Hugo de Sancto Caro

Capitulum 9

Numérotation du verset 1Rg. 9,1 

Et erat vir de Beniamin nomine
Cis filius
Abiel,
filii Seor,
filii Bechor,
filii Sared1,
1 filii Sared] om. Weber
filii Aphia,
filii viri Gemini2,
2 Gemini] scrips. hic et ubique, Iemini Weber
fortis robore.
Numérotation du verset 1Rg. 9,2 

Erat3 ei filius vocabulo Saul,
3 erat] et praem. Weber
electus et bonus, et non erat vir de filiis Israel melior illo,
ab humero et sursum eminebat super omnem populum.
Numérotation du verset 1Rg. 9,3 

Perierunt4 autem asine Cis patris Saul, et dixit Cis ad Saul filium suum : Tolle tecum unum de pueris et consurgens vade et quere asinas. Qui cum transissent per montem Ephraim,
4 perierunt C Rusch ] perierant Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,4 

et per terram Salisa et non invenissent, transierunt etiam per terram Salim,
et non erant sed et per terram Gemini,
et minime repererunt.
Numérotation du verset 1Rg. 9,5 

Cum autem venissent in terram Suph
et non invenissent5 dixit Saul ad puerum suum qui erat cum eo : Veni et revertamur ne forte dimiserit
5 et non invenissent] om. Weber
pater meus asinas et sollicitus sit pro nobis.
Numérotation du verset 1Rg. 9,6 

Qui ait ei : Ecce est vir Dei in civitate hac, vir nobilis, omne quod loquitur absque ambiguitate venit. Nunc ergo eamus illuc, si forte indicet nobis de via nostra, propter quam venimus.
Numérotation du verset 1Rg. 9,7 

dixitque Saul ad puerum suum : Ecce ibimus quid
feremus ad virum Dei6 ? Panis defecit in sistarciis nostris,
6 Dei Σ Λ Rusch Clementina ] om. Weber
et sportulam non habemus ut demus homini Dei nec quicquam aliud.
Numérotation du verset 1Rg. 9,8 

Rursum puer respondit Sauli et ait : Ecce inventa est in manu mea quarta pars stateris argenti,
demus homini Dei ut indicet nobis viam nostram.
Numérotation du verset 1Rg. 9,9 

Olim in Israel sic loquebatur
unusquisque vadens consulere Deum : Venite7 eamus ad videntem. Qui enim propheta dicitur hodie vocabatur olim videns.
7 venite] + et Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,10 

Et dixit Saul ad puerum suum : Optimus sermo tuus veni eamus et ierunt in civitatem in qua erat vir Dei.
Numérotation du verset 1Rg. 9,11 

Cumque ascenderent clivum civitatis,
invenerunt puellas civitatis8 egredientes ad hauriendam aquam, et dixerunt eis : Num hic est videns ?
8 civitatis] om. Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,12 

Que respondentes dixerunt illis : Hic est ecce ante te, festina nunc, hodie enim venit in civitatem9, quia sacrificium est hodie populi10 in excelso.
9 in civitatem Rusch ] in civitate R A C Weber |
10 populi] populo R D Weber |
Numérotation du verset 1Rg. 9,13 

Ingredientes urbem, statim invenietis eum antequam ascendat excelsum ad vescendum, neque enim comesurus est populus donec ille veniat, quia ipse benedicit hostie, et deinceps comedet11 qui vocati sunt. Nunc ergo conscendite quia hodie reperietis eum.
11 comedet] comedunt Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,14 

Et ascenderunt in civitatem. Cumque illi ambularent in medio urbis, apparuit Samuel egrediens obviam eis, ut ascenderet in excelsum.
Numérotation du verset 1Rg. 9,15 

Dominus autem revelaverat auriculam Samuelis12 ante unam diem quam veniret Saul dicens :
12 Samuelis Rusch Clementina ] Samuhel Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,16 

Hac ipsa hora que nunc est13, cras mittam ad te virum de terra Beniamin, et ungues eum ducem
13 hora…est Rusch Clementina ] que nunc est hora Weber
super populum meum Israel et salvabit populum meum Israel
de manu Philistinorum quia respexi populum meum,
venit enim clamor eorum ad me.
Numérotation du verset 1Rg. 9,17 

