Nicolaus de Lyra

Capitulum 28

Numérotation du verset Iob. 28,1 

1 Habet2
1 Hic incip. cap. 28 |
2 Habet] Hunc CorS1 |
argentum
venarum suarum principia,
et auro locus est in quo conflatur.
Numérotation du verset Iob. 28,2 

Ferrum de terra tollitur et lapis solutus calore in aes vertitur.
Numérotation du verset Iob. 28,3 

Tempus posuit tenebris
et universorum finem ipse considerat.
Lapidem quoque caliginis et umbram mortis
Numérotation du verset Iob. 28,4 

dividit torrens a populo peregrinante. Eos
quos oblitus est pes egentis hominum et invios.
Numérotation du verset Iob. 28,5 

Terra
de qua oriebatur panis in loco suo igne subversa est.
Numérotation du verset Iob. 28,6 

Locus saphiri
lapides eius
et glebe illius aurum.
Numérotation du verset Iob. 28,7 

Semitam ignoravit avis
nec intuitus est oculus
vulturis.
Numérotation du verset Iob. 28,8 

Non calcaverunt eam
filii institorum, nec pertransivit per eam leena.
Numérotation du verset Iob. 28,9 

Ad silicem
extendit manum suam,
subvertit a radicibus montes.
Numérotation du verset Iob. 28,10 

In petris rivos excidit.
Et omne pretiosum
vidit
oculus eius.
Numérotation du verset Iob. 28,11 

Profunda quoque fluviorum
scrutatus est
et abscondita produxit in lucem.
Numérotation du verset Iob. 28,12 

Sapientia vero ubi invenitur, et quis est locus intelligentie ?
Numérotation du verset Iob. 28,13 

Nescit homo pretium eius
nec invenitur in terra suaviter viventium.
Numérotation du verset Iob. 28,14 

Abyssus dicit :
Non est in me.
Et mare loquitur : Non est mecum.
Numérotation du verset Iob. 28,15 

Non dabitur aurum obrizum pro ea,
nec appendetur argentum in commutatione eius.
Numérotation du verset Iob. 28,16 

Non conferetur tinctis Indie coloribus.
Nec lapidi sardonyco pretiosissimo vel saphiro.
Numérotation du verset Iob. 28,17 

Non adequabitur
ei aurum vel vitrum ?
Nec commutabuntur pro ea vasa auri
Numérotation du verset Iob. 28,18 

excelsa et eminentia. Non commemorabuntur3 comparatione eius.
3 commemorabuntur] memorabuntur Weber
Trahitur autem sapientia de occultis.
Numérotation du verset Iob. 28,19 

Non adequabitur ei
topazium de Ethiopia.
nec
tincture mundissime
componetur.
Numérotation du verset Iob. 28,20 

Unde ergo sapientia veniet
et quis est locus intelligentie ?
Numérotation du verset Iob. 28,21 

Abscondita est ab oculis omnium viventium.
Volucres
quoque celi latet.
Numérotation du verset Iob. 28,22 

Perditio et mors dixerunt : Auribus nostris audivimus famam eius.
Numérotation du verset Iob. 28,23 

Deus
intelligit viam eius
et ipse novit locum illius.
Numérotation du verset Iob. 28,24 

Ipse enim fines mundi intuetur et omnia que sub celo sunt respicit.
Numérotation du verset Iob. 28,25 

Qui fecit ventis pondus
et aquas appendit
in4 mensura.
4 in] om. Weber
Numérotation du verset Iob. 28,26 

Quando ponebat pluviis legem et viam procellis sonantibus,
Numérotation du verset Iob. 28,27 

tunc vidit illam et enarravit et preparavit et investigavit,
Numérotation du verset Iob. 28,28 

et dixit homini : Ecce timor Domini ipsa est sapientia5
5 CorS1 (Ecce timor Domini ipsa est sapientia : sic habet hebr.)
et recedere a malo intelligentia.

