Capitulum 31
Numérotation du verset
Prv. 31,1
VERBA LAMUELIS1 REGIS VISIO QUA ERUDIVIT EUM MATER SUA.
1 Lamu(h)elis Q² Φ ΨD
Cor1
=
CorS1
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR
Rusch Clementina
] Lamuhel
Weber
, Lamuel X Σ L M T S
CorS1
=
Cor3
(vel)
Ed1530
Numérotation du verset
Prv. 31,2
Quid
dilecte2 mi ? Quid dilecte uteri mei ?
2 dilecte
CorS1=Cor3
(moderni antiq. habent
DILECTE
) Ω
F ΩR
Rusch Weber
] electe
M² T Beda CorS1
(Beda :
ELECTE
in Regnum s<ecundum>)
Cor3
(Beda
ELECTE
in regnum),
QUID FILII MI ET QUID FILI UTERI MEI ET FILI VOTORUM MEORUM
sive
PROMISSIONUM
CorS1=Cor3
(hebr.) =
Pagnini
Quid dilecte votorum meorum ?
Numérotation du verset
Prv. 31,3
Ne dederis3
3 Ne dederis]
hic incipit cap.
31 Ω
F ΩP
mulieribus
substantiam tuam
et divitias4 tuas ad delendos reges.
4 divitias
Z
²
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Rusch
] delicias ΘH, vias tuas
Weber
Numérotation du verset
Prv. 31,4
Noli regibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum,
quia nullum secretum est ubi regnat ebrietas.
Numérotation du verset
Prv. 31,5
Ne5 forte bibant
5 ne Ω
F] et
praem. Clementina
| bibant
plerique codd.
Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Rusch
] bibat ΠH
Amiatinus
L* D Q* T W* S*
Weber cum hebr.
et obliviscantur6 beneficiorum7
6 obliviscantur
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ ΩL ΩP
Rusch
] obliviscatur
Amiatinus Cava
ΠH L D Q T W S ΓM
Weber
|
7 beneficiorum
CorS1=Cor3
(al.)
Rusch
] iudiciorum
CorrrectorS1
(B. antiq.)
Cor1 Cor3
(hebr. antiq.) Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Weber
, iudiciorum Dei
L
Ω
M, statuti
Pagnini
|
et mutent causam8 filiorum pauperis.
8 mutent
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩS
Rusch
] mutet
Amiatinus Cava
ΠH etc.
Weber
Pagnini | causam
Cor1
Ω
F
Rusch Weber
] causas X
Ed1530
Numérotation du verset
Prv. 31,6
Date siceram merentibus9 et vinum his qui amaro sunt animo.
9 merentibus Ω
F ΩR
Rusch Weber
] mentibus Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 31,7
Bibant et10 obliviscantur egestatis sue et dolores11 non recordentur amplius.
10 et plerique codd. Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Rusch
cum hebr.] ut
Weber
cum LXX
|
11 dolores
L D Y
Φ
Θ Z Cor3
(antiq.)
CorS1
(antiq. et quidam moderni) Ω
M ΩJ ΩP ΩR
Rusch
] doloris
Cava
Σ
Amiatinus Q T Γ
A
Ψ
D
Weber
, doloris sui ΠH
M W S Γ
M
CorS1
(quidam tamen)
Cor3
(moderni) Ω
F ΩL ΩS
edd. Clementina
|
Numérotation du verset
Prv. 31,8
Aperi os tuum muto et causis omnium filiorum qui pertranseunt.
Numérotation du verset
Prv. 31,9
Aperi os tuum,
decerne quod iustum est et vindica12
12 vindica Ω
F ΩS
Rusch
] iudica
Cor1 Cor3
(hebr. an.) Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Weber
inopem et pauperem.
Numérotation du verset
Prv. 31,10
aleph.13
13 Aleph ΩJ
Ω
F ΩP
Rusch
] Aleth ΩS,
om. hic et deinceps litteras hebraeas
ΣT ΠH W* ΨD
Ω
M ΩL ΩR (
lac.
)
Clementina
; hic incipit capitulum “XXXII” Ω
F ΩJ ΩL ΩP ( ΩS non habet hic novum capitulum pro versibus 10-31)
Mulierem
fortem
quis
inveniet ?
Et procul14* de ultimis finibus pretium eius15.
14 et Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩS
Weber
]
om. Rusch (hapax)
|
15 eius] + est
Ω
M
|
Numérotation du verset
Prv. 31,11
beth.
Confidit in ea cor viri sui et spoliis non indigebit.
Numérotation du verset
Prv. 31,12
gimel.
Reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vite sue.
Numérotation du verset
Prv. 31,13
deleth.
Quesivit lanam et linum et operata est consilio manuum suarum.
Numérotation du verset
Prv. 31,14
HE
.
Facta est quasi navis institoris de longe portat16 panem suum.
16 portat
Rusch Weber
] portans ΠH
M D Q Y² Θ W S
ΓM²
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
edd.
Numérotation du verset
Prv. 31,15
vav.
Et17 de nocte surrexit deditque predam domesticis suis et cibaria ancillis suis.
17 Et Ω
M
Cor2
(si non apponas quod dicitur
ET
deficit littera
VAU
in alphabeto)
CorS1
=
Cor
3 (hebr. antiq.)
Rusch Weber
]
om.
L Φ Z²
CorS1
(quidam tamen non habent
ET
) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Numérotation du verset
Prv. 31,16
zai.
Consideravit agrum et emit eum18,
18 eum] illum Ω
M
de fructu manuum suarum plantavit vineam.
Numérotation du verset
Prv. 31,17
heth.
Accinxit fortitudine lumbos suos
et roboravit brachium suum.
Numérotation du verset
Prv. 31,18
teth.19
19 tet(h) ΩP
Rusch
]
om.
ΩS etc.
Gustavit et vidit20 quia21 bona est22 negotiatio eius, non extinguetur in nocte lucerna eius23.
20 et vidit Z²
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Rusch
]
om. Weber
|
21 quia
Rusch Weber
] quoniam ΨD ΩR
|
22 est]
om.
Ω
M
|
23 eius
Amiatinus
Ω
M ΩJ ΩS ΩP
Rusch Clementina
] illius ΩL
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 31,19
ioth.
Manum suam misit ad fortia et digiti eius apprehenderunt fusum.
Numérotation du verset
Prv. 31,20
caph.
Manum suam aperuit inopi et palmas suas extendit ad pauperem.
Numérotation du verset
Prv. 31,21
lamed24.
24 lamed]
scrips.,
lamech ΩJ ΩP
Rusch
, lameth
Weber
Non timebit domui sue a frigore25 nivis, omnes26 domestici eius vestiti sunt duplicibus27.
25 frigore ΦRG
Z²
ΨD
CorS1 Cor2=Cor3
(antiq. iuxta hebr.)
