Capitulum 1

Numérotation du verset Lc. 1,1 
PROHEMIUM BEATI LUCE IN EVANGELIUM SUUM INCIPIT.1 {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 990ra ; facsim., p. 139a} Quoniam quidem multi
conati sunt ordinare narrationem2 que in nobis
complete sunt
rerum
1 Prohemium... incipit] Item alius prologus ΩJ, Alius prologus ΩP , Hic incipit Lucas et facit ipse prologum suum Cor1 LP , Weber
2 narrationem BL35167 ΩJ Rusch Weber ] narrationes ΩP
Numérotation du verset Lc. 1,2 
sicut tradiderunt nobis
qui ab initio ipsi viderunt
et ministri fuerunt sermonis,
Numérotation du verset Lc. 1,3 
visum est et mihi
assecuto a principio omnia3 diligenter,
ex ordine tibi4 scribere, optime Theophile,
3 omnia BL35167 Ω ΩP Catena Rusch ] omnibus ΩJ* ( rubr. cancel. ) Weber
4 ex ordine – tibi BL35167 ] inv. ΩP
Numérotation du verset Lc. 1,4 
ut cognoscas eorum verborum5 de quibus eruditus es veritatem.
EVANGELIUM SECUNDUM LUCAM INCIPIT. CAPITULUM 16
5 verborum Ω P ] om. BL35167
6 Evangelium… Capitulum 1 Rusch ] Expliciunt prologi. Incipit evangelium secundum Lucam ΩP , Explicit prologus. Incipit evangelium secundum Lucam ΩJ, hic incipit c. 1 CorS1, om. BL35167 Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 1,5 
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 990rb ; facsim., p. 139b} Fuit in diebus Herodis regis Iudee,
sacerdos quidam
nomine Zacharias
de vice Abia
et uxor illi de filiabus Aaron et nomen eius Elisabeth.
Numérotation du verset Lc. 1,6 
Erant autem ambo iusti7
ante Deum,
incedentes in omnibus mandatis et iustificationibus Domini
sine querela.
7 ambo iusti ΩP Li448 Rusch ] inv. BL35167 Cas574 Li448@ Weber
Numérotation du verset Lc. 1,7 
Et non erat illis filius
eo quod esset Elisabeth sterilis et ambo processissent8 in diebus suis.
8 processissent BL35167 Ω S ΩP Catena Weber ] processerant Rusch
Numérotation du verset Lc. 1,8 
Factum est autem cum sacerdotio fungeretur9
9 fungeretur Rusch Weber ] + Zacharias ΩP Li448@
Numérotation du verset Lc. 1,9 
secundum consuetudinem sacerdotii sorte exiit ut incensum poneret
ingressus in10 templum Domini
10 in BL35167 Ω S Cas574 Catena Weber ] om. ΩP Rusch
Numérotation du verset Lc. 1,10 
et omnis multitudo populi erat foris orans11 hora incensi12.
11 populi erat foris orans Rusch ] erat populi orans foris BL35167 Am70 (foras) Weber, populi erat orans foris Cas574 (foras) ΩP Catena
12 incensi] in cena Am70
Numérotation du verset Lc. 1,11 
Apparuit autem illi angelus Domini stans a dextris altaris incensi.
Numérotation du verset Lc. 1,12 
Et Zacharias turbatus est videns et timor irruit super eum13.
13 eum BL35167 Catena Rusch Weber ] illum ΩP
Numérotation du verset Lc. 1,13 
Ait autem ad illum angelus: Ne timeas, Zacharia, quoniam exaudita est deprecatio
tua
et uxor tua Elisabeth pariet tibi filium
et vocabis nomen eius Ioannem.
Numérotation du verset Lc. 1,14 
Et erit gaudium tibi14 et exultatio
et multi in nativitate eius gaudebunt.