Capitulum 28

Numérotation du verset Iob. 28,ad litteram 
marg.| {3.263} Habet argentum. postquam ostendit Iob non esse indecens divine providentie. imo decens, quod impii aliquando temporaliter prosperantur : et hoc ratione accepta ex parvitate boni, quod a Deo consequuntur, hic consequenter hoc idem ostendit ex magnitudine boni quod iusti accipiunt a Deo, etiam in vita presenti, quod est bonum spirituale, quod tantum excedit temporale, sicut si centenarius numerus parvo numero comparetur, secundum quod dicit Hieronymus exponens illud Mt. xix.d. Centuplum accipiet etc. Et ideo licet iusti bonis temporalibus privati iudicentur miseri ab illis, qui solum temporalia bona considerant : tamen secundum veritatem sunt in maiori prosperitate constituti propter bona spiritualia quibus abundant. Et hoc diffuse ostendit Betius li. 4. de consola. propter quod non est indecens divine providentie. quod aliquando permittat impios temporaliter abundare, quibus non vult bona spiritualia que maiora sunt concedere : Sicut et pater sapiens bonis filiis concedit meliora, mala autem dimittens aliqua minora eo quod sunt eius filii : Sic in proposito, quia impii quamvis non sint Dei filii per adoptionis gratiam, sunt tamen eius filii inquantum sunt ad eius imaginem facti per naturam intellectualem. Circa processum autem huius capituli considerandum, quod licet tam bona temporalia quam spiritualia sint Dei dona, aliter tamen et aliter, quia temporalia dat mediate, dando scilicet homini robur corporis, et industriam mentis, et consimilia per que potest illa acquirere : Sed bona spiritualia, cuiusmodi sunt, gratia et virtutes infuse per ipsum, dat immediate, et hoc propter bonorum istorum magnitudinem. primo igitur ostendit {3.264} primum, et secundo secundum ibi : Sapientia vero ubi invenitur. Inter illa bona corporalia que reputantur pretiosa, sunt metalla auri et argenti et lapides pretiosi. primo igitur ostendit propositum in metallis, et secundo in lapidibus pretiosis, ibi : Terra de qua. Circa primum dicitur :
marg.|  .1. Habet argentum venarum suarum. mineras ex quibus tanquam ex quibusdam principiis materialibus efficitur argentum : et iste minere sunt in aliquibus determinatis venis terre que per laborem et humanum studium reperiuntur, licet cum difficultate.
marg.|  .2. Et auro locus est in quo conflatur. id est generatur, cuius generatio vocatur conflatio, eo quod materia auri magis est digesta virtute calidi quam aliorum metallorum, propter quod est ductilius et purius.
marg.|  .3. Ferrum de terra tollitur. idest, materia minere de qua fit ferrum.
marg.|  .4. Et lapis solutus calore in es vertitur. idest, minera eris, que vocatur hic lapis eo quod propter sui duritiam habet similitudinem cum lapide.
marg.|  .5. Tempus posuit tenebris. scilicet ipse Deus, qui ordinavit successionem dei ac noctis.
marg.|  .6. Et universorum finem ipse. Hoc interponitur ad ostendendum quod quamvis minere predicte sint in terra occulte, et cum difficultate et labore magno inveniantur ab hominibus, tamen ipsi Deo nihil est occultum. Et quia minere metallorum predicte, frequenter in montibus quasi inaccessibilibus reperiuntur, ideo de ipsis montibus subditur :
marg.|  .7. Lapidem quoque. In summitate enim talium montium sunt communiter lapides a sole denigrati, et inferius valles profundissime, ubi sol parum aut nihil lucet, qui est principium vite et quantum ad hoc dicit : Lapidem quoque caliginis. quantum ad summitatem montis.
Numérotation du verset Iob. 28,ad litteram 
marg.| {3.265} .1. Et umbram mortis. quantum ad profunditatem vallis.
