Capitulum 26

Numérotation du verset Prv. 26,1 

Quomodo nix in estate1 et pluvie2 in messe sic indecens est stulto3* gloria.
1 in X² Ω M² Rusch Clementina ] om. Ω M* ΩD ΩJ ΩP ΩL etc. Weber |
2 pluvie Amiatinus Y Φ ΨD Ω ΩD ΩJ ΩP edd. Rusch ] pluvia ΩL Weber |
3 stulto ΩD Ω ΩJ ΩL ΩP Weber ] stultus X, stulti Rusch |
Numérotation du verset Prv. 26,2 

Nam4 sicut avis ad alta5 transvolans et passer quolibet vadens, sic maledictum frustra prolatum in quempiam superveniet6.
4 Nam Cava Σ Z Φ Cor2 Cor3 (antiq.) ΩD ΩJ ΩL Rusch Edmaior. ] Non Amiatinus T*, om. edd. Edminor. hebr. LXX |
5 alta Cava M Q² Φ T S* ΨD Cor 2 CorS2 (antiq.) Ω M ΩD ΩJ ΩS ΩL Rusch ] alia CorS2 (hebr.) Weber |
6 superveniet ΩL] supervenit ΩD |
Numérotation du verset Prv. 26,3 

Flagellum equo et camus asino et virga in7 dorso imprudentium.
7 in Σ Φ Z² S² Ω ΩD Rusch Clementina ] om. ΩL Weber
Numérotation du verset Prv. 26,4 

Ne respondeas stulto iuxta stultitiam suam ne efficiaris ei similis.
Numérotation du verset Prv. 26,5 

Responde stulto iuxta stultitiam suam8, ne sibi9 sapiens esse videatur10*.
8 suam ΩD] om. Ω M |
9 sibi ΩD] tibi Ω M |
10 esse videatur ΩD ΩS ΩJ ΩL Weber ] inv. Ω M Rusch |
Numérotation du verset Prv. 26,6 

Claudus pedibus et iniquitatem bibens qui mittit verba11
11 m. v.] inv. Ω M
per nuntium stultum.
Numérotation du verset Prv. 26,7 

Quomodo pulchras frustra12 habet claudus tibias sic13 indecens est in ore stultorum14 parabola.
12 frustra] om. Ω M |
13 sic ΩL] sicut ΩD* |
14 stultorum] stulti Ω M |
Numérotation du verset Prv. 26,8 

Sicut qui mittit lapidem in acervum Mercurii
ita qui tribuit insipienti
honorem.
Numérotation du verset Prv. 26,9 

Quomodo si spina
nascatur in manu
temulenti, sic15 parabola in ore stultorum.
15 sic ΩDΩL] sicut Ω M
Numérotation du verset Prv. 26,10 

Iudicium determinat causas et qui imponit stulto silentium iras mitigat16.
16 iras mitigat ΩD ΩL] ΩJ² (in ras.)
Numérotation du verset Prv. 26,11 

Sicut canis qui revertitur ad vomitum suuma, sic imprudens qui iterat17 stultitiam suam.
0 Cf. 2Pt. 2, 22.
17 iterat ΩD ΩL] vertat Ω M*
Numérotation du verset Prv. 26,12 

Vidisti hominem sapientem sibi videri magis illo spem habebit18 insipiens19.
18 habebit ΩD] habet Ω M, habuit ΨD |
19 insipiens CorS1 = Cor3 (al. moderni) Ω ΩD Rusch Clementina ] stultus CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩL Weber |
Numérotation du verset Prv. 26,13 

Dicit20 piger : Leo
20 Dicit CorS1 = Cor3 (hebr. Beda antiq.) Ω ΩD ΩL Rusch Weber ] sicut praem. Ω M*, Dicet CorS1 (moderni) ΩS ΩJ
est in via,
leena
in itineribus21.
21 leo est in via (+ et Clementina ) leena ΨD Ω M ΩD ΩJ ΩL ΩS ΩL Rusch ] leena in via leo Weber
Numérotation du verset Prv. 26,14 