14 gaudium tibi BL35167 ΩP Ω S Cas574 Li448 Ed1455 Weber ] inv. Li448@ Rusch
Numérotation du verset Lc. 1,15 
coram Domino et15 vinum et siceram16 non bibet
et Spiritu sancto replebitur adhuc ex utero matris sue
15 et BL35167 Cas574 Catena Ω S ΩP Ed1455 Weber ] om. Rusch
16 siceram Cas574 Catena Ω S ΩP Rusch ] sicera Weber
Numérotation du verset Lc. 1,16 
et multos filiorum Israel convertet ad Dominum Deum ipsorum.
Numérotation du verset Lc. 1,17 
Et ipse precedet ante illum
in spiritu
et virtute17 Elie
ut convertat corda patrum in filios
et incredulos18
ad prudentiam iustorum
parare Domino plebem perfectam.
17 virtute] veritate BL35167 *
18 incredibiles Ed1455 Rusch Weber ] incredulos BL35167 ΩP Li448@
Numérotation du verset Lc. 1,18 
Et dixit Zacharias ad angelum: Unde hoc sciam?
Ego enim sum senex et uxor mea processit in diebus suis.
Numérotation du verset Lc. 1,19 
Et respondens angelus dixit ei: Ego sum Gabriel
qui asto
ante Deum
et missus {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 991ra ; facsim., p. 141a} sum loqui ad te et hec tibi evangelizare
Numérotation du verset Lc. 1,20 
et ecce eris tacens et non poteris loqui usque in diem quo hec fiant pro eo quod non credidisti verbis meis que implebuntur in tempore suo.
Numérotation du verset Lc. 1,21 
Et erat plebs exspectans Zachariam et mirabantur quod tardaret ipse in templo.
Numérotation du verset Lc. 1,22 
Egressus autem non poterat loqui ad illos et cognoverunt
quod visionem vidisset in templo. Et ipse erat innuens illis et permansit mutus.
Numérotation du verset Lc. 1,23 
Et factum est ut impleti sunt dies officii eius abiit in domum suam.
Numérotation du verset Lc. 1,24 
Post hos autem dies
concepit Elisabeth19 uxor eius et occultabat se mensibus quinque dicens:
19 Elisabeth] + filium BL35167
Numérotation du verset Lc. 1,25 
Quia sic fecit mihi Dominus20 in diebus
quibus respexit aufferre opprobrium meum inter homines.
20 fecit mihi Dominus BL35167 Cas547 Li448 ΩP Rusch ] fecit Dominus mihi Li448@ , mihi fecit Dominus Weber
Numérotation du verset Lc. 1,26 
missus est angelus Gabriel21 a Deo in civitatem Galilee cui nomen Nazareth
21 angelus Gabriel Am70 Cas574 Catena ΩP ² Weber ] inv. ΩP * Rusch, angelus BL35167 * (glossator compl.: a. Gabriel )
Numérotation du verset Lc. 1,27 
ad virginem desponsatam
viro cui nomen erat Ioseph
de domo David
et nomen virginis Maria.
Numérotation du verset Lc. 1,28 
Et ingressus angelus ad eam dixit: Ave gratia plena, Dominus tecum. Benedicta tu in mulieribus.
Numérotation du verset Lc. 1,29 
Que cum audisset22 turbata est
in sermone eius et cogitabat
qualis esset ista salutatio.
22 audisset BL35167 ΩP Catena Rusch ] vidisset Weber
Numérotation du verset Lc. 1,30 
Et ait angelus ei 23: Ne timeas, Maria, invenisti enim gratiam apud Deum.
23 angelus ei  Am70 Ω F Ω P Ω S Ed1455 Rusch Clementina Weber ] inv. BL35167 Cas574 Catena, illi angelus Ω M
Numérotation du verset Lc. 1,31 
Ecce concipies in utero et paries filium
et vocabis nomen eius Iesum.
Numérotation du verset Lc. 1,32 
Hic erit magnus et Filius Altissimi vocabitur
et dabit illi24 {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 991va ; facsim., p. 142a} Dominus Deus25 sedem
David patris eius.
