Capitulum 28
Numérotation du verset
Prv. 28,1
Fugit impius nemine persequente, iustus autem quasi leo confidens absque terrore erit.
Numérotation du verset
Prv. 28,2
Propter peccata terre multi principes eius et propter hominis1 sapientiam et horum scientiam2 que dicuntur vita dulcis3 longior erit.
1 hominis] hominum L Q Ω
M
|
2 sapientiam – ... – scientiam]
inv.
Ω
M
|
3 dulcis
Cava
M* D Q Y Z* T² S* ΨD
Rusch
] ducis ΩL
Weber
, principis Σ
|
Numérotation du verset
Prv. 28,3
Vir4 pauper calumnians pauperes similis est5 imbri vehementi in quo paratur fames.
4 Vir] Ubi Ω
M
|
5 est
plerique codd., edd. Rusch
]
om. Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 28,4
Qui derelinquunt legem laudant impium, qui custodiunt succenduntur contra eum.
Numérotation du verset
Prv. 28,5
Viri mali non cogitant
iudicium, qui autem requirunt6 Dominum animadvertunt omnia.
6 requirunt ΩJ
Rusch Weber
] inquirunt
Clementina
Numérotation du verset
Prv. 28,6
Melior est pauper ambulans in simplicitate sua quam dives pravis itineribus7.
7 Melior]
Cor3
(hebr.) | pravis itineribus Ω
F ΩJ ΩP
Cor3
(hebr.)
Rusch Weber
] pravus itineribus Q² ΓM
Ω
M, in itineribus pravis Θ
Numérotation du verset
Prv. 28,7
Qui custodit legem filius sapiens est, qui autem8 comessatores pascit9.
8 autem
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
cum LXX]
om. Weber
|
9 comessatores pascit Ω
Rusch Ed1530 Clementina
]
inv.
ΩL
Weber
| amessatores Ω
M², messatores Ω
M3
|
confundit patrem suum.
Numérotation du verset
Prv. 28,8
Qui coacervat divitias usuris et fenore liberali in pauperes eas congregat10.
10 eas congregat Ω
M ΩJ ΩS
Rusch
]
inv.
ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,9
Qui declinat aures suas11 ne audiat legem oratio eius erit12 execrabilis.
11 aures suas
CorS1
=
Cor3
(moderni) ΩJ
Rusch Clementina
] aurem suam
CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.) ΩL ΩP
Weber
|
12 erit ΩS ΩJ ΩP
Rusch Weber
] fiet ΩS
|
Numérotation du verset
Prv. 28,10
Qui decipit iustos13 in via mala in interitu suo corruet, et simplices possidebunt bona eius14.
13 iustos]
om.
Ω
M
|
14 eius
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
]
om.
Cava X Σ L
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 28,11
Sapiens sibi videtur vir dives, pauper autem prudens scrutabitur eum.
Numérotation du verset
Prv. 28,12
In exultatione15 iustorum multa gloria est16 regnantibus impiis ruine17 hominum.
15 exultatione
CorS1
(hebr. et antiq. et quidam moderni)
Cor2 Cor3
(hebr. antiq.)
CorS3
ΩJ
Rusch Weber
] exaltatione
L CorS1
(quidam)
Cor3
(vel)
CorS3
|
16 est Q Y Φ Z² S² ΨD
Ω
Rusch Clementina
]
om.
ΩL
Weber
|
17 ruine] ruina Z* S*
Ed1530
,
om.
Ω
M
|
Numérotation du verset
Prv. 28,13
Qui abscondit scelera sua non dirigetur, qui autem18 confessus fuerit et reliquerit ea misericordiam consequetur.
18 autem
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
]
om. Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,14
Beatus homo qui semper est pavidus,
qui vero19 mentis est dure
19 vero]
om.
Ω
M
corruet in malum.
Numérotation du verset
Prv. 28,15
Leo rugiens et ursus esuriens
princeps
impius
super populum pauperem.
Numérotation du verset
Prv. 28,16
Dux indigens prudentia multos opprimet per calumniam, qui autem odit avaritiam longi20 fient dies eius.
20 longi
Rusch Weber
] longe M* Q Y ΦRG Z* S ΓM* ΨD
Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 28,17
Hominem21 qui calumniatur22 anime sanguinem eius23
21 Hominem
Cor1
ΩJ ΩP
Rusch Weber
] homini Q Θ, homo X
|
22 calumniatur] calumniatus ΩJ*
|
23 eius Θ
CorS1
(quidam) ΩS
Ω
F
Rusch
]
om. Cor1 CorS1
=
Cor3
(hebr. Beda antiq.) ΩJ ΩL ΩP
Weber
|
si usque ad lacum
fugerit24 nemo sustinet25.
