Hugo de Sancto Caro

Capitulum 25

Numérotation du verset Ier. 25,1 

Verbum quod factum est ad Ieremiam de omni populo Iude in anno quarto Ioachim filii Iosie regis Iuda ipse est annus primus Nabuchodonosor regis Babylonis
Numérotation du verset Ier. 25,2 

que locutus est Ieremias propheta ad omnem populum Iuda et ad universos habitatores Hierusalem dicens
Numérotation du verset Ier. 25,3 

A tertio decimo anno regni1 Iosie filii Amos2 regis Iuda usque ad hanc diem3. Iste est tertius4 vicesimus annus factum est verbum Domini ad me et locutus sum ad vos de nocte consurgens et loquens et non audistis.
1 regni] om. Weber |
2 Amon Θ Clementina (1593-1598) Weber ] Amos Ω Rusch |
3 hanc diem] inv. Weber |
4 tertius] + et Weber |
Numérotation du verset Ier. 25,4 

et misit Dominus ad vos omnes
servos suos prophetas consurgens diluculo mittensque et
non audistis neque inclinastis aures vestras ut audiretis
Numérotation du verset Ier. 25,5 

cum diceret revertimini unusquisque a via sua
mala et a pessimis cogitationibus vestris
et habitabitis in terram quam dedit Dominus vobis
et patribus vestris
a seculo et usque in seculum
Numérotation du verset Ier. 25,6 

et nolite ire post deos alienos ut serviatis eis adoretisque eos neque me ad iracundiam provocetis in operibus manuum vestrarum et non affligam vos
Numérotation du verset Ier. 25,7 

et non audistis me dicit Dominus ut me ad iracundiam provocaretis in operibus manuum vestrarum in malum vestrum
Numérotation du verset Ier. 25,8 

propterea
hec dicit Dominus exercituum pro eo quod non audistis verba mea
Numérotation du verset Ier. 25,9 

ecce ego mittam
et assumam universas cognationes aquilonis
ait Dominus et ad Nabuchodonosor regem Babylonis servum meum et adducam eos super terram istam et super habitatores eius et super omnes nationes que in circuitu illius sunt et interficiam eos et ponam eos in stuporem et in sibilum et in solitudines
sempiternas
Numérotation du verset Ier. 25,10 

perdamque ex eis vocem gaudii et vocem letitie vocem sponse et vocem sponsi
vocem mole
et lumen lucerne
Numérotation du verset Ier. 25,11 

et erit universa terra eius in solitudinem et in stuporem
et servient omnes gentes iste regi Babylonis septuaginta annis
Numérotation du verset Ier. 25,12 

cumque impleti fuerint anni septuaginta visitabo super regem Babylonis et super gentem illam dicit Dominus iniquitatem eorum et super terram Chaldeorum et ponam illam in solitudines sempiternas
Numérotation du verset Ier. 25,13 

et adducam super terram illam omnia verba mea que locutus sum contra eam omne quod scriptum est in libro isto quecumque prophetavit Ieremias adversum omnes gentes
Numérotation du verset Ier. 25,14 

quia servierunt eis cum essent gentes multe et reges magni et reddam eis secundum opera eorum et secundum facta manuum suarum
Numérotation du verset Ier. 25,15 

quia sic dicit Dominus exercituum Deus Israel sume calicem vini furoris huius de manu mea et propinabis de illo cunctis gentibus ad quas ego mittam te
Numérotation du verset Ier. 25,16 

et bibent et turbabuntur et insanient a facie gladii quem ego mittam inter eos
Numérotation du verset Ier. 25,17 

et accepi calicem de manu Domini et propinavi cunctis gentibus ad quas misit me Dominus
Numérotation du verset Ier. 25,18 

Hierusalem et civitatibus Iude et regibus eius et principibus eius ut darem eos in solitudinem et in stuporem in sibilum et in maledictionem sicut est dies ista
Numérotation du verset Ier. 25,19 

pharaoni regi Egypti et servis eius et principibus eius et omni populo eius
Numérotation du verset Ier. 25,20 

et universis generaliter. Cunctis regibus terre
Ausitidis et cunctis regibus terre Philistiim et Ascalonis5 et Gaze et Accaron Azoti et reliquis6.
5 Ascalonis] Ascaloni Weber |
6 Accaron (Acharon Rusch ) Azoti et reliquis] Accaroni et reliquiis Azoti Weber |
Numérotation du verset Ier. 25,21 

Idumee
et Moab et filiis Ammon
Numérotation du verset Ier. 25,22 

et cunctis regibus Tyri et cunctis regibus Sidonis et regibus terre insularum
qui sunt trans mare
Numérotation du verset Ier. 25,23 

et Dedan et Theman et Buz
et universis qui attonsi sunt in comam
Numérotation du verset Ier. 25,24 

et cunctis regibus Arabie
et cunctis regibus occidentis qui habitant in deserto
Numérotation du verset Ier. 25,25 

et cunctis regibus Zambri et cunctis regibus Elam
et cunctis regibus Medorum
Numérotation du verset Ier. 25,26 

et cunctis regibus aquilonis
de prope et de longe unicuique contra fratrem suum
et omnibus regnis terre
que super faciem eius sunt et rex Sesac
bibet post eos
Numérotation du verset Ier. 25, 27 

et dices ad eos:
Hec dicit Dominus exercituum Deus Israel: bibite et inebriamini et vomite et cadite
neque surgatis a facie gladii quem ego mittam inter vos
Numérotation du verset Ier. 25,28 

cumque noluerint accipere calicem de manu
ut bibant dices ad eos hec dicit Dominus exercituum bibentes bibetis
Numérotation du verset Ier. 25,29 

quia ecce in civitate in qua invocatum est nomen meum
ego incipio affligere et vos
quasi innocentes immunes eritis non eritis immunes gladium
enim ego voco
super omnes habitatores terre
dicit Dominus exercituum
Numérotation du verset Ier. 25,30 

