<28.1> Prothemata
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,1
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 1va ; facsim., t. 2, p. 654a} Notandum quod Vulgata1
a editio «parabolas»2 - que hebraice masloth
3
b - parthoemias
4
c, id est proverbia, dicit. Sed satis convenit
5. Que enim Parabole, quia occulta sunt, nuncupantur etiam Proverbia ; iure vocantur quia talia sunt que sepe in ore colloquentium versari ac memoria debent retineri6. Etiam7 proverbia plerumque tam obscura sunt ut parabole bene8 dicantur. Unded : «Hec9 in proverbiis locutus sum vobis» etc.A
a Vulgata id est Septuaginta.
b Cf. Prv. 1, 1 : « מִ֭שְׁלֵי שְׁלֹמֹ֣ה בֶן־דָּוִ֑ד ».
c Cf. Prv. 1, 1 : « Παροιμίαι Σαλωμῶντος υἱοῦ Δαυιδ ».
d Io. 16, 25.
A
¶Codd. :
K6b
,
f. 5r-v ;
Md218-28, f. 2r
-v
;
Ox12a, f. 1r
;
Ox118a, f. 1ra-va
;
P119a, f. 1r-v
;
Rusch
;
om.
Md037v-1, f. 1r
1 vulgata] + secundum Septuaginta que ubique dicitur Vulgata nisi in Psalterio
scol. K6
2 parabolas] + opus parabolarum
scol. K6
3 masloth] maslot
Md218
4 parthoemias
Md218 Ox118 Rusch
] parthohemias
K6,
parthemias
Ox12,
parohemias
P119
, + vel paroemias a para quod est iuxta et emos quod est sermo. In prohemium a protos et emos quasi primus sermo
scol. K6
5 convenit] + scilicet nec si<gnificatio> ipsum aberrat a vero nec significatio horum nominum parabole para ? et proverbia
scol. K6
7 etiam] et
Md218 K6 Ox12
8 parabole bene]
inv. Ox12
9 Hec] Hoc
K6
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,2
marg.|
Proverbiorum liber non ut simplices arbitrantur. Patentia habet precepta sed quasi in terra aurum, in nuce nucleus, in hirsutis castanearum operculis absconditus fructus inquiritur, ita in eis divinus sensus altius est inquirendus.B
e
e Cf.
Hieronymus
, In Ecclesiasten, 12, 9, CCSL 72, p. 357.293-358.300 : « Ex quo manifestum est et prouerbiorum
librum, non ut simplices arbitrantur, patentia
habere
praecepta, sed quasi in terra aurum, in nuce nucleus, in hirsutis castanearum operculis absconditus fructus inquiritur; ita in eis diuinum
sensum
altius
perscrutandum ».
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,3
marg.|
Parabole Salomonis,
secundum hebraicam veritatem translate ab Eusebio10 Hieronymo presbytero, petente Chromatio et Heliodoro episcopis.C
f
f Cf.
Hieronymus
, Apologia aduersus libros Rufini, lib. 2, § 31, CCSL 79, p.69.1-4 : « Salomonis etiam libros, quos olim iuxta septuaginta, additis obelis et asteriscis, in latinum uerteram, ex hebraico transferens et dedicans sanctis episcopis chromatio et heliodoro, haec in praefatiunculae meae fine subieci : 'si cui septuaginta interpretum magis editio placet, habet eam a nobis olim emendatam ». Cf.
Prologus 27.457b
Iungat epistula.
10 Eusebio] + et
Fi34* (eras.)
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,4
marg.|
Parabole
grece, latine similitudines ; quod vocabulum ideo Salomon huic operi imposuit, ut non iuxta litteram intelligamus que dicit. In quo Dominum parabolice turbis locuturum11 significat sicut et nomine suo et12 regno pacifico regnum Christi et Ecclesie de quog : «Multiplicabitur eius imperium et regni eius non erit finis. Super solium David et super regnum eius sedebit». Sicut13 templi constructione et dedicatione edificationem Ecclesie in tempore resurrectionis. Ipse etiam Christus filius David et rex spiritualis Israel secundum testimonium turbe que occurrit ei cum ramis palmarum et laudibus14
h.i
g Is. 9, 7.
h Cf. Mt. 21, 8-9 ; Io. 12, 13.
i Cf.
Beda Venerabilis,
In Prv.
1, 1,
CCSL 119B, p. 23.1-24 : « Parabolae Salomonis filii Dauid regis Israhel. [a] Parabolae Graece Latine dicuntur similitudines. Quod huic libro uocabulum Salomon ob id imposuit ut sciremus altius et non iuxta litteram intellegere quae dicit in quo dominum significat per parabolas
turbis
fuisse
locuturum, sicut
etiam
nomine
proprio
et pacifico
regni sui statu regnum Christi et ecclesiae perenne denuntiat de quo scriptum est : Multiplicabitur eius imperium et
pacis
non erit finis super solium Dauid et super regnum eius, sicut templi constructione ac dedicatione aedificationem sanctae ecclesiae quae tempore resurrectionis in aeternum dedicabitur insinuat. Nam et
ipse filius esse Dauid et rex spiritalis Israhel etiam turbarum testimonio
quae ei Hierosolimam uenienti
cum palmarum ramis et laudibus occurrere declaratur. [b] Notandum autem quod uulgata
uersio pro parabolis
quae Hebraice masloth uocantur parhoemias, id est prouerbia, dicit. Sed nec ipsum nomen abhorret a uero. Quae enim parabolae recte nuncupantur quia occulta sunt possunt non incongrue etiam prouerbia uocari quia talia sunt quae
merito saepius
in ore colloquentium uersari ac memoria debeant retineri, nam et
prouerbia plerumque tam
obscure dicuntur
ut merito eadem possint etiam parabolarum nomine notari domino attestante qui ait : Haec in prouerbiis locutus sum uobis; uenit hora cum iam non in prouerbiis loquar uobis sed palam de patre adnuntiabo uobis. [c] Quid autem utilitatis parabolae Salomonis conferant sub cremento tituli monstratur cum
subditur : Ad sciendam sapientiam et disciplinam ».
11 parabolice – turbis locuturum]
inv. Fi34
12 et] + in
Fi34
13 Sicut] + in
Fi34
14 ram. palm. - et - laud.] laudibus et ramis palmarum
Fi34
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,5
marg.|
+ Rabbanus super Paralipomenon libro tertio : De his ergo operibus Salomonis quid dicam ? Quem vehementer Sancta Scriptura condemnat, nihilque de penitentia eius vel in eum indulgentie Dei omnino commemorat, licet Hebrei autument, librum Ecclesiastem in penitentia sua illum conscripsisse ». D
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,6
marg.|
+ Secundum Hebreos liber Parabolarum, secundum Grecos, liber Paroemiarum, secundum Latinos liber Proverbiorum. E
Numérotation du verset
Prv. Prol.1,7
marg.|
+
[1] Alloquitur primus prolis sub nomine cunctos. Corrigit et mores, ethica, lege tua. [2] Symmachus, Aquila, Theodotion, correctores Septuaginta interpretum qui obscure vel ambigue in grecum Ptolomeo transtulerant fere totum hebraicum vel propter linguarum diversitatem vel ne infidelibus ridendam nudarent veritatem.F
j
j
¶Fons :
[1]
Theodulphus Aurelianensis
, Carmina, MGH (Poetae 1), 1881, p. 534.61-62 : « Alloquitur primus sub prolis nomine cunctos | Corrigit et mores, ethica, lege tua ». [MM2022]
prol.|
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Prothemata), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_Prol.1)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Prothemata), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 07/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_Prol.1)
Notes :