Sicut ostium vertitur in cardine suo, ita piger in lectulo suo22.
22 lectulo s. Cor2 ΩD Weber ] lecto ΣC M² D Q Y ΓA Ω M, lectu ΩJ ΣT M* ΦG ΨD
Numérotation du verset Prv. 26,15 

Abscondit23 piger manus24 sub ascella sua25 et laborat si ad os suum eas26 converterit27.
23 Abscondit ΩD Rusch Weber ] Abscondet Ω M |
24 manus Rusch Weber ] manum ΩJ² Amiatinus ΓA Clementina , + suas Ω M |
25 ascella sua Amiatinus L D Σ ΠH Q² Θ Z² T S* ΓM CorS1 = Cor3 (moderni) Ω ΩD* Rusch edd. ] ascellas suas Cor2 (qui ponunt ibi SUB ASCELLA quia hebr. habet, numquid ponent ibi MANUM quia hebr. habet ?) CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩD² ΩL Weber |
26 eas ΩD] eam Amiatinus D S* ΓA Clementina |
27 converterit ΩD] convertit ΩJ² Q Ω M, convertat X |
Numérotation du verset Prv. 26,16 

Sapientior sibi piger28
28 piger ΩD ΩJ ΩL Rusch Weber ] stultus , om. Cava X Ω M
videtur, septem viris
loquentibus sententias.
Numérotation du verset Prv. 26,17 

Sicut qui apprehendit auribus canem sic qui transit impatiens et commiscetur29*
29 impatiens et commiscetur S² ΩD ΩS ΩJ CorS2 (sic Paris.) Clementina ] impatiens et commiscebitur Rusch (hapax) , et impatiens commiscitur ΩJ² Σ S*, et patiens conmiscetur ΩJ*, impatiens commiscetur Y Φ Z² Ed1530 , et impatiens commiscetur Ω M ΩL CorS2 (hebr. secundum Sen. : ET IMPACIENS COMMISCE. etc.) Weber .
rixe alterius.
Numérotation du verset Prv. 26,18 

Sicut noxius est30 qui mittit lanceas et sagittas in31 mortem,
30 est] om. Ω M |
31 l. - et - s. ΩD Ω] inv. Clementina | in X L D ΦP Θ T ΓM Ω M ΩD ΩJ ΩS ΩL Rusch Clementina ] et Weber |
Numérotation du verset Prv. 26,19 

ita32 vir qui fraudulenter nocet amico suo et cum fuerit deprehensus dicet33* : Ludens feci.
32 ita Ω M ΩD ΩJ Rusch Clementina ] sicut ΩS, sic ΩL Weber |
33 dicet X ΠH Θ ΩD* ΩJ² ΩS ] dicit Ω Rusch Weber |
Numérotation du verset Prv. 26,20 

Cum defecerint ligna extinguetur ignis et susurrone subtracto iurgia conquiescunt34.
34 conquiescunt ΩD ΩL] conquiescent Amiatinus Clementina , quiescunt Ω M
Numérotation du verset Prv. 26,21 

Sicut carbones ad prunas35 et ligna ad ignem, sic homo iracundus suscitat rixas.
35 prunas D² Z² plerique codd. edd. ΩD ΩL Rusch ] prunam Weber
Numérotation du verset Prv. 26,22 

Verba susurronis
quasi simplicia et ipsa perveniunt ad intima cordis36.
36 intima ΩS ΩJ ΩP Rusch Weber ] interiora X Amiatinus Ω F | cordis CorS1 (quidam moderni) Ω M ΩD Ω F ΩS ΩJ Rusch ] ventris CorS1 (hebr. Beda antiq. et quidam moderni) Cor1 = Cor3 (vel) ΩD² ( marg. ) ΩL ΩP Weber
Numérotation du verset Prv. 26,23 

Quomodo si argento sordido ornare velis vas fictile, sic labia tumentia cum pessimo corde37 sociata.
37 cum pessimo corde ΩD ΩL ΩS ΩJ Rusch Weber ] cum corde ΩP, in corde pessimo Ω M² (in ras., prima man.)
Numérotation du verset Prv. 26,24 