Rusch
] frigoribus
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Weber
|
26 omnes Q
Rusch
] + enim
plerique codd., edd. Cor3
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Weber
|
27 sunt
Cava X Σ
T²
D Q Y
Φ
Z² S²
ΓAM² ΨD
Cor2=CorS1=Cor3
ΩS ΩL ΩP
Rusch Clementina
]
om. Cor1=CorS1
Ω
M ΩJ ΩR
Weber,
domestici vero eius vestiti duplicibus
CorS1
(antiq. iuxta hebr.) | duplicibus] coccinis
CorS1=Cor3
(hebr.)
Pagnini
()
|
Numérotation du verset
Prv. 31,22
mem.
Stragulatam28 vestem fecit sibi, byssus et purpura vestimentum29
28 Stragulatam Θ
CorS1
(quidam antiq.)
Cor3
(al. antiq.) Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Rusch Clementina
] Stragulam
Weber, CorS1
(quidam)
Cor3
(quidam antiqui)
|
29 vestimentum
Rusch
] indumentum ΩL ΩP ΩR
Weber
|
eius.
Numérotation du verset
Prv. 31,23
NUN
.30
30 nun ΩP
Rusch
]
om.
ΩS etc.
Nobilis in portis vir eius,
quando sederit cum senatoribus terre.
Numérotation du verset
Prv. 31,24
samech.31
31 samech] nun Θ, men ΩS
Sindonem fecit et vendidit et cingulum tradidit Chananeo.
Numérotation du verset
Prv. 31,25
AIN
.32
32 ain
Weber
] ayn ΩJ ΩP
Rusch,
nu ΩS, samech
Amiatinus
² Θ
Fortitudo et decor indumentum33 eius et ridebit in die novissimo.
33 indumentum] ornamentum Θ
Numérotation du verset
Prv. 31,26
PHE
.34
34 Phe] ain Θ, samei ΩS
Os suum aperuit sapientie et lex clementie in lingua eius.
Numérotation du verset
Prv. 31,27
sade.35
35 sade] ain ΩS
Consideravit36 semitas domus sue et panem otiosa non comedit37.
36 Consideravit
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch
] Considerat
Cava
X Σ ΠH L M Q* Θ T W S Γ
Weber
|
37 comedit
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch
] comedet
Cava
X Σ Q* Φ Z² W ΓM* ΨD
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 31,28
coph.38
38 coph] phe ΩS
Surrexerunt filii eius et beatissimam predicaverunt et39 vir eius40 laudavit eam.
39 et
CorS1
(al.)
Rusch
] ei Ω
M,
om. CorS1
(quidam non habent
ET
) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
|
40 eius
Cava M W²
Ω
M ΩR
Rusch
] + et
CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr # antiq.) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 31,29
RES
.41
41 res] sade ΩS
Multe filie congregaverunt divitias42, tu supergressa es universas.
42 divitias] + multe fecerunt potentiam Θ
LXX
Numérotation du verset
Prv. 31,30
SYN
43.
43 syn ΩJ ΩP
Rusch Weber
] coph ΩS
Fallax imago44
44 imago Θ Ω
M
CorS1=Cor3
(al.)] gloria ΩS, gratia
Cor1 CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.) ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
et vana est pulchritudo, mulier timens Dominum45 ipsa laudabitur46.
45 Dominum
CorS1=Cor3
(al. antiq.) ΩR
Rusch Weber
] Deum
Cava Σ Y
Θ
CorS1 Cor3
(vel) Ω
M ΩS,
om. Som345
|
46 laudabitur] salvabitur timorem autem Domini ipsa conlaudat Θ LXX
|
Numérotation du verset
Prv. 31,31
thau. 47
47 thau ΩN
etc.
] res ΩS
Date ei de fructu manuum suarum et laudent eam in portis opera sua48.
48 sua
Amiatinus
Φ ΨD ΩP
Rusch Cor2
(al. :
SUA
videlicet mulierum)
Cor3
(al.:
SUA
videlicet mulieris)] + syn ΩS, eius
Cor1
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩR ΩN
Weber
, + Expliciunt Parabole Salomonis ΩJ, + Explicit liber Proverbiorum ΩL, + explicit liber Proverbiorum versuum numero mille septingentorum quadraginta ΩP, + Explicit liber Masloth qui appellatur Parabole Salomonis ΩN
Capitulum 31
Numérotation du verset
Prv. 31,1
VERBA LAMUELIS1 REGIS VISIO QUA ERUDIVIT {Erfurt, t. 3, f. 19vb ; facsim., t. 2, p. 690b} EUM MATER SUA.
1 Lamu(h)elis Q² Φ ΨD
Cor1
=
CorS1
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR
Ed1455
Rusch Clementina
] Lamuhel
Weber
, Lamuel X Σ L M T S
CorS1
=
Cor3
(vel)
Ed1530
marg.|
VERBA
LAMUELIS etc.
Lamuel
: ‘in quo est Deus’ de quo supra interpretatioa : «Visio quam locutus est vir cum quo est Deus».
Mater
Dei gratia que illum erudit intellectu sapientie quam foris hominibus ipse ministret quamvis ad litteram hoc mater Salomonis docuisse possit intelligi. Que quia ipse sapienter dicta cognovit operi parabolarum suarum inserere voluit et ideo postquam dictum est in titulo verba Lamuelis regis additum est :
Visio qua erudivit eum mater sua
quia cum in regnum unctus spiritum sapientie accepit per spiritum vidit quam prudenter se mater sua docuerit.
a Prv. 30, 1.
Numérotation du verset
Prv. 31,2
Quid
interl.|
dicam tibi
dilecte2 mi ? Quid dilecte uteri mei ?
2 dilecte
CorS1=Cor3
(moderni antiq. habent
dilecte
) Ω
F ΩR
Rusch Weber
] electe
M² T Beda CorS1
(Beda :
electe
in Regnum s<ecundum>)
Cor3
(Beda
electe
in regnum),
quid filii mi et quid fili uteri mei et fili votorum meorum
sive
promissionum
CorS1=Cor3
(hebr.) =
Pagnini
interl.|
de utero natus electus es in regnum
Quid dilecte votorum meorum ?
interl.|
qui electus es in hoc quod votis omnibus desiderabam
Numérotation du verset
Prv. 31,3
Ne dederis3
3 Ne dederis]
hic incipit cap.
31 Ω
F ΩP
interl.|
ad litteram patet
mulieribus
interl.|
corruptionibus vitiorum
substantiam tuam
interl.|
virtutum tuarum
et divitias4 tuas ad delendos reges.
4 divitias
Z
²
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Rusch
] delicias ΘH, vias tuas
Weber
marg.|
ET
DIVITIAS
TUAS etc., hoc est noli terrenis deliciis hominum corda corrumpere, ne celestia querant in quibus perpetuo regnent cum Domino. Delentur enim reges per divitias quando summi regis corpori adunati per fidem, per illecebras seculi merentur eradicari de terra viventium.
Numérotation du verset
Prv. 31,4
Noli regibus, o Lamuel, noli regibus dare vinum,
interl.|
in quo est luxuria
quia nullum secretum est ubi regnat ebrietas.
marg.|
NOLI
REGIBUS etc. Hec et sequentia ad litteram patent. Allegorice autem precipit ne vino in quo est luxuria inebrientur mentes fidelium qui sunt membra regis eterni, quia nullum secretum ubi regnat ebrietas nihil de celestibus cogitatur ubi regnat voluptas carnalis sed ea solum que sunt visibilia carnales scrutantur.