et tu prophetabis ad eos omnia verba hec et dices ad illos
Dominus de excelso rugiet
et de habitaculo sancto suo dabit vocem suam
rugiens rugiet super decorem suum
celeuma
quasi calcantium concinetur adversus omnes habitatores terre
Numérotation du verset Ier. 25,31 

pervenit sonitus
usque ad extrema terre quia iudicium Domino cum gentibus iudicatur ipse cum omni carne
impios
tradidit gladio
dicit Dominus
Numérotation du verset Ier. 25,32 

hec dicit Dominus exercituum ecce afflictio egredietur de gente in gentem et turbo magnus egredietur a summitatibus terre
Numérotation du verset Ier. 25,33 

et erunt interfecti Domini
in die illa a summo terre usque ad summum eius non plangentur et non colligentur neque sepelientur in sterquilinium super faciem terre iacebunt
Numérotation du verset Ier. 25,34 

ululate pastores
et clamate et aspergite vos cinere optimates gregis
quia completi sunt
dies vestri ut interficiamini et dissipationes vestre et cadetis quasi vasa pretiosa
Numérotation du verset Ier. 25,35 

et peribit fuga a pastoribus
et salvatio ab optimatibus gregis
Numérotation du verset Ier. 25,36 

vox clamoris pastorum et ululatus optimatium gregis quia vastavit Dominus pascuam eorum
Numérotation du verset Ier. 25,37 

et conticuerunt arva pacis
a facie ire furoris Domini
Numérotation du verset Ier. 25,38 

dereliquit
quasi leo
umbraculum
suum
quia7
7 quia] om. Weber
facta est terra eorum
in desolationem a facie ire columbe
et a facie
ire furoris Domini

