Hugo de Sancto Caro

Capitulum 36

Numérotation du verset Ier. 36,1 

Et factum est in anno quarto Ioachim filii Iosie regis Iuda factum est verbum hoc ad Ieremiam a Domino dicens
Numérotation du verset Ier. 36,2 

tolle volumen libri et scribes in eo omnia verba que locutus sum tibi adversum Israel et Iudam et adversum omnes gentes a die qua locutus sum ad te ex diebus Iosie usque ad diem hanc
Numérotation du verset Ier. 36,3 

si forte audiente domo Iuda universa mala que ego cogito facere eis revertatur unusquisque a via sua pessima et propitius ero iniquitati et peccato eorum
Numérotation du verset Ier. 36,4 

vocavit ergo Ieremias Baruch filium Nerie et scripsit Baruch
ex ore Ieremie omnes sermones Domini quos locutus est ad eum in volumine libri
Numérotation du verset Ier. 36,5 

et precepit Ieremias Baruch dicens ego clausus sum nec valeo ingredi domum Domini
Numérotation du verset Ier. 36,6 

ingredere ergo tu et lege de volumine in quo scripsisti ex ore meo verba Domini audiente populo in domo Domini in die ieiunii
insuper et audiente universo Iuda
qui veniunt de civitatibus suis leges eis
Numérotation du verset Ier. 36,7 

si forte cadat oratio eorum in conspectu Domini et revertatur unusquisque a via sua pessima quoniam magnus furor et indignatio quam locutus est Dominus adversum populum hunc
Numérotation du verset Ier. 36,8 

et fecit Baruch filius Nerie iuxta omnia que preceperat ei Ieremias propheta legens ex volumine sermones Domini in domo Domini.
Numérotation du verset Ier. 36,9 

Factum est autem in anno quinto Ioachim filii Iosie regis Iuda in mense nono predicaverunt ieiunium in conspectu Domini omni populo in Hierusalem et universe multitudini que confluxerat de civitatibus Iuda in Hierusalem.
Numérotation du verset Ier. 36,10 

Legitque Baruch ex volumine sermones Ieremie in domo Domini in gazophylacio Gamarie filii Saphan scribe in vestibulo superiori in introitu porte nove domus Domini audiente omni populo.
Numérotation du verset Ier. 36,11 

cumque audisset Micheas filius Gamarie filii Saphan omnes sermones Domini ex libro
Numérotation du verset Ier. 36,12 

descendit in domum regis ad gazophylacium scribe et ecce ibi omnes principes sedebant Elisama scriba et Dalaias filius Semeie et Elnathan filius Achobor et Gamarias filius Saphan et Sedechias filius Ananie et universi principes.
Numérotation du verset Ier. 36,13 

et nuntiavit eis Micheas omnia verba que audivit legente Baruch ex volumine in auribus populi
Numérotation du verset Ier. 36,14 

miserunt itaque omnes principes ad Baruch Iudi filium Nathanie filii Selemie filii Chusi dicentes volumen ex quo legisti audiente populo sume in manu tua et veni tulit ergo Baruch filius Nerie volumen in manu sua et venit ad eos
Numérotation du verset Ier. 36,15 

et dixerunt ad eum sede et lege hec in auribus nostris et legit Baruch in auribus eorum
Numérotation du verset Ier. 36,16 

igitur cum audissent omnia verba obstipuerunt unusquisque ad proximum suum et dixerunt ad Baruch nuntiare debemus regi omnes sermones istos
Numérotation du verset Ier. 36,17 

et interrogaverunt eum dicentes indica nobis quomodo scripsisti omnes sermones istos ex ore eius
Numérotation du verset Ier. 36,18 

dixit autem eis Baruch ex ore suo loquebatur quasi legens ad me omnes sermones istos et ego scribebam in volumine atramento
Numérotation du verset Ier. 36,19 

et dixerunt principes ad Baruch vade et abscondere tu et Ieremias et nemo sciat ubi sitis
Numérotation du verset Ier. 36,20 

et ingressi sunt ad regem in atrium porro volumen commendaverunt in gazophylacio Elisame scribe et nuntiaverunt audiente rege omnes sermones
Numérotation du verset Ier. 36,21 