Numérotation du verset
Prv. 31,5
Ne5 forte bibant
5 ne Ω
F] et
praem. Clementina
| bibant
plerique codd.
Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Rusch
] bibat ΠH
Amiatinus
L* D Q* T W* S*
Weber cum hebr.
interl.|
de carnis illecebris
et obliviscantur6 beneficiorum7
6 obliviscantur
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ ΩL ΩP
Rusch
] obliviscatur
Amiatinus Cava
ΠH L D Q T W S ΓM
Weber
7 beneficiorum
CorS1=Cor3
(al.)
Rusch
] iudiciorum
CorrrectorS1
(B. antiq.)
Cor1 Cor3
(hebr. antiq.) Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Weber
, iudiciorum Dei
L
Ω
M, statuti
Pagnini
interl.|
vel :
iudiciorum
et mutent causam8 filiorum pauperis.
8 mutent
plerique codd., edd.
Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩS
Rusch
] mutet
Amiatinus Cava
ΠH etc.
Weber
Pagnini | causam
Cor1
Ω
F
Rusch Weber
] causas X
Ed1530
interl.|
"Christi qui pauper pro nobis"b.
b Cf. 2Cor. 8, 9 : « Scitis enim gratiam Domini nostri Iesu Christi, quoniam propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites essetis ».
Numérotation du verset
Prv. 31,6
Date siceram merentibus9 et vinum his qui amaro sunt animo.
9 merentibus Ω
F ΩR
Rusch Weber
] mentibus Ω
M
marg.|
DATE
SICERAM
MERENTIBUS etc. Vinum et sicera divine sapientie consolatio que illis debetur, qui in infimis consolari refugiunt et quicquid in presenti occurrit amaro animo suscipiunt celestibus tota mente inherentes. Undec : «Negavit consolari anima mea memor fui Dei et delectatus sum». Item :
Date siceram
etc. Penitentibus scilicet, qui pristinorum actuum merore atque tristitia deprimuntur spiritualis scientie iocunditatem ut «vinum quod letificat cor hominis»d affluentur infundite ne abundantiori tristitia absorbeantur qui huiusmodi sunt.
c Ps. 76, 3-4.
d Ps. 103, 15.
Numérotation du verset
Prv. 31,7
Bibant et10 obliviscantur egestatis sue et dolores11 non recordentur amplius.
10 et plerique codd. Ω
M
Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩR ΩS
Rusch
cum hebr.] ut
Weber
cum LXX
11 dolores
L D Y
Φ
Θ Z Cor3
(antiq.)
CorS1
(antiq. et quidam moderni) Ω
M ΩJ ΩP ΩR
Rusch
] doloris
Cava
Σ
Amiatinus Q T Γ
A
Ψ
D
Weber
, doloris sui ΠH
M W S Γ
M
CorS1
(quidam tamen)
Cor3
(moderni) Ω
F ΩL ΩS
edd. Clementina
Numérotation du verset
Prv. 31,8
Aperi os tuum muto et causis omnium filiorum qui pertranseunt.
Numérotation du verset
Prv. 31,9
Aperi os tuum,
marg.|
APERI
OS. Pro causa pauperis qui per se in iudicio loqui non valet ipse loqui memento et eos defende qui patrie celestis intuitu huius vite viam citius transeunt. Vel os aperire muto gentibus verbum predicationis predicare qui divina eloquia prius personare nesciebant et non tantum Iudeis sed et cunctis per orbem nationibus curam salutis impendere.
marg.|
APERI
OS. Sicut pro causa pauperis et ereptione os aperire precepit ita ubi erraverit iuste castigare admonet ac iudicare. Et Moysese : «Pauperis in iudicio non misereberis». Quod utrumque Dominum facere propheta dicitf : «Sed iudicabit in iustitia pauperes et arguet in equitate pro mansuetis terre».
e Ex. 23, 3.
f Is. 11, 4.
decerne quod iustum est et vindica12
12 vindica Ω
F ΩS
Ed1455
Rusch
] iudica
Cor1 Cor3
(hebr. an.) Ω
M ΩJ ΩL ΩP
Weber
interl.|
alias :
iudica
inopem et pauperem.
Numérotation du verset
Prv. 31,10
aleph.13
13 Aleph ΩJ
Ω
F ΩP
Rusch
] Aleth ΩS,
om. hic et deinceps litteras hebraeas
ΣT ΠH W* ΨD
Ω
M ΩL ΩR (
lac.
)
Clementina
; hic incipit capitulum “XXXII” Ω
F ΩJ ΩL ΩP ( ΩS non habet hic novum capitulum pro versibus 10-31)
interl.|
id est doctrina
Mulierem
interl.|
Ecclesiam filios Dei generantem
fortem
interl.|
faciendo
quis
interl.|
qualis quantus
inveniet ?
interl.|
sibi congreget
Et procul14* de ultimis finibus pretium {Erfurt, t. 3, f. 20ra ; facsim., t. 2, p. 691a} eius15.
14 et Ω
F ΩJ ΩL ΩP ΩS
Weber
]
om. Rusch (hapax)
15 eius] + est
Ω
M
interl.|
scilicet inventoris
marg.|
MULIEREM
FORTEM. Hucusque verba Lamuelis regis. Hinc Salomon paucis versibus sed plenissima veritate decantat laudes Ecclesie. Constat enim hoc carmen versibus viginti duo per ordinem hebrei alphabeti et singuli versus singulis incipiunt litteris, ubi innuitur quam plene hic vel anime uniuscuiusque fidelis vel totius Ecclesie sancte que ex omnibus electis una perficitur catholica, virtutes describantur ac premia
. Mulierem fortem quis inveniet
etc. Mulier fortis sancta Ecclesia, quia «ex {Erfurt, t. 3, f. 20ra ; facsim., t. 2, p. 691ra} aqua et Spiritu» Deo filios spirituales gignitg. Fortis quia cuncta adversa vel prospera seculi pro Dei amore contemnit quam ipse in carne apparens infirmam invenit et fortem fecit. Unde ad celos rediens ait angelish : «Congratulamini mihi quia inveni ovem que perierat». Videns ergo Salomon humanum genus innumeris implicatum erroribus et quod ad eius salvationem nullus nisi"solus mediator Dei et hominum"i sufficiat ait :
mulierem fortem quis inveniet
etc. Ac si aperte futuram Dei gratiam admiretur. Quis talis quis tantus qui de tot incredulis mundi nationibus unam sibi electorum Ecclesiam congreget quam sua gratia fortem et insuperabilem efficiat. Non nostri similis non nostri temporis sed in fine seculorum Deus homo futurus nos sua passione a morte redempturus. Hoc est enim quod ait :
Procul et de ultimis finibus pretium eius
. Procul intervallo temporis a Salomone usque ad partum virginis. De ultimis enim finibus quia a summo celo egressio eius. Non enim aliud pretium pro nobis dedit quam seipsum. Undej : «Qui dilexit nos et tradidit semetipsum pro nobis» etc. Quamvis et ita recte possit intelligi pretium sancte Ecclesie procul positum fuisse quia Verbi incarnatio inter homines conversatio, passio resurrectio longe a natura nostra remota. Ille enim quando voluit et de qua voluit matre natus est et sine peccato vixit in mundo et quando voluit et quomodo voluit mortuus est et quando voluit resurrexit et ascendit et cetera huiusmodi, in quibus"tam procul a nobis quam celum a terra"k. Quia vero Ecclesiam quam redemit Dominus non solum verbum salutis suscipere sed et constanter pro illo certare per mundum predicare donavit addit :
confidit in ea cor viri sui
.