Capitulum 25

Numérotation du verset Ier. 25,1 
marg.| Verbum quod factum est. Hec , que hic dicuntur, sunt priora illis, que dicta sunt de precedenti visione. Illa enim visio facta est sub Sedechia, iam Iechonia in Babylonem translato, hec vero, que hic dicuntur, sub Ioachim patre Iechonie, qui ante Sedechiam regnavit : Hoc capitulum habet quinque partes. Primo, ostendit Ieremias laborem et sollicitudinem sue diutine predicationis et malitiam Iudaice obstinationis. Secundo, penam subiungit pro hac obstinatione ibi : Propterea hec dicit Dominus. Tertio, ostendit Babylonios et terram eorum postmodum destruendam, ibi : Cumque impleti fuerint. Quarto, texit prophetiam de vastatione omnium gentium et ad ultimum ipsius Babylonis, ibi : Quia sic dicit Dominus. Quinto, posita gentium et regionum omnium destructione, Pastores eorum invitat ad luctum pro tanta desolatione, ibi : Ululate pastores. Dicit ergo.
marg.| {q} Verbum quod factum est ad Ieremiam scilicet hoc est.
marg.| {r} De omni populo Iude etc. id est contra omnem populum Iudeorum.
marg.| {s} Ipse est annus primus Nabuchodonosor etc.   quan do, scilicet tenuit Monarchiam primo. Dicunt enim quod Rex Assyriorum, qui etiam Chaldeam tenebat, videns quod Nabuchodonosor ita strenuus esset, dedit ei Chaldeos, qui videns quod ita potens esset, etiam sibi Assyrios subiugavit et ita obtinuit Monarchiam.
marg.| {Δ} {a} Dicens, scilicet quod sequitur
marg.| Nota quod dicit.
marg.| {r} De omni populo Iude quia Predicatoris sermo debet esse talis, ut omnibus sit utilis, bonis et malis, parvis et magnis ; similiter et vita Prelati talis debet esse, ut sit omnibus in exemplum. Unde in veste Aaron totus orbis erat descriptus, ut dicitur Sap. 18.d.
marg.| {t} Ad omnem populum Iuda et ad universos habitatores Hierusalem ] {Θ} id est ad se-
marg.| {4. 237ra} {Δ} {a} Dicens scilicet Quod sequitur. Sed antequam dicat, quid illud sit, ostendit, quando inceperit prophetare.
marg.| {b} A tertiodecimo anno Iosie etc.   qui regnavit in Hierusalem triginta unum annis et prophetavit sub eo decem et novem annis. Iosie autem successit in regno Ioachaz filius eius, qui statim ductus est in Egyptum a Pharaone, cui successit Ioachim iste, frater eius. In cuius regni quarto anno factus est ad Ieremiam iste sermo Domini. Ita ergo vicesimustertius annus erat, ex quo loqui cepit ad populum. Und {e} {c}   Ipse est tertius etc. scilicet completus, ex quo incepit prophetare.
marg.| {d} De nocte consurgens etc.   ut s ic prius ibi esset et non esset, qui audiret. Populus enim veniebat, mane ad Templum. In hoc patet diligentia Ieremie et duritia Iudeorum. Ps. 54. Vespere et mane et meridie narrabo etc.   2Tim. 4.a. Predica verbum, insta opportune, importune, argue, obsecra, increpa,
marg.| {Θ} id est ad seculares et religiosos, vel ad laicos et clericos, Rm. 1.b. Grecis et barbaris, sapientibus et insipientibus debitor sum.
marg.| {e} Consurgens diluculo etc.   Ct. 7.d. Mane surgamus ad vineas. Est enim predicator speculator servans excubias Ecclesie. Eccl. 11.c. Mane semina semen tuum, Prv. 11.d. Bene consurgit diluculo, qui querit bona.
marg.| {f} Et non audistis Dominum . Nunc habetur pro excommunicato, qui non vult audire verbum illius. Gregorius A vinculis diaboli ligatus tenetur, qui audire verbum Dei dedignatur. Prv. 1.c. Vocavi et renuistis etc. Bernardus Ego ab omnibus corripi, ab omnibus emendari posco et solum estimo amicum, per cuius linguam ante apparitionem districti Iudicis mentis mee maculas tergo.
marg.| {g} Neque inclinastis etc.   Ps. 77. Inclinate aurem vestram in verba oris mei.
marg.| {h} Revertimini unus quisque a via sua mala oper um.
marg.| {i} Et a pessimis cogitationibus vestris quia dicitur Sap. 1.a. Perverse cogitationes separant a Deo. Is. 55.b. Derelinquat impius viam suam et vir iniquus cogitationes suas. Secundum quod cogitatio dicitur rationis coarctatio, sive diiudicatio, sic cogitatio non est peccatum ; secundum autem quod cogitatio est in convictu, scilicet per consensum, vel delectationem, sic est peccatum.
marg.| {k} Et habitabitis in terra etc. id est viventium, que dabitur obedientibus verbo Domini. Mt. 5.a. Beati mites, quoniam ipsi possidebunt terram. Et habitabitis inquam.
marg.| {l} A seculo etc. id est sine fine, quoad patriam eternam, vel in longum, quoad promissionem terre promissionis.
marg.| {m} Et nolite ire post etc. scilicet a me et a cultu meo recedere.
marg.| {n} Et serviatis eis oper e.
marg.| {o} Neque me ad iracundiam provocetis etc.   quod faciunt proprie, qui cum peccaverint, nolunt corripi. Deus enim invitus ferit, sed volens miseretur. Lam. 3.d. Se abiecit et miserebitur secundum multitudinem misericordiarum suarum. Non enim ex corde suo humiliavit et abiecit filios hominum. Is. 27.a. Quis dabit me spinam et veprem, ingrediar prelians super eam, an potius tenebo fortitudinem meam, faciet pacem mihi, pacem faciet mihi.
marg.| {p} Et non affligam vos etc.   si m e audieritis et ad iracundiam non provocaveritis.
marg.| {q} In operibus manuum vestrarum scilicet peccatis, vel idolis.
