob. 37,moraliter
marg.|
{3.339} .1.
Super hoc expavit.
Eccl. ix.a. dicitur : Nescit homo utrum amore vel odio dignus sit : nec per consequens utrum dignus sit supplicio vel premio. Pavor autem consurgit ex consideratione supplicii, et {3.340} emotio cordis ex consideratione premii 1Rg. 2.a. Exultavit cor meum, etc. id est extra saltavit. Utrumque tamen nobis innotescit per predicatores penam et gloriam nuntiantes. ideo subditur :
marg.|
.2.
Audite auditionem in terrore.
Quantum ad primum.
Numérotation du verset
Iob. 37,moraliter
marg.|
{3.341} †
Et sonum de ore illius.
Quantum ad secundum.
marg.|
.1.
Subter omnes celos.
Idest contemplativos.
marg.|
†
Super terminos.
Idest activos, quibus premia preparat.
marg.|
.2.
Post eum rugiet.
Quod sit quando contemplativum descendere facit ad predicandum.
marg.|
.4.
Et non investigabitur.
scilicet spiritus loquens in eo. Io. 3.a. Spiritus {3.342} ubi vult spirat, et nescit unde veniat, aut quo vadat.
marg.|
.6.
Qui precipit.
Per nivem, pluviam, et imbrem, significatur predicatorum doctrina, que secundum varietatem personarum, temporum et negotiorum est varianda, et secundum hoc sciunt homines dirigere facta sua.
marg.|
.9.
Ingredientur.
Quia predicatio reprimit diabolum. Sed quoniam circa finem mundi exibit de antro suo, Apoc. 20. ideo subditur.
Numérotation du verset
Iob. 37,moraliter
marg.|
{3.343} .1.
Ab interioribus egredietur tempestas.
Idest diabolus commovens potestates.
marg.|
.2.
Et ab arcturo frigus.
Idest ab Antichristo timor servilis, per quem multi obedient ei, sed quia deceptis ab eo dabitur tempus penitendi, sequitur.
marg.|
.3.
Flante Deo concrescit.
Quia per instinctum spiritussancti timor initialis crescit in filialem.
marg.|
.4.
Et rursum latissime funduntur.
Quia tunc lachryme devotionis et {3.344} penitentie fluent abundanter.
marg.|
.5.
Frumentum desiderat.
Per frumentum intelligitur cetus fidelium, Mt. 3.c. Congregabit triticum in horreum suum. Qui cetus desiderat predicatores significatos per nubes Es. 60.b. Qui sunt isti qui ut nubes volant.
marg.|
†
Et nubes spargunt lumen suum.
Id est vite et doctrine secundum instinctum gratie divine, qui instinctus est nobis occultus, ideo sequitur.
marg.|
.14. Numquid scis quando preceperit Deus pluviis.
Numérotation du verset
Iob. 37,moraliter
marg.|
{3.345} .2.
Numquid nosti semitas.
id est virtutes predicatorum, quasi diceret, non, quia latent in mentibus eorum.
marg.|
.4.
Nonne vestimenta tua calida sunt,
etc. Austro terra perflatur, quando mens hominis divinitus inspiratur, et tunc vestimenta calida sunt, quia virtutes que sunt anime vestes, ad bonos actus fervescunt.
marg.|
.5.
Tu forsitan cum eo fabricatus es celos,
etc. Hoc negative dicitur, nam a solo Deo processit virtus apostolorum, qui significantur nomine celorum, Ps. 18.a. Celi enarrant gloriam Dei, etc.
marg.|
{3.346} .7.
Ostende nobis quid dicamus,
scilicet quasi dicat tu non poteris, et causa subditur, cum dicitur. Nos quippe involvimur tenebris. ignorantie multiplicis.
marg.|
.11.
Subito aer cogetur.
Quod fit spiritualiter quando de fluidis per peccata fiunt predicatores, sicut de Saulo legitur Act. 9.a.
marg.|
.12.
Et ventus transiens fugabit eas.
id est spiritussanctus transire eos fecit ad regiones alias. Act. 13. dixit spiritussanctus. Segregate mihi Barnabam, et Saulum, etc.
marg.|
.13.
Ab Aquilone.
Nam a Gentilitate, prius frigida infidelitate, venit aurum sapientie, ut patet in Dionysio, Ambrosio, et similibus.
Numérotation du verset
Iob. 37,moraliter
marg.|
{3.347} .1.
Et a Deo formidolosa laudatio.
Propter enim excessum magnitudinis sue, nescimus, nec possumus eum digne laudare. Ista vero que {3.348} bene fieri nesciuntur, cum formidine aguntur, sicut econverso, que fieri bene sciuntur, sine formidine aguntur. Vegetius libro de re militari. Nemo facere metuit, que se bene didicisse confidit.
Numérotation du verset
Iob. 37,additio
marg.|
{3.347} In capitulo 37. ubi dicitur in postil. Ex predictis patet, quod Eliu in aliquibus cum ipso Iob concordabat. Quod autem Iob nolebat respondere Eliu, sicut fecit aliis sociis sibi contradicentibus, posset esse duplex ratio, prima, scilicet qua Eliu sicut dictum fuit, loquebatur ex arrogantia, intendendo principaliter vilipendere ipsum Iob, unde dicebat illi supra 13. capitulo. Tace, et docebo te sapientiam. Et in 24. dicit. Iob autem stulte locutus est, et verba illius non sonant disciplinam, et sic in aliis locis, et ideo Iob ipsi Eliu non curavit respondere, videns quod intentio sua versabatur circa vanam gloriam, ut vitaret ne forte incideret in hoc vitium disputando. In quo secutus est sapientis consilium, dicentis, Proverbio. 26.a. Ne respondeas stulto iuxta stultitiam suam, ne efficiaris ei similis. Sed aliis qui non sic arroganter videbantur loqui, sed solum arguendo, seu increpando Iob respondit, ut ipsorum error patefieret, iuxta illud Pro. ca. supra dicto. Responde stulto iuxta stultitiam suam, ne sibi sapiens esse videatur. Secunda, quia Eliu intantum per superbiam {3.348} elatus est, quod nec correctionem Iob desiderabat sed potius eius maiorem ruinam appetebat, quod est inhumanum, vel saltem inconsonum viris perfectis. Quod patet ex hoc. Nam in fine 34. capitul. dicebat Eliu. Pater mi, probetur Iob usque ad finem. In quibus verbis, prout communiter exponunt, et in postilla. Eliu petebat a Deo quod non desisteret a flagellatione ipsius Iob in presenti vita, et etiam quod in alia vita duceretur ad eternam condemnationem, unde glossa ibidem dicit. Quia asperitas superborum usque ad maledicendum se extendit, contra enim Iob Deum deprecatur, hec in glossa. Unde talia loquenti non videtur dignum respondere, presertim cum talia etiam ex excessu ire videntur procedere, sicut in proposito, nam Eliu per iram fuit primo, et principaliter provocatus, unde supra 32. cap. Iratus est furor Eliu filii Barachiel, qua ratione laudabiliter Iob abstinuit se a responsione, intendens ire locum dare, iuxta illud Ecclesiast. 8.a. Non litiges cum homine linguato, et non struas in ignem illius ligna.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Iob. 37), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=25&chapitre=25_37)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Iob. 37), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=25&chapitre=25_37)
Notes :