Hugo de Sancto Caro

Capitulum 7

Numérotation du verset Ier. 7,1 

Verbum quod factum est ad Ieremiam a Domino dicens
Numérotation du verset Ier. 7,2 

sta in porta domus Domini et predica ibi verbum istud et dic audite verbum Domini omnis Iuda qui ingredimini per portas has ut adoretis Dominum
Numérotation du verset Ier. 7,3 

hec dicit Dominus exercituum Deus Israel bonas
facite vias vestras
et studia vestra et habitabo vobiscum in loco isto
Numérotation du verset Ier. 7,4 

nolite confidere in verbis mendacii dicentes templum Domini templum Domini templum Domini est
Numérotation du verset Ier. 7,5 

quoniam si bene benedixeritis1
1 benedixeritis] direxeritis Weber
vias vestras
et studia vestra
si feceritis iudicium inter virum et proximum eius
Numérotation du verset Ier. 7,6 

advene
et pupillo et vidue
non feceritis
calumniam nec sanguinem innocentem effuderitis in loco hoc
et post deos alienos
non ambulaveritis in malum vobismet ipsis
Numérotation du verset Ier. 7,7 

habitabo vobiscum in loco isto
in terra quam dedi patribus vestris
a seculo usque in seculum
Numérotation du verset Ier. 7,8 

ecce vos confiditis vobis in verbis2
2 verbis] sermonibus Weber
mendacii qui non proderunt vobis
Numérotation du verset Ier. 7,9 

furari occidere adulterare iurare mendaciter libare Baali et ire post deos alienos quos ignoratis
Numérotation du verset Ier. 7,10 

et venistis et stetistis coram me in domo hac in qua invocatum est nomen meum et dixistis
liberati sumus eo quod fecerimus omnes abominationes istas
Numérotation du verset Ier. 7,11 

ergo spelunca latronum facta est domus ista in qua invocatum est nomen meum in oculis vestris ego ego sum ego vidi dicit Dominus
Numérotation du verset Ier. 7,12 

ite ad locum meum in Silo ubi habitavit nomen meum a principio et videte que fecerim ei propter malitiam populi mei Israel
Numérotation du verset Ier. 7,13 

et nunc quia fecistis
omnia opera hec dicit Dominus et locutus sum ad vos mane consurgens
et loquens et non audistis et vocavi vos et non respondistis
Numérotation du verset Ier. 7,14 

faciam domui huic
in qua invocatum est nomen meum
et in qua vos habetis fiduciam et loco quem dedi vobis et patribus vestris sicut feci Silo
Numérotation du verset Ier. 7,15 

et proiciam vos a facie mea sicut proieci omnes fratres vestros universum semen Ephraim
Numérotation du verset Ier. 7,16 

tu ergo noli orare pro populo hoc nec assumas pro eis laudem et orationem et non obsistas mihi quia non exaudiam te
Numérotation du verset Ier. 7,17 

nonne vides quid isti faciant
in civitatibus Iuda et in plateis Hierusalem
Numérotation du verset Ier. 7,18 

filii colligunt ligna
et patres succendunt ignem et mulieres conspergunt adipem ut faciant placentas Regine celi
et libent diis alienis
et
me ad iracundiam
provocent
Numérotation du verset Ier. 7,19 

numquid me ad iracundiam provocant dicit Dominus
nonne semetipsos in confusionem vultus sui
Numérotation du verset Ier. 7,interl.|Deum numquam ledimus qui ledi non potest sed nobis interitum preparamus thesaurizantes nobis iram in die ire20 

ideo hec dicit Dominus Deus ecce furor meus et indignatio mea conflatur
super locum istum
super viros et super iumenta et super lignum regionis et super fruges terre et succendetur
et non extinguetur
Numérotation du verset Ier. 7,21 

hec dicit Dominus exercituum Deus Israel holocaustomata vestra
addite victimis vestris et comedite carnes
Numérotation du verset Ier. 7,22 