24 illi] om. BL35167
25 Deus] om. BL35167
Numérotation du verset Lc. 1,33 
Et regnabit in domo Iacob in eternum et regni eius non erit finis.
Numérotation du verset Lc. 1,34 
Dixit autem Maria ad angelum:
Quomodo fiet istud
quoniam virum non cognosco?
Numérotation du verset Lc. 1,35 
Et respondens angelus dixit ei: Spiritus sanctus superveniet in te
et virtus Altissimi
obumbrabit tibi.
Ideoque et26 quod nascetur ex te27 sanctum vocabitur Filius Dei.
26 et BL35167 Cas574 Li448 ΩP Rusch Weber ] om. Li448@
27 ex te Cas574 Catena Rusch ] om. BL35167 Weber
Numérotation du verset Lc. 1,36 
Et ecce Elisabeth cognata tua et ipsa concepit filium in senectute28 sua
et hic mensis
est sextus
illi que vocatur sterilis.
28 senectute BL35167 Catena Rusch ] senecta Weber
Numérotation du verset Lc. 1,37 
Quia non erit impossibile apud Deum omne verbum.
Numérotation du verset Lc. 1,38 
Dixit autem Maria:
Ecce ancilla Domini
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 991vb ; facsim., p. 142b} fiat mihi secundum verbum tuum.
Et discessit ab illa angelus29.
29 ab illa - angelus BL35167 Cas574 Catena Ω S ΩP Ed1455 Weber ] inv. Rusch
Numérotation du verset Lc. 1,39 
Exsurgens autem Maria in diebus illis abiit in montana
cum festinatione in civitatem Iuda30.
30 Iuda BL35167 Catena Rusch Clementina Weber ] Iude ΩP Wordsworth ( To22 Ad10546 Vallicelliana B.VI )
Numérotation du verset Lc. 1,40 
Et intravit in31 domum Zacharie
et salutavit Elisabeth.
31 in BL35167 Li448 Ω S Ω P Rusch Weber ] om. Cas574 Li448@
Numérotation du verset Lc. 1,41 
Et factum est ut audivit salutationem Marie Elisabeth,
exultavit infans in utero eius
et repleta est Spiritu sancto Elisabeth
Numérotation du verset Lc. 1,42 
et exclamavit
voce magna
et32 dixit:
Benedicta tu inter mulieres
et benedictus fructus ventris tui.
32 et] om. BL35167
Numérotation du verset Lc. 1,43 
Et unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me?
Numérotation du verset Lc. 1,44 
Ecce enim ut facta est vox salutationis tue in auribus meis
{Rusch, t. 4: Erfurt, f. 992ra ; facsim., p. 143a} exultavit in gaudio33 infans in utero meo.
33 in gaudio CorS2 ( Infra. .e. et factum est ut audivit. in gaudio. al. sine hoc sed textus est ) coniec. ] om. CorS2 ( al. ) ; haec lectio nec Wordsworth nec Weber recenserunt.
Numérotation du verset Lc. 1,45 
Et beata que credidisti34 quoniam perficientur ea35 que dicta sunt tibi36 a Domino37.
34 credidisti Wordsworth (B D P9389² G H Θ J K To22 O Q R V X Z) Weber (s Z P G Φ) Cor4 CorS2 (utraque correctio sic) Cor2 (in antiphona dicitur in secunda persona credidisti ) ΩM² ΩF ( sic iuxta imaginem phototypicam quam propria industria feci ante deteriorationem – potius quam restaurationem – A.D. 2012-2013 a conservatoribus Bibliothecae Mediceae perpetratam) ΩJ ΩP Ω S Ω R Li448@ Rusch Clementina] credidit Amiatinus Cava etc. BL35167 Sarum ΩM* CorS2 (in aliis   beata que credidit etc. dicta sunt) Cor2 (grec. anti.) Am70 Cas574 Ω L Ed1455 Weber, credidit vel credidisti Li448 Mt366
35 ea] in te Rusch , cf. Corpus antiphonalium officii, n° 6165 etc.
