Glossa ordinaria

Capitulum 23

Numérotation du verset Prv. 23,1 

Quando sederis ut comedas
cum principe diligenter attende que sunt posita1
1 sunt posita Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩR ] inv. ΩP Weber , apposita sunt ΩL
ante faciem tuam
Numérotation du verset Prv. 23,2 

et statue cultrum
in gutture2 tuo,
2 gutture ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] gutturi Cava S* Ω M
si tamen habes in potestate3 animam tuam.
3 in potestate Ω MF ΩJ ΩL ΩR ² Rusch Weber ] in potestatem Amiatinus M* ΦP S* ΩS ΩR*, potestatem in Σ Q² ΦRG ΨD ΩP
Numérotation du verset Prv. 23,3 

Ne desideres de cibis eius
in quo est panis mendacii.
Numérotation du verset Prv. 23,4 

Noli laborare
ut diteris sed prudentie tue pone modum.
Numérotation du verset Prv. 23,5 

Ne erigas oculos tuos
ad opes
quas non potes habere4
4 non potes - habere ΩSF Ω JR Rusch Clementina ] inv. Ω M ΩL ΩP Weber
quia faciunt5 sibi6 pinnas
5 faciunt Ω M Ω F ΩS Rusch ] facient ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber |
6 sibi] iibi cacogr. Rusch |
quasi aquile et volabunt7 in celum.
7 volabunt plerique codd., edd. Ω M Ω F ΩS Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Clementina ] avolabunt G Cava ΠH M Q Θ T Γ ΨD Weber
Numérotation du verset Prv. 23,6 

Ne comedas
cum homine invido
et ne desideres cibos eius,
Numérotation du verset Prv. 23,7 

quoniam in similitudinem8 arioli et coniectoris
8 similitudinem Rusch Weber ] similitudine X Σ Amiatinus Y Φ ΨD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
estimat9*
9 estimat Ω MFLPR Weber ] extimat Ω Ω JS Rusch
quod ignorat. Comede
et bibe
dicet10 tibi et mens eius
10 dicet Ω Rusch Weber ] dicit Cor3 (vel)
non est tecum.
Numérotation du verset Prv. 23,8 

Cibos
quos comederas evomes
et perdes pulchros tuos sermones11.
11 pulchros tuos sermones Ω F Rusch ] tuos pulchros sermones ΩS, pulchros sermones tuos Ω M Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
Numérotation du verset Prv. 23,9 

In auribus insipientium
ne loquaris quia despicient doctrinam eloquii tui.
Numérotation du verset Prv. 23,10 

Ne attingas parvulorum
terminos12
12 parvulorum terminos ΨD ΩSF Ω JR Rusch Ed1530 Clementina ] inv. Ω M ΩL ΩP Weber
et agrum pupillorum ne introeas.
Numérotation du verset Prv. 23,11 

Propinquus
enim13 illorum14 fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum.
13 enim ΩSF Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M |
14 illorum ΩJ ΠH Θ Ω M Ω F ΩS Ω JR Rusch Clementina ] eorum Ω LP Weber |
Numérotation du verset Prv. 23,12 

Ingrediatur ad doctrinam cor tuum
et aures tue
ad verba scientie.
Numérotation du verset Prv. 23,13 

Noli subtrahere a puero disciplinam.
Si enim percusseris eum virga non morietur.
Numérotation du verset Prv. 23,14 

Tu15 virga percutis eum16 et animam eius de inferno liberabis17.
15 Tu] + ergo Ω M (hapax) |
16 percutis Amiatinus Cava Rusch Ω F Ω ΩJ ΩP ΩR Edmaior. ] percuties ΩJ X ΣT ΠH M Θ T S ΓM Ω MSL Weber | virga - p. eum] inv. Ω M, p. eum cum virga ΩR |
17 liberabis] liberas Cor3 (vel) |
Numérotation du verset Prv. 23,15 

Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus18, gaudebit tecum cor meum19
18 tuus] om. Ω M (hapax) |
19 meum] tuum Ω M (hapax) |
Numérotation du verset Prv. 23,16 

et exultabunt renes mei20,
20 mei] tui Ω M (hapax)
cum locuta fuerint rectum21 labia tua22.
21 rectum ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M, recta Ω F Ed1530 |
22 tua Ω Rusch Weber ] mea D (hapax) |
Numérotation du verset Prv. 23,17 