misitque rex Iudi ut sumeret volumen qui tollens illud de gazophylacio Elisame scribe legit audiente rege et universis principibus qui stabant circa regem
Numérotation du verset Ier. 36,22 

rex autem sedebat in domo hiemali in mense nono et posita erat arula coram eo plena prunis
Numérotation du verset Ier. 36,23 

cumque legisset Iudi tres pagellas vel quatuor scidit illud scalpello scribe et proiecit in igne qui erat super arulam donec consumeretur omne volumen igni qui erat in arula
Numérotation du verset Ier. 36,24 

et non timuerunt neque sciderunt vestimenta sua rex et omnes servi eius qui audierunt universos sermones istos
Numérotation du verset Ier. 36,25 

verumtamen Elnathan et Dalaias et Gamarias contradixerunt regi ne combureret librum et non audivit eos
Numérotation du verset Ier. 36,26 

Et precepit rex Ieremiel 1 filio Ammelech et Saraie filio Ezriel2 et Selemie filio Abdeel ut comprehenderent Baruch scribam et Ieremiam prophetam. Abscondit autem eos Dominus.
1 Ieremiel] Hieremiel Rusch , Ieremael Weber |
2 Ezriel] Erzihel cacogr. Rusch |
Numérotation du verset Ier. 36,27 

Et factum est verbum Domini ad Ieremiam prophetam3 postquam combusserat rex volumen et sermones quos scripserat Baruch ex ore Ieremie dicens:
3 prophetam] om. Weber
Numérotation du verset Ier. 36,28 

Rursum tolle volumen aliud et scribe in eo omnes sermones priores qui erant in volumine primo quod combussit Ioachim rex Iuda.
Numérotation du verset Ier. 36,29 

Et ad Ioachim regem Iuda dices hec dicit Dominus tu combusisti volumen illud dicens quare scripsisti in eo annuntians festinus veniet rex Babylonis et vastabit terram hanc et cessare faciet ex illa hominem et iumentum
Numérotation du verset Ier. 36,30 

propterea hec dicit Dominus contra Ioachim regem Iuda non erit ex eo qui sedeat super solium David et cadaver eius proicietur ad estum per diem et ad gelu per noctem
Numérotation du verset Ier. 36,31 

et visitabo contra eum et contra semen eius et contra servos eius iniquitates suas et adducam super eos et super habitatores Hierusalem et super viros Iuda omne malum quod locutus sum ad eos et non audierunt
Numérotation du verset Ier. 36,32 

Ieremias autem tulit volumen aliud et dedit illud Baruch filio Nerie scribe qui scripsit in eo ex ore Ieremie omnes sermones libri quem combusserat Ioachim rex Iuda igni et insuper additi sunt sermones multo plures quam ante fuerant