36 tibi ΩM ΩJ ΩF ΩP Ω S Ω R Am70 Li448@ Rusch Clementina ] ei Cor2 ( grec. anti. ) BL35167 ( a Domino ei ) Cas574 Ω L Ed1455 Weber, tibi vel ei Li448 etc., ei vel tibi Mt366 etc.
37 Et beata… Domino] Cor2 V f. 121r18 : « Et infra: Exultavit in gaudio infans in utero meo et beata que credidit quoniam perficientur ea que dicta sunt ei a Domino : grec. anti. In antiphona dicitur in secunda persona   credidisti  ». Cf. Corpus antiphonalium officii, n° 6165: “Beata es, Virgo Maria Dei Genitrix,   quae credidisti Domino perfecta sunt   in te quae dicta sunt tibi ” ; cf. ibid., n° 1455, 1565, 1566, 2925, 6165, 6165bis, 6759.
Numérotation du verset Lc. 1,46 
Et ait Maria:
Magnificat anima mea
Dominum.
Numérotation du verset Lc. 1,47 
Et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo
Numérotation du verset Lc. 1,48 
quia respexit
humilitatem ancille sue.
Ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes38
generationes
38 dicent omnes Ω L Rusch Weber Catena ] inv. Li448@*
Numérotation du verset Lc. 1,49 
quia
fecit mihi magna qui potens est
et sanctum nomen eius.
Numérotation du verset Lc. 1,50 
Et misericordia eius
a
progenie
in39 40
progenies timentibus eum.
39 a progenie in Cor2 ² (**) CorS2 (… Paris<iis> sed in pluribus: a progenie in progenies ) Ω J Ω F Ω P Ω S Ω R Catena ] in progenies et BL35167 Ω M Cor2 (anti.) CorS2 (   in progenies et progenies al<iqui> sic et Paris<iis> sed in pluribus   a progenie in progenies ) Ed1455 Rusch Weber
40 <Nota> CorS2 note la présence de la leçon “in progenies et” dans quelques manuscrits à Paris, mais indique la leçon liturgique comme majoritaire. On est donc en présence de deux versions du texte ‘parisien’, l’ancienne et la moderne. Cette clé de lecture permet de concilier sans contradiction les assertions de CorS2 et Cor2 .
Numérotation du verset Lc. 1,51 
Fecit potentiam in brachio suo
dispersit superbos {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 992rb ; facsim., p. 143b} mente cordis sui.
Numérotation du verset Lc. 1,52 
Deposuit
potentes de sede et exaltavit humiles.
Numérotation du verset Lc. 1,53 
Esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes.
Numérotation du verset Lc. 1,54 
Suscepit Israel puerum suum41
recordatus42
misericordie sue43.
41 suum Cor2 ² BL35167 ] om. Cor2*
42 recordatus Cas574 BL35167 Cor2² (**) Cor2 ( moderni ) Ω J Ω F Ω P Ω S Li448 Clementina ] + est Li448@ , memorari Cor2 (grec. anti.) Ed1455 Rusch Weber
43 sue Weber (M P) Cas574 BL35167 Ω J Ω P Ω S Catena Rusch ] om. Weber
Numérotation du verset Lc. 1,55 
Sicut locutus est ad patres nostros, Abraham et semini eius in secula.
Numérotation du verset Lc. 1,56 
Mansit autem Maria cum illa quasi mensibus tribus
et reversa est in domum suam
Numérotation du verset Lc. 1,57 
Elisabeth autem impletum est tempus pariendi et peperit filium.
Numérotation du verset Lc. 1,58 
Et audierunt vicini et cognati eius quia magnificavit Dominus misericordiam suam cum illa et congratulabantur ei.
Numérotation du verset Lc. 1,59 
Et factum est in die octavo,
venerunt circumcidere puerum et vocabant eum nomine patris {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 992va ; facsim., p. 144a} sui44 Zachariam.