Non emuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die,
Numérotation du verset Prv. 23,18 

quia habebis spem
in novissimo
et prestolatio tua
non auferetur.
Numérotation du verset Prv. 23,19 

Audi, fili mi, et esto sapiens
et dirige in via
animum tuum.
Numérotation du verset Prv. 23,20 

Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt,
Numérotation du verset Prv. 23,21 

quia vacantes potibus et dantes23*
23 dantes Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber ] vocantes Rusch (hapax)
symbola absumentur24
24 absumentur Ω M Rusch ] consummuntur ΩPR, consumentur ΩS Ω F ΩJ ΩL Weber
et vestietur25 pannis dormitatio.
25 vestietur ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] vestientur Q S* Ω M
Numérotation du verset Prv. 23,22 

Audi patrem tuum
qui genuit te
et ne contemnas cum senuerit
mater tua.
Numérotation du verset Prv. 23,23 

Veritatem
eme
et noli vendere sapientiam et doctrinam et intelligentiam.
Numérotation du verset Prv. 23,24 

Exultat26 gaudio pater iusti qui27 sapientem genuit letabitur in eo.
26 Exultat ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] Exultet Ω M |
27 qui Cor2 (al.) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Rusch Weber ] quia S² Cor2 = Cor3 (antiq.) ΩL |
Numérotation du verset Prv. 23,25 

Gaudeat
pater tuus
et mater tua
et exultet qui28 genuit te.
28 qui g. te Cava X ΣC ΠH Amiatinus Y Cor1 CorS1 = Cor3 (moderni) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Rusch ] que g. te CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩL Weber , genitrix tua CorS1 = Cor3 (hebr.)
Numérotation du verset Prv. 23,26 

Prebe, fili mi29, cor tuum mihi et oculi tui
29 mi ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩR Rusch Weber ] om. ΩJ ΠH Y Ω M ΩP
vias meas30
30 meas ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M
custodiant.
Numérotation du verset Prv. 23,27 

Fovea enim31 profunda
31 enim ΩS Ω F Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR] autem Ω M
est meretrix
et puteus
angustus aliena.
Numérotation du verset Prv. 23,28 

Insidiatur in via quasi latro et quos incautos viderit32
32 viderit Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] invenerit Cava X Σ L Y Θ Ed1530
interficiet33.
33 interficiet Y Φ Θ Z² S Γ ΨD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch ] interficit Weber
Numérotation du verset Prv. 23,29 

Cui ve ?34
34 Cui ve ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M
Cuius patris35 ve ?
35 patris Ω F Rusch ] patri Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Weber
Cui rixe ?
Cui fovee ?
Cui sine causa vulnera ? Cui suffossio36 oculorum ?
36 suffossio Θ (subf.) CorS1 (sic habent moderni) ΩS Ω F ΩJ ΩR Rusch ] suffocacio Ω M, suffusio Cor1 (sic habent hebr. Beda et antiq.) Cor2 (simile 4Rg. 8, 11) CorS1 = Cor3 (Beda hebr. antiq. set glosa videtur exponere SUFFOSSIO) ΩL ΩP Weber cum hebr. , confessio
Numérotation du verset Prv. 23,30 

Nonne his qui commorantur37 in vino
37 commorantur Θ CorS1 (moderni) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩR Rusch edd .] morantur CorS1 = Cor3 (Beda) ΩL ΩP Weber
et38 student calicibus epotandis39 ?
38 et ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] ut Ω M |
39 epotandis ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] optandis D Ω M |
Numérotation du verset Prv. 23,31 

Ne intueris40 vinum quando flavescit cum splenduerit in vitro color eius. Ingreditur blande
40 intueris A Ω M² Rusch ] intuaris Ω M*, intuearis ΩSF Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
Numérotation du verset Prv. 23,32 

sed41 in novissimo mordebit ut coluber et sicut regulus venena diffundet.
41 sed Cor3 (Beda antiq.) Ω MS Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] et Cor3 (moderni) , om. Cor3 (hebr. non habet SET neque ET)
Numérotation du verset Prv. 23,33 

Oculi tui videbunt
extraneas
et cor tuum loquetur perversa.
Numérotation du verset Prv. 23,34 