quia non sum locutus cum patribus vestris et non precepi eis in die qua eduxi eos de terra Egypti de verbo holocaustomatum et victimarum
Numérotation du verset Ier. 7,23 

sed hoc verbum precepi eis dicens audite vocem meam
et ero vobis Deus et vos eritis mihi populus et ambulate
in omni via quam mandavi vobis ut bene sit vobis
Numérotation du verset Ier. 7,24 

et non audierunt
nec inclinaverunt aurem suam sed abierunt in voluntatibus et pravitate cordis sui mali factique
sunt retrorsum
et non in ante
Numérotation du verset Ier. 7,25 

a die qua egressi sunt patres eorum de terra Egypti usque ad diem hanc et misi ad vos omnes servos meos prophetas per diem consurgens
diluculo et mittens
Numérotation du verset Ier. 7,26 

et non audierunt me
nec inclinaverunt aurem suam sed induraverunt cervicem et peius operati sunt quam patres eorum
Numérotation du verset Ier. 7,27 

et loqueris ad eos omnia verba hec et non audient te et vocabis eos et
non respondebunt tibi
Numérotation du verset Ier. 7,28 

et dices ad eos hec est gens
que non audivit vocem Domini Dei sui nec recepit disciplinam periit fides
et ablata est de ore eorum
Numérotation du verset Ier. 7,29 

tonde capillum tuum et proice et sume in directum planctum quia proiecit Dominus et reliquit generationem furoris sui
Numérotation du verset Ier. 7,30 

quia fecerunt filii Iuda malum in oculis meis
dicit Dominus posuerunt offendicula sua
in domo in qua invocatum est nomen meum ut polluerent eam
Numérotation du verset Ier. 7,31 

et edificaverunt excelsa Tophet3
3 Tophet] scrips. hic et ubique, Thofeth Weber
qui est in valle filii Ennon4 ut incenderent filios suos et filias suas igni que non precepi nec cogitavi in corde meo
4 Ennon Rusch hic et ubique cum Ω etc.] Ennom hic et ubique Weber
Numérotation du verset Ier. 7,32 

ideo ecce dies venient dicit Dominus
et non dicetur amplius Tophet et vallis filii Ennon sed vallis Interfectionis
et sepelient in Tophet
eo quod non sit locus
Numérotation du verset Ier. 7,33 

et erit morticinum
populi huius in cibum volucribus celi et bestiis terre et non erit qui abigat
Numérotation du verset Ier. 7,34 

et quiescere faciam
de urbibus Iuda
et de plateis Hierusalem vocem gaudii et vocem letitie vocem sponsi et vocem sponse
in desolatione enim erit terra.

