Capitulum 5
Numérotation du verset
Prv. 5,1
Fili mi, attende1
1 attende ΩD ΩL ΩR
Rusch Weber
] attendite
CorS1
, + ad
Clementina
sapientiam meam et prudentie mee inclina aurem tuam
Numérotation du verset
Prv. 5,2
ut custodias cogitationes
et disciplinam labia tua conservent.
Ne intenderis fallacie mulieris2.
2 ne... mulieris
Cava
Σ Ω ΩD
Rusch Clementina
]
om. Cor2=Cor3
(nec hebr. nec. antiq. habent),
del
. ΩL² (
va-cat
) ΩP
Weber
| intenderis] attendas
Clementina
| fallacie m.] fallacia m.
Cava
, fallaci mulieri Σ
Numérotation du verset
Prv. 5,3
Favus
enim distillans3
3 distillans ΩJ ΩL ΩS ΩR
Rusch Clementina
] stillans
Weber
labia meretricis
et nitidius oleo guttur eius.
Numérotation du verset
Prv. 5,4
Novissima
autem illius amara
quasi absinthium et acuta4
4 et Cor1 Cor2
Rusch Weber
]
om.
ΩJ² | acuta Cor1 Cor2
Rusch Weber
] lingua eius
praem.
ΩD* (rubr. cancel. al. m.) ΩS ΩJ*
, add. Cava Θ
quasi gladius biceps.
Numérotation du verset
Prv. 5,5
Pedes eius
descendunt in mortem et ad inferos gressus
illius penetrant.
Numérotation du verset
Prv. 5,6
Per semitam vite non ambulant5, vagi sunt gressus eius
5 ambulant
plerique codd.
Ω ΩP ΩL ΩR
Rusch
] ambulat Σ
Cava
Θ...
Ed1530 Weber
et investigabiles.
Numérotation du verset
Prv. 5,7
Nunc ergo, fili6, audi me
6 fili Ω
M ΩP ΩL ΩR
Rusch
] + mi
Σ T
ΩD ΩS ΩJ
Ed1530 Clementina
et ne recedas a verbis oris mei.
Numérotation du verset
Prv. 5,8
Longe fac ab ea viam tuam et ne appropinques foribus domus eius,
Numérotation du verset
Prv. 5,9
ne des alienis
honorem tuum
et annos tuos
crudeli,
Numérotation du verset
Prv. 5,10
ne forte impleantur extranei
viribus tuis
et labores tui
sint in domo aliena
Numérotation du verset
Prv. 5,11
et gemas in novissimis
quando consumpseris carnes tuas7
7 tuas
Cor1
ΩD ΩS ΩJ*
Rusch Clementina
]
om. Cor2
ΩJ² (sublin.) ΩP ΩL ΩR
Weber
et corpus tuum et dicas :
Numérotation du verset
Prv. 5,12
Cur detestatus sum
disciplinam
et increpationibus
non acquievit cor meum ?
Numérotation du verset
Prv. 5,13
Nec audivi vocem docentium8* me et magistris non inclinavi aurem meam ?
8 docentium Ω ΩD
Weber
] docentem
Rusch (hapax)
Numérotation du verset
Prv. 5,14
Pene fui in omni malo in medio ecclesie et synagoge.
Numérotation du verset
Prv. 5,15
Bibe
aquam de cisterna tua
et fluenta putei tui.
Numérotation du verset
Prv. 5,16
Deriventur fontes tui foras
et in plateis aquas tuas
divide.
Numérotation du verset
Prv. 5,17
Habeto eas solus
nec sint alieni
participes tui.
Numérotation du verset
Prv. 5,18
Sit vena tua
benedicta et letare cum muliere adolescentie tue.
Numérotation du verset
Prv. 5,19
Cerva carissima
et gratissimus hinnulus, ubera eius inebrient te omni tempore et9 in amore eius10 delectare iugiter.
9 omni] in
praem. Z* Clementina LXX
| et
Cava
Φ
Z Γ
A ΨD
Ω ΩD ΩP ΩR
Rusch
]
om. G Amiatinus
ΩL
Weber
|
10 eius Θ ΩD ΩS ΩJ ΩP ΩR
edd. Rusch
] illius ΩL
Weber
|
Numérotation du verset
Prv. 5,20
Quare seduceris fili mi ab aliena
et foveris in11 sinu alterius.