Vir redemptor
, undel : «despondi enim vos uni viro virginem castam exhibere Christo». Quod ergo dicit :
confidit in ea cor viri sui
ab humana similitudine tractum est. Sicut enim qui fortem fidelemque et castam habet coniugem confidit in ea quia nihil contra voluntatem suam agit nec saltem adulterii cogitatione polluitur cuncta pro amore suo tolerabit libenter et quos valebit ad amicitiam suam convertet, sic Deus in Ecclesia confidit. Novit enim Spiritum gratie quem dedit, novit virtutem caritatis quam eius pre cordiis infudit. Ideoque non dubitat non solum eam a sua fidei integritate non posse corrumpi sed et perseveranter insistere ut plures ad fidei cognitionem et unitatem congreget. Et hoc est :
spoliis non indigebit
. Spoliat enim diabolum Ecclesia cum per predicatores quos deceperat ad veritatem provocat.
g Cf. Io. 3, 5.
h Lc. 15, 6.
i 1Tim. 2, 5.
j Eph. 5, 2.
k Cf. Is. 55, 9.
l 2Cor. 11, 2.
Numérotation du verset
Prv. 31,11
beth.
interl.|
id est confusio
Confidit in ea cor viri sui et spoliis non indigebit.
Numérotation du verset
Prv. 31,12
gimel.
interl.|
id est bona retributio
Reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vite sue.
marg.|
ET
SPOLIIS
NON
INDIGEBIT. Quia numquam cessabit Ecclesia deceptas a diabolo animas Christi fidei restituere, donec mundi cursu finito numerus iustorum compleatur. Sed quia quicquid boni sancta Ecclesia vel fidelis anima agit desuper accipit recte subditur :
Reddet ei bonum et non malum omnibus diebus vite sue
. Reddet anima Christo bonum cum perceptis vite muneribus recte vivendo respondet, et ea que scit vel facit aliis intimare satagit. Cum autem dixit :
reddet ei bonum,
addit :
et non malum
quia quidam acceptis a Deo bonis mala rependunt, vel mysteria fidei que perceperunt in heresim vertunt, vel fidem quam verbis fatentur factis negant, vel bonos mores per colloquia mala corrumpunt, vel in bono proposito usque ad finem non perseverant. Unde cum dixisset
reddet ei bonum et non malum
ut perseverantiam necessariam ostenderet, adiunxit :
omnibus diebus vite sue,
cui similem : «Serviamus illi in sanctitate et iustitia omnibus diebus nostris».
m Lc. 1, 74-75.
Numérotation du verset
Prv. 31,13
deleth.
interl.|
id est timor
Quesivit lanam et linum et operata est consilio manuum suarum.
marg.|
QUESIVIT. Quibus operibus quibus iustitie vel sanctitatis fructibus sit potius insistendum ei qui quod accipit rependere querit sic dicit
: quesivit lanam et linum
etc. Hec sancta Ecclesia etiam ad litteram facit secundum illudn : «Cum videris nudum operi eum et carnem tuam ne despexeris». Operatur autem non inconsulte sed consilio ut a viro suo Christo mercatur in iudicio audireo : «Nudus fui et operuisti mihi» etp : «quamdiu fecisti uni ex minimis istis et mihi fecisti».
Manuum suarum
id est earum personarum per quas eleemosynas pauperibus tribuit in quorum opere devoto saluberrimo uritur consilio ut cum"dispergit det pauperibus"q non ut ab hominus laudetur ad tempus sed ut iustitia eius maneat in seculum seculi.
n Is. 58, 7.
o Mt. 25, 36.
p Mt. 25, 40.
q Cf. Ps. 111, 9.
marg.|
Mystice autem in lana - que habitus est ovium - pietatis et simplicitatis opera que proximis impenduntur accipimus. In lino quod ex terra virens oritur sed multo et longo exercitio amittit humorem nativum et ad gratiam novi candoris pervenit castigatio carnis nostre. Dum enim ingenitas vitiorum sordes per continentiam excoquimus, dignam vestem qua Christum induamus efficimus. Under : «Quotquot baptizati estis Christum induistis». Querit ergo fortis mulier
lanam et linum et operta est consilio manuum suarum,
cum Ecclesia sollicite perquerit quibus se pietatis fructibus exerceat quomodo a carnalibus illecebris emundet et hoc consilio prudentissimo, id est superne tantum retributionis intuitu. De hac retributione apertius subditur
: Facta est quasi navis institoris de longe portat panem suum.
Navigator dicitur institor eo quod {Erfurt, t. 3, f. 20rb ; facsim., t. 2, p. 691rb} acquerendis mercibus sedulus instat. Sicut ergo institoris navis onerata mercimoniis que in patria sua abundant per mare portat ut venditis que attulerat cariora domum reportet, sic Ecclesia, sic anima perfecta virtutum divitiis gaudet onustari quibus maiora divine gratie dona mercetur. Optimum enim commercium cum bona que valemus operantes primum hanc mercedem a Domino recipimus ut ad maiora semper agenda proficiamus deinde vitam eternam. Sic sancta anima quasi navis institor que transit desiderio fluctus seculi, sola que in celis sperat gaudia meditatur, eterna pro quibus abundantius adipiscendis quicquid valet instantis agit, quicquid occurrit adversi sperare contendit. Que de longe portat panem suum quia in cunctis que agit eterna tantum retributionem exspectat solam vivi panis saturitatem desiderat qui dicits : «Venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis et ego reficiam vos». In proximo
panem
recipit qui in eo quod iuste agit humani tantum favoris premia petit nullo vite eterne intuitu de qualibus diciturt : «Amen amen dico vobis receperunt mercedem suam».
r Gal. 3, 27.
s Mt. 11, 28.
t Mt. 6, 5.
Numérotation du verset
Prv. 31,14
he
.
interl.|
est vel vivit
Facta est quasi navis institoris de longe portat16 panem suum.
16 portat
Rusch Weber
] portans ΠH
M D Q Y² Θ W S
ΓM²
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
edd.
Numérotation du verset
Prv. 31,15
vav.
interl.|
iste
Et17 de nocte surrexit deditque predam domesticis {Erfurt, t. 3, f. 20rb ; facsim., t. 2, p. 691b} suis et cibaria ancillis suis.