24 fugerit
Cor1
=
Cor2 CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.)
Rusch Weber
] fugeris
Ω
M ΩS*, fuerit
Cava
Σ
Amiatinus
M D Q Y Φ ΘA W S ΓM ΨD
CorS1
=3 (al.)
|
25 sustinet
plerique codd., edd. Cor1
-2 ΩL] sustentet X ΠH M Y* Θ Z* W ΓM ΨD
Ed1530 Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 28,18
Qui ambulat simpliciter salvus erit, qui perversis graditur26 viis concidet semel.
26 graditur Θ Ω
M ΩJ
Rusch Ed1530
] gradietur ΩS, ingreditur ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,19
Qui operatur terram suam
saturabitur27 panibus,
27 satiabitur
Cava
Θ
CorS1
(moderni) ΩS ΩJ
edd. Rusch
] saturabitur
CorS1
=
Cor3
(Beda antiq.)
Weber
qui sectatur28 otium replebitur egestate.
28 qui
Rusch Weber
] + vero Y
Ed1530
, + autem
Clementina
| sectatur ΩP] sectabitur ΩS
Numérotation du verset
Prv. 28,20
Vir fidelis multum laudabitur, qui autem festinat ditari non erit innocens.
Numérotation du verset
Prv. 28,21
Qui cognoscit in iudicio faciem
non benefacit29 iste et pro buccella panis
29non benefacit CorrectorS1 Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ
Rusch Clementina
] non bene facit CorrectorS1=
Cor3
(alii punctant sic), non facit bene ΩL ΩP
Weber
, bene non facit
Ed1530
deserit veritatem.
Numérotation du verset
Prv. 28,22
Vir qui festinat ditari et aliis invidet, ignorat quod egestas superveniat30 ei.
30 superveniat ΩS
Ω
F ΩJ
Rusch Weber
] superveniet Σ L Θ W S ΓM CorrectorS1
Cor3
(vel) Ω
M ΩP
Clementina
Numérotation du verset
Prv. 28,23
Qui corripit hominem gratiam postea inveniet apud eum, magis quam ille qui31 per lingue blandimenta decipit.
31 qui]
om.
Ω
M
(hapax)
Numérotation du verset
Prv. 28,24
Qui subtrahit aliquid a patre suo et a matre32 et dicit hoc non esse33 peccatum particeps homicide34 est.
32 et a matre
plerique codd., edd.
Ω
F ΩL ΩP
Rusch
] vel a matre
, et matre ΣT
Amiatinus
L ΨD ΩJ
Weber
|
33 esse ΘH CorrectorS1 (alia littera, hebr. neutreum)
Cor3
(vel) ΩS
Rusch Clementina
] est
Ω
F ΩJ ΩL ΩP
Weber
|
34 homicide ΩP
Rusch Weber
] homicidie Ω
M
|
Numérotation du verset
Prv. 28,25
Qui se iactat et dilatat iurgia concitat, qui vero35 sperat in Domino sanabitur36.
35 vero Σ Q Θ S²
CorS1
(moderni)
Cor2
Ω
M ΩJ ΩS ΩL
Rusch edd.
]
om. Weber
|
36 sanabitur
CorS1
=
Cor3
(antiq.)
Cor2 CorS3
ΩJ² ΩL
Rusch Edmaior.
] salvabitur
Cava
ΠH
CorS1
(moderni)
Cor3
(al.)
CorS3*
ΩS ΩJ* ΩP
, saginabitur
Ed1530 Weber cum hebr.
, impinguabitur
CorS1
=
Pagnini Cor3
(hebr.
IMPINGUABIT COR
)
|
Numérotation du verset
Prv. 28,26
Qui confidit in corde suo stultus est, qui autem graditur sapienter ipse37 laudabitur38.
37 ipse L Q Θ S² Ω
M
Ω
F ΩS
Rusch Clementina
] iste
Cor2
=
Cor3
ΩJ ΩP
Weber
|
38 laudabitur Φ Z²
Cor3
(moderni) Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Rusch
] salvabitur
Cor2
=
Cor3
(hebr. habet salvabitur, prima litterea communis)
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 28,27
Qui dat pauperi non indigebit, qui despicit deprecantem sustinebit penuriam.
Numérotation du verset
Prv. 28,28
Cum surrexerint impii
abscondentur
homines,
cum illi perierint
multiplicabuntur
iusti.