11 in Φ Θ ΨD
Ω ΩD ΩP ΩL ΩR
Rusch Clementina
]
om. Weber
Numérotation du verset
Prv. 5,21
Respicit Dominus viam12 hominis
12 viam ΩD ΩS] vias
Cor1 Cor2
Ω
M ΩJ
Rusch Weber
et omnes gressus illius13 considerat.
13 illius
Rusch Weber
etc.] eius X edd.
Numérotation du verset
Prv. 5,22
Iniquitates sue capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur.
Numérotation du verset
Prv. 5,23
Ipse morietur
quia non habuit disciplinam et in14 multitudine stultitie sue decipietur.
14 in
Cava L M Y² Θ
ΩD ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Rusch Ed1530 Clementina
]
om. Weber
Capitulum 5
Numérotation du verset
Prv. 5,1
Fili mi, attende1
1 attende ΩD ΩL ΩR
Rusch Weber
] attendite
CorS1
, + ad
Clementina
marg.|
F
ili mi, attende
. Hactenus2 generaliter castigaverat auditorem, hinc sub specie meretricis ab hereticorum nequitia prohibet.
2 Hactenus]
scrips.
, actinus
Rusch
sapientiam meam et prudentie mee inclina aurem tuam
marg.|
Inclina
. Sapientie inclinandam aurem et a meretice fugiendum precipue a fornicaria.
Numérotation du verset
Prv. 5,2
ut custodias cogitationes
interl.|
quibus recte credas
et disciplinam labia tua conservent.
marg.|
L
abia tua
.
Labia
quibus ipsam fidem per simplicia verba et consueta atque ecclesiastica profiteris. Sed et iuxta litteram qui adheret meretrici etiam labia vel osculando vel turpia faciendo commaculat.
Ne intenderis fallacie mulieris3.
3 ne... mulieris
Cava
Σ Ω ΩD
Ed1455
Rusch Clementina
]
om. Cor2=Cor3
(nec hebr. nec. antiq. habent),
del
. ΩL² (
va-cat
) ΩP
Weber
| intenderis] attendas
Clementina
| fallacie m.] fallacia m.
Cava
, fallaci mulieri Σ
Numérotation du verset
Prv. 5,3
Favus
interl.|
pro dulcedine
enim distillans4
4 distillans ΩJ ΩL ΩS ΩR
Ed1455
Rusch Clementina
] stillans
Weber
interl.|
pro affluentia
marg.|
F
avus enim
. Cum enim more heretico dulcedo eloquentie non ad sufficientiam solummodo verum ad superfluitatem resonat et ob id falsitas quia aperte proferri cernitur veritas a stultis estimatur.
labia meretricis
marg.|
L
abia meretricis
. Patet de meretrice, quia et sermonis suavitatem et formositatem corporis ad capiendos miseros querit.
{Erfurt, t. 3, f. 4vb ; facsim., t. 2, p. 660b} et nitidius oleo guttur eius.
marg.|
O
leo guttur
. Oleo Spiritus sancti fides catholica consecratur quo nitidius suum {Erfurt, t. 3, f. 4vb ; facsim., t. 2, p. 660b} guttur ostentat qui sua censa patrum fidei anteponit.
Numérotation du verset
Prv. 5,4
Novissima
interl.|
modo favus
autem illius amara
interl.|
intus
quasi absinthium et acuta5
5 et Cor1 Cor2
Rusch Weber
]
om.
ΩJ² | acuta Cor1 Cor2
Rusch Weber
] lingua eius
praem.
ΩD* (rubr. cancel. al. m.) ΩS ΩJ*
Ed1455
, add. Cava Θ
interl.|
foris
quasi gladius biceps.
marg.|
Novissima
etc. Potio absinthii intus amarescit in visceribus, gladio foris membra feriuntur. Ut igitur ostendat iniquos in novissima ultione et interius amaritudine impleri et extra circumdari penis perennibus et amaritudine illos absinthii torquendos et gladio asseverat illos esse truncandos. Quare autem idem gladius biceps sit dictus aperit Dominus cum ait a : «Sed eum timete qui potest animam et corpus perdere in gehennam».
a Mt. 10, 28.