marg.|  .2. Dividet torrens a populo peregrinante. Ex talibus etiam montibus descendunt aliquando torrentes, iuxta quos est via inter montes, et ex altera parte torrentium habitant aliquando aliqui pauci homines, inter quorum habitationem et viam predictam dividunt torrentes prohibentes accessum ad habitatores montium, et hoc est quod dicitur.
marg.| Dividet torrens a populo peregrinante. id est perambulante per viam predictam. Eos quos oblitus est pes hominis egentis. id est habitatores predictos montium ad quos non est accessus etiam pauperum, qui solent circumire loca etiam difficilia ad mendicandum.
marg.|  .3. Terra. Hic consequenter ostendit propositum in lapidibus pretiosis, di. Terra de qua oriebatur panis. id est bladum de quo panis efficitur.
marg.|  .4. In loco suo. Quia aliquando contingit, quod sub terra habitabili et arabili sunt vene sulphuree, ex quibus accenditur aliquando ignis per modum vaporis intra terram inclusi, et fit terre motus subvertens terram illam reddendo eam inhabitabilem, {3.266} tamen sunt ibi aliquando lapides pretiosi ratione caloris et sulphuris, unde in 4. Meteororum secundum translationem antiquam dicitur, quod alchimiste qui nituntur metalla et lapides sophisticare, maxime utuntur sulphure, ideo subditur.
marg.|  .5. Locus sapphiri. Quia inter lapillos illius terre generatur sapphirus.
marg.|  .6. Et glebe illius aurum. idest minera auri.
marg.|  .7. Semitam ignoravit avis. id est per illam terram sic subversam, ibi aves non volitant, quia non est apta ad nidificandum, nec ad querendum pastum earum.
marg.|  .8. Non calcaverunt eam filii. ad vendendum mercimonia sua.
marg.|  .9. Nec pertransivit per eam leena. Per omnia ista dat intelligere quod talis terra non est apta habitationi hominum, animalium, seu avium, tamen est Deo nota usque ad minima, ideo subditur.
marg.|  .10. Ad silicem extendit. idest potestatem suam, quod probat per effectum, di.
marg.|  .11. Subvertit a radicibus. Quorum radices sunt silices.
Numérotation du verset Iob. 28,ad litteram 
marg.| {3.267} .1. In petris rivos. Quia per terre motum aliquando apparet rivus transiens inter lapides, qui prius erat opertus.
marg.|  .2. Et omne pretiosum. quantumcumque occultum.
marg.|  .3. Vidit oculus eius. Quia nihil latet ipsum. ideo subditur :
marg.|  .4. Profunda etc. Quia ea que sunt ibi occulta sibi sunt nota.
marg.|  .5. Et abscondita produxit in lucem. idest, ad hominum manifestationem.
marg.|  .6. Sapientia. Postquam ostendit, quod illa que reputatur pretiosa in corporalibus licet sint occulta, tamen labore et studio hominum possunt inveniri, quamvis cum difficultate : hic ostendit, quod hoc impossibile de bono spirituali, cuiusmodi sunt gratia et virtutes infuse, que intelliguntur nomine sapientie. Est enim sapientia sapida scientia, ideo includit cognitionem Dei et amorem : et per consequens gratiam et omnem virtutem infusam : quia sicut virtutes morales acquisite sunt connexe ipsi prudentie sine qua non possunt esse, nec econverso, ut habetur vi. Ethicorum sic virtutes infuse connexe sunt cum gratia et caritate. Primo igitur ostenditur, {3.268} quod huiusmodi sapientia includens predicta non habetur virtute humana. Secundo ostendit a quo habetur, et quibus datur, Deus intelligit viam eius : Primum autem ostenditur ex sublimitate ipsius sapientie, cum dicitur : Sapientia vero ubi invenitur. quasi dicat non est in loco determinato, ut sic ab hominibus inveniatur sicut predicta.
marg.|  .7. Nescit homo pretium eius. quia non potest comparari aliquo bono corporeo seu temporali.
marg.|  .8. Nec invenitur in terra. quia homines delectationibus carnalibus intenti ad divinas illuminationes et consolationes non sunt apti. .9.   Abyssus dicit. idest facto ostendit, Et dicitur hic abyssus profundum oceani, ubi habitant pisces sapientie non capaces.