Capitulum 28
Numérotation du verset
Prv. 28,1
Fugit impius {Erfurt, t. 3, f. 18ra ; facsim., t. 2, p. 687a} nemine persequente, iustus autem quasi leo confidens absque terrore erit.
marg.|
FUGIT
IMPIUS. Qui non est fortis, etiam si nullus persequatur sponte fidem deserit dum latrociniis vel pariuriis aliisque huiusmodi infideli se similem reddit. {Erfurt, t. 3, f. 18ra ; facsim., t. 2, p. 687a}
Iustus autem quasi leo
in occursu bestiarum non trepidat, quia se omnibus prevalere non ignorat. Unde iusti securitas leoni comparatur quia cum quoslibet insurgere conspicit ad mentis sue confidentiam redit et scit quia vincit quia solum diligit quem nemo invitus amittit.
Numérotation du verset
Prv. 28,2
Propter peccata terre multi principes eius et propter hominis1 sapientiam et horum scientiam2 que dicuntur vita dulcis3 longior erit.
1 hominis] hominum L Q Ω
M
2 sapientiam – ... – scientiam]
inv.
Ω
M
3 dulcis
Cava
M* D Q Y Z* T² S* ΨD
Rusch
] ducis ΩL
Weber
, principis Σ
Numérotation du verset
Prv. 28,3
Vir4 pauper calumnians pauperes similis est5 imbri vehementi in quo paratur fames.
4 Vir] Ubi Ω
M
5 est
plerique codd., edd. Rusch
]
om. Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,4
Qui derelinquunt legem laudant impium, qui custodiunt succenduntur contra eum.
Numérotation du verset
Prv. 28,5
Viri mali non cogitant
interl.|
in futuro
iudicium, qui autem requirunt6 Dominum animadvertunt omnia.
6 requirunt ΩJ
Rusch Weber
] inquirunt
Ed1455
Clementina
marg.|
QUI
AUTEM
REQUIRUNT etc. Omnia animadvertunt electi, id est et futurum discrimen universalis iudicii et quibus operibus requies quibus pena retribuatur eterna.
Numérotation du verset
Prv. 28,6
Melior est pauper ambulans in simplicitate sua quam dives pravis itineribus7.
7 Melior]
Cor3
(hebr.) | pravis itineribus Ω
F ΩJ ΩP
Cor3
(hebr.)
Rusch Weber
] pravus itineribus Q² ΓM
Ω
M, in itineribus pravis Θ
Numérotation du verset
Prv. 28,7
Qui custodit legem filius sapiens est, qui autem8 comessatores pascit9.
8 autem
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
cum LXX]
om. Weber
9 comessatores pascit Ω
Ed1455
Rusch Ed1530 Clementina
]
inv.
ΩL
Weber
| amessatores Ω
M², messatores Ω
M3
interl.|
lenones
interl.|
dissipatores bona patris furando
confundit patrem suum.
Numérotation du verset
Prv. 28,8
Qui coacervat divitias usuris et fenore liberali in pauperes eas congregat10.
10 eas congregat Ω
M ΩJ ΩS
Rusch
]
inv.
ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,9
Qui declinat aures suas11 ne audiat legem oratio eius erit12 execrabilis.
11 aures suas
CorS1
=
Cor3
(moderni) ΩJ
Ed1455
Rusch Clementina
] aurem suam
CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.) ΩL ΩP
Weber
12 erit ΩS ΩJ ΩP
Rusch Weber
] fiet ΩS
Numérotation du verset
Prv. 28,10
Qui decipit iustos13 in via mala in interitu suo corruet, et simplices possidebunt bona eius14.
13 iustos]
om.
Ω
M
14 eius
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
]
om.
Cava X Σ L
Weber
marg.|
QUI
DECIPIT etc. Qui per doctrinam hereticam decipit amatores iustitie ut a veritate devient ipse pro malis penam quam meretur incurrit. Bona autem si qua gerebat vel utilia scribendo vel continenter vivendo iuvant alios vel legentes vel audientes exemplum etiam de casu eius sumunt.
Numérotation du verset
Prv. 28,11
Sapiens sibi videtur vir dives, pauper autem prudens scrutabitur eum.
Numérotation du verset
Prv. 28,12
In exultatione15 iustorum multa gloria est16 regnantibus impiis ruine17 hominum.
15 exultatione
CorS1
(hebr. et antiq. et quidam moderni)
Cor2 Cor3
(hebr. antiq.)
CorS3
ΩJ
Rusch Weber
] exaltatione
L CorS1
(quidam)
Cor3
(vel)
CorS3
16 est Q Y Φ Z² S² ΨD
Ω
Ed1455
Rusch Clementina
]
om.