Capitulum 36

Numérotation du verset Ier. 36,1 
marg.| {b} Et factum est. Prius arguit Propheta Iudeos de inobedientia exemplo Rechabitarum, hic autem intendit eos deterrere et ad penitentiam provocare comminatione futurorum malorum. Hec capitulum dividitur in quatuor partes. Primo, mittit Ieremias ex precepto Domini Baruch notarium suum, qui legit in domo Domini librum comminationis, quem dictaverat Ieremias in die ieiunii, quando plures convenire solent, ut sic plures ad penitentiam provocaret. Secundo, Baruch a Principibus vocatus, coram ipsis eadem verba iteravit : que legerat eis prius, que et ipsi absentibus Ieremia et Baruch Regi renuntiarunt, ibi :   Cumque audisset. Ter tio, Ioachim sedens in domo hiemali contra ignem, volumen, in quo legerat Baruch, scidit et in ignem proiecit, quibusdam de Principibus ei faventibus et quibusdam contradicentibus, ibi :   Misitque Rex. Qua rto, ex precepto Domini scribit Ieremias in alio volumine eadem verba, que erant in priore et multo ampliora contra Ioachim et habitatores Hierusalem, ibi :   Et factum est verbum Dici t ergo.
marg.| {b} Et factum est etc.   Tolle volumen libri id est pergamenum vacuum.
marg.| {c} Et scribes etc.   Scri benda sunt verba Domini, ut in memoria sint fixa. Vel ad litteram, scribenda in libris, qui possunt legi a multis. Hab. 2.a. Scribe visum et explana super tabulas, ut percurrat, qui legerit eum. In quo reprehenduntur, qui scribere nolunt ad aliorum utilitatem, vel qui scribunt obscure, vel imperfecte, quasi sibi solis. Eccl. 24.d. Videte, quoniam non solum mihi laboravi, sed omnibus exquirentibus veritatem.
marg.| {d} Sed si forte. Si forte, non est nota dubitationis, sed libertatis arbitrii. Ione 3.d. Quis scit, si convertatur et ignoscat Deus ? Et infra. Et vidit Deus opera eorum, quia conversi sunt de via sua mala et misertus est super malitia, quam locutus fuerat, ut faceret eis et non fecit.
marg.| {e} Revertatur etc.   Mala via est peccatum cordis, peior peccatum operis, pessima peccatum consuetudinis. sup. 2.g. Quam vilis facta es nimis iterans vias tuas.
marg.| {f} Et propitius ero iniquitati maio ri.
marg.| {g} Et peccato eorum mino ri. sup. 18.b. Si egerit gens ista penitentiam a malo suo quod locutus sum adversus eam, agam et ego penitentiam super malo quod cogitavi, ut facerem ei.
marg.| {h} Vocavit ergo Ieremias Baruch nota rium suum.
marg.| {i} Et scripsit Baruch ex ore Ieremie etc. id est secundum quod dictabat Ieremias. In hoc instruimur quod diligentes debemus esse in verbo Domini audiendo et etiam in scribendo, ut paratius habeamus illud, cum fuerit necesse. Eccl. ultimo c. Composuit Salomon parabolas multas, quesivit verba utilia et conscripsit sermones rectissimos et veritate plenos. Triplici autem ratione sunt scribenda verba Domini. Primo, ut in labore honesto occupetur homo et mereatur vitam eternam et etiam maiorem sapientiam acquirat. Eccl. 38.c. Sapientiam scribe in tempore vacuitatis et qui minoratur actu sapientiam percipiet, quia sapientia replebitur. Secundo, ut fragilitas humane {4. 256rb} memorie scriptura ipsa muniatur. Apc. 1.d. Scribe, que audisti et que sunt et que oportet fieri post hec. Unde supra 32.c. Precepit Ieremias libros scriptos de emptione reservari, ne pactio a memoria laberetur. Tertio, ut divina scientia magis elucidetur et multiplicetur. Dn. 12.b. Claude sermones et signa librum usque ad tempus statutum, plurimi pertransibunt et multiplex erit scientia.
marg.| {k} Ingredere ergo tu quasi , etsi ego clausus sum, verbum tamen Domini non est alligatum 2Tim. 2.b. In quo laboro usque ad vincula quasi male operans, sed verbum Dei non est alligatum, quasi ideo debes libere predicare et si clausus sum, sed tamen verbum Domini non est clausum in me. Ideo dicit.
marg.| {l} Et lege etc.   Ez. 3.d. Et audies de ore meo verbum et annuntiabis eis ex me. Lege inquam.