marg.| .10. Et mare loquitur. idest navigantes per mare, qui quamvis per hoc possint bona temporalia acquirere, non tamen predictam sapientiam.
marg.|  .11. Non dabitur aurum obrizum pro ea. idest valde purum, et dicitur ab ob et radio as, eo quod habet colorem optimum.
marg.|  .12. Non conferetur tinctis Indie. idest lapidibus pretiosis et optimi coloris, qui maxime in India reperiuntur.
Numérotation du verset Iob. 28,ad litteram 
marg.| {3.269} .1. Non adequabitur ei aurum. in pretiositate.
marg.|  .2. Vel vitrum. in perspicuitate, qui clara est et numquam marcescit, ut habetur Sap. 6.
marg.|  .3. Trahitur autem, etc. Sapientie enim, predicto videlicet modo dicta ita occulte conceditur, quod latet etiam eos quibus datur, secundum quod dicitur Ecc. ix.a. Nescit homo utrum amore an odio dignus sit.
marg.|  .4. Non adequabitur ei topazius. Lapis enim huius specie melior invenitur in Aethiopia, quam alibi.
marg.|  .5. Nec tincture mundissime componentur. id est simul ponentur in pretio. Et vocatur hic tinctura mundissima panni sericei pretiosissime tincti. Et omnia ista dicta sunt ad ostendendum, quod omnia corporalia quantumcumque pretiosa, non possunt sapientie comparari. ideo subditur :
marg.|  .6. Unde ergo sapientia venit. quasi dicat non potest haberi per industriam hominum. ideo subditur :
marg.| {3.270} .7. Abscondita. Nec etiam per angelos potest conferri. ideo subditur :
marg.|  .8. Volucres quoque celi latet. idest angelos, qui quibus, et qualiter sit danda nesciunt, nisi habuerint ex revelatione divina.
marg.|  .9. Perditio et mors dixerunt. idest diabolus et infernus.
marg.|  .10. Auribus nostris audivimus famam eius. Demones enim et homines damnati de ista sapientia bene loqui audierunt, sed non consecuti sunt. et ideo bene dicitur : Audivimus famam eius. sed non presentiam eius percepimus.
marg.|  .11. Deus intelligit. Hic consequenter ostenditur a quo et quibus ista sapientia datur, cum dicitur : Deus intelligit viam eius. id est qualiter debeat dari.
marg.|  .12. Et ipse novit, etc. idest quibus debeat conferri secundum dispositionem sue predestinationis, quod probatur, cum dicitur :
marg.|  .13. Ipse enim fines etc. id est omnia tempora et loca, et omnia que fient in eis, et sunt facta.
marg.|  .14. Qui fecit ventis pondus : dando eis inclinationem sui motus. Inclinationes enim rerum sunt pondera eorum. Unde dicit Augu. Amor meus pondus meum, eo feror, quocumque feror.
Numérotation du verset Iob. 28,ad litteram 
marg.| {3.271} .1. Et aquas appendit in mensura. continens eas infra limites oceani, ne effundant se super aridam.
marg.|  .2. Quando ponebat pluviis legem. ut certis temporibus descenderent, et certis modis scilicet guttatim et non totum simul, prout expedit terrenascentibus.
marg.|  .3. Et viam procellis sonantibus. idest undis maris sonitum ex sua concussione generantibus.
marg.|  .4. Tunc vidit illam. in seipso in quo omnia contuetur : et licet ista intuitio sit ab eterno, tamen dicitur speciali modo vidisse, quando ex sapientia sua eterna mundus processit in effectu in tempore : de cuius productione loquitur, ut patet ex dictis. Et quia non solum sapientiam in seipso vidit, sed etiam eam communicavit angelis et hominibus, qui sunt capaces ipsius, ideo subditur :
marg.|  .5. Et enarravit. angelis eam communicando omnibus secundum illos, qui dicunt eos fuisse creatos in gratia, vel bonis tantum secundum alios : quia hic est sermo de sapientia prout habet annexam gratiam, ut patet per predicta.
marg.|  .6. Et preparavit. dando eam hominibus, que datio dicitur quedam preparatio inquantum prius saltem ordine nature creavit animam {3.272} humanam capacem gratie, tanquam preparans locum sapientie.