Et eris sicut dormiens in medio mari
et quasi sopitus
gubernator
amisso clavo
Numérotation du verset Prv. 23,35 

et dices : Verberaverunt me
sed42 non dolui,
42 sed CorS1 = Cor3 (Beda antiq.) ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] et Q CorS1 (moderni et antiq. habent sic ET NON DOLUI sed hebr. non habet SED neque ET ) Cor3 (moderni; hebr. non hab. SED neque ET ) ΩD Ω M Ω F ΩS
traxerunt me
et ego non sensi. Quando evigilabo43
43 evigilabo ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] vigilabo Ω M*, mf. obsc. # ΩD
et rursus44 vina
44 rursus G M Y Φ ΨD ΩD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Rusch edd. ] rursum Ω L Weber
reperiam ?

Capitulum 23

Numérotation du verset Prv. 23,1 
interl.| legendo
cum principe diligenter attende que sunt posita1
1 sunt posita Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩR Ed1455 ] inv. ΩP Weber , apposita sunt ΩL
interl.| scripta
ante faciem tuam
Numérotation du verset Prv. 23,2 
et statue cultrum
interl.| discretionem
in gutture2 tuo,
2 gutture ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] gutturi Cava S* Ω M
interl.| locutione
si tamen habes in potestate3 animam tuam.
3 in potestate Ω MF ΩJ ΩL ΩR ² Rusch Weber ] in potestatem Amiatinus M* ΦP S* ΩS ΩR*, potestatem in Σ Q² ΦRG ΨD ΩP
interl.| id est non depravatam errore
marg.| QUANDO  SEDERIS etc. Allegorice. Legendum est quando sederis legendo cum magistro ut pane verbi reficiaris diligenter intellige que scripta sunt et discretionem sacre lectionis in tua locutione conserva, si tantum talis es et tantum eruditus quod in potestate habes animam tuam. Guttur namque pro locutione posuit, quia in gutture vox cultrum pro discretione quia eo secamus. Sedens ergo ut comedat   cultrum in gutture statuit, quando is qui divina eloquia sedulus meditatur discreta ex ore illa verba depromit, nec alia sepius in lingua quam celestis oraculi volutat verba hoc autem eius est facere qui   in potestate habet   animam suam, id est nobilem sapientis animi statum inter errores fallentium elegit. Unde bene subiungit :   Ne desideres de cibis eius .
Numérotation du verset Prv. 23,3 
Ne desideres de cibis eius
interl.| sermonibus
in quo est panis mendacii.
marg.| NE  DESIDERES  DE  CIBIS  EIUS etc. Hoc est ne desideres eius auscultare sermonibus qui dulcedine mendacii auditores fallit.
Numérotation du verset Prv. 23,4 
Noli laborare
interl.| ultra modum
ut diteris sed prudentie tue pone modum.
marg.| PONE  MODUM. De quo supraa : «Ne transgrediaris terminos antiquos quos posuerunt patres», scilicet terminos fidei et veritatis date a patribus.
a Prv. 22, 28.
Numérotation du verset Prv. 23,5 
Ne erigas oculos tuos
interl.| mentis
ad opes
interl.| divinitatis perscrutandas
quas non potes habere4
4 non potes - habere ΩSF Ω JR Ed1455 Rusch Clementina ] inv. Ω M ΩL ΩP Weber
interl.| penetrare
quia faciunt5 sibi6 pinnas
5 faciunt Ω M Ω F ΩS Rusch ] facient ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
6 sibi] iibi cacogr. Rusch
interl.| quia celestibus tantum civibus patent
quasi aquile et volabunt7 in celum.
7 volabunt plerique codd., edd. Ω M Ω F ΩS Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Ed1455 Rusch Clementina ] avolabunt G Cava ΠH M Q Θ T Γ ΨD Weber
Numérotation du verset Prv. 23,6 
Ne comedas
interl.| panem Scripture
cum homine invido
interl.| heretico
et ne desideres cibos eius,
marg.| NE  COMEDAS etc., id est ne de Scripturis cum heretico loquaris qui invidet humane saluti mallens decipere quam corrigi, quoniam sicut ariolus et coniectator somniorum estimat que ignorat, ita hereticus que non intelligit in Scripturis ut libet interpretatur.