Numérotation du verset
Prv. 5,5
Pedes eius
interl.|
voluntates
descendunt in mortem et ad inferos gressus
interl.|
opera
illius penetrant.
interl.|
ergo
Numérotation du verset
Prv. 5,6
Per semitam vite non ambulant6, vagi sunt gressus eius
6 ambulant
plerique codd.
Ω ΩP ΩL ΩR
Rusch
] ambulat Σ
Cava
Θ...
Ed1530 Weber
interl.|
per diversas hereses
et investigabiles.
interl.|
vitii dedecus infinitum est
marg.|
Vagi
etc. Vagi sunt gressus hereticorum quia alii Christum Deum alii hominem negant et huiusmodi et in tam innumera hec pestis se fundit itinera, ut penitus que sint investigari nequeant. At catholica veritas vaga et investigabilis non est, quia una eademque cunctis est agnita per totum orbem fidelibus.
Numérotation du verset
Prv. 5,7
Nunc ergo, fili7, audi me
7 fili Ω
M ΩP ΩL ΩR
Rusch
] + mi
Σ T
ΩD ΩS ΩJ
Ed1455
Ed1530 Clementina
interl.|
ne ambules cum eis
et ne recedas a verbis oris mei.
Numérotation du verset
Prv. 5,8
Longe fac ab ea viam tuam et ne appropinques foribus domus eius,
marg.|
L
onge fac
. Apostolus aitb : «Fugite fornicationem», quia nimirum huius vitii primum est remedium longe fieri ab eis quorum presentia vel illicit vel cooperatur ad vitium. Sed et ab hereticorum auditu prorsus segregari infirmis auditoribus prodest.
b 1Cor. 6, 18.
Numérotation du verset
Prv. 5,9
ne des alienis
interl.|
diabolo
honorem tuum
interl.|
quo etiam imago Dei es
et annos tuos
interl.|
spacium vite
crudeli,
interl.|
diabolo
marg.|
N
e des alienis
etc. Ne honorem quo ad imaginem Dei creatus es immundorum spirituum voluntatibus subdas, neque accepta vivendi spatia ad libitum adversarii crudelis expendas.
Numérotation du verset
Prv. 5,10
ne forte impleantur extranei
interl.|
demones
viribus tuis
interl.|
anime vel corporis
et labores tui
interl.|
quia qui inique agunt laborant
sint in domo aliena
interl.|
conventiculo hereticorum
marg.|
N
e forte
etc. Ne demoniorum facta adiuves ut vel ingenium anime vel corporis tui vires ad patranda facinora tradas domumque alienam, id est numerum perditorum te adiecto multiplices. Et pulcre dixit : L
abores tui in domo sint aliena
quia sunt qui iuxta prophetamc ut etiam inique agant laborant et heretici quantum laborem subierint contra Ecclesiam utinam lateret.
c Ier. 9, 5.
Numérotation du verset
Prv. 5,11
et gemas in novissimis
interl.|
in morte vel iudicio
quando consumpseris carnes tuas8
8 tuas
Cor1
ΩD ΩS ΩJ*
Ed1455
Rusch Clementina
]
om. Cor2
ΩJ² (sublin.) ΩP ΩL ΩR
Weber
interl.|
lasciviendo
et corpus tuum et dicas :
marg.|
E
t gemas
etc., id est ideo te castum custodi ne forte in penis gemere cogaris quando non solum carnales illecebre transeunt sed et ipso corpore derelicto anima que per corpus gessit cuncta reddere compellitur. Et in hac vita sepe contingit ut qui in adolescentia luxuriose vivendo sua disperserant tempore senectutis inopia deficiant et refrigescente calore carnis ac flore inventutis marcescente rebus suis quas lascive vendiderant alios uti conspiciant gementesque sera penitentia dicant que sequuntur :
Cur detestatus sum
.