marg.|  .7. Et investigavit. idest investigari fecit, quod est quando ex prima gratia divinitus data proceditur per meritum ad gratie augmentum, sicut in speculabilibus investigatio est processus a principiis ad conclusiones.
marg.|  .8. Et dixit homini. idest ipsi Ade, et aliis sanctis quibus inspiravit, quod subditur : Ecce timor domini ipsa est sapientia.
marg.|  .9. Et recedere a malo. Sicut intellectus qui est habitus principiorum, est principium scientie que est habitus conclusionum : Sic intelligentia suo modo est principium sapientie, de qua hic est sermo. Intelligentia autem ista est recedere a malo, quia hic recessus est principium accedendi ad Deum, per hoc quod anima ipsi Deo totaliter subditur, ut instinctum et voluntatem Dei totaliter sequatur : et ista subiectio includit gratiam et virtutes infusas, secundum quod dicitur Ro. viii. Qui spiritu Dei aguntur, hi filii Dei sunt. Et talis subiectio ad Deum proprie dicitur timor, qui est spiritussancti donum : cui annectuntur gratie et virtutes infuse. Et sic patet, quod timor Dei bene dicitur sapientia, de qua hic est sermo : Et recedere a malo, intelligentia : Et sic etiam patet magnitudo boni quod confertur iustis etiam in presenti : propter quod vere dicuntur felices, licet bonis temporalibus careant : et impii, vere sunt miseri, licet bonis temporalibus abundent.
Numérotation du verset Iob. 28,moraliter 
marg.| {3.263} .1. Habet argentum etc. Sicut dictum est per argentum, intelligitur eloquium castum quod emanat de sacra scriptura.
marg.|  .2. Et auro locus est, etc. quia vera sapientia que per aurum designatur, per spiritum sanctum qui divinus ignis est, confertur.
marg.|  .3. Ferrum de terra tollitur. Per ferrum quod omnia domat, intelligitur fortis contra adversa : sed ad hoc exigitur ut a terrenis desideriis {3.264} tollatur.
marg.|  .4. Et lapis solutus calore in es vertitur. Nam cor prius lapideum si calore spiritus sancti penetretur, fit es, idest sonorum ad divinas laudes.
marg.|  .5. Tempus posuit tenebris. scilicet noctem.
marg.|  .6. Et universorum finem etc. attingit enim a fine usque ad finem fortiter Sap. 8.a.
marg.|  .7. Lapidem quoque caliginis. idest demonem cum angelis suis.
Numérotation du verset Iob. 28,moraliter 
marg.| {3.265} .1. Et umbram mortis. id est catervam prescitorum ad gehennam.
marg.|  .2. Dividet torrens. divine sententie.
marg.| † A populo peregrinante. id est ab electis tendentibus ad patriam, et hec divisio fiet quando dicetur illis. Ite maledicti etc. et istis, Venite benedicti etc. Mt. 25.c. Sed modo simul habitant in hoc mundo.
marg.| † Quos oblitus. id est affectio Christi qui fuit egenus pro nobis.
marg.| † Et invios, scilicet aDeoper gratiam, ad quam non revertentur.
marg.|  .3. Terra etc. hoc est Iudea in qua per legem et prophetas oriebatur panis verbi divini, sed per ignem invidie contra Christum fuit subversa et sterilis effecta.
marg.|  .5. Locus sapphiri. per quos intelliguntur prophete contemplatores celestium, quia sapphirus habet colorem celicum.
marg.|  .6. Et glebe. id est patriarche fulgentes auro sapientie, ex istis vero que fuerunt in Iudea gravior apparet infidelitas sua, de qua subditur.
marg.|  .7. Semitam. evangelium Christi renuit qui de celo pro predicatione {3.266} eius advolavit.
marg.| † Nec intuitus. Sicut Christus typum avis tenuit in predicatione, sic vulturis in passione, tunc enim sicut vultur declinavit ad locum cadaveris, qui a calvariis decollatorum ibidem, mons Calvarie dicebatur, sed oculus vulturis non vidit Iudeam, quia Christi passio sibi non profuit ad salutem.
marg.|  .8. Non calcaverunt eam filii institorum. id est predicatores ecclesie qui sunt filii prophetarum et apostolorum, nam a Iudea repulsi transierunt ad Gentilem populum convertendum.