Numérotation du verset Prv. 23,7 
quoniam in similitudinem8 arioli et coniectoris
8 similitudinem Rusch Weber ] similitudine X Σ Amiatinus Y Φ ΨD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
interl.| quia ut vult divinat
estimat9*
9 estimat Ω MFLPR Weber ] extimat Ω Ω JS Rusch
interl.| interpretatur
quod ignorat. Comede
interl.| age que doceo
et bibe
interl.| disce
dicet10 tibi et mens eius
10 dicet Ω Rusch Weber ] dicit Cor3 (vel)
interl.| in his que docet
non est tecum.
marg.| COMEDE etc. Securus inquit disce que dico et age que doceo, cum in his que docet ipse fidem certam non habeat sciens se finxisse que docet.
Numérotation du verset Prv. 23,8 
Cibos
interl.| perversam doctrinam quam didiceras
quos comederas evomes
interl.| per penitentiam vel eternam penam
et perdes pulchros tuos sermones11.
11 pulchros tuos sermones Ω F Rusch ] tuos pulchros sermones ΩS, pulchros sermones tuos Ω M Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
interl.| quibus eis humiliter favisti
marg.| CIBOS etc. Sensus perversos quos ab hereticis didiceras necesse est ut vel per penitentiam corrigendus deseras vel pro his post mortem penas sustineas perdasque sermones confessionis quibus eis predicantibus humiliter favendum esse putaveras.
Numérotation du verset Prv. 23,9 
In auribus insipientium
interl.| quoque
ne loquaris quia despicient doctrinam eloquii tui.
marg.| IN  AURIBUS etc. «Nolite sanctum dare canibus neque mittatis margaritas in porcos»b sicut admonuit ne hereticorum doctrinis auscultares, ita nunc ne amore vane glorie seductus immundis hominibus passim arcana veritatis ingeras.
b Mt. 7, 6.
Numérotation du verset Prv. 23,10 
Ne attingas parvulorum
interl.| spiritu
terminos12
12 parvulorum terminos ΨD ΩSF Ω JR Ed1455 Rusch Ed1530 Clementina ] inv. Ω M ΩL ΩP Weber
interl.| fidei
et agrum pupillorum ne introeas.
interl.| inquietando
interl.| pars sacrilegii est rem pauperum non dare pauperibus
marg.| NE  ATTINGAS etc. Propinquum parvulorum et pupillorum Dominum appellat {Erfurt, t. 3, f. 15rb ; facsim., t. 2, p. 681b} quia cum esset in carne pauperum magis quam divitum consors fieri dignatus est. Alioquin «idem Dominus est omnium dives in omnes qui invocant illum»c. Possumus per pupillos et parvulos illos accipere de quibus diciturd : «Videte ne contemnatis unum de pusillis istis qui in me credunt. Dico enim vobis quia angeli eorum in celis semper vident faciem Patris mei qui in celis est». Quorum agros et terminos qui attigerit, id est qui conversationem eorum bonam inquietando leserit, iudicium Domini non evadit.
c Rm. 10, 12.
d Mt. 18, 6.
Numérotation du verset Prv. 23,11 
Propinquus
interl.| Christus
enim13 illorum14 fortis est et ipse iudicabit contra te causam illorum.
13 enim ΩSF Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M
14 illorum ΩJ ΠH Θ Ω M Ω F ΩS Ω JR Ed1455 Rusch Clementina ] eorum Ω LP Weber
interl.| felices artes si de illis soli artifices iudicarent
Numérotation du verset Prv. 23,12 
Ingrediatur ad doctrinam cor tuum
interl.| perscrutando
et aures tue
interl.| audiendo
ad verba scientie.
Numérotation du verset Prv. 23,13 
Noli subtrahere a puero disciplinam.
interl.| «Qui parcit virgis odit filium»e.
e Prv. 13, 24.
Si enim percusseris eum virga non morietur.
Numérotation du verset Prv. 23,14 
{Erfurt, t. 3, f. 15rb ; facsim., t. 2, p. 681b} Tu15 virga percutis eum16 et animam eius de inferno liberabis17.
15 Tu] + ergo Ω M (hapax)
16 percutis Amiatinus Cava Rusch Ω F Ω ΩJ ΩP ΩR Edmaior. ] percuties ΩJ X ΣT ΠH M Θ T S ΓM Ω MSL Weber | virga - p. eum] inv. Ω M, p. eum cum virga ΩR
17 liberabis] liberas Cor3 (vel)