Capitulum 7

marg.| Verbum quod factum est etc.   Oste ndit hic Dominus Prophete, quomodo posuerit eum probatorem populi sui. Missus est enim Ieremias, ut populo nuntiaret comminationes, qui non audierunt eum, sed contempserunt et in hoc satis probavit malitias eorum. Hoc autem capitulum dividitur in quatuor partes. In prima iubetur Ieremias stare in porta, per quam multitudo populi ingreditur ad orandum, ut sic saltem audiant eius predicationem. In secunda ostendit, que mala evenient Iudeis, quia Prophetas ad se missos audire noluerunt, sed potius contempserunt, propter quod iubetur Prophete non orare pro illis, ibi :   Et nunc, quia fecistis. In tertia ostendit holocausta et sacrificia Iudeorum, in quibus confidebant, numquam Deo placuisse, nec ea fieri precepisse, que ipsi faciebant, magis ne eis idololatrarent et ut vix Deum eis honorarent, ibi :   Hec dicit Dominus Deus etc.   In q uarta monet populum ad planctum super peccatis, que fecit et miseriis, que evenient eis, ibi :   Tonde capillum. ad litteram ergo hic precepit Ieremie stare in porta domus Domini, ut qui verbum Domini nolebant audire, saltem intrando per portam audirent in porta predicantem. Sic et Dominus fecit frequenter. Legitur enim predicasse in Sabbatis in Synagogis, quando conveniebat populus, idem docens nos facere pro tempore et loco. Unde 2Tim. 4.a. Insta opportune, importune. Unde.
marg.| {m} Sta in porta etc.   ubi omnes conveniunt, ut sic audiant, velint, nolint. Et prius monet eos cum mansuetudine, ut sic magis attenti redderentur. Erant enim eorum corda dura et obstinata et ideo multis attrectationibus et attentis hortationibus erant mollienda. Moraliter Predicatorem stare in porta domus Domini, est ingressum suum et egressum in hac vita attente considerare et idem aliis annuntiare. Unde Agar fugienti dicit Angelus, Gn. 16.b. Agar ancilla Sarai : unde venis ? aut quo vadis ? Gn. 49.c. Isachar asinus fortis accubans inter terminos, vidit requiem quod esset bona et terram quod optima, supposuit humerum suum ad portandum. Duo termini sunt initium vite et finis. Vel stare in porta est se reputare semper esse in introitu boni, ut dicitur, Eccl. 18.a. Cum consummaverit homo, tunc incipiet. Et Ps. 66. et 37. Dixi, nunc cepi. Et alibi. Tota die contristatus ingrediebar. Vel predicare in porta domus Domini, est predicare ingressum in domum Domini. Is. 2.a. Venite ascendamus ad montem Domini et ad domum Dei Iacob.
marg.| {n} Qui ingredimini etc.   Temp li ad litteram, vel Hierusalem, Ps. 9. Qui exaltas me de portis mortis, ut annuntiem omnes laudationes tuas in portis filie Sion.
marg.| {o} Bonas facite vias vestras id est voluntates. id est corrigite eas, quia perverse sunt et male, quia non ad dexteram tendunt, sed ad sinistram. Prv. 4.b. Vias, que a dextris sunt, novit Dominus, perverse vero sunt, que a sinistris sunt ibid. Dirigit semitas pedibus tuis et omnes vie tue stabilientur.
marg.| {p} Et studia vestra id est operationes.
marg.| {q} Et habitabo vobiscum in loco {4. 196ra}   isto id est in patria vestra. alia littera. Confirmabo vos in loco isto et habitationem vestram faciam stare, ut nullus hostis possit ei nocere.   Vobiscum quia Mt. 18.c. dicitur : Ubi duo, vel tres sunt congregati in nomine meo, illic sum in medio eorum.
marg.| {a} Nolite confidere in verbis mendacii id est in verbis pseudoprophetarum mendacibus.