marg.|  .9. Nec pertransivit per eam leena. id est ecclesia que bene leena dicitur, sicut et Christus dicitur leo de tribo Iuda.
marg.|  .10. Ad silicem. Post obstinationem Iudeorum hic ponitur vocatio gentium, que lapides dicte sunt, eo quod lapides coluerunt. dicit igitur. Ad silicem extendit. Gentilitatem vocando ad fidem.
marg.|  .11. Subvertit. Quia principes qui erant in idololatria radicati, convertit ad fidem Christi.
Numérotation du verset Iob. 28,moraliter 
marg.| {3.267} .1. In petris. quia gentibus fluenta gratie divisit.
marg.|  .2. Omne pretiosum. Nam opus eterne glorie dignum approbavit in gentibus.
marg.|  .4. Profunda. Quia profunda scripturarum per doctores ex gentibus conversos scrutari fecit Dionysium sci. et Aug. et huiusmodi.
marg.|  .5. Et abscondita. Per eorum expositionem. Sed quoniam divina maxime quantum ad propria personarum declarari non possunt, nisi per specialem Dei illustrationem, subditur :
marg.|  .6. Sapientia vero etc. idest, Dei filius qui est sapientia patris et intelligentia.
marg.| {3.268} .7. Nescit homo. id est quibus meritis sit incarnata. quia nulla sufficiunt ad hoc, sed processit ex misericordia et liberalitate divina.
marg.|  .8. Nec invenitur in terra. id est in carnalibus hominibus, sed spiritualibus qui beneficio revelationis divine habent notitiam Dei habitantis in se. Sic enim dicebat Paul. 2. Cor. 13.a. An experimentum queritis eius, qui in me loquitur Christus.
marg.|  .9. Abyssus dicit, etc. Per abyssum intelligitur vir astutus : et per mare, turbulentus, in quibus non est ista sapientia, sed illa que terrena est animalis et diabolica.
marg.|  .11. Non dabitur aurum obrizum. nam in comparatione eius vilescunt omnia, quod significatur per omnia pretiosa hic expressa.
Numérotation du verset Iob. 28,moraliter 
marg.| {3.269} .8. Volucres quoque celi latet. idest demones, qui dicuntur volucres. Mt. 13.
marg.|  .9. Perditio et mors dixerunt etc. Licet enim angeli ante casum de celo clariorem cognitionem habuerint quam homines, tamen {3.270} non viderunt divinam essentiam, nec propria personarum.
marg.|  .11. Deus intelligit viam eius. idest processum eius per naturam a patre, et processum eius in mente per gratiam.
marg.|  .12. Ipse novit locum eius, scilicet sinum patris, et secretum mentis.
marg.|  .14. Qui fecit ventis. superbos humiliando.
Numérotation du verset Iob. 28,moraliter 
marg.| {3.271} .1. Et aquas appendit etc. unicuique dans sapientiam secundum propriam virtutem.
marg.|  .2. Quando ponebat. dirigendo linguam doctoris secundum auditorum capacitatem.
marg.|  .3. Et viam procellis sonantibus. quod fit, quando per sonum predicationis incutit iudicii futuri terrorem mentibus humanis.
marg.| {3.272} .4. Tunc vidit illam. idest videri fecit, quia per talia cognoscitur imperfecte tamen.
marg.|  .8. Et dixit homini. per scripturas et doctores.
marg.| † Timor domini etc. Timor enim filialis habet annexum sapientie donum.
marg.|  .9. Et recedere a malo. quia per talem recessum mens hominis purgatur, et sic ad prime veritatis intelligentiam elevatur.
Numérotation du verset Iob. 28,additio 1 
marg.| {3.271} In capitulo 28. ubi dicitur in postil. Habet argentum venarum suarum princi. Circa illa que continentur in hoc ca. preter ea que in postil. traduntur videntur tria notanda : primum est quod Iob intendit instruere socios quibus in precedente cap. dixerat : Docebo vos per manum Dei, ut cum pro inveniendo seu acquirendo bona temporalia pretiosa, ut aurum et argentum, et pretiosos lapides diligenter homines laborent, ut patet ex loco et modo inventionis eorum, de quibus hic agitur : peramplius et diligentius debent laborare pro bonis spiritualibus, que per sapientiam