Cumque aspexisset Samuel Saulem, Dominus ait ei : Ecce vir quem dixeram tibi, iste dominabitur populo meo.
Numérotation du verset 1Rg. 9,18 

Accessit autem Saul ad Samuelem in medio porte, et ait : Indica oro mihi ubi est domus videntis.
Numérotation du verset 1Rg. 9,19 

Et respondit Samuel Sauli dicens : Ego sum videns : ascende ante me in excelsum, ut comedes14 mecum hodie, et dimittam te mane, et omnia que sunt in corde tuo indicabo tibi.
14 comedes] comedatis Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,20 

Et de asinis quas perdidisti nudius tertius, ne sollicitus sis quia invente sunt. Et cuius erunt optima queque Israel ? Nonne tibi et omni domui patris tui ?
Numérotation du verset 1Rg. 9,21 

Respondens autem Saul ait : Numquid non filius Gemini ego sum de minima tribu Israel, et cognatio mea novissima inter omnes familias de tribu Beniamin ? Quare ergo locutus es mihi sermonem istum ?
Numérotation du verset 1Rg. 9,22 

Assumens itaque Samuel Saulem et puerum eius,
introduxit eos in triclinium
et dedit eis locum in capite eorum qui fuerant invitati, erant enim quasi triginta viri.
Numérotation du verset 1Rg. 9,23 

Dixitque Samuel coco : Da partem quam dedi tibi, et precepi ut reponeres seorsum apud te.
Numérotation du verset 1Rg. 9,24 

Levavit autem cocus armum, et posuit ante Saul. Dixitque Samuel : Ecce quod remansit, pone ante te, et comede, quia de industria
servatum est tibi quando populum vocavi. Et comedit Saul cum Samuele in die illa.
Numérotation du verset 1Rg. 9,25 

Et descenderunt de excelso in oppidum, et locutus est cum Saul in solario, stravitque Saul et dormivit in solario15.
15 Stravitque…solario] om. Weber
Numérotation du verset 1Rg. 9,26 

Cumque mane surrexissent, et iam lucesceret16, vocavit Samuel Saul in solarium dicens : Surge, ut dimittam te. Et surrexit Saul egressique sunt ambo ipse videlicet et Samuel.
16 lucesceret Rusch ] dilucesceret Weber , delucesceret R C D, elucesceret Clementina
Numérotation du verset 1Rg. 9,27 

Cumque descenderent
in extrema parte civitatis, Samuel dixit ad Saul : Dic puero ut antecedat nos et transeat, tu autem subsiste paulisper, ut indicem tibi verbum Domini.