marg.| {b} Dicentes Templum Domini, Templum Domini, Templum Domini, est apud nos, scilicet non possumus captivari. Ter dicit :   Templum quia ter in anno ascendebant in Templum ad adorandum. Quando autem veri Prophete dicebant eis quod Nabuchodonosor veniret non est verum dicebant, quia non dimittet Dominus Templum suum quod ita pulchrum, ita pretiosum et sanctum est, destrui et conculcari et maxime, quia ibi ter in anno cultum et honorem exhibemus. Non enim Templum suum reputat Dominus Templum manufactum, nec laquearia et splendida et aurata edificia, sed animam in qua habitat morum et virtutum et sanctitatis decor. Vel ter dicit, propter tres vires anime. Unde Mt. 24.a. Videtis has omnes edificationes, amen dico vobis non remanebit lapis super lapidem qui non destruatur. Hoc etiam dicitur contra quosdam, qui nimis confidunt de religionibus suis et sanctitate loci in quo sunt, ut quia ibi sunt multe reliquie. Vel dicitur ter   Templum quia iactant se, vel gloriantur, quia tria vota Religionis emiserunt ibi : Et allegant illud quod dicitur eis. 1Cor. 3.d. Templum Dei sanctum est quod estis vos. Unde et quidam dicunt presumptuose, ex quo Templum Dei sumus et fecit nos Deus, non damnabit nos, quia non fecisset nos si deberemus damnari. Contra autem gloriantes de loco quod scilicet propter sanctitatem eius non posset destrui si habitatores eius peccent, dicitur 2. Mt. 5.c. Non propter locum gentem, sed propter gentem locum elegit Dominus, ideoque et ipse locus particeps factus est malorum populi. Et ibid. Propter peccata hominum cohabitantium iratus fuit civitati Dominus, propter quod et accidit circa locum despectio. Non ergo sic confidatis in Templo vestro, sed confidere poteritis.
marg.| {c} Si benedixeritis vias vestras id est si tales eas feceritis, scilicet declinando a malo et faciendo bonum, ut sint digne benedictione.
marg.| {d} Vias scilicet operum.
marg.| {e} Et studia scilicet cogitationum, ut nec opere, vel cogitatione eatis post idola, vel peccata, quasi si munde vos habueritis et interius mente et exterius in corpore et opere, secundum illud, Benedic anima mea Dominum et omnia que intra me sunt nomini sancto eius. Unde potest exponi   benedixeritis scilicet Deum, id est benedixeritis mente et operatione.
marg.| {f} Si feceritis iudicium etc. quasi si iustum iudicium et iustitiam equam in omnibus secuti fueritis erga proximum, Ez. 18.b. Si iudicium verum fecerit inter virum et virum et iudicia mea custodierit, ut faciat veritatem, hic iustus erit et vita vivet.
marg.| {g} Advene et pupillo et vidue non feceritis calumniam quia maxime tales non possunt se defendere. Lv. 19.c. Non facies calumniam proximo tuo, nec vi opprimes eum. Ex. 24.a. Peregrino molestus non eris, scitis etenim peregrinorum animas, quia et ipsi peregrini fuistis in terra Egypti.
marg.| {h} Nec sanguinem innocentem effuderitis in loco hoc ad l itteram per homicidium. Quia Gn. 9.a. Dicitur : Quicumque effuderit sanguinem humanum fundetur sanguis eius. Vel   effuderitis ut d icit hic Glossa proximum scandalizando : Et est argumentum quod qui malo exemplo alios ad peccatum trahit quod eos occidit. Lv. 19.c. Non stabis contra sanguinem proximi tui. Ideo ad malos Prelatos, qui ad bonum exemplum tenentur, dicitur Ez. 3.e. Sanguinem eius de manu tua requiram. Gn. 4.d. Occidi virum in vulnus meum, id est exemplo vulneris mei. Rm. 13.c. Noli cito perdere illum, pro quo Christus mortuus est. Vel   effuderitis per odium fraternum, quia qui odit fratrem suum homicida est. Vel per rapinam bonorum eius. Unde dicitur Eccl. 24.d. Panis egentium vita pauperis est, qui defraudat illum, {4. 196rb} homo sanguinis est. Item occidit eum qui vitam subtrahit ei, non dando ei in necessitate : Quia dicit Hieronymus Pasce fame morientem etc.   Prv. 28.d. Qui subtrahit aliquid a patre suo et a matre et dicit hoc non esse peccatum, particeps homicide est, scilicet aliquid de necessariis exhibendis. Ambrosius Non est minoris delicti, cum possis et habeas indigentibus non dare, quam sua homini tollere.