17 Et Ω
M
Cor2
(si non apponas quod dicitur
et
deficit littera
vau
in alphabeto)
CorS1
=
Cor
3 (hebr. antiq.)
Rusch Weber
]
om.
L Φ Z²
CorS1
(quidam tamen non habent
et
) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Ed1455
marg.|
ET
DE
NOCTE etc. Sicut totus presentis seculi cursus die ac nocte variatur et dies ad operandum nox ad quiescendum, sic tempus Ecclesie gemino quietis et operis statu discernitur. Quasi enim nocte quiescit cum fidelis intermissa mundi sollicitudine sibimet vacare et se spiritualiter incipit curare, vel lectionibus orationibus lacrimis et huiusmodi secreto exercere.
marg.|
Surgit autem
de nocte
cum quis fidelis ad agendam proximorum curam sollicite accingitur. Quod duabus modis facit quia et eos qui foris errant ad fidem vocat et qui in fide sunt ut amplius operibus insistant excitat. Unde subdit :
Deditque predam domesticis suis et cibaria ancillis suis
.
marg.|
Dat
predam domesticis suis
cum eos quos diabolus eripuit eorum societati qui in fide precesserunt conciliat.
marg.|
Dat
ancillis cibaria
cum humiles quosque et timore iussa servantes ne lacescant pio labore mercedis commemoratione reficit.
Numérotation du verset
Prv. 31,16
zai.
interl.|
huc vel duc te
Consideravit agrum et emit eum18,
18 eum] illum Ω
M
marg.|
CONSIDERAVIT. Hodie et usque in finem seculi mulier fortis. C
onsideravit agrum et emit eum
ac
de fructu manuum suarum plantavit vineam
quia Ecclesia semper exquirit quos ad fidem convertere possit et quos dociles invenerit hos data Verbi pecunia in servitium Christi emit et in eis vineam Christi plantare, vel potius vineam Christi facere curat. Et quia qui alterum docere desiderat prius a malis abstinere et bona opera facere debet subdit :
accinxit fortitudine lumbos suos
.
marg.|
Ager superne hereditatis possessio. De quau : «Ecce odor filii mei sicut odor agri pleni cui benedixit Dominus». Odor enim sanctorum «sicut odor agri pleni cui benedixit Dominus»v quia tota mentis intentione contuentur que sit beatitudinis plenitudo in regno Dei.
Consideravit
ergo Ecclesia
agrum et emit eum de fructu manuum suarum,
quia studiose didicet que sunt gaudia vite et pro eis quicquid potest laborat.
u Gn. 27, 27.
v Gn. 27, 27.
de fructu manuum suarum plantavit vineam.
marg.|
DE
FRUCTU
MANUUM
SUARUM. quia de fructiferis suorum fidelium factis vel verbis Scripturam condidit qua auditores fide et dilectione debriaret. Et bene per
vineam
Ecclesiam que per
mulierem fortem
est designata et eos propagines vinee qui sunt filii mulieris accipimus. Mulier autem vineam plantavit, cum Ecclesia primitiva per orbem missis predicatoribus fidei semina dispersit.
Consideravit
enim
agrum,
id est mundum vitiorum spinis horridum et cultore spirituali egere. Emit vero eum cum talentum verbi auditoribus contulit, ut credentes Christo manciparet.
Plantavit
autem in eodem agro
vineam,
cum in novis credentium populis Ecclesiam plenam evangelica institutione firmavit. Quam
vineam de fructu manuum suarum plantavit,
quia non solum verbo instituebant sancti quos erudiebant sed et factis et miraculis.
Numérotation du verset
Prv. 31,17
heth.
interl.|
pavor vel passio
Accinxit fortitudine lumbos suos
interl.|
cum supernis desideriis intenta carnalibus illecebris succumbere despicit.
et roboravit brachium suum.
marg.|
ACCINXIT. Cum se ad virtutum opera preparat et bene primo
lumbos
accingit et post
brachium
roborat, quia bonum opus Deo acceptabile non est si non prius carnis et mentis luxuria restringatur. Undew : «Quiescite perverse agere, discite bene facere» etx : «Sint lumbi vestri precincti et lucerne ardentes in manibus vestris» ut bonis operibus fulgeatis.
w Is. 1, 16-17.
x Lc. 12, 35.
Numérotation du verset
Prv. 31,18
teth.19
19 tet(h) ΩP
Rusch
]
om.
ΩS etc.
interl.|
bonum excluso seculo
Gustavit et vidit20 quia21 bona est22 negotiatio eius, non extinguetur in nocte {Erfurt, t. 3, f. 20va ; facsim., t. 2, p. 692a} lucerna eius23.
20 et vidit Z²
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Rusch
]
om. Weber
21 quia
Rusch Weber
] quoniam ΨD ΩR
22 est]
om.
Ω
M
23 eius
Amiatinus
Ω
M ΩJ ΩS ΩP
Ed1455
Rusch Clementina
] illius ΩL
Weber
marg.|
GUSTAVIT
ET
VIDIT
QUIA
BONA. Agri scilicet illius negotiatio de quo :
consideravit agrum et emit eum
.
Gustavit
igitur sancta Ecclesia et anima perfecta, id est pre nimio mentis desiderio cognovit, quia bona est negotiatio vite immarcescibilis quam mundo relicto eternam meretur in celis.
Gustavit
autem, id est aperte didicit quia bonum est per instantiam predicandi quoscumque valet ad viam veritatis adducere. Atque ideo nullis tribulationum tenebris nec ipsa morte potest lucerna devotionis eius extingui. Eorum namque lucerna
nocte extinguitur
qui veniente iudice quamvis in die videantur {Erfurt, t. 3, f. 20va ; facsim., t. 2, p. 692a} ardere qui ad tempus credunt et in tempore temptationis recedunt. Sed illorum
lucerna nocte
media extinguitur qui veniente iudice oleum caritatis non habuisse in vasis precordiorum probantur dum perdito rumore falsarum virtutum vera tenebrosorum luunt tormenta factorumy. Sed si hoc loco noctem pro quiete accipimus secundum quod supra :
Et de nocte surrexit,
id est ad operandum se post quietem aptavit aperte dicitur quod
lucerna
sancte Ecclesie
non
extinguitur
in nocte,
quia et cum ab actione quiescit vacat liberius contemplationi, cumque a publicis cessat operibus ardentius vel lectoribus, vel laudibus studet divinis ut mulier que non solum in die instat laboribus sed et nocte accensa lucerna manibus operatur.
y Cf. Mt. 25, 1-12.
Numérotation du verset
Prv. 31,19
ioth.
interl.|
scientia vel principium
Manum suam misit ad fortia et digiti eius apprehenderunt fusum.
marg.|
MANUUM
SUAM
MISIT etc. Fortia dicit perfecta in caritate opera quibus se Ecclesia pro eterna retributione exerce. Undez : «Benefacite his qui oderunt vos» etaa : «si vis perfectus esse vade et vende omnes que habes et da pauperibus». Synagoga enim cui diciturab : «Si volueritis et audieritis me bona terre comeditis», tanto infirmior est in opere iustitie quanto minus spe eterne retributionis erecta. At Ecclesia que auditac : «Penitentiam agite. Appropinquavit enim regnum celorum». Merito pro hac retributione vel remuneratione omnia suffert. De cuius fortitudine diciturad : «Regnum celorum vim patitur et violenti rapiunt illud».