ΩL
Weber
17 ruine] ruina Z* S*
Ed1530
,
om.
Ω
M
marg.|
IN
EXULTATIONE etc. Non de presentibus sed de eternis in futuro bonis non de creaturis sed de creatore cuius visione letantur. Undea : «Letamini in Domino et exultate iusti». Vel in exultatione iustorum muta gloria qui dum electos in hac vita evenientibus prosperis exultare contigerit multa Domino gloria ex plurimorum fide et piis operibus datur regnantibus impiis ruine hominum. Sicut multi qui dant gloriam Deo cum iustos in provectu virtutum gaudere prospiciunt ita dum superbi regnant sue perfidie multos complicant quod et de paganis et hereticis et malis catholicis potest accipi.
a Ps. 31, 11.
Numérotation du verset
Prv. 28,13
Qui abscondit scelera sua non dirigetur, qui autem18 confessus fuerit et reliquerit ea misericordiam consequetur.
18 autem
plerique codd., edd.
ΩL
Rusch
]
om. Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,14
Beatus homo qui semper est pavidus,
interl.|
pro futura pena
marg.|
BEATUS
HOMO etc. Ira iudicii tanto districtior portabitur quanto nunc minus timetur. Undeb : «In die malorum ne sis immemor bonorum et in die bonorum ne sis immemor malorum».
b Sir. (Eccli.) 11, 27.
qui vero19 mentis est dure
19 vero]
om.
Ω
M
interl.|
non timentis
corruet in malum.
Numérotation du verset
Prv. 28,15
Leo rugiens et ursus esuriens
interl.|
seviens
princeps
interl.|
sic ferina sevitia
impius
interl.|
paganus vel hereticus
super populum pauperem.
interl.|
sanctam Ecclesiam
Numérotation du verset
Prv. 28,16
Dux indigens prudentia multos opprimet per calumniam, qui autem odit avaritiam longi20 fient dies eius.
20 longi
Rusch Weber
] longe M* Q Y ΦRG Z* S ΓM* ΨD
Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 28,17
Hominem21 qui calumniatur22 anime sanguinem eius23
21 Hominem
Cor1
ΩJ ΩP
Rusch Weber
] homini Q Θ, homo X
22 calumniatur] calumniatus ΩJ*
23 eius Θ
CorS1
(quidam) ΩS
Ω
F
Ed1455
Rusch
]
om. Cor1 CorS1
=
Cor3
(hebr. Beda antiq.) ΩJ ΩL ΩP
Weber
interl.|
id est peccatum
{Erfurt, t. 3, f. 18rb ; facsim., t. 2, p. 687b} si usque ad lacum
interl.|
inferni
fugerit24 nemo sustinet25.
24 fugerit
Cor1
=
Cor2 CorS1
(hebr. et antiq.)
Cor3
(hebr. antiq.)
Rusch Weber
] fugeris
Ω
M ΩS*, fuerit
Cava
Σ
Amiatinus
M D Q Y Φ ΘA W S ΓM ΨD
CorS1
=3 (al.)
25 sustinet
plerique codd., edd. Cor1
-2 ΩL] sustentet X ΠH M Y* Θ Z* W ΓM ΨD
Ed1530 Weber
interl.|
sublevat
Numérotation du verset
Prv. 28,18
Qui ambulat simpliciter salvus erit, qui perversis graditur26 viis concidet semel.
26 graditur Θ Ω
M ΩJ
Ed1455
Rusch Ed1530
] gradietur ΩS, ingreditur ΩL
Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,19
Qui operatur terram suam
interl.|
agri vel corporis
saturabitur27 panibus,
27 satiabitur
Cava
Θ
CorS1
(moderni) ΩS ΩJ
edd. Rusch
] saturabitur
CorS1
=
Cor3
(Beda antiq.)
Weber
interl.|
frumento vel virtutibus
interl.|
sed
qui sectatur28 otium replebitur egestate.
28 qui
Rusch Weber
] + vero Y
Ed1530
, + autem
Ed1455
Clementina
| sectatur ΩP] sectabitur ΩS
interl.|
in quolibet predictorum
Numérotation du verset
Prv. 28,20
Vir fidelis multum laudabitur, qui autem festinat ditari non erit innocens.
Numérotation du verset
Prv. 28,21
Qui cognoscit in iudicio faciem
interl.|
personam
non benefacit29 iste et pro buccella panis
29non benefacit CorrectorS1 Ω
M
Ω
F ΩS ΩJ
Ed1455
Rusch Clementina
] non bene facit CorrectorS1=
Cor3
(alii punctant sic), non facit bene ΩL ΩP
Weber
, bene non facit
Ed1530
interl.|
parvo pretio
deserit veritatem.