marg.| {m} Audiente etc.   quan do homines sunt magis devoti et audire parati   Populo Hier osolymitano.
marg.| {n} Insuper etc.   in d ie ieiunii, vel festi ad Templum in Hierusalem.
marg.| {o} Leges eis inqu am   si forte cadat oratio eorum etc.   Dici tur cadere oratio propter humilitatem orantis. Dicitur ascendere, vel elevari propter fervorem caritatis. Is. 37.a. Leva orationem pro reliquiis, que reperte sunt. Et nota hic quatuor, in quibus instruimur. Primo, scilicet qualia docere, vel predicare debemus, scilicet verba Domini. Unde   Lege de volumine etc.   Unde Ps. 103. De medio petrarum dabunt voces. Secundo, quomodo, scilicet plane et lucide. Unde dicit   Audiente populo. Ter tio quo loco, scilicet publico, non occulto. Unde dicit :   In domo Domini. Qua rto, quo tempore, scilicet.   In die ieiunii. Ver ba ergo Domini predicanda sunt, quia spiritus et vita sunt. Io. 6.g. Ignis etiam sunt ad calefaciendum frigidos, supra 23.f. Verba mea sunt quasi ignis. Sunt etiam medicina contra omnem infirmitatem. Sap. 16.b. Neque herba, neque malagma sanavit eos Habent etiam virtutem fecundandi. Is. 55.c. Quomodo descendit imber et nix de celo et illuc ultra non revertitur, sed inebriat terram et infundit eam et germinare eam facit et dat semen serenti et panem comedenti ; sic erit verbum meum, supra 23.e. Propheta, qui habet somnium narret somnium et qui habet sermonem meum, loquatur sermonem meum vere. Item lucide et plane predicare debemus. Eccles. 34.b. Sapientia in ore fidelis complanabitur. Neemie 8.b. Legerunt Levite in libro legis Dei distincte et aperte ad intelligendum et intellexerunt, cum legeretur. Item in loco publico predicandum est et docendum, non occulte, ut heretici. Io. 18.d. Ego semper docui in Synagoga et in Templo, quo omnes Iudei conveniunt et in occulto locutus sum nihil. Act. 5.d. Et stantes loquimini in Templo plebi omnia verba vite huius. Prv. 1.c. Sapientia foris predicat, in plateis dat vocem suam. Prv. 5.c. Deriventur fontes tui foras et in plateis aquas tuas divide. Item in die ieiunii, scilicet in mane est predicandum quod est attentius, quam post prandium. Unde Spiritus functus datus est Apostolis adhuc ieiunis.
marg.| {p} Et fecit Baruch filius Nerie iuxta omnia, que preceperat. In quo notatur perfecta obedientia discipuli, Baruch dico.
marg.| {q} Leges ex volumine sermones Domini in domo etc.   Hic Glossa Si clausus in carcere per semetipsum id facere non valens, per interpretem omnia iuxta id quod iussum sibi fuerat, explere curavit. Quid ergo nos inertes in iudicio Dei ducturi sumus, qui soluti et libertate usi proximis nostris Dei verbum expendere negligimus ?
marg.| {4. 256va} {a} Predicaverunt ieiu nium, quia timuerant adventum Chaldeorum et audierunt eos iam venire. Simile. Iona 3.d. Dixit Rex Ninive. Homines et iumenta et boves et pecora non gustent quicquam, nec pascantur et aquam non bibant et operiantur saccis homines et iumenta clament ad Dominum in fortitudine.
marg.| {b} Ieiunium ut q ui per luxum peccaverunt, per abstinentiam peccata abluerent. Huiusmodi enim penitentie exteriores multum habilitant hominem ad gratiam ; et fomitem et carnalitatem debilitant, ut per que peccat quis, per hec puniatur. Sap. 11.c. Et qui illicita commiserunt, etiam a licitis abstineant.
marg.| {c} Legitque Baruch etc.   Numq uid Predicator deberet simili modo in volumine predicare, ut certius illa diceret ? Sol. Non, quia vilipenderetur predicatio et non excitaret devotionem.
marg.| {d} In vestibulo superiori id est in parte superiori vestibuli.
marg.| {e} In introitu etc.   Domu ncula enim illa erat iuxta portam, que nova dicebatur. Vel forte dicebatur nova propter hoc factum novum.
marg.| {f} Cumque audisset. Non suffecit isti audire verba Domini, nisi et alios ad audiendum induceret. Apc. ultimo d. Qui audit dicat, veni.