marg.| {r} Ecce ego mittam etc.   dici t Glossa Angelos, qui excitent adversarios contra Iudeos. Sed constat quod adversarii {4. 237rb} destruendo Iudeos peccabant, ergo Dominus excitat ad peccandum. Preterea dicit Nabuchodonosor servum suum, sed quomodo potest quis Deo servire peccando ? Potest hoc intelligi de malis Angelis, qui excitant ad malum gentes et Dominus hoc permittit et ideo dicitur mittere. Vel dicitur mittere, quia volebat quod Iudei essent afflicti. Unde in affligendo servierunt Domino, per hoc agendo voluntatem eius, sed intentio malo, quam habuerunt in affligendo et exercendi voluntas, non fuerunt a Deo. Unde super illud Iob. 40.d. Numquid feriet tecum pactum et accipies eum servum sempiternum, dicit Gregorius Servus accipi perhibetur, quia inde obtemperat nutibus potentie divine, unde exercet iram nequissime voluntatis sue. Unde diabolus servivit Apostolo flagellando excommunicatos : Unde 1Cor. 5.b. Iudicavi tradere huiusmodi hominem Sathane in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat. 1Tim. 1.d. Quos tradidi Sathane, ut discant non blasphemare. Mali ergo Angeli excitaverunt Chaldeos ad destruendam Hierusalem et ut hoc facerent mala intentione. Deus autem et boni Angeli, de quibus et hoc potest intelligi, excitaverunt Chaldeos, ut punirent Iudeos, non tamen, ut mala intentione hoc facerent.
Numérotation du verset Ier. 25,mystice 
marg.| {r} Ecce ego mittam etc.   Per Nabuchodonosor, diabolus, per omnes nationes Aquilonis, omnia genera tentationum. Hec omnia adducuntur.
marg.| {s} Super terram istam etc.   Apc. 12.c. Ve terre et mari, quia descendit ad vos diabolus, habens iram magnam, sciens, quia modicum tempus habet.
marg.| {t} Et super omnes nationes etc. id est super gentes, in quibus confidunt Iudei, scilicet super Egyptios et alios circunstantes.
marg.| {u} Et ponam eos etc. quasi in exemplum omnium erunt, ut omnes admirentur pre stupore et destructione populi Domini et pre consideratione peccatorum illorum. Is. 7.c. In die illa sibilabit Dominus musce, que est in extremo fluminum Egypti et api, que est in terra Assur.
marg.| {x} Perdamque ex eis etc.   Inte rioris.
marg.| {y} Et vocem letitie exte rioris.
marg.| {z} Vocem sponsi etc. quasi non erunt ibi choree, vel cantica, que solent fieri in nuptiis.
marg.| {a} Vocem mole quia pro defectu habitatorum erunt mole molendinorum otiose. Eccl. 12.b. Erunt molentes in minuto numero et claudent ostia in plateis, in humilitate vocis molentes.
marg.| {b} Et lumen lucerne quasi omnis consolatio humana peribit sup. 7.g. Quiescere faciam de urbibus Iuda et de plateis Hierusalem vocem gaudii et vocem letitie, vocem sponsi et sponse, in desolatione enim erit terra. Mystice, hic quatuor bona Ecclesie destruenda minatur, per quorum destructionem Ecclesia in solitudinem penitus redigetur quod fiet tempore Antichristi. Per vocem gaudii et letitie intelligitur officii Ecclesiastici decantatio, ubi debet homo gaudere interius et exterius, Phil. 3.a. Gaudete in Domino semper, iterum dico, gaudete, ut gaudeat homo exterius per hilaritatem in bonis operibus. Interius per conscientie iucunditatem. Ps. 118. Cantabiles mihi erant iustificationes tue in loco peregrinationis mee, ut cum hominem non remordet cor suum, sed dicit. Dic anime mee, salus tua ego sum. Per vocem sponsi et sponse, Sacramentorum dispensatio, quia per fidem illorum coniungimur Christo. Unde Os. 2.d. Sponsabo te mihi in fide, Io. 3.d. Qui habet sponsam, sponsus est. Vox sponse est illa. Ct. 3.a. Per vicos et plateas civitatis quesivi, quem diligit anima mea. Hoc dicit Ecclesia, que et quoad laicos et quoad clericos est sponsa Christi. Vox sponsi est illa. Surge, propera, amica mea, veni, scilicet ad gloriam. Per vocem mole, {4. 237va} sacra predicatio, ubi a Predicatoribus conteruntur frumenta per auctoritatem expositionum, ut sic populis tradantur ad vescendum. Sed dicitur Lam. 3.b. Confregit ad numerum dentes meos. Superior mola est predicatio de supernis, inferior illa, in qua predicatur de penis eternis. Per primam concipitur spes, per secundam autem timor. Dt. 24.b. Non accipies loco pignoris superiorem, aut inferiorem molam. Per lumen lucerne, studium sacre scripture significatur. Ps. 118. Lucerna pedibus meis verbum tuum. Prv. 6.c. Mandatum lucerna est et lex lux. Hec pro magna parte iam in Ecclesia destruuntur. Dn. 9.g. Confirmabit pactum multis hebdomada una et in medio hebdomadis deficiet hostia et sacrificium et erit in Templo abominatio desolationis et usque ad consummationem et finem perseverabit desolatio,
marg.| {a} Cumque impleti fuerint   septuaginta   anni, visitabo super Regem Babylonis sicu t enim Iudei, qui transmigraverunt, expleto tempore suppliciorum, quia Deo obedierunt, ad pristinam felicitatem redierunt, sic Chaldei, quia superbierunt de Iudeorum captivatione, viribus suis attribuentes, non Dei potentie, destruentur venientibus Medis et Persis contra eos. Unde de eorum onere, vel vastatione agitur Is. 13.d.   Et ponam illam etc. Unde dicit hic Hieronymus quod illius urbis, scilicet Babylonis, adhuc usque hodie remanent reliquie, sive ruine. Ergo per Glossa et per textum patet quod numquam Babylon reedificata est, postquam semel destructa est a Medis et Persis. Ad idem, Is. 13.d. Et erit Babylon illa gloriosa civitas in Regnis inclita in superbia Chaldeorum versa, sicut subvertit Dominus Sodomam et Gomorrham, non habitabitur usque in finem et non fundabitur usque ad generationem et generationem. Sed nonne adhuc est quedam civitas que vocatur Babylon ? Sol. Revera illa Babylon, que erat in Chaldea penitus destructa est et numquam post reedificata fuit, sed de illa fuerunt quedam civitates constructe in Egypto, ut Alexandria et Babylon, que adhuc manet.
marg.| {e} Et adducam super terram illam etc.   Quia contra eam loquitur. Ias. 13. et 14. et 47. et Infra 51. comminando eius destructionem. Et maxime.
marg.| {g} Omne quod scriptum est in libro isto etc. scilicet aliarum nationum gentes, que adiuverunt Chaldeos ad destruendos Iudeos, ut erant Philistei, Ammonite, Moabite.
marg.| {h} Quia servierunt eis scilicet Chaldeis : quia fuerunt in eorum exercitu, ad vastandam Iudeam.
Numérotation du verset Ier. 25,moraliter 