Labiis suis intelligitur inimicus cum in corde tractaverit dolos.
Numérotation du verset Prv. 26,25 

Quando submiserit38* vocem suam ne credideris39 ei quoniam septem nequitie sunt in corde illius40.
38 submiserit ΩD Ω M ΩL² (corr. m. post.) Weber ] summiserit ΩL* ΩP Rusch |
39 credideris ΩD Ω M ΩL Rusch Weber ] credas ΩP |
40 illius ΩD Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP Rusch Weber ] eius Θ Ω M, ipsius L |
Numérotation du verset Prv. 26,26 

Qui operit41 odium fraudulenter revelabitur42 malitia eius in concilio.
41 operit ΩD Rusch Weber ] aperit Ω M |
42 revelabitur ΩD ΩL Rusch Weber ] revelabit ΦR |
Numérotation du verset Prv. 26,27 

Qui fodit foveam incidet43 in eam et qui volvit lapidem revertetur ad eum44.
43 incidet ΩD ΩL Rusch Weber ] incidit X Σ M* Y Z* T² ΨD Ω M |
44 eum ΩD ΩL Rusch Weber ] eam ΨD Ω M |
Numérotation du verset Prv. 26,28 

Lingua fallax non amat veritatem et45 os lubricum operatur ruinas.
45 et ΩD ΩL] om. Ω M