Capitulum 9

Numérotation du verset 1Rg. 9,1 
marg.| {n} Erat vir] etc. In hoc caput agitur de electione, et unctione Saulis. Et primo ostenditur eius generatio. Secundo qualiter electus, et ubi inunctus.
marg.| {o} Et hi filii Aphia] Correctiores libri non habent. Et hi, Sed sic. Filii Bechor, filii Sareth, filii Aphia, viri Iemini. Ita dicit ANDREAS, qui exponit Bibliam ad litteram Aphia. GLOSSA Binomius fuit. Erat autem familia pertinens ad Tribum Beniamin.
marg.| {q} Melior illo] ad officium regis, quia fortis, et magnus, et pulcher fuit.
marg.| {r} Ab humero, et sursum] etc. scilicet Saul. Nota.
Numérotation du verset 1Rg. 9,mystice 
marg.| Mystice. Saul in quibusdam significat Christum, in quibusdam significat Iudaicum populum. Saul enim primo humilis fuit, et bonus, et postea superbus, et malus effectus est. Sic populus Iudaicus primo bonus, et humilis fuit, sed postea superbus, et malus factus est. Item Saul interpretatur petitio. Et Iudei reiecto Christo, Barrabam petierunt. Item Saul in quantum bonus, et electus, Christum significat. De quo dicitur Is. 44.a. Ecce puer meus, quem elegi. Item Christus, et gratia, et operibus, que per humerum designantur, super omnes fuit. Ct. 2.a. Sicut malus inter ligna silvarum, sic dilectus meus inter filios. Saul missus est a patre ad querendum asinas. Et Christus missus est a patre ad querendum, et salvandum animas. Saul secum duxit puerum. Et Christus secum chorum Apostolicum. Idem Tob. 5. Per Tobiam, qui ivit ad querendum pecuniam, Christus significatur, qui venit in mundum ad querendum Ecclesiam. Per canem, qui secutus est Tobiam, significantur Apostoli, qui secuti sunt Christum. Saul dum quereret asinas patris, in regem inungitur. Et Christus, dum quereret oves patris, que perierant, super cunctum populum in regem constituitur. Unde Ps. 2. Ego autem constitutus sum rex ab eo, super Sion montem sanctum eius, predicans preceptum eius.
marg.| Hic nota quatuor. Per hoc quod dicit : Super Sion, notatur, quod Prelatus constituitur in Ecclesia, ut speculator, et custos. Is. 21.b. Vade, et pone speculatorem, et quodcumque viderit, annunciet. Ita dixit Dominus ad {1. 225rb} Isaie id est pater ad filium. Unde Ez. 3.d. Fili hominis, speculatorem dedi te domui Israel, et audies de ore meo verbum, et annunciabis eis ex me. Per hoc vero, quod dicit : Montem, ostenditur quod sicut Christus, ita Prelatus debet eminere vita, et scientia, et patientia, et pietate. Is. 40. Super montem excelsum ascende tu, qui evangelizas Sion. Per hoc, quod dicit, Sanctum innuitur, quod Prelatus debet esse mundus in conscientia. Is. 1.e. Lavamini, mundi estote, auferte malum cogitationum vestrarum. Et alibi : Mundamini, qui fertis vasa Domini. Per hoc vero quod dicit : predicans preceptum eius : notatur officium Prelati : Non enim ad comedendum, vel dominandum, vel equitandum constituitur Prelatus, sed ad predicandum verbum Dei, Is. 41.a. Spiritus Domini super me, eo quod unxerit me, ad annunciandum mansuetis misit me. Immo quando Prelatus eligitur, debet scire, quod mittitur tamquam Doctor ad docendum discipulos, tamquam pater ad corrigendum filios, tamquam pastor ad greges pascendos, tamquam Medicus ad curandum egros, tamquam nutrix ad fovendum pueros, tamquam iudex ad puniendum reos, et liberandum innoxios, tamquam ductor ad conducendum peregrinos, tamquam mimus ad consolandum mestos, tamquam pugil ad demones expugnandos, tamquam venator ad capiendum apros, tamquam mercator ad emendum pannos ad vestem Domini faciendam, et multa alia. Et quis idoneus, aut sufficiens ad hec omnia Ex. 3.c. dixit Moyses : Domine, quis ego sum, ut vadam, etc. Ieremias quoque inf. b. clamavit : A, a, a, Domine Deus, etc. Et Christus Io. 6.b. fugit ne fieret Rex. Et Marcus pollicem sibi abscidit ne fieret Episcopus. Et nos tota die currimus Romam et alibi, et petimus ut Prelati fiamus.
Numérotation du verset 1Rg. 9,moraliter 