marg.| {a} Cumque impleti fuerint   septuaginta   anni id est post consummationem vite presentis, que septem diebus agitur. Unde : Dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta anni. Vel post consummationem penitentie, que debet agi de septem peccatis mortalibus. Vel que consistit in septem illis bonis, de quibus 2Cor. 7.c. Ecce hoc ipsum secundum Deum contristari vos quantam operatur in vobis sollicitudinem, sed defensionem, sed indignationem, sed timorem, sed desiderium, sed emulationem, sed vindictam.
marg.| {b} Visitabo etc. id est diabolum, qui est Rex confusionis. Is. 10.c. Et erit, cum impleverit Dominus cuncta opera sua in monte Sion et Hierusalem, visitabo super fructum magnifici cordis Regis Assur et super altitudinem oculorum eius.
marg.| {c} Et super terram Chaldeorum id est mundum, cuius diabolus est Princeps.   Omnia verba mea quia non preteribit unum iota de omnibus que promisit bonis, vel que comminatus est malis.
marg.| {i} Sume calicem vini furoris etc.   Fort e imaginaria fuit visio et ei videbatur quod Dominus daret ei calicem plenum felle, vel alia amaritudine, {4. 237vb} ut daret illum gentibus. Est autem calix proprie vas, in quo bibitur ad mensuram, ne unus bibat plus quam alius. In calice significat penam, quam Dominus propinavit Iudeis secundum mensuram culpe illorum, que pena fuit iudicium furoris et ire Domini contra Iudeos. Et ideo dicit.
marg.| {k} Calicem vini furoris propinabis id est prophetabis propinationem calicis.
marg.| {l} Cunctis gentibus, ad quas ego mittam te que contra populum Iudeorum dimicaverunt.
marg.| {m} Et bibent etc.   a me moria districte sententie Dei venientis super ipsas. Is. 19.c. Omnis, qui illius fuerit recordatus, pavebit a facie consilii Domini exercituum quod ipse cogitavit super eam.
marg.| {n} Et accepi calicem etc. quasi letanter putans, sic quod solis gentibus propinarem, non quia gauderem de gentium destructione, sed quia credebam quod Iudei non punirentur.
marg.| {o} Hierusalem et civitatibus Iuda etc.   post , quia primo predicavi contra Iudeos et sic quodammodo Dominus seduxit me, secundum illud supra 20.b. Seduxisti me Domine et seductus sum ; simile. Is. 6.c. cum dixisset Dominus. Quem mittam : et quis ibit ? credens Isaias se bona populo nuntiare, dixit. Ecce ego, Domine, mitte me. Cum autem audisset a Domino dicente. Exceca cor populi huius, inde doluit. Unde Is. 40.b. cum dixisset ei Dominus. Clama, dixit. Quid clamabo ? sicut et Ionas quodammodo contristatus est contra Dominum, cum vidit Ninivitas converti, non quia doleret de eorum bono, sed quia videbat populi sui excecationem.
marg.| {p} Ut darem eos in solitudinem et in stuporem etc.   Is. 51.f. Bibisti de manu Domini calicem ire eius, usque ad fundum calicis soporis bibisti et epotasti usque ad feces, non est, qui sustentet eam ex omnibus filiis, quos genuit et non est, qui apprehendat manum eius ex omnibus filiis, quos nutrivit.
marg.| {q} Sicut est dies ista id est sicut nunc apparet de Hierusalem et de aliis regionibus, que iam deserte sunt.
marg.| {r} Pharaoni etc. quasi , postquam propinavi Iudeis, id est predicavi contra eos, iram Dei eis annuntians, predicavi contra Egyptios.
marg.| {s} Et omni populo scilicet Iudeorum, qui in Egyptum fugerunt.
marg.| {t} Cunctis Regibus terre Ausitidis que Hebraice dicitur Hus, de qua natus est Iob, que dicitur esse in finibus Idumee et Arabie.
marg.| {u} Et cunctis Regibus terre Philistiim quor um nominat civitates quatuor, quintam non ponit, scilicet Geth, quia intelligit eam per Azotum : quia ei est affinis. Ideo dicit.
marg.| {x} Azoti et reliquis scilicet Azoti : De reliquiis enim Azoti est Geth, eo quod ei est affinis. De Philistinorum vastatione a Babylonis facta, habetur Ias. 14.g.
marg.| {y} Idumee et Moab etc. quasi et his similiter propinavi, que sunt, regiones circumadiacentes terris Iudeorum, que exultaverunt, contra Iudeos pro eorum destructione, vel ad eos vastandos hostes iuverunt. He etiam omnes a Babyloniis destructe sunt.
marg.| {z} Tyri et Sydonis que sunt in littore maris cingentis Phenicem.
marg.| {a} Et Regibus terre Insularum, que sunt trans mare tran s Cyprum et Rhodum.
marg.| {b} Et Dedam et Themam et Buz id est gentes que sunt vicine regionibus Ismaelitarum, quos Saracenos vocant.
marg.| {c} Et universis, qui attonsi etc.   Immo Saraceni, ut dicitur, crines habent longos, ut mulieres. Sol. Verum est de quibusdam, sed Arabes attonsi sunt valde a nobis remoti.
marg.| {Δ} {a} Et cunctis regibus,
marg.| Mystic {e} {i} Sume calicem cali x est Dominica Passio. Unde Mt. 20.c. Potestis bibere calicem, quem ego bibiturus sum ? Qui dicitur.
marg.| {k} Vini furoris prop ter doloris acerbitatem.
marg.| {Θ} Lam. 1.d.
marg.| {4. 238ra} {Δ} {a} Et cunctis regibus Zambri etc.   Zamb ri et Elam, regiones sunt Persidis. Unde.
marg.| {b} Et cunctis etc.   a qu ibus destructa est Babylon, ut dicitur Dn. 5.
marg.| {c} Cunctis quoque etc. quasi quasdam regiones posuit Aquilonis, sed quia tediosum esset apponere singulas, ideo dicit generaliter. Cunctis Regibus Aquilonis etc.   Et E la enim et Media et Babylon in Aquilone sunt.
marg.| {d} Unicuique contra fratrem suum scilicet propinavi calicem amarum, ut conturbentur et insaniant.
marg.| {e} Et omnibus Regnis etc. quasi et omnibus Regnis Orientalibus similiter propinavi.
marg.| {f} Et Rex Sesach bibet post eos quasi dicat : omnes predicte regiones Babylonio Imperio subiacebunt et subiicientur, calici, id est captivationi eius. Unde Infra 51.a. calix aureus Babylon inebrians omnem terram. Sed novissime post eos sic potatos, bibet Rex, scilicet Babylonis. Sesach enim Hebraice idem est quod Babylon.