Capitulum 26

Numérotation du verset Prv. 26,1 
Quomodo nix in estate1 et pluvie2 in messe sic indecens est stulto3* gloria.
1 in X² Ω M² Ed1455 Rusch Clementina ] om. Ω M* ΩD ΩJ ΩP ΩL etc. Weber
2 pluvie Amiatinus Y Φ ΨD Ω ΩD ΩJ ΩP edd. Rusch ] pluvia ΩL Weber
3 stulto ΩD Ω ΩJ ΩL ΩP Weber ] stultus X, stulti Rusch
interl.| non indoctis honor docendi committatur
marg.| QUOMODO  NIX etc.   Nix estate et pluvie in messe persecutiones infidelium {Erfurt, t. 3, f. 17ra ; facsim., t. 2, p. 685a} tempore predicationis, que dum forte graviores insistunt et calorem in multis impediunt dilectionis et fruges bone operationis fedant. Quibus   gloria stulti comparatur, quia si indocto cathedra docendi tribuitur, eque per hoc Ecclesia ut infidelium persecutione leditur quod Ariane tempestatis calamitas probavit.
Numérotation du verset Prv. 26,2 
{Erfurt, t. 3, f. 17ra ; facsim., t. 2, p. 685a} Nam4 sicut avis ad alta5 transvolans et passer quolibet vadens, sic maledictum frustra prolatum in quempiam superveniet6.
4 Nam Cava Σ Z Φ Cor2 Cor3 (antiq.) ΩD ΩJ ΩL Rusch Edmaior. ] Non Amiatinus T*, om. edd. Edminor. hebr. LXX
5 alta Cava M Q² Φ T S* ΨD Cor 2 CorS2 (antiq.) Ω M ΩD ΩJ ΩS ΩL Ed1455 Rusch ] alia CorS2 (hebr.) Weber
6 superveniet ΩL] supervenit ΩD
interl.| in proferentem
marg.| NAM  SICUT  AVIS etc. Verba comparat avibus, quia per aera transvolant ab ore loquentis ad audientem sed avis sepe residet ubi utilitas aut necessitas non est. Verba autem non dispersa in ventum evanescunt sed cuncta in auctorem revertuntur et vel bene prolata iuvant loquentem vel male gravant ita ut pro omni otioso verbo rationem in die iudicii reddere cogamur. Quanto magis autem maledicta non que maligne in insontem iaculantur sed et illa que negligenter passim in quoslibet proferuntur non alium sed ipsum maledicum opprimunta : «Maledici enim regnum Dei non possidebunt». Non autem sine causa addit :   maledictum frustra prolatum . Est enim maledictum iuxta divinam iustitiam ut pecunia tua tecum sit in perditione et anathemata Ecclesie de quibusb : «Quecumque ligaveritis super terram ligata erunt et in celis».
a 1Cor. 6, 10.
b Mt. 16, 19 ; Mt. 18, 18.
Numérotation du verset Prv. 26,3 
Flagellum equo et camus asino et virga in7 dorso imprudentium.
7 in Σ Φ Z² S² Ω ΩD Ed1455 Rusch Clementina ] om. ΩL Weber
Numérotation du verset Prv. 26,4 
Ne respondeas stulto iuxta stultitiam suam ne efficiaris ei similis.
marg.| NE  RESPONDEAS etc.   Responde stulto iuxta stultitiam suam etc. Non sunt contraria utrumque enim pro tempore et personarum diversitate concordat dum et stultus contemnit quia non recipit sapientiam et stulta superbia a sua decutitur stultitia. Undec : «Factus sum insipiens vos me coegistis».
c 2Cor. 12, 2.
Numérotation du verset Prv. 26,5 
Responde stulto iuxta stultitiam suam8, ne sibi9 sapiens esse videatur10*.
8 suam ΩD] om. Ω M
9 sibi ΩD] tibi Ω M
10 esse videatur ΩD ΩS ΩJ ΩL Weber ] inv. Ω M Rusch
Numérotation du verset Prv. 26,6 
Claudus pedibus et iniquitatem bibens qui mittit verba11
11 m. v.] inv. Ω M
interl.| predicationis
per nuntium stultum.
interl.| hereticum
marg.| CLAUDUS  PEDIBUS etc. Potest sapiens stultum mittere nesciens. Nec tamen sapientie sue gloriam perdit quia de ignoto bonum quod audierat credit, sed qui hereticum sciens mittit ad predicandum   claudus est pedibus et iniquitatem bibens quia et operis boni foris incessum amisit et interiora sui sensus haustu stultitie debriat.
Numérotation du verset Prv. 26,7 
Quomodo pulchras frustra12 habet claudus tibias sic13 indecens est in ore stultorum14 parabola.
12 frustra] om. Ω M
13 sic ΩL] sicut ΩD*
14 stultorum] stulti Ω M
Numérotation du verset Prv. 26,8 