Numérotation du verset
Prv. 28,22
Vir qui festinat ditari et aliis invidet, ignorat quod egestas superveniat30 ei.
30 superveniat ΩS
Ω
F ΩJ
Rusch Weber
] superveniet Σ L Θ W S ΓM CorrectorS1
Cor3
(vel) Ω
M ΩP
Ed1455
Clementina
marg.|
{Erfurt, t. 3, f. 18rb ; facsim., t. 2, p. 687b}
VIR
QUI
FESTINAT etc. Qui augere opes ambit peccatum negligit more avium captus cum escam terrenam avidus inspicit quo stranguletur peccati laqueo non agnoscit, cum quelibet mundi bona desiderat que de futuro damna patiatur ignorat.
Numérotation du verset
Prv. 28,23
Qui corripit hominem gratiam postea inveniet apud eum, magis quam ille qui31 per lingue blandimenta decipit.
31 qui]
om.
Ω
M
(hapax)
Numérotation du verset
Prv. 28,24
Qui subtrahit aliquid a patre suo et a matre32 et dicit hoc non esse33 peccatum particeps homicide34 est.
32 et a matre
plerique codd., edd.
Ω
F ΩL ΩP
Rusch
] vel a matre
Ed1455
, et matre ΣT
Amiatinus
L ΨD ΩJ
Weber
33 esse ΘH CorrectorS1 (alia littera, hebr. neutreum)
Cor3
(vel) ΩS
Ed1455
Rusch Clementina
] est
Ω
F ΩJ ΩL ΩP
Weber
34 homicide ΩP
Rusch Weber
] homicidie Ω
M
Numérotation du verset
Prv. 28,25
Qui se iactat et dilatat iurgia concitat, qui vero35 sperat in Domino sanabitur36.
35 vero Σ Q Θ S²
CorS1
(moderni)
Cor2
Ω
M ΩJ ΩS ΩL
Rusch edd.
]
om. Weber
36 sanabitur
CorS1
=
Cor3
(antiq.)
Cor2 CorS3
ΩJ² ΩL
Rusch Edmaior.
] salvabitur
Cava
ΠH
CorS1
(moderni)
Cor3
(al.)
CorS3*
ΩS ΩJ* ΩP
Ed1455
, saginabitur
Ed1530 Weber cum hebr.
, impinguabitur
CorS1
=
Pagnini Cor3
(hebr.
impinguabit cor
)
Numérotation du verset
Prv. 28,26
Qui confidit in corde suo stultus est, qui autem graditur sapienter ipse37 laudabitur38.
37 ipse L Q Θ S² Ω
M
Ω
F ΩS
Ed1455
Rusch Clementina
] iste
Cor2
=
Cor3
ΩJ ΩP
Weber
38 laudabitur Φ Z²
Cor3
(moderni) Ω
M ΩJ ΩS ΩL ΩP
Ed1455
Rusch
] salvabitur
Cor2
=
Cor3
(hebr. habet salvabitur, prima litterea communis)
Weber
Numérotation du verset
Prv. 28,27
Qui dat pauperi non indigebit, qui despicit deprecantem sustinebit penuriam.
Numérotation du verset
Prv. 28,28
Cum surrexerint impii
interl.|
persequendo
abscondentur
interl.|
«Si vos persecuti fuerint in una civitate fugite in aliam»c
c Si… aliam] Sententialiter ; cf. Mt. 10, 23 : « Cum autem persequentur vos in civitate ista, fugite in aliam », ut ref.
Augustinus Hipponensis
, In Ioannis evangelium, tract. 46, par. 7, CCSL 36, et alii, passim. Cf. Sabatier, t. 3, p. 58 ; cf. Mt. 5, 11 : « Beati estis cum maledixerint vobis, et persecuti vos fuerint, et dixerint omne malum adversum vos mentientes, propter me » [MM2016]
homines,
interl.|
nature ordinem servantes
cum illi perierint
interl.|
a persecutione
multiplicabuntur
interl.|
etiam de numero impiorum
iusti.
interl.|
pestilente flagellato «sapientior erit parvulus»d.
d Prv. 21, 11.
marg.|
CUM
SURREXERINT
IMPII etc. Eosdem homines quos iusto dicit quia iusti creationis ordinem servant. Unde in Iob de penitentee : «Respiciet homines et dicet peccavi». Quod est : respiciet eos qui naturam humane creationis custodiunt et se peccando iumentis assimilatum agnoscit.
e Iob. 33, 27.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_28)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_28)
Notes :