marg.| {i} Et post deos alienos non ambulaveritis in malum vobismetipsis id est quod cedet vobis in penam et culpam, deos alienos, scilicet idola adorando, vel perversa dogmata sectando, vel temporalium cupiditatem in miseriam, que est idolorum servitus.
marg.| {k} Habitabo vobiscum in loco isto etc. quasi secure possidebitis tunc locum vestrum, Templum, Sicut enim propter peccata habitantium Deus quandoque locum eorum inhonorat, ita si boni fuissent locum eorum honorasset. Unde Secundo Machabeorum 5.c.aIpse locus factus est particeps populi malorum, postea autem fiet socius bonorum et qui derelictus est in ira Dei omnipotentis, iterum in magni Domini reconciliatione cum summa gloria exaltabitur. Hoc etiam potest dici contra illas virgines fatuas, que habent lampadem sine oleo, id est corporis castitatem sine mentis munditia, vel continentia. Tales gloriantur in Templo secundum superficiem exteriorem, cum intus sit plenum omni spurcitia. Unde Apostolus solam illam virginem esse describit. 1Cor. 7.f. Que castra est corpore et spiritu. Ideo 2Cor. 7.a. Dicitur : Has habentes promissiones mundemus nos ab omni inquinamento carnis ac spiritus, perficientes sanctificationem in timore Domini.
a 2Mcc. 5, 20.
marg.| {l} Ecce vos confiditis vobis in verbis mendacii etc. quasi dicat : frustra confiditis in Templo vestro et gloriamini in edificiis terre vestre, credentes quod Deus habitet in eis, cum ipsum expellatis de cordibus vestris, que debent esse eius templa, quia ea polluitis furtis, mendaciis, homicidiis et huiusmodi. Unde   Confiditis in verbis mendacii id est in falsis verbis falsorum Prophetarum, qui promittunt vobis pacem. Vel confiditis in mendaciis, ac sine vindicta possetis mentiri et alia mala agere, que hic enumerat. Vel   in verbis mendacibus vos supple, dicentes.
marg.| {m} Furari, occidere etc.   supp le bonum est. Vel loquitur hic Propheta   Furari, occidere ut s ic antiqua grammatica, scilicet infinitivum pro indicativo, id est furamini et occiditis. Vel pro imperativo, id est furamini et occidite, supple sic dicitis proximis vestris et vobismetipsis. Hec sunt verba mendacia, quia non hec facienda sunt. Hec etiam dicuntur contra eos, qui in Templo vocaliter orant et flectunt genua Crucifixo sicut Iudei Christo et tamen hec omnia mala occultant. Ille libat Baalim, qui servit ventri, quia Baalim interpretatur vorator. Talium Deus venter est.
marg.| {n} Et ire post deos alienos etc. id est post idola, vel concupiscentiam temporalium.
marg.| {o} Et stetistis coram me etc. id est in Templo ubi me adorant fideles. Sed dicitur Is. 1.d. Cum extenderitis manus vestras, avertam oculos meos a vobis et cum multiplicaveritis orationem, nec exaudiam, manus enim vestre sanguine plene sunt.
marg.| {p} Et dixistis, liberati sumus etc.   Li e o est ablativus, id est liberati sumus a peccato quod contraximus faciendo abominationes istas. Vel ad litteram ideo credunt se liberatos, quia idolis serviunt quod est abominationem facere. Vel   dixistis id est fecistis, ac si putaretis quod propter hoc liberati essetis a persecutione Nabuchodonosor, quia hec facitis, que in virtute sunt abominationes. Sic etiam multi adhuc faciunt, qui ita felicitate et prosperitate mundi obcecati sunt quod putant, vel faciunt, ac si putarent se peccatum agere impune, vel Deum non videre peccata sua et ideo, quia Deus patienter exspectat peccatores, nec statim punit. Unde Eccl. 8.b. Quia non profertur cito contra malos sententia, filii hominum absque timore perpetrant mala. Et quia etiam vident sibi prospera succedere, in hac falsa conscientia, magis peccant. Ideo dicitur Eccl. 5.a. Ne dixeris, peccavi et quid mihi accidit triste ? Altissimus enim est patiens {4. 196va} redditor, quasi dicat : licet sit misericors, nihilominus est iustus.