Numérotation du verset Prv. 23,15 
Fili mi, si sapiens fuerit animus tuus18, gaudebit tecum cor meum19
18 tuus] om. Ω M (hapax)
19 meum] tuum Ω M (hapax)
Numérotation du verset Prv. 23,16 
et exultabunt renes mei20,
20 mei] tui Ω M (hapax)
interl.| caro rationi subdita
cum locuta fuerint rectum21 labia tua22.
21 rectum ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M, recta Ω F Ed1455 Ed1530
22 tua Ω Rusch Weber ] mea D (hapax)
interl.| vel : mea
Numérotation du verset Prv. 23,17 
Non emuletur cor tuum peccatores, sed in timore Domini esto tota die,
interl.| omni tempore
marg.| NON  EMULETUR etc. Si   tota die , id est si toto tempore huius vite et exempla peccatorum vitaveris et Dominum timueris habebis spem beate retributionis in novissimo, id est in huius vite fine. Unde in Apocalypsif : «Esto fidelis usque ad mortem et dabo tibi coronam vite».
f Apc. 2, 10.
Numérotation du verset Prv. 23,18 
quia habebis spem
interl.| beatitudinis
in novissimo
interl.| huius vite
et prestolatio tua
interl.| corona vite
non auferetur.
Numérotation du verset Prv. 23,19 
Audi, fili mi, et esto sapiens
interl.| audiendo
et dirige in via
interl.| veritatis
animum tuum.
Numérotation du verset Prv. 23,20 
Noli esse in conviviis potatorum, nec in comessationibus eorum qui carnes ad vescendum conferunt,
marg.| NOLI  ESSE  IN  CONVIVIIS etc. Carnes ad vescendum conferre est in collocutione derogationis vicissim vitia proximorum dicere. De quorum pena mox subditur : Q  uia vacantes potibus etc.
marg.| Symbolum collatio vel sermonum ut in consilio vel pecuniarum ut in presenti loco. Potibus ergo vacant qui de opprobrio aliene vite se inebriant. Symbolum dare est sic in confabulatione verba conferre, sicut pro parte cuiusque cibos ad vescendum. Sed vacantes potibus et dantes symbola consumentur, quiag : «Omnis detractor eradicabitur». Vestietur autem pannis dormitatio quia despectum et inopem a cunctis bonis operibus mors sua inveniet quem hic aliene vite exquirendo crimina detractionis sue langor occupavit.h
g Prv. 15, 5 ( Vetus latina  : Sabatier   , t. 2, p. 320a versio antiqua iuxta LXX, Beda laud. ut infra). <Non habet>   vetus latina database.
h Cf.  Beda Venerabilis, In Prv.   23, 21, CCSL 119B, p. 119.72-83 : « Est autem collatio sermonum sicut in consiliis solet, est et pecuniarum siue aliarum rerum ut et praesens locus docet. Potibus uacant qui de obprobrio alienae uitae se inebriant, symbolum uero dare est sicut unusquisque solet pro parte sua cibos ad uescendum ita in confabulatione detractionis uerba conferre. Sed v   acantes potibus et dantes symbola consumentur quia sicut scriptum est, Omnis detractor eradicabitur. Vestietur autem pannis dormitatio quia despectum et inopem a cunctis bonis operibus mors sua inueniet quem hic ad alienae uitae exquirenda crimina detractionis suae languor occupauit ». >> Cf.   Gregorius Magnus , Moralia in Iob, lib. 14, cap. 52.46-53, CCSL 143A, p. 735 : « Potibus uacant qui de opprobrio alienae uitae se debriant. Symbolum uero dare est, sicut unusquisque solet pro parte sua cibos ad uescendum, ita in confabulatione detractionis uerba conferre. Sed   vacantes potibus et dantes symbolum consumentur quia, sicut scriptum est : omnis detractor eradicabitur. Vestietur autem pannis dormitio, quia despectum et inopem a cunctis bonis operibus mors sua inuenit, quem hic ad alienae uitae exquirenda crimina detractionis suae languor occupauit ».
Numérotation du verset Prv. 23,21 
quia vacantes potibus et dantes23*
23 dantes Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber ] vocantes Rusch (hapax)
interl.| vel : vocantes 24
24 vocantes] corr., dantes Rusch