marg.| {g} Micheas filius etc.   non ille, qui fuit unus ex duo decim Prophetis.
marg.| {h} Miserunt itaque etc.   sume in manu tua non in ore tantum, quasi fac quod predicas et sic audiemus te. Eccl. 29.d. Que habes in manu tua, ciba ceteros. Gregorius Cuius vita despicitur etc.
marg.| {i} Igitur cum audissent etc.   prop ter comminationes, que ibi erant. Talia enim debent esse verba Predicatoris, ut gemitum et stuporem excitent, non vulgi clamorem Hieronymus Docente te, non vulgi clamor, sed gemitus suscitetur, lacrime auditorum laudes tue sint. Gregorius Nisi adsit Spiritus sanctus in audientibus, sermo Doctorum est otiosus, quia vocalis sermo exterior nihil operatur, ubi gratia non inspiratur.
marg.| {k} Et interrogaverunt eum scilicet Bar.
marg.| {l} Et ore suo loquebatur etc. quasi ita aperte et sine impedimento, ac si in libro legeret. Videbat enim omnia in libro eternitatis. In quo patet quod antiqui Prophete et Apostoli non habebant necesse cogitare, aut premeditari, quid dicerent, sed dabatur eis, quid loquerentur. Non enim ipsi erant, qui loquebantur, sed Spiritus sanctus. Io. 14.d. Paracletus autem Spiritus sanctus quem mittet Pater in nomine meo, ille vos docebit omnia et suggeret vobis omnia, que dixero vobis. Illa enim unctio docebat eos de omnibus.
marg.| {m} Et ego scribebam etc.   Que audimus, in tabulis cordis carnalibus debemus scribere, ut 2Cor. 3.a. supra 31.f. Dabo legem meam in visceribus eorum et in corde eorum scribam eam.
marg.| {n} Vade et abscondere tu et Ieremias etc.   Time bant enim, ne Rex irasceretur et faceret eis malum.
marg.| {o} Et nuntiaverunt audiente Rege id est dixerunt quod tales et tales sermones audierunt. Nota quod isti Regi {4. 256vb} malo et nolenti audire dicunt verba Prophete, sed multi nolentes audire, avertunt alios, ne audiant, sicut ille Barien Sergium Proconsulem avertebat, ne Pauli et Barnabe predicationem audiret. Act. 13.b. Sed excecatus fuit.
marg.| {p} Rex autem sedebat etc.   Iste Rex, scilicet Ioachim significat potentes huius mundi ; qui sedent in domo hiemali, id est requiescunt in vita seculari, que per hiemem notatur, qui refrigerat ab amore Dei : habent arulam plenam prunis coram se, quia delectabilia mundi habent pro sua voluntate, que ad amorem mundi accendunt. Bene ergo hec duo iunguntur, sedere in domo hiemali et habere ante se prunas ardentes, quia quanto magis accenditur cor ad amorem mundi, tanto magis refrigescit ab amore Dei sup. 1.d. Ollam succensam ego video et faciem eius a facie Aquilonis. Am. 3.d. Percutiam domum hiemalem cum domo estiva. Hec est domus, de qua sup. 22.e. Ve qui edificat domum suam in iniustitia. Ante has prunas Dominum negavit Petrus. Iob. 40.b. Anhelitus eius prunas ardere facit et flamma de ore eius egreditur. Sed dicitur Is. 47.d. Non sunt prune, quibus calefiant, scilicet he predicte prune.
marg.| {q} Arula fort e erat instrumentum portatile, ubi ponebatur ignis, ut patella, vel craticula.
marg.| {r} Pagellas id est parvas paginas, quasi cito fastidivit, qui nec etiam paginas magnas audivit, sed pagellas.
marg.| {s} Scalpello parv o cultello scidit ad preceptum Regis. Ecce patet, verum esse quod dicit Gregorius nisi sit intus, qui doceat, Doctoris lingua exterius in vacuum laborat. Ideo dicitur Predicator Ieremias ex ore sua, quasi legens, loqui, quia quod loquebatur eum, docebat Spiritus sanctus intus loquens, qui et necessarius est audientibus ad hoc quod obediant. Sine enim Spiritu sancto verbum Dei non est dulce eis. Ideo dicit Augustinus Sensi et ex pertus sum quod palato non sano pena est panis, qui {4. 257ra} Δ sano est suavis.
marg.| {a} Et non etc. scilicet quod secundum consuetudinem Iudeorum facere debuerant, audita, vel visa blasphemia et ideo horrere deberent, qui audierunt etc.
marg.| {b} Verumtamen etc. contradixerunt Regi etc. et ideo magis peccavit Rex cum suis.