marg.| {a} Numquid ergo spelunca etc. quasi qui cum furto, vel post furtum intratis in eam, videtur quod reputetis eam speluncam latronum, quia in ea convenitis, cum latrones sitis. In spelunca conveniunt latrones. Hoc etiam dicitur de Ecclesiis in quibus recipiuntur res, vel eleemosyne feneratorum, vel raptorum : Latrones enim spolia sua reponunt in speluncis. Vel, quia secundum August. furtum est attrectatio rei aliene invito Domino, cum omnes anime sint Domini, ut dicitur Ez. 18.a. Ecce omnes anime mee sunt, ut anima patris, ita et filii mea est ; furtum ergo faciunt mali Prelati malo exemplo, vel doctrina animas Domino auferentes. Os. 6.c. Galaad civitas operantium idolum supplantata sanguine et quasi fauces virorum latronum, participes Sacerdotum in via interficientium pergentes de Sichem. Hec est Ecclesia in qua filii eius operantur idolum, id est malum eligunt Prelatum. Unde Za. 11.d. O pastor et idolum ! Hec supplantatur sanguine, quia talis Prelatus supplantat eam, id est defraudat eam sanguine, scilicet in ea promovendo suos, edificando eam in sanguinibus : Et participes Sacerdotum, id est eorum vicarii et collaterales magnorum Prelatorum, sunt fauces latronum per rapinam bonorum pauperum, quos spoliant, quia ad nihil aliud accipiunt Ecclesias, vel per receptionem oblationum usurariorum. Et interficiunt pergentes de Sichem, id est subditos volentes egredi de peccato suo malo exemplo perdunt. Sichem enim interpretatur labor, quia in peccato est labor magnus. Et de hoc loco sumptum est illud Mt. 21.b. Domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis illam speluncam latronum, scilicet quantum ad hanc ultimam partem. Sed quantum ad primam, ab illo Is. 56.c. Domus mea domus orationis vocabitur cunctis populis. Sed magis est hodie domus negotiationis, ut dicitur Io. 2.c ibi enim sunt venditores columbarum, id est Sacramentorum, que sunt vasa gratiarum Spiritus sancti et ovium et boum, quia nisi propter terrenas possessiones hodie accipiuntur, vel appretiantur Ecclesie, vel Prebende ; et sunt ibi nummularii, quia pecuniis simoniace acquiruntur Ecclesie et Ordines.
marg.| {b} Ego ego sum qui possum omnia.
marg.| {c} Ego vidi, dicit Dominus omni a que putatis a me occultari et ideo non dicatis quod ego puniam vos pro re, quam nescio. Per verbum essendi notatur quod ipse est iudex. Per verbum videndi quod idem ipse erit testis. Unde infra f. Ego sum testis et iudex, dicit Dominus. Mal. 3.b. Accedam ad vos in iudicio et ore testis velox.
marg.| {d} Ite ad locum meum in Silo ubi habitavit nomen meum a principio scilicet a principio habitationis eorum terre promissionis usque ad David, quia ibi tabernaculum Domini in principio positum suit, ut habetur 1Rg. 3. quod apparuit Dominus in Silo et ibi erat Arca testamenti.
marg.| {e} Et videte quid fecerim etc. quasi ne confidatis in Templo vestro, quia propter peccata vestra destruetur. Sicut enim propter peccata filiorum Eli destruxi Tabernaculum quod erat in Silo et Arcam Dei capi permisi et Sacerdotes occidi, scilicet Ophini et Phinees, ut dicitur 1Rg. 4. Sic propter peccata vestra destruam Hierusalem templum. Unde Ps. 77. Repulit tabernaculum Silo.
Numérotation du verset Ier. 7,mystice 
marg.| Sicut destructio Silo exemplum fuit destructionis Hierusalem, vel Templi, sic destructio Templi destructionis Ecclesie. Rm. 11.c. Si enim naturalibus ramis non pepercit timendum est ne forte nobis non parcat.
marg.| {f} Et nunc, quia fecistis omnia hec mala predicta.