intelliguntur, acquirendis, cum sint inestimabiliter meliora, quia ut dicit : Nescit homo pretium etc. non adequabitur ei au. etc. per quem modum sapiens exhortatur filium per disciplinam suam. Pro. 2.a. Si quesieris eam, scilicet sapientiam, de qua ibi loquitur, quasi pecuniam, et quasi thesauros effoderis illam, tunc intelliges timorem domini, et scientiam Dei invenies. Secundum est, quod Iob intendit socios predictos docere, quod precipua bona temporalia, ut metalla, et pretiosi lapides, de quibus hic facit mentionem, habent sue emanationis principia subtus terram, et in profundis fluviorum sunt abscondita, ut in hoc ca. traditur. Ex quo patet, quod non sunt excellentis nature seu conditionis, secundum enim ordinem nature divinitus institutum, illa que altiorem locum tenent, altioris dignitatis sunt, ut patet de regione empyrea respectu etheree, et de etherea respectu elementaris. Sapientia vero de qua hic agitur, etiam si intelligatur de sapientia creata, que gratiam et virtutes infusas importat : habet emanationem immediatam a summo rerum principio. unde concludit : Deus intelligit viam eius, etc. Ex quo sequitur, quod huiusmodi sapientia a Deo procedens{3.272} inestimabiliter excedit bona alia ab inferioribus emanantia : in quo conformatur Iob sapienti, qui Prv. 2. ca. supradicto postquam discipulum suum erudiendo dixerat : Si quesieris sapientiam quasi pecuniam et quasi thesauros effoderis illam etc. subiungit : Quia dominus dat sapientiam : ex ore eius scientia. quasi dicat eminentior est, sapientia que a summo Deo procedit, quam thesauri quos fodiendo in terra invenis. Tertium est quod Iob in hoc cap. et in preced. voluit informare socios de illis virtutibus, de quibus Deus ipsum Iob commendaverat. Fuerat enim Iob commendatus a Deo de quatuor virtutibus, de quibus dicitur in principio libri : Iob erat vir simplex et rectus, timens Deum, et recedens a malo. Unde de simplicitate que est quedam innocentia, dixit in preced. cap. Donec deficiam non recedam ab innocentia mea. De rectitudine vero que consistit quodammodo in perseverando in bono proposito indeclinabiliter incedendo, dixit ibidem : Iustificationem meam quam cepi tenere, non deseram. De timore vero Dei, et recessu a malo concludit in hoc ca. finaliter dicens : Ecce timor domini ipse est sapientia. Et recedere a malo, intelligentia. quasi dicat sociis, ista sunt que a Deo habui, et ideo non abscondam a vobis, sicut eis premisit, di. Docebo vos per manum Dei, que omnipotens habuit. quasi dicat in me non abscondam etc.
Numérotation du verset Iob. 28,$additio 2 
marg.| In eodem capitulo 28. ubi dicitur in postil. Tunc vidit illam in seipso. Hoc quod dicitur ? Tunc vidit illam etc. in glo. interline. de sapientia incarnata, sic exponit : Tunc vidit illam. idest videri fecit, et enarravit per ora predicantium, et preparavit in cordibus auditorum, et investigavit occulta etc.
Numérotation du verset Iob. 28,replica 
prol.| {3.273} REPLICA. In capitulo 28. ubi postillator illum passum : Tunc vidit illam, exponit de sapientia creaturis communicata per modum gratie infuse. Burgens. dicit Glossam interlinearem exponere de sapientia incarnata ad litteram, sed Burgensis false allegat glossam interlinearem, quia nec illa nec quecumque alia sic exponit {3.274} per allegoriam. Ait enim incarnatam sapientiam : Tunc vidit, idest videri fecit. Manifestum est autem per processum littere, quod hic ad litteram non dicitur de Christo, quia litteraliter fit comparatio bonorum spiritualium ad transitoria prout in postilla.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Iob. 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=25&chapitre=25_28)
Signaler un complément d'information

Notes :