Numérotation du verset
Prv. 5,12
Cur detestatus sum
interl.|
de fornicariis patet
marg.|
C
ur detestatus
. De hereticis specialiter patet, quia nec veterum patrum nec novorum dictis et exemplis potuerunt ab errore revocari.
disciplinam
interl.|
Ecclesiastice fidei
et increpationibus
interl.|
quibus redarguuntur heretici
non acquievit cor meum ?
Numérotation du verset
Prv. 5,13
Nec audivi vocem docentium9* me et magistris non inclinavi aurem meam ?
9 docentium Ω ΩD
Weber
] docentem
Rusch (hapax)
Numérotation du verset
Prv. 5,14
Pene fui in omni malo in medio ecclesie {Erfurt, t. 3, f. 5ra ; facsim., t. 2, p. 661a} et synagoge.
marg.|
I
n medio ecclesie
10. Idem est grece11 quod12 conventus populorum. Subtilius tamen Ecclesia ‘convocatio’, synagoga ‘congregatio’. Et vetus quidem populus Dei utroque nomine vocabatur. Nunc autem pro differentia ille synagoga nostra13 Ecclesia dicitur merito scilicet fidei et scientie maioris quia14 irrationabilia possunt congregari sola rationabilia convocari. Verum15 aliquando in malis accipiuntur ut : «Exarsit ignis in synagoga {Erfurt, t. 3, f. 5ra ; facsim., t. 2, p. 661a} eorum»d et ira16 et : «Odivi Ecclesiam malignantium»e. Contemptor ergo sapientie dum mala sua considerat videtur sibi omni malo pene irretitus et hoc ad cumulum mali accedit quod non extremus sed in medio in exemplum aliis etiam quasi auctor17 vel certe in medio sanctorum corpore positus alienam ab eis vitam ducere non timuit.A
d Ps. 105, 18.
e Ps. 25, 5.
10 Ecclesie] + etc. K6, Md218, Ox118.
11 grece
Ox118 Rusch
] grecum Md218
12 quod] scilicet
K6 Md218 Ox118
13 nostra K6 Md218 Ox118] noster
Rusch
14 quia] + et K6 Md218 Ox118
15 Verum K6 Md218
Rusch
] Unde Ox118
16 et ira
Rusch
] et cor etc. Md218, etc. K6 Ox118
17 auctor K6 Md218 Ox118] autor
Rusch
Numérotation du verset
Prv. 5,15
Bibe
interl.|
longe fac ab ea viam tuam sed
bibe aquam
aquam de cisterna tua
interl.|
desiderio proprie utere mulieris et ministeriis eius
marg.|
B
ibe aquam
. Docet ab hereticis cavendum et custodie Scripturarum ac lectioni attendendum, scientiam inquit quam aliis predicas ipse serva et tui rigatione sermonis infundere.
et fluenta putei tui.
interl.|
serva quod predicas
Numérotation du verset
Prv. 5,16
Deriventur fontes tui foras
interl.|
filium tuum ac filias aliis nuptum tradas et hoc manifeste cum pluribus consciis
et in plateis aquas tuas
interl.|
predicatores
divide.
marg.|
Deriventur
etc. Cum ipse servaveris tunc et aliis predica et in magna auditorum amplitudine divina eloquia iuxta uniuscuiusque qualitatem dispensa.
Numérotation du verset
Prv. 5,17
Habeto eas solus
interl.|
in potestate retine qualibus matrimoniis liberos tuos socies
marg.|
H
abito eas
etc. Aquas in plateis dividimus et tamen soli habemus quando est exterius late predicationes fundimus et tamen per eas laudes humanas non ambimus.
nec sint alieni
interl.|
fornicarii vel meretrices
participes tui.
interl.|
tue sobolis
marg.|
N
ec sint alieni
. Immundi spiritus participes fiunt doctoris si eius mentem vel elatione dum predicat vel heresi vel quolibet vitio corrumpunt. Solus autem aquas possidet cum membris Ecclesie fideliter connexus ab extraneis se conservat.