Sicut qui mittit lapidem in acervum Mercurii
interl.| deos gentium cultu veneratur inani
ita qui tribuit insipienti
interl.| heretico
honorem.
interl.| docendi
Numérotation du verset Prv. 26,9 
Quomodo si spina
interl.| punitiones
nascatur in manu
interl.| operibus
temulenti, sic15 parabola in ore stultorum.
15 sic ΩDΩL] sicut Ω M
marg.| QUOMODO  SI  SPINA etc.   Spina nascitur   in manu temulenti cum in operibus eius qui carnalibus servit illecebris punctiones oriuntur scelerum. Quibus recte parabola quam stultus proponit assimulatur quia etsi verba prudentie novit dicere in his tamen vitiorum punctiones quibus vel se vel proximum lacerat vitare {Erfurt, t. 3, f. 17rb ; facsim., t. 2, p. 685b} non novit. Sepe enim dum bona dicit aut suam laudem aut vituperationem querit aliorum.
Numérotation du verset Prv. 26,10 
Iudicium determinat causas et qui imponit stulto silentium iras mitigat16.
16 iras mitigat ΩD ΩL] ΩJ² (in ras.)
Numérotation du verset Prv. 26,11 
Sicut canis qui revertitur ad vomitum suum17, sic imprudens qui iterat18 stultitiam suam.
17 Cf. 2Pt. 2, 22.
18 iterat ΩD ΩL] vertat Ω M*
interl.| nequitiam
marg.| SICUT  CANIS etc. Canis vomens cibum quo pectus eius premebatur abiicit, cum redit ad vomitum quo levatus fuerat oneratur. Et qui admissa plagunt nequitiam que mentis intima deprimebat confitendo proiiciunt quam post confessionem dum appetunt resumunt.
Numérotation du verset Prv. 26,12 
Vidisti hominem sapientem sibi videri magis illo spem habebit19 insipiens20.
19 habebit ΩD] habet Ω M, habuit ΨD
20 insipiens CorS1 = Cor3 (al. moderni) Ω ΩD Ed1455 Rusch Clementina ] stultus CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩL Weber
marg.| VIDISTI  HOMINEM. Unded : «In iudicium ego in hunc mundum veni ut qui non vident videant et qui vident ceci fiant».
d Io. 9, 39.
Numérotation du verset Prv. 26,13 
Dicit21 piger : Leo
21 Dicit CorS1 = Cor3 (hebr. Beda antiq.) Ω ΩD ΩL Rusch Weber ] sicut praem. Ω M*, Dicet CorS1 (moderni) ΩS ΩJ
interl.| diabolus
est in via,
interl.| iustitie
leena
interl.| male delectationes
in itineribus22.
22 leo est in via (+ et Ed1455 Clementina ) leena ΨD Ω M ΩD ΩJ ΩL ΩS ΩL Rusch ] leena in via leo Weber
marg.| DICIT  PIGER etc. Multi cum verba exhortationis audiunt dicunt velle se viam incipere iustitie sed a Satana retrahi ne perficiant. Sicque excusando semper in lecto sui torporis   sicut ostium in cardine vertuntur et modo exire ad operandum, modo ad quiescendum redire proponentes in suis iacere previtatibus non desistunt.
Numérotation du verset Prv. 26,14 
Sicut ostium vertitur in cardine suo, ita piger in lectulo suo23.
23 lectulo s. Cor2 ΩD Weber ] lecto ΣC M² D Q Y ΓA Ω M, lectu ΩJ ΣT M* ΦG ΨD
interl.| ad opus bonum
Numérotation du verset Prv. 26,15 
Abscondit24 piger manus25 sub ascella sua26 et laborat si ad os suum eas27 converterit28.
24 Abscondit ΩD Rusch Weber ] Abscondet Ω M
25 manus Rusch Weber ] manum ΩJ² Amiatinus ΓA Clementina , + suas Ω M
26 ascella sua Amiatinus L D Σ ΠH Q² Θ Z² T S* ΓM CorS1 = Cor3 (moderni) Ω ΩD* Rusch edd. ] ascellas suas Cor2 (qui ponunt ibi sub ascella quia hebr. habet, numquid ponent ibi   manum quia hebr. habet ?) CorS1 = Cor3 (antiq.) ΩD² ΩL Weber
27 eas ΩD] eam Amiatinus D S* ΓA Clementina
28 converterit ΩD] convertit ΩJ² Q Ω M, convertat X
Numérotation du verset Prv. 26,16 
Sapientior sibi piger29
29 piger ΩD ΩJ ΩL Rusch Weber ] stultus Ed1455 , om. Cava X Ω M
interl.| alias : stultus
videtur, septem viris
interl.| septiformi gratia imbutis
loquentibus sententias.