symbola absumentur25
25 absumentur Ω M Rusch ] consummuntur ΩPR, consumentur ΩS Ω F ΩJ ΩL Weber
interl.| vel : consumentur
et vestietur26 pannis dormitatio.
26 vestietur ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] vestientur Q S* Ω M
Numérotation du verset Prv. 23,22 
Audi patrem tuum
interl.| ut supra
qui genuit te
interl.| aqua et Spiritui
i Io. 3, 5.
et ne contemnas cum senuerit
interl.| in tribulatione
mater tua.
interl.| Ecclesia
Numérotation du verset Prv. 23,23 
Veritatem
interl.| Domini
eme
interl.| pretio corporis
et noli vendere sapientiam et doctrinam et intelligentiam.
interl.| «Gratis accepistis gratis date»j.
j Mt. 10, 8.
Numérotation du verset Prv. 23,24 
Exultat27 gaudio pater iusti qui28 sapientem genuit letabitur in eo.
27 Exultat ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] Exultet Ω M
28 qui Cor2 (al.) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Rusch Weber ] quia S² Cor2 = Cor3 (antiq.) ΩL
Numérotation du verset Prv. 23,25 
Gaudeat
interl.| de tuis operibus
pater tuus
interl.| Deus
et mater tua
interl.| Ecclesia
et exultet qui29 genuit te.
29 qui g. te Cava X ΣC ΠH Amiatinus Y Cor1 CorS1 = Cor3 (moderni) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Ed1455 Rusch ] que g. te CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩL Weber , genitrix tua CorS1 = Cor3 (hebr.)
interl.| sacerdos qui te baptizavit, qui te erudivit a parvulo
Numérotation du verset Prv. 23,26 
Prebe, fili mi30, cor tuum mihi et oculi tui
30 mi ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩR Rusch Weber ] om. ΩJ ΠH Y Ω M ΩP
interl.| interiores
vias meas31
31 meas ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M
interl.| vite
custodiant.
Numérotation du verset Prv. 23,27 
Fovea enim32 profunda
32 enim ΩS Ω F Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR] autem Ω M
interl.| infernus
est meretrix
interl.| hereticus
et puteus
interl.| idem
angustus aliena.
Numérotation du verset Prv. 23,28 
Insidiatur in via quasi latro et quos incautos viderit33
33 viderit Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] invenerit Cava X Σ L Y Θ Ed1455 Ed1530
interl.| vel : inviderit , vel :   invenerit
interficiet34.
34 interficiet Y Φ Θ Z² S Γ ΨD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch ] interficit Weber
Numérotation du verset Prv. 23,29 
Cui ve ?35
35 Cui ve ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] om. Ω M
interl.| eternum
Cuius patris36 ve ?
36 patris Ω F Rusch ] patri Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR Weber
interl.| qui exemplum aliis vel diabolus
Cui rixe ?
interl.| discordie
Cui fovee ?
interl.| vitiorum
Cui sine causa vulnera ? Cui {Erfurt, t. 3, f. 15va ; facsim., t. 2, p. 682a} suffossio37 oculorum ?
37 suffossio Θ (subf.) CorS1 (sic habent moderni) ΩS Ω F ΩJ ΩR Rusch ] suffocacio Ω M, suffusio Cor1 (sic habent hebr. Beda et antiq.) Cor2 (simile 4Rg. 8, 11) CorS1 = Cor3 (Beda hebr. antiq. set glosa videtur exponere suffossio) ΩL ΩP Weber cum hebr. , confessio Ed1455
marg.| CUI  VE etc. Querit disputando quibus sceleribus maxima pena servetur et respondet ratiocinando, quia his qui per ebrietatem devoluuntur ad luxuriam. Cui inquit ve cuius patris ve. Ve eternum interitum dicit. Undek : «Ve homini illi per quem scandalum venit». Pater eius cui ve homo a quo mali exempla percepit vel diabolus qui suggestionem infudit de quo Iudeisl : «Vos ex patre diabolo estis».   Cui rixe ? Cui fovee ? Rixe quia concordiam non servat quem ebreitas sensus impotentem reddit,   Fovee quia passim in volutabro omnium vitiorum cadere non trepidat qui inter bonum et malum quasi insanus discernere {Erfurt, t. 3, f. 15va ; facsim., t. 2, p. 682a} ignorat et sepissime foveam incidit de qua :   fovea enim profunda est et meretrix etc.   Cui sine causa vulnera ? quia multi nimis poti vulnera per timorem acceperunt que nulla ferri causa pertulerunt.   Cui suffossio oculorum, quia immoderatus haustus vini et exterioris et interioris visus ingerit cecitatem.