Et digiti eius
inquit
apprehenderunt fusum
. Colus in sinistra, fusus in dextera. De colo lana filo transit in fusum. Et dextera vitam perpetuam, leva presentia dona Dei significat, id est opulentiam rerum pacem sospitatem Scripturarum scientiam e celestium preceptorum sacramentorum. Hec et huiusmodi cum a Deo precipimus quasi lanam colo in leva gestamus. At cum ea pro amore celestium salubriter exercere incipimus lanam agni immaculati de colo in fusum, de leva in dexteram traiicimus qui de donis nostri redemptoris, et de exemplis operum eius stolam glorie celestis nobis ac vestem nuptialem caritatis facimus. Digiti enim quibus fusum apprehendit intentionem discretionis qua quisque operatur significant, quia nulla corporis membra sic distincta sunt articulis ac flexibus. Quorum ergo conversatio est in celis. Unde etiam salvatorem exspectamus. Horum digiti dextri apprehenderunt fusum, quia sedula dicretione pro eternis laborant. Et bene dicitur
apprehenderunt fusum
ut discatur quanto studio, quanta festinatione agere debemus. Quid autem mulier fortis scilicet sancta Ecclesia vel anima perfecta per fusum operata sit subiungit :
Manum suam aperuit inopi et palmas suas
etc.
z Mt. 5, 44.
aa Mt. 19, 21.
ab Is. 1, 19.
ac Mt. 4, 17.
ad Mt. 11,12.
Numérotation du verset
Prv. 31,20
caph.
interl.|
incurvatus
Manum suam aperuit inopi et palmas suas extendit ad pauperem.
marg.|
MANUM
SUAM
APERUIT etc. Hoc de eleemosynis que pauperibus fiunt potest accipi sed de verbo Dei melius quod indumentum salutis animabus confert. Unde Iob24
ae : «Iustitiam indutus sum et vestivi me sicut vestimento et diademate iudicio meo».
Aperuit manum inopi
cum mysteria fidei ignorantibus per operarios veritatis revelat,
palmas suas extendit ad pauperem
cum late longeque predicatores ad gentes eterne salutis egentes dispersit.
ae Iob. 29, 14.
24 Iob]
corr.
, Iacob
Rusch
Numérotation du verset
Prv. 31,21
lamed25.
25 lamed]
scrips.,
lamech ΩJ ΩP
Ed1455
Rusch
, lameth
Weber
interl.|
cor serviens vel cor servitutis
Non timebit domui sue a frigore26 nivis, omnes27 domestici eius vestiti sunt duplicibus28.
26 frigore ΦRG
Z²
ΨD
CorS1 Cor2=Cor3
(antiq. iuxta hebr.)
Ed1455
Rusch
] frigoribus
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Weber
27 omnes Q
Rusch
] + enim
plerique codd., edd. Cor3
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Weber
28 sunt
Cava X Σ
T²
D Q Y
Φ
Z² S²
ΓAM² ΨD
Cor2=CorS1=Cor3
ΩS ΩL ΩP
Ed1455
Rusch Clementina
]
om. Cor1=CorS1
Ω
M ΩJ ΩR
Weber,
domestici vero eius vestiti duplicibus
CorS1
(antiq. iuxta hebr.) | duplicibus] coccinis
CorS1=Cor3
(hebr.)
Pagnini
()
marg.|
NON
TIMEBIT. Frigora nivis sunt corda malorum perfidie torpore rigentia. De quibusaf : «Quoniam abundavit iniquitas refrigescet caritas multorum». Que illa nive opprimuntur que ob superbiam de celo corruens in tenebras adhuc se velut angelum lucis ostentare presumitag et habitum niveum prefert quod Dei et angelorum eius proprium est, scilicet niveo habitu sue virtutis claritatem signare.
Non timebit
autem
domui sue a frigoribus nivis,
quia credidit Deo dicenti quod «porte inferi non prevalebunt adversus»ah eum. Omnes enim
domestici eius vestiti sunt duplicibus
et sapientia scilicet ad hereses revelandas, et patientia ad tolerandas apertorum hostium pugnas. Vel
vestiti duplicibus,
quia promissionem vite habent que nunc est et future, nunc adiuti a Deo ne deficiant tunc in beatitudine divina visione ditati. Item
vestiti duplicibus
una veste corporis altera mentis fide scilicet et factis sacramentis quorum redemptoris imbuti et exemplis. Undeai : «Quicumque in Christo baptizati estis Christum induistis».
af Mt. 24, 12.
ag Cf. 2Cor. 11, 14 ; 2Th. 2, 4.
ah Mt. 16, 18.
ai Gal. 3, 27.
marg.|
Possunt autem frigora nivis tormenta etiam eterna intelligi que igne et frigore mixta. Undeaj : «Ibi erit fletus et stridor dentium». Fletus enim ex igne et fumo stridor ex frigore. Unde Iobak : «Ad calorem nimium ab aquis nivium». Sed ab his Ecclesia
domui sue non timebit,
quia quicumque pereunt ad domum illius non pertinebant, nec spirituali veste eius erant induti. In evangelio enim de eo qui non habebat vestem nuptialem dicitural : «Ligatis manibus et pedibus. Proiicite eum in tenebras exteriores. Ibi erit fletus et stridor dentium». Qui merito in frigore religatur quia vestem pietatis non habebat.
aj Mt. 8, 12.
ak Iob. 24, 19.
al Cf. Mt. 22, 13.
Numérotation du verset
Prv. 31,22
mem.
interl.|
viscera
Stragulatam29 vestem fecit sibi, byssus et purpura vestimentum30
29 Stragulatam Θ
CorS1
(quidam antiq.)
Cor3
(al. antiq.) Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP ΩR
Ed1455
Rusch Clementina
] Stragulam
Weber, CorS1
(quidam)
Cor3
(quidam antiqui)
30 vestimentum
Ed1455
Rusch
] indumentum ΩL ΩP ΩR
Weber
interl.|
alias :
indumentum
interl.|
alias : sibi
marg.|
STRAGULATAM
VESTEM etc. Stragulata vestis que variante textura solet confici firmissima fortia Ecclesie opera et diversa virtutum eius ornamenta significat, {Erfurt, t. 3, f. 20vb ; facsim., t. 2, p. 692b} de quibusam : «Astitit regina a dextris tuis» etc.
Byssus
castitas pure conscientie et conversationis purpura effusio sanguinis.
