Hugo de Sancto Caro

Capitulum 15

Numérotation du verset Dt. 15,1 

Septimo anno facies remissionem
Numérotation du verset Dt. 15,2 

que hoc ordine celebrabitur
cui debetur aliquid
ab amico vel proximo
ac fratre suo repetere non poterit quia annus remissionis est Domini
Numérotation du verset Dt. 15,3 

a peregrino et advena
exiges civem et propinquum repetendi non habes potestatem
Numérotation du verset Dt. 15,4 

et omnino indigens et mendicus
non erit inter vos ut benedicat tibi Dominus deus tuus1 in terra quam traditurus est tibi in possessionem
1 deus tuus] om. Weber
Numérotation du verset Dt. 15,5 

si tamen audieris vocem Domini Dei tui et custodieris universa que iussit et que ego hodie precipio tibi benedicet tibi ut pollicitus est.
Numérotation du verset Dt. 15,6 

Fenerabis2
2 fenerabis Weber ] fenorabis cacogr. Rusch
gentibus multis et ipse a nullo accipies mutuum dominaberis nationibus plurimis et tui nemo dominabitur
Numérotation du verset Dt. 15,7 

si unus de fratribus tuis qui morantur intra portas civitatis tue in terra quam Dominus Deus tuus daturus est tibi ad paupertatem venerit non obdurabis cor tuum
nec contrahes manum
Numérotation du verset Dt. 15,8 

sed aperies eam pauperi et dabis mutuum quo3 eum indigere perspexeris
3 quo] quod Weber
Numérotation du verset Dt. 15,9 

cave ne forte surrepat4 tibi impia cogitatio et dicas in corde tuo appropinquat septimus annus remissionis et avertas oculos tuos5 a paupere fratre tuo nolens ei quod postulat mutuum commodare ne clamet contra te ad Dominum et fiat tibi in peccatum
4 surrepat Cor2 (alii) ΩS Ω M] subripiat Cor2 (anti.) Cor3 (vel) Weber , subrepat ΩJ Rusch Ed1530 Clementina |
5 tuos] om. Weber |
Numérotation du verset Dt. 15,10 

sed dabis ei nec ages quippiam callide in eius necessitatibus sublevandis ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in omni tempore et in cunctis ad que manum miseris
Numérotation du verset Dt. 15,11 

non deerunt pauperes in terra habitationis tue idcirco ego precipio tibi ut aperias manum fratri tuo egeno et pauperi qui tecum versantur6 in terra
6 versantur] versatur Weber
Numérotation du verset Dt. 15,12 

cum tibi venditus fuerit frater tuus Hebreus aut Hebrea
et sex annis servierit
tibi in septimo anno
dimittes eum liberum
Numérotation du verset Dt. 15,13 

et quem libertate donaveris nequaquam vacuum abire patieris
Numérotation du verset Dt. 15,14 

sed dabis viaticum de gregibus et de area et torculari tuo quibus Dominus Deus tuus benedixerit tibi
Numérotation du verset Dt. 15,15 

memento quod et ipse servieris in terra Egypti et liberaverit te Dominus Deus tuus et idcirco ego nunc precipio7 tibi
7 precipio] precipiam Weber
Numérotation du verset Dt. 15,16 

si8 autem dixerit nolo egredi
8 sin] si Weber
ab activa vita
eo quod diligat te
et domum tuam
et bene sibi apud te esse sentiat
Numérotation du verset Dt. 15,17 

assumes subulam
et perforabis aurem eius
in ianua domus tue
et serviet tibi
usque in eternum ancille
quoque similiter facies
Numérotation du verset Dt. 15,18 

non avertes ab eis
oculos tuos quando dimiseris eos
liberos
quoniam iuxta mercedem mercennarii
per sex annos servivit tibi
ut benedicat tibi Dominus Deus tuus in cunctis operibus
que agis
Numérotation du verset Dt. 15,19 

de primogenitis tuis9
9 tuis] om. Weber
que nascuntur in armentis et ovibus tuis quicquid sexus masculini est10
10 mesculini est] inv. Weber
sanctificabis
Domino Deo tuo
non operaberis in primogenito bovis
et non tondebis primogenita ovium
Numérotation du verset Dt. 15,20 

in conspectu Domini Dei tui
comedes ea per annos singulos in loco quem elegerit Dominus tu et domus tua
Numérotation du verset Dt. 15,21 

sin autem habuerit maculam11
11 maculam] + et Weber
vel claudum
fuerit vel cecum
aut in aliqua parte deforme vel debile non immolabitur
Domino Deo tuo
Numérotation du verset Dt. 15,22 

sed intra portas urbis tue comedes illud tam mundus quam immundus similiter vescentur eis quasi caprea et cervo.
Numérotation du verset Dt. 15,23 

Hoc solum observabis ut sanguinem eorum non comedas sed effundas in terram quasi aquam.