marg.| Consuetudo enim est apud Hebreos et Grecos, ut cum aliquid volunt occulte dicere, pervertunt ordinem litterarum, ut si dicerem Oma, pro Amo ; sic pro Babel dicunt Sesach. Consuetudo etiam est apud eos, sicut et apud nos quod cum primo pueri addidicerint alphabetum ordine debito, postea ut melius illud sciant, relegunt illud ordine retrogrado, ab ultima littera redeundo usque ad primam et ordinant primam cum ultima, secundam cum penultima et sic deinceps. Est etiam apud eos consuetum, ut cum aliquid occulte volunt dicere pro litteris quas debent scribere, illas scribunt, que cum ipsis combinantur in conversione retrograda. Beth ergo ponunt pro Schin et Lameth pro Caph, ut in Babel et e converso, Schin pro Beth et Caph pro Lameth, ut in Sesach, quia in ordine retrogrado prima Tau, secunda Schin. Caph autem est undecima incipientibus a principio, sed Lameth undecimo incipientibus a fine etc. et s ic de aliis. Ideo autem occulte hic sic nominat Babylonem, ne contra se moveret insaniam Babyloniorum, quia Babylonii captivabuntur a Medis.
marg.| {g} Bibite et inebriamini et vomite et cadite et nolite consurgere. Con tra, nonne Is. 51.f. Elevare, elevare, Hierusalem, consurge, que bibisti de manu Domini calicem ire eius etc.   Solu tio. Hec que hic dicuntur, intelliguntur post ultimam captivitatem, scilicet Romanorum, post quam non surrexerunt Iudei. Vei dic quod hic loquitur de malis, scilicet de Sedechia et suis, qui numquam resurrexerunt, ibi autem de Iechonia cum suis qui sponte transmigraverunt et ideo consurrexerunt. Sed solutio prima melior est, quia sequitur ibi, in Is. Non est qui sustentet eam ex omnibus filiis quos genuit : Quod verum est de ultima captivitate, sed in prima prophetas habuerunt in Babylone, qui eos consolarentur, ut maxime Ezechielem.
marg.| {g} Bibite et inebriamini et vomite et cadite et nolite consurgere etc.   Ecce quomodo per peccatum cadunt in penam Is. 28.c. Erit eis verbum Domini, manda, remanda, exspecta, reexspecta, modicum ibi, modicum ibi, ut vadant et cadant retrorsum et conterantur et illaqueentur et capiantur.
marg.| {m} Cumque noluerint accipere calicem etc. id est comminationibus noluerint credere, dicentes, non ita eveniet nobis, sicut tu comminaris.
marg.| {n} Bibentes bibetis quasi velitis, nolitis, sententia dicte comminationis complebitur in vobis.
marg.| {4. 238rb} {o} Quia ecce in civitate, in qua invocatum est nomen meum etc. scilicet Hierusalem, quia notus in Iudea, quasi boni Iudei captivati sunt et Prophete et illi, qui se sponte reddiderunt.
marg.| {p} Non eritis immunes mali Iudei et alie gentes, qui non habetis Dominum nisi idola.
marg.| {q} Gladium enim ego voco etc.   Ecce expositio, quam vocaverat, scilicet calicem.
marg.| {Θ} Lam. 1.d. O vos omnes, qui transitis per viam, attendite et videte, si est dolor sicut dolor meus. Hunc calicem iubetur sumere Predicator et cunctis gentibus propinare, ut bibant, quia primo debet in se Predicator assumere Passionis imitationem et postea eam aliis predicare. Sed calicem Domini pauci volunt bibere, ac si leprosus esset, aut excommunicatus. Is. 53.b. Vidimus eum quasi leprosum, unde nec reputavimus eum. Sed calicem mundi multi libenter bibunt. Infra 51.a. Calix aureus Babylon in manu Domini inebrians omnem terram, id est omnes terrenos, de vino eius biberunt omnes gentes et commote sunt. Item calix Domini est triplex, scilicet Gaudium eternum, qui est calix vini meri. Alius, pena eterna, qui calix plenus fecis, hunc bibent omnes peccatores terre. Tertius est penitentia presentis vite. Primus et tertius sunt in manu Domini. Unde. Calix in manu Domini vini meri plenus mixto et inclinavit ex hoc in hoc. Primus ergo calix est vini meri. Secundus fecis pura et furoris Domini, de quo hic. Tertius vini mixti, qui convertetur in merum. Unde Io. 16.d. Tristitia vestra vertetur in gaudium.
marg.| {g} Bibite et inebriamini. Hoc dicitur contra potatores. Ias. 5.c. Ve qui consurgitis mane ad sectandam ebrietatem et potandum usque ad vesperum. Ias. 28.b. Sacerdos et Propheta nescierunt pre ebrietate, absorpti sunt a vino, erraverunt in ebrietate, ignoraverunt Iudicium, omnes mense replete sunt vomitu, sordiumque ; ita ut non esset locus ultra. Vel.
marg.| {g} Bibite per peccati perpetrationem.
marg.| {h} Inebriamini per eius repetitionem.
marg.| {i} Vomite per eius manifestationem.
marg.| {k} Cadite per desperationem.
marg.| {l} Nolite consurgere per presumptionem. De primo Ioel. 1.b. Ululate et flete, qui bibitis vinum in dulcedine, id est peccatum facitis ex libidine. De secundo, supra 2.g. Quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas. De tertio. Ias. 3.b. Peccatum suum quasi Sodoma predicaverunt, nec absconderunt. De quarto, Prv. 18.a. Impius cum in profundum venerit peccatorum, contemnit. De quinto. Eccl. 5.b. Ne dicas, miseratio Dei magna est, multitudinis peccatorum meorum miserebitur. Misericordia enim et ira ab illo cito proximat et in peccatores respicit ira illius.
marg.| {m} Cumque noluerint accipere calicem etc. id est si noluerint hic facere penitentiam, in futuro facient, velint, nolint.
marg.| {o} Quia ecce in civitate, in qua invocatum est etc.   Infra 49.c. Ecce quibus non erat Iudicium, ut biberent calicem, bibentes bibent et tu quasi innocens relinqueris ? Non eris innocens, sed bibens bibes. 1Pt. 4.d. Si primum a nobis, quis finis illorum, qui non credunt Evangelio ? si iustus vix salvabitur, impius et peccator ubi parebunt ? Lc. 23.e. si in viridi hec faciunt, in arido quid fiet ? Ias. 34.b. Quoniam in celo inebriatus est gladius meus, ecce super Idumeam descendet et super populum interfectionis mee. Ias. 32.c. Super limen populi mei spine et vepres ascendent, quanto magis super omnes domos gaudii civitatis exultantis. Iob. 2.c. Saniem testa radebat. Illi Gregorius. Hic pensent reprobi quanta pena sint puniendi. quanta enim supplicia exspectabit iniquus, cum sic puniatur, qui a Iudice laudatur.