k Mt. 18, 7.
l Io. 8, 44.
Numérotation du verset Prv. 23,30 
Nonne his qui commorantur38 in vino
38 commorantur Θ CorS1 (moderni) Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩR Rusch edd .] morantur CorS1 = Cor3 (Beda) ΩL ΩP Weber
interl.| ultra necessitatem
et39 student calicibus epotandis40 ?
39 et ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] ut Ω M
40 epotandis ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] optandis D Ω M
marg.| NONNE  HIS. Non vetat bibere vinum ad necessitatem sed morari extra tempus et utilitatem in vino et evacuandis certare calicibus. Unde Isaiasm : «Ve qui potentes estis ad bibendum vinum et viri fortes ad miscendam ebrietatem».
m Is. 5, 22.
Numérotation du verset Prv. 23,31 
Ne intueris41 vinum quando flavescit cum splenduerit in vitro color eius. Ingreditur blande
41 intueris A Ω M² Rusch ] intuaris Ω M*, intuearis ΩSF Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Weber
Numérotation du verset Prv. 23,32 
sed42 in novissimo mordebit ut coluber et sicut regulus venena diffundet.
42 sed Cor3 (Beda antiq.) Ω MS Ω ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] et Cor3 (moderni) Ed1455 , om. Cor3 (hebr. non habet set neque   et)
Numérotation du verset Prv. 23,33 
Oculi tui videbunt
interl.| ad concupiscendum
extraneas
interl.| mulieres
et cor tuum loquetur perversa.
interl.| res contumeliosa ebrietas
marg.| OCULI  TUI etc. Pene naturale vitium est post vina in corde mulierem concupiscere comitante etiam turpitudine verborum.
Numérotation du verset Prv. 23,34 
Et eris sicut dormiens in medio mari
interl.| mundi tempestatibus
et quasi sopitus
interl.| sine cura
gubernator
interl.| corporis
interl.| mens
amisso clavo
interl.| sollicitudinis studio
marg.| ET  ERIS  SI  DORMIENS etc. In mari dormiunt qui in huius mundi temptationibus positi previdere irruentium vitiorum quasi cumulos undarum negligunt et quasi sopitus gubernator clavum amittunt quando mens ad regendam navem corporis studium sollicitudinis perdit.
Numérotation du verset Prv. 23,35 
et dices : Verberaverunt me
interl.| demones
sed43 non dolui,
43 sed CorS1 = Cor3 (Beda antiq.) ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] et Q CorS1 (moderni et antiq. habent sic et non dolui sed hebr. non habet   sed neque   et ) Cor3 (moderni; hebr. non hab.   sed neque   et ) ΩD Ω M Ω F ΩS
interl.| ignoravi
traxerunt me
interl.| per vitia
et ego non sensi. Quando evigilabo44
44 evigilabo ΩS Ω F ΩJ ΩL ΩP ΩR Rusch Weber ] vigilabo Ω M*, mf. obsc. # ΩD
interl.| ad curas seculi
et rursus45 vina
45 rursus G M Y Φ ΨD ΩD Ω M Ω F ΩS ΩJ ΩP ΩR Rusch edd. ] rursum Ω L Weber
interl.| voluptates
reperiam ?
marg.| VERBERAVERUNT : Vox percussi et dormientis. Mens enim a cura sollicitudinis dormiens verberatur et non dolet quia imminentia mala non prospicit. Sic nec que perpetraverit agnoscit, trahitur et non sentit, quia per illecebras vitiorum ducitur nec tamen ad sui custodiam suscitatur. Vigilare optat ut   rursum vina reperiat. Quamvis enim somno torporis pressus se non custodiat vigilare, tamen ad curas seculi nititur ut semper voluptatibus debrietur.



Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 23), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_23)

Notes :