Byssus
enim candidi coloris purpureus autem color et de sanguine animantis, quia purpura vocatur fit et sanguinis habet speciem. Ideo dicitur sancta Ecclesia in pace habere lilia, in bello rosas. Item quia
byssus
virens oritur, sed multis exercitationibus amisso humore nativo ad decorem candide vestis ducitur, bysso induitur Ecclesia dum castigant corpora electi purpura autem que regum est, cum continentiam non amore laudis ed regni perennis exercent. Huican : «Gaudeamus et exultemus quoniam venerunt nuptie agni et uxor eius preparavit se et datum est ei ut cooperiat se bysso splendenti candido. Byssine enim iustificationes sanctorum sunt».
am Ps. 44, 10.
an Apc. 19, 7-8.
Numérotation du verset
Prv. 31,23
nun
.31
31 nun ΩP
Rusch
]
om.
ΩS etc.
interl.|
unicus vel pascua
Nobilis in portis vir eius,
interl.|
vos qui secuti estis me
quando sederit cum senatoribus terre.
marg.|
NOBILIS
IN
PORTIS
VIR etc. Vir Dominus qui visus est ignobilis cum ante tribunal staret iudicandus sed nobilis cum venerit iudicaturus «et omnes angeli cum eo»ao etc.
In portis
quia veteres,
in portis
sedebant ad iudicandum, ut venientes paratum continuo reponsum iudicantis acciperent et rusticos vel pastores insolita urbis edificia non stupefacerent, nec frequens litigantium controversia urbis pacem turparet.
Nobilis
ergo erit Dominus
in portis
sue civitatis, quia qui nunc a multis contemnitur ubi finis seculi fuerit ubi patrie celestis ingressum aperuerit electis cunctis apparebit sublimis.
ao Mt. 25, 31.
Numérotation du verset
Prv. 31,24
samech.32
32 samech] nun Θ, men ΩS
interl.|
firmamentum vel audi
Sindonem fecit et vendidit et cingulum tradidit Chananeo.
marg.|
SINDONEM
FECIT. In linteo sindonis subtilis sancte intextio predicationis in qua molliter quiescitur, quia in illa spe superna refovemur. Unde et Petro animalia in linteo monstranturap quia peccatorum anime misericorditur aggregate in blande fidei quiete continentur. Hanc igitur
sindonem
Ecclesia
fecit et vendidit,
quia fidem quam credendo texuerat, loquendo dedit et ab infidelibus vitam recte conversationis accepit. Que
et Chananeo cingulum tradidit,
quia per vigorem demonstrate iustitie fluxa opera gentilitatis astrinxit ut quod precipitur vivendo teneaturaq : «Sint lumbi vestri precincti». Per Chanaan enim gentes a quo et sunt qui et commutatus interpretatur. Gentes enim a vitiis ad virtutes a diabolo migraverunt ad Christum. Undear : «Pro his qui commutabuntur filiis Chore canticum pro dilecto» et postas : «Obliviscere populum tuum et domum patris tui».
ap Act. 10, 11-12.
aq Lc. 12, 35.
ar Ps. 44, 1.
as Ps. 44, 11.
Numérotation du verset
Prv. 31,25
ain
.33
33 ain
Weber
] ayn ΩJ ΩP
Ed1455
Rusch,
nu ΩS, samech
Amiatinus
² Θ
interl.|
oculus et fons
Fortitudo et decor indumentum34 eius et ridebit in die novissimo.
34 indumentum] ornamentum Θ
marg.|
FORTITUDO etc.
Fortitudo
ad tolerandum,
decor
ad virtutum gratiam exercendam.
Decor
quia operatur iustitiam,
fortitudo
quia «persecutionem patitur propter iustitiam»at. Et ideo ridebit in die novissimo, id est gaudebit in retributione regni celestis que dolebat in certamine vite presentisau : «Beati qui nunc fletis quia ridebitis». Et Iobav : «Os autem veracium replebitur risu». Simile huic dicit propheta de Dominoaw : «Dominus regnavit, decorem indutus est, indutus est fortitudinem et precinxit se». Cum evangelium regni predicaret aliis placebat aliis displicebat. Ad eos quibus placebat decorem induit, ad eos quibus displicebat fortitudinem. Imitare et tu Dominum Deum tuum ut possis esse vestis illius. Esto cum decore ad eos quibus placent opera tua esto fortis adversus detractores.
at Mt. 5, 10.
au Lc. 6, 21.
av Iob. 8, 21 iuxta LXX.
aw Ps. 92, 1.
Numérotation du verset
Prv. 31,26
phe
.35
35 Phe] ain Θ, samei ΩS
interl.|
error vel erravi
Os suum aperuit sapientie et lex clementie in lingua eius.
marg.|
OS
SUUM etc. Ad hoc tantum loquens os aperuit ut sapientiam doceret secundum illudax : «Omnis sermo malus ex ore vestro non procedat sed si quis bonus est ad edificationem fidei ut det gratiam audientibus». Vel os cordis aperuit ad discendum ab ipsa sapientia intus veritatem quam foris doceret. Utrique convenit quod subiungit :
Lex clementie in lingua eius
.
ax Eph. 4, 29.
marg.|
LEX
CLEMENTIE. Ut non statim puniat ut lex Moysi sed misericorditer parcat. Sicut Dominus de muliere peccatriceay : «Qui sine peccato est primus in illam lapidem mittat» et sic absolvit eamaz : «Vade et amplius noli peccare».
ay Io. 8, 7.
az Io. 8, 11.
Numérotation du verset
Prv. 31,27
sade.36
36 sade] ain ΩS
interl.|
consolatio
Consideravit37 semitas {Erfurt, t. 3, f. 21ra ; facsim., t. 2, p. 693a} domus sue et panem otiosa non comedit38.
37 Consideravit
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch
] Considerat
Cava
X Σ ΠH L M Q* Θ T W S Γ
Weber
38 comedit
plerique codd., edd.
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch
] comedet
Cava
X Σ Q* Φ Z² W ΓM* ΨD
Weber
marg.|
CONSIDERAVIT etc. Quia cunctas conscientie sue cogitationes subtiliter investigat.
Panem otiosa non comedit,
quia sacrum eloquium quod percipit opere exequitur. Item
domus
fortis mulieris habitatio patrie celestis est, semita precepta iustitie quibus ad vite mansionem venitur quas anima bene considerat cum et diligenter quibus actibus ad celum pervenire debeat inspicit et que didicit agenda exercere non desinit.
Panem
quorum
otiosa non comedit,
cum Domini corpus percipiens studet imitari actu quod mysterio celebrat, ne indigne panem Domini comedendo et calicem bibendo iudicium sibi manducet et bibat. Vel simpliciter potest accipi quod
panem otiosa non comedit
secundum illudba : «Qui non operatur non manducet». Et ipse Paulus de sebb : «Quoniam ad ea que mihi opus erant et his qui mecum sunt ministraverunt manus iste». Unde luxuriantes viduas arguens aitbc : «simul autem et otiose discunt circuire domos. Non solum otiose sed verbose et curiose».
ba 2Th. 3, 10.
bb Act. 20, 34.
bc 1Tim. 5, 13.