marg.| Moraliter. Per Saul, qui iussu patris querens asinas perditas, pervenit ad regnum, significantur Prelati, qui iussu Dei patris querere debent animas perditas. Et per custodiam animarum acquirere sibi regnum, non terrenum, sed eternum. De quo Mt. 6.b. dicitur : Adveniat regnum tuum. Secundum hoc sic prosequere litteram.
marg.| {p} Erat Saul electus] etc. Et talis debet esse, qui eligitur ad custodiam animarum. Bonus in se, electus ex aliis. Ct. 5.c. Dilectus meus candidus, et rubicundus, electus
marg.| {e} millibus. Et hoc est, quod sequitur hic.
marg.| {q} Et non erat vir de filiis] etc. Origenes dicit : Ille eligendus est in Prelatum, de quo constat, quod inter alios optimus est. Saul interpretatur petitio. Sic Prelatus peti debet, et non se ingerere. Hbr. 5.a. Nec quisquam sibi sumit honorem, sed qui vocatur a Deo tamquam Aaron, id est montanus.
marg.| {r} Ab humero] etc. Per humerum intelligitur patientia. Per sursum intelligitur caritas, que omni virtute excellentior est, ut dicitur 1Cor. 13.d. Manent tria hec, fides, spes, caritas, maior autem horum est caritas. In his duobus debet Prelatus super alios preeminere, scilicet in patientia, et caritate. In patientia, ut mala aliorum equanimiter portet. In caritate, ut bona sua aliis libenter communicet.
marg.| {s} Perierant autem] scilicet perdite erant. Simile de filio prodigo Lc. 15.f. Perierat, et inventus est.
marg.| {t} Salim] Civitas Melchisedech. De qua Io. 3.c. dicitur. Erat autem Ioannes baptizans in Ennon iuxta Salim, quia aque multe erant illic, et veniebant, etc.
marg.| {x} Et per terram] etc. GLOSSA id est Beniamin.
marg.| {x} In terram Suph] qui fuit proavus Samuelis.
marg.| {y} Ne forte dimiserit] etc. a curis suis, propter maiorem solicitudinem de absentia nostri.
marg.| {1. 225va} a Vir nobilis] nobilitate animi.
marg.| {b} De via nostra] id est de causa vie, propter quam venimus, id est de asinabus.
marg.| {c} Quid feremus] etc. HIERONYMUS Putavit Saul, quod asinas non indicaret nisi pretio.
marg.| {d} In sistarciis] GLOSSA sacculis, vel peris.
marg.| {e} Et sportulam] Metonymia est, id est argentum in sportula. Est autem sportula, parva pera, in qua portatur expensa.
marg.| {f} Ut demus homini Dei] GLOSSA Quamvis se dare decreverit, non legimus, quod Samuel acceperit : Si tamen accepisset, non reputaretur in divinationis pretium, sed in prophetie stipendium. Bene dicit GLOSSA quia auditores verbi Dei, Predicatoribus necessaria vite debent providere. Unde Gal. 6.b. Communicet autem is, qui catechizat in omnibus bonis. Ioseph. dicit quod Saul errabat, putans Prophetam accepturum munera.
marg.| {g} Stateris] HIERONYMUS dicit super Ez. quod stater idem est, quod siclus. Siclus autem viginti obolos habet, ut dicitur Ex. 30.b. Lv. 27.c. Nm. 3.g. Et Ez. 45.d. Quarta pars igitur stateris sunt quinque oboli.
marg.| {h} Olim in Israel sic loquebatur] Ut ait Beda, non historiographi : sed Esdre verba sunt usque ibi : Et dixit Saul, etc.
marg.| {i} Ad videntem] GLOSSA Videns dicitur Propheta : quia per spiritum prenoscit futura.
marg.| {k} In civitatem] Ramatha scilicet.
marg.| {l} Clivum civitatis] GLOSSA Clivus ascensus montis flexuosus.
marg.| {m} Videns] id est Propheta.
marg.| {n} Quia sacrificium est] etc. HIERONYMUS dicit in libro de Hebraicis questionibus sacrificium in hoc loco prandium intelligitur, quod Samuel paraverat populo in calendis.
marg.| {o} Donec ille] scilicet Samuel.
marg.| {p} Revelaverat] etc. id est notificaverat. Et est dictum metaphorice, per similitudinem illius, qui discooperit aurem suam, ut melius audiat. Simile infr. 20.c. dixit Ionathas ad David : Si perseveraverit malitia patris mei, revelabo aurem tuam, id est indicabo tibi.
marg.| {q} Ante unam diem] id est una die antequam veniret Saul, id est pridie ei dixerat. Simile Io. 12.a. Ante dies pasche venit Iesus Bethaniam, id est sexta die ante Pascha.
marg.| {r} Et unges eum] GLOSSA Saul unctus, Christum significat, quia et ipse Christus appellatus est. Unde. Quare non timuisti mittere manum in Christum Domini infr. 2Rg. 1.c.
marg.| {s} Ait illi] id est Samueli.