Capitulum 15

Numérotation du verset Dt. 15,1 
marg.| {q} Septimo anno] GLOSSA quia in septiformi spiritu remissio est : Omnes pene legis solemnitates in septenario numero sunt : Sabbatum enim in die septima est, et Pentecostes finitis, septem hebdomadibus. Septimus quoque annus celebratur, et iubileus septies septem annis succedit. Notandum quod in hoc capitulo agitur de duobus. Primo de Sabbatismo, et remissione septimi anni. In septimo enim anno quiescebat terra, et quod sponte in ea nascebatur, erat pauperum. Sed dicit AUGUSTINUS aperte, quod in septimo anno seminabant terram, et non colligebant, sed pauperibus dimittebant. In hoc anno non licebat exigere debitum a debitore Hebreo, sed a peregrino licebat : et ob hoc dicebatur annus remissionis. Aliter tamen, quam iubileus : Nam in iubileo simpliciter omnia debita dimittebantur, sed in isto anno tantum differebatur repetitio debitorum. Secundo hic prohibet Moyses arari in primogenitis boum, et {1. 160vb} vellera ovium primogenitarum tonderi : In primo moraliter pietas, et dilectio commendatur, ut scilicet proximis misereamur. Nam, ut dicitur Eccl. 29.a. Qui facit misericordiam, feneratur proximo suo, id est dat ei mutuum. In secundo commendatur iustitia, ut scilicet nihil de primogenitis in usus proprios nostros convertamus, sed Levitis, quorum sunt, reddamus.
marg.| {r} Repetere non poterit] Hoc morale est, et pietate plenum. Sed ut dicit GLOSSA super Lv. 23. que pietate plena sunt, ad litteram servanda sunt : ergo hoc adhuc debet observari. Ad hoc dicunt quidam, quod bonum esset hoc fieri, sed non facimus, ne videamur Iudaizare. Sed eadem ratione non debemus dare decimas. Ideo dicimus, quod hoc mutatum est in melius : quia non solum in 7. sed in nullo anno, vel tempore debemus aliquid repetere cum scandalo fratris. Unde Mt. 5.f. Qui vult tecum contendere, et tunicam tuam tollere, da ei, et pallium. Ibi tamen dicit GLOSSA Licet infirmis sua repetere, sed non contendere, supple cum scandalo. De hoc habes Lc. 6. Et 2Cor. 6.
marg.| {f} Indigens, et mendicus] etc. Contrarium videtur Mt. 26.a. Et Io. 12.b. Pauperes semper habebitis vobiscum. Item cum hoc sit morale, quod hic dicitur : videtur, quod omnes divites huius mundi sint transgressores huius precepti. Solutio : Sic intelligitur : Omnino indigens, id est ultima necessitate arctatus. Nec prohibentur ad litteram habere pauperes secum ; sed precipitur, ut nullum patiantur secum adeo arctari, ut penuria cibi, vel vestitus, vel huiusmodi moriatur.
marg.| {t} Fenerabis] etc. secundum hoc videtur, quod fenerari non sit peccatum. Solutio : Fenerari equivocum est. Uno modo fenerari est dare ad usuram, hoc peccatum est, et prohibitum infra. Alio modo fenerari est mutuare : et hoc modo opus misericordie est, et precipitur hic. Sed numquid possumus usuram accipere a Gentibus, ut sic saltem paupertate oppressi, convertantur ad Dominum, sicut etiam accipimus res suas per bellum ? Si dicis, quod non, quia omnis usura prohibita est, eadem ratione et omnis rapina. Ex. 20.b. ibi : Non facies furtum. Solutio : Auferre possumus per iustum bellum, nec est hoc prohibitum, sed non per usuram.
marg.| {u} Et dabis] Prv. 28.d. Qui dat pauperi, non indigebit, qui despicit deprecationem, penuriam sustinebit.
marg.| {x} Surrepat] etc. Impia dicitur cogitatio avari, quia est contra pietatem, unde et avaritia idolorum servitus appellatur Eph. 5.b. ubi dicit GLOSSA Equalis avaritie idololatrie dicitur, quia idolum illum avarum significat, cui Deus nummus est. Vel ideo, quia sicut idololatra honorificentiam Dei sibi usurpat ; ita avarus res Dei, quas filiis suis indigentibus servire instituit, sibi usurpat, et abscondit. De hac cogitatione dicitur Prv. 24. Cogitatio stulti peccatum est.
marg.| {1. 161ra} a Non deerunt pauper] Non est contrarium ei, quod supra dictum est : Omnis indigens, et mendicus non erit inter vos, ut ibi expositum est.
marg.| {b} Egeno, et pauperi] non diviti. Is. 58.c. Frange esurienti panem tuum, etc.
marg.| {c} Cum tibi] etc. de hoc habes, Ex. 21.a.
marg.| {d} De primogenitis] Sicut premisit distinctionem decimarum ; ita hic ponit distinctionem primogenitorum, dicens : prima primogenita masculina offerenda sunt Deo : secunda in loco, quem Dominus elegerit comedenda : Et ne posset aliquis fraudulenter excusare se, dicens : Ego nutriam primogenitum bovis, ut pinguius offeram Deo : et interim araret in eo, ideo removens hoc subiungit, Non operaberis in primogenito bovis.
marg.| {e} Caprea, et cervo] que sunt munda ad comedendum ; sed immunda ad offerendum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Dt. Capitulum 15), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=07&chapitre=07_15)
Signaler un complément d'information

Notes :