marg.| SAPIENTIOR etc.   Septem viri loquentes   sententias septiformi gratia pleni nobis sententias sacre Scripture ministrantes. Quibus sapientior sibi stultus videtur qui dicit vel non debere vel non posse impleri, que illi dictante Spiritu sancto hominem facere iusserunt et multos perfecisse monstraverunt.
Numérotation du verset Prv. 26,17 
Sicut qui apprehendit auribus canem sic qui transit {Erfurt, t. 3, f. 17rb ; facsim., t. 2, p. 685b} impatiens et commiscetur30*
30 impatiens et commiscetur S² ΩD ΩS ΩJ CorS2 (sic Paris.) Clementina ] impatiens et commiscebitur Rusch (hapax) , et impatiens commiscitur ΩJ² Σ S*, et patiens conmiscetur ΩJ*, impatiens commiscetur Y Φ Z² Ed1530 , et impatiens commiscetur Ω M ΩL CorS2 (hebr. secundum Sen. : et impaciens commisce. etc.) Weber .
interl.| alias : commiscebitur 31
31 commiscetur... commiscebitur] inv. Rusch
rixe alterius.
marg.| SICUT  QUI  APPREHENDIT. Noli verbis contendere ad nihilum utile est nisi ad subversionem audientium. Quicumque simplex sensu est et duobus inter se iurgantibus mordaci sermone capta eius aure cito incipit, quasi canis latrare et in contentiones generare sed sapiens omnino vitat.
Numérotation du verset Prv. 26,18 
Sicut noxius est32 qui mittit lanceas et sagittas in33 mortem,
32 est] om. Ω M
33 l. - et - s. ΩD Ω] inv. Ed1455 Clementina | in X L D ΦP Θ T ΓM Ω M ΩD ΩJ ΩS ΩL Ed1455 Rusch Clementina ] et Weber
Numérotation du verset Prv. 26,19 
ita34 vir qui fraudulenter nocet amico suo et cum fuerit deprehensus dicet35* : Ludens feci.
34 ita Ω M ΩD ΩJ Ed1455 Rusch Clementina ] sicut ΩS, sic ΩL Weber
35 dicet X ΠH Θ ΩD* ΩJ² ΩS Ed1455 ] dicit Ω Rusch Weber
Numérotation du verset Prv. 26,20 
Cum defecerint ligna extinguetur ignis et susurrone subtracto iurgia conquiescunt36.
36 conquiescunt ΩD ΩL] conquiescent Amiatinus Clementina , quiescunt Ω M
Numérotation du verset Prv. 26,21 
Sicut carbones ad prunas37 et ligna ad ignem, sic homo iracundus suscitat rixas.
37 prunas D² Z² plerique codd. edd. ΩD ΩL Rusch ] prunam Weber
Numérotation du verset Prv. 26,22 
Verba susurronis
interl.| litis incentoris bilinguis
quasi simplicia et ipsa perveniunt ad intima cordis38.
38 intima ΩS ΩJ ΩP Rusch Weber ] interiora X Amiatinus Ω F | cordis CorS1 (quidam moderni) Ω M ΩD Ω F ΩS ΩJ Ed1455 Rusch ] ventris CorS1 (hebr. Beda antiq. et quidam moderni) Cor1 = Cor3 (vel) ΩD² ( marg. ) ΩL ΩP Weber
interl.| simulat laudem verborum et querit unde iurgia seminat
Numérotation du verset Prv. 26,23 
Quomodo si argento sordido ornare velis vas fictile, sic labia tumentia cum pessimo corde39 sociata.
39 cum pessimo corde ΩD ΩL ΩS ΩJ Rusch Weber ] cum corde ΩP, in corde pessimo Ω M² (in ras., prima man.)
Numérotation du verset Prv. 26,24 
Labiis suis intelligitur inimicus cum in corde tractaverit dolos.
Numérotation du verset Prv. 26,25 
Quando submiserit40* vocem suam ne credideris41 ei quoniam septem nequitie sunt in corde illius42.
40 submiserit ΩD Ω M ΩL² (corr. m. post.) Weber ] summiserit ΩL* ΩP Rusch
41 credideris ΩD Ω M ΩL Rusch Weber ] credas ΩP
42 illius ΩD Ω M ΩJ ΩS ΩL ΩP Rusch Weber ] eius Θ Ω M, ipsius L
Numérotation du verset Prv. 26,26 
Qui operit43 odium fraudulenter revelabitur44 malitia eius in concilio.
43 operit ΩD Rusch Weber ] aperit Ω M
44 revelabitur ΩD ΩL Rusch Weber ] revelabit ΦR
Numérotation du verset Prv. 26,27 
Qui fodit foveam incidet45 in eam et qui volvit lapidem revertetur ad eum46.
45 incidet ΩD ΩL Rusch Weber ] incidit X Σ M* Y Z* T² ΨD Ω M
46 eum ΩD ΩL Rusch Weber ] eam ΨD Ω M
Numérotation du verset Prv. 26,28 
Lingua fallax non amat veritatem et47 os lubricum operatur ruinas.
47 et ΩD ΩL] om. Ω M



Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 26), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 02/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_26)

Notes :