marg.| {t} In excelsum] Quia ibi fiebat prandium, sive immolatio. Ante enim edificationem templi, immolabant filii Israel in excelsis. Nec displicebat Domino. Unde 3Rg. 3.a. dicitur : Attamen populus immolabat in excelsis. Nondum {1. 225vb} enim edificatum fuit templum nomini Domini usque in diem illum. Postquam autem templum fuit edificatum, displicuit Domino. Unde ibidem dicitur : Dilexit Salomon Dominum ambulans in preceptis David patris sui, excepto quod in excelsis immolabat.
marg.| {u} In corde tuo] GLOSSA Tradunt Hebrei fuisse in corde Saulis, quod Rex esset futurus, cum vidisset per visum se in verticem arboris palme collocari, quod est signum regnaturi.
marg.| {x} De asinis] Vel asinabus.
marg.| {a} Et domui] etc. Hoc ideo dicit, quia cum unus de familia sublimatur, melius est omnibus, qui sunt de illa familia. Et nota quod cum quesivisset per genitivum :
marg.| {y} Cuius erunt] etc. dedit responsionem per dativum dicens.
marg.| {z} Nonne tibi] etc. Simile in Cantico B. Virginis : Sicut locutus est ad patres nostros Abraham, et semini eius.
marg.| {b} Numquid non filius] etc. Similiter respondit Gedeon. Idc. 6.c. cum Angelus dixisset ei : Vade in hac fortitudine tua, et liberabis Israel de manu Madian. Dixit : Ecce familia mea infima est in Manasse, et ego minimus in domo patris mei. Et nota hic duplicem opinionem : Quidam dicunt, quod fuit Ieminus, quidam vilissimus in Tribu Beniamin, qui sepe legitur, improperatus fuisse posteris suis : Et de illo fuit Saul, ut dicunt. IOSEPHUS dicit contrarium. Dicit enim, quod Cis nobilis fuit, et potens, et Saul strenuus. Et hoc magis credimus. Unde dicimus, sicut Hebrei dicunt, scilicet quod Beniamin in Hebreo idem est, quod filius Iamin. Iamin idem est, quod Iemini, et interpretatur dextera. Idem est ergo Beniamin, quod filius Iemini, et
marg.| {e} converso. Est ergo sensus huius quod hic dicitur : numquid non filius Iemini ego sum, id est de Tribu Beniamin, que minima erat, quia fere destructa fuit propter uxorem Levite, ut legitur Iud. 20.d. Unde subiungit.
marg.| {c} De minima Tribu Israel] vel forte hoc dixit ex humilitate, ut Paulus 1Cor. 15.b. Ego sum minimus Apostolorum, qui non sum dignus vocari Apostolus.
marg.| {d} In triclinium] GLOSSA Triclinium cenaculum a tribus discumbentium ordinum sessionibus.
marg.| {e} Levavit] de loco, ubi eum posuerat.
marg.| {f} De industria] GLOSSA id est de providentia. Hic datur intelligi, quod iam comederit, licet non plene : quia revelante Domino, quod veniret Saul, convivium dilatum est. Sed Supra eod. videtur contrarium, ubi dicitur : Neque enim comesturus est populus, donec ille veniat. Ad hoc potest dici, quod iam transierat hora prandii, et sedebant ad {1. 226ra} mensas, et Samuel previdens in spiritu, quod Saul venturus erat, reservaverat ei locum in capite mense, et partem hostie, scilicet dextrum armum, quasi partem regalem. Et quando audivit, quod Saul venisset, occurrit ei in civitate, et adduxit eum secum in excelsum ad prandium.
marg.| {a} Et descenderunt] etc. Hic dicit GLOSSA Descenderunt de excelso, ut in aliquo secretiori loco loqueretur de regno, et ungeret eum. Sed constat, quod ipse non fuit ibi unctus, ergo falsum dicit GLOSSA. Solutio. Primo descendit, ut secretius loqueretur de regno, et postea unxit, etsi non ibi :
marg.| {b} Stravitque] id est
marg.| {c} Saul] dativi casus. stratum fecit fieri.
marg.| {d} Dormivit] Saul, scilicet.
marg.| {e} In solarium] id est vocavit Saulem, qui dormivit in solario. Sed quia dicitur : In solarium, non in solarium, non in solario, aliter exponitur, et melius. Vocavit Saul in solarium, id est in quandam partem solarii, id est in superiorem partem domus, ut ibi secretius loqueretur.
marg.| {f} Dic puero] id est socio Saulis. Hoc dixit, dum adhuc essent in civitate.
marg.| {g} Tu autem subsiste] Hoc dixit ei extra civitatem.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (1Rg. Capitulum 9), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 06/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=12&chapitre=12_9)
Signaler un complément d'information

Notes :