marg.| {c} Abscondit etc. ipsi se absconderunt. Nihil ergo eis nocere poterat, quos sic custodiebat Dominus. Ps. 144. Custodit Dominus omnes diligentes se etc. Ps. 26. Quoniam abscondit me in tabernaculo suo etc.
Numérotation du verset Ier. 36,mystice 
marg.| {p} Rex autem sedebat etc. Reges et Principes non libenter audiunt verba Domini, sed magis dicunt illud Is. 30.c. Loquimini nobis placentia etc.   Tres pagelle Sacre Scripture sunt argutio de preteritis, increpatio de presentibus, obsecratio de futuris. 2Tim. 4.a. Argue, obsecra, increpa. Vel quatuor pagelle sunt historia, allegoria, moralitas, anagoge. Vel illa quatuor, que dicit Apostolus. 2Tim. 3.d. Omnis scriptura divinitus inspirata utilis est ad docendum inscios, arguendum contradictores, corrigendum errantes, erudiendum insipientes. Vel tres pagelle sunt argutio de peccato cogitationis, locutionis, operis. Vel argutio de peccato, de iustitia, de iudicio. De primo quod fecerunt, de secundo quod neglexerunt, de tertio quod non timuerunt. Vel predicatio per auctoritates, per rationes, per exempla. Has tres et quatuor pagellas non possunt audire nobiles et potentes mundi, sed magis dicunt videntibus, nolite nobis videre, que recta sunt. Is. 30.b. Iob. 21. Gaudent ad sonitum organi, ducunt in bonis dies suos et in in puncto ad Inferna descendunt. Qui dixerunt Deo, recede a nobis et scientiam viarum tuarum nolumus.
marg.| {d} {Θ} Et factum est etc.   Rursum tolle volumen etc.   Si p rimo contemnatur verbum Domini, non propter hoc cessandum est a predicatione. Unde 2Tim. 4.a. Insta opportune, importune. August. in lib. de discipulis Ecclesiasticis : Seminantis manum non terret via, nec terrent lapides, nec spine, quando spargimus semina, sunt, qui contemnunt, sunt, qui reprehendunt, sunt, qui irrident. Istos si timuerimus, nihil habemus seminare et in tempore messis habemus esurire. Eccl. 11.b. Qui observat ventum, numquam seminat.
marg.| {e} Non erit ex eo etc. id est aliquis filius eius. Etsi ei successerit in Regnum Ioachim filius eius, tamen non regnavit nisi mensibus tribus et ideo Regnum eius non est captivandum ; preterea et ipse captivatus est et etiam ipse Sedechias, qui postea fuit Rex et ideo non sunt dicendi sedisse super solium David, id est in pace regnasse.
marg.| {f} Et cadaver eius proiicietur ad estum per diem etc. Merito, qui librum legis in igne combusserat in domo hiemali, ad ardorem Solis proiicitur et ad gelu noctis.
marg.| {g} Ieremias autem etc.   et insuper additi sunt sermones etc. Hic significatur Iudeorum obcecatio in libri combustione et Gentium salus in libri rescriptione. Hic eadem scripta sunt, que ibi, quia rota erat in medio rote, id est novum Testamentum in veteri. Sed tamen hic multa plura, quia hic mysterium, ibi tantum historia.
Numérotation du verset Ier. 36,mystice 
marg.| {f} Et cadaver eius proiicietur ad estum etc.   Cada ver est caro data vermibus ; per estum prosperitas, per gelu adversitas quod fit, quando peccatrix anima elevatur in prosperis et in adversis deprimitur. Ideo dicitur Eccl. 2.a. Deprime cor tuum, ne, scilicet in prosperis elevetur et sustine sustentationes Dei, ne in adversis frangatur et inclina aurem tuam et suscipe verba intellectus, que sunt flagella Domini. Quia vexatio dat intellectum, ut dicitur Is. 28.e. Unde Ps. 55. Ab altitudine diei timebo, ne scilicet in superbiam cor meum erigatur, ego vero in te sperabo, ne scilicet in adversitate frangatur. Et hec sunt duo principia omnium malorum, scilicet ardor, vel prosperitas male inflammans, timor, vel adversitas male humilians. Ps. 79. Incensa igni et suffossa. Is. 1.e. Si fuerint peccata vestra, ut coccinum.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ier. Capitulum 36), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=34&chapitre=34_36)
Signaler un complément d'information

Notes :