44 sui Cas574 BL35167 Ω N Ω P Catena Rusch ] eius Weber
Numérotation du verset Lc. 1,60 
Et respondens mater eius
dixit: Nequaquam sed vocabitur Ioannes.
Numérotation du verset Lc. 1,61 
Et dixerunt ad illam: Quia nemo est in cognatione tua45 qui vocetur hoc nomine.
45 tua] + eius BL35167 , sua Cas574
Numérotation du verset Lc. 1,62 
Innuebant autem46 patri eius quem vellet vocari eum.
46 autem BL35167 Cas574 Ω N Rusch Weber ] om. Ω P
Numérotation du verset Lc. 1,63 
Et postulans pugillarem
scripsit dicens: Ioannes est nomen eius.
Et mirati sunt universi.
Numérotation du verset Lc. 1,64 
Apertum est autem illico os eius et lingua eius et47 loquebatur benedicens Deum.
47 et BL35167 Ω L Ω N Cas574 Li448@ Ed1455 Weber ] om. Am70 Rusch
Numérotation du verset Lc. 1,65 
Et factus est timor super omnes48 vicinos eorum et super omnia montana Iudee divulgabantur omnia verba hec.
48 omnes Ω S Rusch ] om. BL35167
Numérotation du verset Lc. 1,66 
Et posuerunt omnes qui audierant49
in corde suo
dicentes: Quis50 putas puer iste erit?
Etenim manus Domini erat cum illo.
49 audierant Cas574 Li448@ Ω S Ω P Weber ] audierunt Rusch
50 Quis BL35167 Ω P Catena Rusch ] Quid CorS2 (in greco) Weber
Numérotation du verset Lc. 1,67 
Et Zacharias pater eius impletus est Spiritu sancto et prophetavit dicens:
Numérotation du verset Lc. 1,68 
Benedictus
Dominus51 Deus Israel quia visitavit
plebis52 sue.
51 Dominus BL35167 Ω P Catena Rusch ] om. Weber
52 plebis Ω P Li448@ Rusch ] plebi Weber
Numérotation du verset Lc. 1,69 
et erexit cornu salutis nobis
in domo David pueri sui.
Numérotation du verset Lc. 1,70 
Sicut locutus est per os sanctorum qui a seculo sunt prophetarum eius,
Numérotation du verset Lc. 1,71 
salutem ex inimicis nostris
et de manu omnium qui oderunt nos.
Numérotation du verset Lc. 1,72 
Ad faciendam misericordiam cum patribus nostris et memorari testamenti sui sancti.
Numérotation du verset Lc. 1,73 
Iusiurandum
quod iuravit ad Abraham patrem nostrum
Numérotation du verset Lc. 1,74 
daturum
se nobis.
Ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati serviamus illi
Numérotation du verset Lc. 1,75 
in sanctitate
et iustitia
coram ipso
omnibus diebus nostris.
Numérotation du verset Lc. 1,76 
Et tu, puer, propheta Altissimi vocaberis ; preibis enim ante faciem Domini parare vias eius.
Numérotation du verset Lc. 1,77 
Ad dandam scientiam salutis plebi eius ; in remissionem peccatorum eorum.
Numérotation du verset Lc. 1,78 
Per viscera
misericordie Dei nostri
in quibus
visitavit nos
oriens ex alto.
Numérotation du verset Lc. 1,79 
Illuminare
his qui in tenebris et in umbra mortis sedent,
ad dirigendos pedes nostros {Rusch, t. 4: Erfurt, f. 993ra ; facsim., p. 145a} in viam pacis.
Numérotation du verset Lc. 1,80 
Puer autem crescebat
et confortabatur spiritu et erat in desertis53 usque ad54 diem ostensionis55 sue ad Israel.
53 desertis BL35167 Ω P Catena Rusch ] deserto Weber
54 ad BL35167 Catena Rusch ] in Ω P Weber
55 ostensionis Li448 Rusch Weber ] offensionis Li448@



Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Biblia Communis (Lc. 1), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=biblia&numLivre=57&chapitre=57_1)

Notes :