Numérotation du verset
Prv. 31,28
coph.39
39 coph] phe ΩS
interl.|
conclusio vel aspice
Surrexerunt filii eius et beatissimam predicaverunt et40 vir eius41 laudavit eam.
40 et
CorS1
(al.)
Rusch
] ei Ω
M,
om. CorS1
(quidam non habent
et
) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
41 eius
Cava M W²
Ω
M ΩR
Rusch
] + et
CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr # antiq.) ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 21ra ; facsim., t. 2, p. 693a}
SURREXERUNT etc. Quod futurum novit ut propheta quasi iam factum refert. Surgent filii eius Ecclesie, id est electi immortales et tunc matrem que eos «aqua et Spiritu sancto»bd genuit beatissimam predicabunt, que nunc quasi misera despicitur sicut Apostolus aitbe : «Si in hac vita tantum sperantes sumus miserabiliores sumus omnibus hominibus». Sed qui pro alia vita militamus merito cum apparuerit quod erimus matrem nostram beatissimam predicabimus.
bd Io. 3, 5.
be 1Cor. 15, 19.
marg.|
Potest et hoc quod dicitur :
Surrexerunt filii eius et beatissimam predicaverunt
etiam nunc accipi cum quis fidelium transcensis seculi erumnis ad celum ducitur. Aliquando enim sedere ad humiliationem surgere ad gloriam pertinet. Unde de Ninivitis dicitur in evangeliobf : «Olim in cinere sedentes peniterent» etbg : «Surgite postquam sederitis qui manducatis panem doloris». Surgunt ergo filii Ecclesie et beatissimam eam predicant cum celestibus bonis sublimati quanta sit illa beatitudo aspiciunt et hanc debita laude concelebrant. Laudat eam vir ipsius cum bona que ipse donavit remunerat. Sed quibus verbis laudat ostendit :
Multe filie congregaverunt
.
bfLc. 10, 13..
bg Ps. 216, 2.
marg.|
Surget et vir eius et laudabit eam in iudicio dicensbh : «Venite benedicti Patris mei» etc. Qui quidem primitie dormientium resurrexit a mortuis sed in iudicio quanta sit resurrectionis sue gloria demonstrabit.
bh Mt. 25, 34.
Numérotation du verset
Prv. 31,29
res
.42
42 res] sade ΩS
interl.|
caput vel videat
Multe filie congregaverunt divitias43, tu supergressa es universas.
43 divitias] + multe fecerunt potentiam Θ
LXX
marg.|
MULTE
FILIE etc. Ecclesie hereticorum et malorum catholicorum que filie dicuntur vel Christi vel Ecclesie que a dominicis non sunt remote sacramentis et «adoptionem filiorum»bi quam non custodierunt receperunt. Unde Ioannesbj : «De nobis exierunt sed de nobis non sunt». Que
congregaverunt divitias
bona opera, scilicet ieiunia, eleemosynas, afflictionem etc. que sunt vere divitie spiritus ubi pura mentis sinceritate geruntur sed sine fide nihil prosunt. Sed et ille filie frustra congregant
divitias
. De quibusbk : «Multi dicunt in illa die : Domine, nonne in nomine tuo demonia eiecimus et in nomine tuo virtutes multas fecimus. Sed et confitebor tunc illis quia numquam novi vos». Sed has filias Ecclesia supergreditur que fide casta et opere perfecto redemptoris sui vestigia sectatur.
bi Gal. 4, 5.
bj 1Io. 2, 19.
bk Mt. 7, 22-23.
Numérotation du verset
Prv. 31,30
syn
44.
44 syn ΩJ ΩP
Ed1455
Rusch Weber
] coph ΩS
interl.|
vulnus
Fallax imago45
45 imago Θ Ω
M
CorS1=Cor3
(al.)] gloria ΩS, gratia
Cor1 CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.) ΩJ ΩL ΩP ΩR
Weber
interl.|
alias :
gratia
et vana est pulchritudo, mulier timens Dominum46 ipsa laudabitur47.
46 Dominum
CorS1=Cor3
(al. antiq.) ΩR
Rusch Weber
] Deum
Cava Σ Y
Θ
CorS1 Cor3
(vel) Ω
M ΩS,
om. Som345
47 laudabitur] salvabitur timorem autem Domini ipsa conlaudat Θ LXX
marg.|
FALLAX
IMAGO
ET
VANA
EST
PULCHRITUDO etc.
Fallax
est gloria laudis quam ab homine accipit,
vana plucritudo
castitatis vel operationis bone quam hominibus ostentat anima que timore caret divino. At illa conscientia vere laude dignaque et timorem Dei in omnibus servat. Ipse enim principium sapientie custosque virtutum. Undebl :"Timor Domini initium48 sapientie". Et alibibm : «Qui timet Deum nihil negligit». Hinc est quod Iob et in prosperitate virtutibus floruit et in adversitate insuperabilis permansit quia vere dixitbn : «Semper quasi tumentes super me fluctus timui Deum et pondus eius ferre non portui».
Fallax
est ergo simulatorum gratia vanus decor operis stultorum. Ecclesia autem que in hoc seculi exilio conversatur in timore, quoniam ardentes virtutum lampades venienti ad iudicium sponso offert iure ab eo laudata ianuam cum eo regni celestis intrabitbo. Qualiter eam laudet ostendit :
Date ei de fructu
.
bl Sap. 1, 16.
bm Qo. 7, 19.
bn Iob. 31, 23.
bo Cf. Mt. 25, 1-12.
48 initium] mi.
cacogr. pro
ini.
Rusch
Numérotation du verset
Prv. 31,31
thau. 49
49 thau ΩN
etc.
] res ΩS
interl.|
consummavit
Date ei de fructu manuum suarum et laudent eam in portis opera sua50.
50 sua
Amiatinus
Φ ΨD ΩP
Rusch Cor2
(al. :
sua
videlicet mulierum)
Cor3
(al.:
sua
videlicet mulieris)] + syn ΩS, eius
Cor1
Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩR ΩN
Weber
, + Expliciunt Parabole Salomonis ΩJ, + Explicit liber Proverbiorum ΩL, + explicit liber Proverbiorum versuum numero mille septingentorum quadraginta ΩP, + Explicit liber Masloth qui appellatur Parabole Salomonis ΩN
marg.|
DATE
EI
DE
FRUCTU
MANUUM
SUARUM etc. Hoc vir ille de quo supra dictum est vir eius et laudabit eam qui angelis in fine precepturus est ut Ecclesiam post huius vite certamen post triturationem afflictionum ad regni gaudia introducant ac sibi vite immortalitatis sociam aggregent secundum hocbp : «Triticum autem congregate in horreum meum».
Date ei de fructu manuum suarum,
quia fructum spiritus facere curavit «caritatem, gaudium, pacem»bq etc.
Et laudent eam in portis
in iudicio scilicet sive in ingressu patrie celestis non hominum favores supervacui, sed
opera sua
que fecit examinante et probante ac remunerante Deo cui est honor et gloria.
bp Mt. 13, 30.
bq Gal. 5, 22.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 31), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_31)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 31), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/10/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_31)
Notes :