marg.| {r} Dominus de excelso rugiet. Loq uitur de Deo per metaphoram Leonis, qui quando esurit, rugit et tunc animalia fugiunt gressus suos et Leo tunc devorat, quandocunque voluerit, quia sic Dominus quoscunque volet, destruet, nec est, qui ab eo possit aufugere, vel ei resistere, vel quos destruit defendere :
marg.| {Δ} Am. 3.b.
Numérotation du verset Ier. 25,mystice 
marg.| {r} Dominus de excelso rugiet etc.   Deco r Domini sunt religiosi et Clerici. Ps. 92. Dominus regnavit, decorem indutus est etc.   Hi e nim sunt proprie vestis Domini. Prv. 31.d. Fortitudo et decor indumentum eius. Sed heu iam pro maxima parte egressus est a filia Syon omnis decor eius, ut dicitur Lam. 1.b. Is. 49.e. Omnibus his velut ornamento indueris. Modo rugit Dominus super istos, ut suscitet eos, sicut Leo catulos suos. Vocat enim et rogat per Predicatores. Sed in fine rugiet super eos, sicut ferus. His enim duabus de causis rugit leo.
marg.| {s} Dominus de excelso rugiet quia Pater omne iudicium dedit Filio, qui iustificatus hic quievit.
marg.| {Θ} {a} Et de habita-
marg.| {4. 238va} Δ Am.. 3.b. Leo rugiet, quis non timebit ?
marg.| {a} Et de habitaculo sancto suo id est de celo Chaldei habebunt a Domino, non a se potentiam destruendi Iudeos et alias gentes secundum illud Io. 9.b. Non haberes in me potestatem, nisi tibi datum esset desuper. Per rugitum ergo Domini significatur Iudicium furoris eius quod rugiet super predictas gentes.
marg.| {b} Dabit vocem suam quia hic furor predicatus cunctos terrebit audientes.
marg.| {c} Rugiens rugiet super decorem suum id est Templum, vel Sacerdotes, a quibus cultus Dei, qui est eius ornatus in Templo celebratur.
marg.| {d} Celeuma quasi   calcantium concinetur scilicet a Babyloniis vastantibus.
marg.| {e} Adversus omnes habitatores terre Mos erat in Palestina quod Paterfamilias postquam collegerat totam vindemiam in cellarium suum, familie sue et omnibus vindemiatoribus faciebat magnum convivium et post prandium pro letitia de abundanti collectione fructuum, cantabant et cantilene ille dicebantur celeuma. Unde Infra 48.e. Super messem tuam et vindemiam tuam predo ruit, ablata est letitia et exultatio de Carmelo et de terra Moab et vinum de torcularibus sustuli, nequaquam calcator uve solitum celeuma cantabit. Vult ergo hic dicere quod destructores Iudeorum pre gaudio cantabunt in sanguinis Iudeorum et aliarum gentium destructarum effusione ; sicut vindemiatores pro copiositate finita vindemia ; sic et naute gaudent visa terra, vel portu ad quem tendunt. Et vocatur celeuma canticum lugubre, quia canticum erat in destruentibus, cum esset luctus in destructis.
marg.| {f} Pervenit sonitus etc. scilicet celeumatis, id est premissi carminis.
marg.| {g} Quia Iudicium Domino cum gentibus dest ructionis in presenti et damnationis in futuro.
marg.| {h} Iudicatur ipse cum omni carne id est iustus apparebit in punitione omnis carnis, scilicet quem puniet : quia nihil eis faciet, nisi secundum quod meruerunt.
marg.| {Θ} {a} Et de habitaculo sancto suo quia sancti, qui hic fuerunt Templum eius, iudicabunt cum eo. Rugitus emissio, erit illa vox. Ite maledicti etc.   Voci s datio, erit illa : Venite benedicti etc.   De h is duobus Is. 30.g. Auditam faciet Dominus gloriam vocis sue et terrorem brachii sui ostendet in comminatione furoris et flamme ignis devorantis.
marg.| {d} Celeuma quasi   calcantium concinetur Calc antes sunt iusti, Qui modo sicut mustum calcantur, sed in fine calcabunt hostes suos. Mal. ultimo a. Salietis sicut vitulus de armento et calcabitis impios, cum fuerint cinis sub planta pedum vestrorum. Celeuma autem calcantium quod concinetur adversus omnes peccatores, erit gaudium quod habebunt de iusta Dei sententia. Unde Ps. 57. Letabitur iustus, cum viderit vindictam. Apc. 14.d. Misit Angelus falcem suam et vindemiavit vineam terre et misit in lacum ire Dei magnum et calcatus est lacus, extra civitatem. Ecce calcatio. Et post sequitur canticum. Apc. 15.a. ubi dicitur. Vidi stantes super mare vitreum habentes cytharas Dei et cantantes canticum Moysi servi Dei et canticum Agni dicentes, Magna et mirabilia sunt opera tua Domine Deus omnipotens, iuste et vere sunt vie tue Domine Rex seculorum. Is. 24.c. Cum glorificatus fuerit Dominus scilicet de eis, hinnient de mari, id est de pena malorum gaudebunt.
marg.| {i} Ecce afflictio egredietur de gente Chal deorum.
marg.| {k} In gentem Iude orum.
marg.| {l} Et turbo magnus egredietur a summitatibus terre id est a Babyloniis, qui sunt quasi in extrema parte mundi propter eorum remotionem. Vel hoc dicit, quia omnes undique nationes a Chaldeis destruentur.
marg.| {m} Et erunt interfecti Domini etc. id est interfecti imperio et voluntate Domini.
marg.| {n} A summo terre usque ad summum eius quasi omnes per circuitum nationes destruentur {4. 238vb} a Babyloniis et ipsi etiam a Medis et Persis. Simile supra 12.c. Gladius Domini devorabit ab extremo terre usque ad extremum eius.
marg.| {o} In sterquilinium super faciem terre iacebunt simi le supra 8.a. Non colligentur et non sepelientur, in sterquilinium super faciem terre erunt. sup. 7.g. Erit morticinium populi huius in cibum volucribus celi et bestiis terre. Ex hoc autem loco, ubi dicit : Afflictio egredietur de gente in gentem, sumpsit Dominus illud. Mt. 24.a. Consurget gens adversus gentem et Regnum adversus Regnum.
marg.| {p} Ululate Pastores scilicet vos scribe et Pharisei Iudeorum ululate pro peccatis propriis, pro quibus puniemini.