Numérotation du verset
Prv. 5,18
Sit vena tua
interl.|
proles
benedicta et letare cum muliere adolescentie tue.
interl.|
tantam temperantiam cum muliere quam adolescens accepisti, etiam cum senuerit, serva ut merito fidelis castimonie benedictionem consequaris in prole
marg.|
S
it vena tua benedicta
. Sit doctrina tua et quecumque nascuntur ex ea in benedictione Ecclesie et letare cum ea cui ab adolescentia, id est ex quo credidisti coniunctus es.
Numérotation du verset
Prv. 5,19
Cerva carissima
interl.|
illa sit tibi coniunx carissima que sicut cerva serpentes persequatur scorta et suis fuget ab edibus, sit natus ex ea filius et ipse castitatis amator gratissimus
marg.|
C
erva carissima
. Vel gratissima ut quidam codices habent sancta est Ecclesia que serpentinam conterit doctrinam.
Gratissimus hinnulus
populus eius virtutum varietate delectabilis cuius uberibus inebriamur dum virtusque Testamenti paginis contra hereticorum fraudes instruimur.
et gratissimus hinnulus, ubera eius inebrient te omni tempore et18 in amore eius19 delectare iugiter.
18 omni] in
praem. Z* Clementina LXX
| et
Cava
Φ
Z Γ
A ΨD
Ω ΩD ΩP ΩR
Ed1455
Rusch
]
om. G Amiatinus
ΩL
Weber
19 eius Θ ΩD ΩS ΩJ ΩP ΩR
edd. Rusch
] illius ΩL
Weber
interl.|
illius non alterius
quare
enim
seduceris
marg.|
A
more eius delectare iugiter
. Non uxorino amori insistere docet sed ne prima vivente aliam ducas vel meretrici umquam socieris.
Numérotation du verset
Prv. 5,20
Quare seduceris fili mi ab aliena
interl.|
muliere vel heretico
et foveris in20 sinu alterius.
20 in Φ Θ ΨD
Ω ΩD ΩP ΩL ΩR
Ed1455
Rusch Clementina
]
om. Weber
interl.|
ne fovearis in sinu alterius quia
respicit Dominus
Numérotation du verset
Prv. 5,21
Respicit Dominus viam21 hominis
21 viam ΩD ΩS] vias
Cor1 Cor2
Ω
M ΩJ
Rusch Weber
marg.|
Respicit Dominus
.Non se putent adulteri noctis tenebris vel parietum obtegi, non heritici sua molimina posse celari, «quia tenebre non obscurabuntur a Domino et nox sicut dies illuminat»f.
f Ps. 28, 12.
et omnes gressus illius22 considerat.
22 illius
Rusch Weber
etc.] eius X edd.
interl.|
gressus illius cum quibus capitur quia
iniquitates
Numérotation du verset
Prv. 5,22
Iniquitates sue capiunt impium et funibus peccatorum suorum constringitur.
marg.|
Iniquitates
etc. Peccator qui vel in magnis decidit sceleribus vel in parvis impius vel infidelis, post acceptam fidem anathema factus ut heretici vel catholici nimiis flagitiis involuti qui vitiis vel funibus peccatorum constringuntur cum incessabili augmento sue pravitatis intereunt. Qui enim funem facit torquendo semper et involuendo fidem fidibus auget, talis est tortitudo operum malorum, tales libri hereticorum in quibus pravis prava nectentes non aliud scribendo quam quo se artius obligent agunt.
Numérotation du verset
Prv. 5,23
Ipse morietur
interl.|
funibus ligatus
marg.|
I
pse morietur
. Quia de adulteris multa disputaverat more suo in clausula narrandi qualis sit finis talium ostendit, id est quia ad mortem tendunt eternam qui
disciplinam
vite detestati sunt.
quia non habuit disciplinam et in23 multitudine stultitie sue decipietur.
23 in
Cava L M Y² Θ
ΩD ΩS ΩJ ΩL ΩP ΩR
Ed1455
Rusch Ed1530 Clementina
]
om. Weber
interl.|
qua heretici sanctis patribus sapientiores se autumant, vel cum opera tenebrarum facientes iniqui, a Domino non videri ac se facile eius iram putant posse tolerare.
Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_5)
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Prv. Capitulum 5), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=28&chapitre=28_5)
Notes :