marg.| {q} Et clamate pro peccatis subditorum, quos custodire debebatis.
marg.| {r} Et aspergite vos cinere id est humilitate scilicet   Optimates gregis id est Principes populi, sicut Duces, Reges, quasi , magnum dolorem habebitis interius et exterius.
marg.| {t} Quia completi sunt dies vestri id est complebuntur, ut sumatur hic completio, non consummationis, vel impletionis, quomodo impleti dicuntur dies bonorum, sed terminationis et consumptionis : Contra enim primam completionem dicitur potius de malis. Viri impii non dimidiabunt dies suos.
marg.| {u} Et dissipationes vestre. id est tempus dissipationis.
marg.| {x} Et cadetis, quasi   vasa pretiosa id est irrecuperabiliter : quia quanto ante digniores eratis ceteris gentibus, tanto destructio vestra damnosior erit et vilior. Omnes enim alie gentes, quasi viles erant in comparatione duarum tribuum, que habebant cultum Dei.
marg.| {y} Et peribit fuga a Pastoribus quasi non poterunt fugere.
marg.| {z} Et salvatio ab optimatibus gregis id est non poterunt salvari ab Egyptiis.
marg.| Moraliter dicitur Prelatis.
marg.| {p} Ululate Pastores quod est luporum ; ipsi enim sunt lupi, quia rapaces. Etsi enim aliqui veniunt in vestimentis ovium, interius tamen sunt lupi rapaces. Ez. 34.a. Lac comedebatis et lanis operiebamini quod crassum erat occidebatis, gregem autem meum non pascebatis.
marg.| {r} Et aspergite vos cinere quia cinis et cilitium arma sunt penitentium. Mi. 1.c. In domo pulveris pulvere vos conspergite.
marg.| {x} Et cadetis quasi   vasa pretiosa Vas pretiosum et carius emitur et diligentius custoditur et in eius casu maius damnum incurritur et difficilius reparatur ; sic in casu Prelati. Unde Is. 22.g. In illa die auferetur paxillus, qui erat in loco fideli et frangetur et cadet et peribit quod pependerat ex eo, id est anime subditorum, que dependent ex Prelato. Unde Iudit. 8.c. Et nunc fratres, quoniam vos, qui estis Presbyteri in populo Dei, ex vobis pendet anima illorum, ad eloquium vestrum corda illorum dirigite. Vas pretiosum etiam est quilibet homo sanguine Christi redemptus. 1Cor. 6.d. Empti estis pretio magno.
marg.| {y} Et peribit fuga etc.   In i udicio nullus poterit fugere, evadere, vel latere a facie Iudicis. Am. 2.d. Peribit fuga a veloci et fortis non obtinebit virtutem suam et robustus non salvabit animam suam et arcum tenens non stabit et velox pedibus suis non salvabitur et ascensor equi non salvabit animam suam.
marg.| {a} Vox clamoris etc. scilicet audietur quod clamabunt pre dolore.
marg.| {b} Quia vastavit Dominus pascua eorum Serv at metaphoram Pastorum. Unde per pascua significantur omnes civitates et possessiones eis subdite.
marg.| {c} Et conticuerunt arva pacis id est sterilia erunt tempore pacis propter sui fructuositatem, vel fructuum suorum abundantiam, quasi loquebantur pacem, ad concordiam homines incitabant et mutuum amorem. alia littera habet : speciosa pacis. Tempore enim pacis arva speciosa sunt : quia culta et arboribus et silvis et fructibus ornata.
marg.| {d} A facie ire furoris Domini id est a presentia exercitus Babylonici.
marg.| {e} Dereliquit quasi   Leo tabernaculum suum. 4.239ra} Bene patet quod Dominus iratus est, quia dereliquit etc.   Quan do Leo est in aliqua fovea, tunc nullum aliud animal audet ibi intrare ; sic quando in illa terra erat Dominus, id est quando illi boni erant et Dei servitio dediti nullus ingrediebatur terram illorum, scilicet ad vastandum, sed que dereliquerunt terram suam meritis suis exigentibus, vel cum ab eis Dominus recessit, tunc ingresse sunt alie gentes ad dissipandam illam terram. Unde dicit Dominus, supra 12.b. Dimisi domum meam, dereliqui hereditatem meam. Et ideo ipso deserente eam, statim datur aliis gentibus, iuxta illud Ise. 56.c. Omnes bestie agri venite ad devorandum, universe bestie saltus. Ise. 1.c. de hac desertione dicitur : Derelinquetur filia Sion, sicut umbraculum in vinea et sicut tugurium in cucumerario, sicut civitas, que vastatur.
marg.| {a} In desolationem scilicet predictis bestiis cuncta vastantibus.
marg.| {b} A facie ire Columbe. Sic ut in his regionibus hirundines ad calidas regiones devolant et in estate redeunt ; et sicut Columbe a Palestina versus Aquilonem transvolant in estate et in hieme in Palestinam redeunt. Sic Nabuchodonosor ab Aquilone venit in Palestinam, ut in ea faceret hiemem captivitatis et ideo dicitur Columba. Vel sicut Columba non habet potestatem nocendi aliis avibus ; sic Nabuchodonosor a se habuit non potestatem nocendi Iudeis. Item in Palestina in domibus nobilium nutriuntur Columbe, quando autem debent longius recedere et si forte non possunt propter aliquod impedimentum ad suas civitates reverti illi nobiles, vel nuntios mittere, ligant litteras collo Columbe, que dimissa redit ad locum ubi nutrita fuerat et sic Domini sui nesciens facit mandatum. Sic Nabuchodonosor quasi nescius fecit imperium Domini. Vel ideo forte, quia in vexillis Nabuchodonosor et exercitus eius erat signum Columbe depictum. Vel per Antiphrasim, quia crudelis erat, ut sup. 6.f. Crudelis est et non miserebitur. Columba autem mansuetissima est, ideo felle caret. Sic et lucus dicitur nemus per antiphrasim. Vel. A facie ire Columbe, Gregorius in Moralibus. Ut vim divine districtionis imperturbabilem demonstraret et iram dixit et Columbe, quia non nisi mansuetus punit. Ideo dicitur Sap. 12.c. Cum tranquillitate omnia iudicat, etiam in Inferno, quia citra meritum puniet.
marg.| {c} Et a facie ire furoris Domini id est a presentia.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ier. Capitulum 25), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=34&chapitre=34_25)
Signaler un complément d'information

Notes :