marg.| {g} Et locutus sum ad vos mane consurgens scilicet per Prophetas, qui ad litteram mane consurgebant, ut vobis predicarent et maxime Ieremias, qui non manebat in civitate, per hoc innuens quod de tenebris peccatorum et captivitatis volebat eos liberare, monens illa facere per que liberarentur si vellent. Et dicitur hoc contra pigros, qui nolunt mane surgere ad orandum, vel {4. 196vb} operandum, quando et anima perspicacior est et liberior ad intelligendum et ad meditandum habilior et ipse sensus humanus minus occupatus exterioribus et a cibis et a voluptatibus magis abstractus, ut dicit Hieronymus Ps. 5. Mane astabo tibi et videbo. Alibi Mane exaudies vocem meam. Non enim nisi in mane colligebatur manna, Ex. 16.e. Et non nisi in mane cadit ros de celo. Is. 26.b. Anima mea desiderabit in nocte, sed et spiritu meo in precordiis meis de mane vigilabo ad te. Eccl. 11.c. Mane semina semen tuum. Iacob mane consurgens lapidem tulit sub capite suo et erexit illum in titulum quod est in mane vacare orationibus et vigiliis. Sic et Moyses mane ascendit in montem ad rapiendum legem : Ex. 19.a. Si propter hoc obiicias quod non est predicandum post prandium. Dico quod immo, sed melius debet predicari in mane. Ps. 54. Vespere et meridie narrabo opera Domini.
marg.| {h} Et loquens et non audistis. Prv . 1.c. Quia vocavi et renuistis.
marg.| {i} Et vocavi vos et non respondistis obed iendo preceptis, vel consiliis. Prv. 1.c. Despexistis omne consilium meum et increpationes meas neglexistis.
marg.| {k} Faciam domui huic in qua invocatum est nomen meum id est in Templo, in quo confiditis et gloriamini.
marg.| {l} Et loco etc. scilicet Hierusalem.
marg.| {m} Sicut feci Silo scilicet destruendo locum illum, expellendo tabernaculum, quasi sic etiam destruam Templum Et sicut proiecit decem tribus, sic et proiiciam duas. Unde.
marg.| {n} Et proiiciam vos a facie mea, sicut proieci omnes fratres vestros scilicet decem tribus. Unde.
marg.| {o} Universum semen Ephraim. Dec em tribus vocat Ephraim, quia primus Rex eorum, scilicet Ieroboam fuit de Ephraim.
marg.| {p} Tu ergo noli orare pro populo hoc. Hoc dicit Dominus ex magna liberalitate : Sicut aliquis volens omnibus modis aliquid facere, quia videt sic expedire et alio modo non posse fieri, dicit amico suo, nolite me rogare super hec ut aliter faciam, quia nullo modo facerem et ideo hoc dico vobis, quia nolo vos confundere vi repellendo. Sic Deus dicit idem Prophete, ne forte illum rogantem et non impetrantem quod rogaret, videretur Dominus offendere, vel despicere, iustum est quod non exaudiatur orans pro populo peccante.
marg.| {p} Noli orare spon te nisi te rogent super hoc proponentes penitere.
marg.| {q} Nec assumas pro eis laudem id est ne mihi proponas bona eorum opera, vel patrum suorum, credens quod per hoc possis me flectere.
marg.| {r} Et orationem pro malis removendis, vel bonis apponendis. Vel   laudem voca t captationem benevolentie quam facias ut melius me te exaudire deprecantem credas. Unde in illa oratione prius captatur benevolentia, cum dicitur : Deus cuius proprium est misereri semper et parcere. Et post sequitur oratio : Suscipe deprecationem nostram   ] etc. {s}   Et non obsistas mihi. Ut dicit Hieronymus Sanctorum preces ire Dei sepe obsistunt, ut preces Moysi furori Domini obstiterunt volenti perdere populum, sed preces illius eius furorem tenuerunt, ut dicitur Ex. 32.c. Et Sap. 18.d. De Aaron dicitur : Properans homo sine querela deprecari pro populis, proferens servitutis sue scutum orationem et per incensum deprecationem allegans restitit ire. Unde dicitur Nm. 16.g. Cum Aaron cucurrisset ad mediam multitudinem, quam iam vastabat incendium, obtulit thymiama et stans inter mortuos et viventes pro populo deprecatus est et plaga cessavit. Unde Ps. 105. Stetit Phinees et placavit et cessavit quassatio. Unde conqueritur Dominus, qui non est Prelatus, qui ei obsistat : Unde dicitur Is. 64.c. Non est, qui invocet nomen tuum, qui consurgat et teneat te. Et Ez. 13.a. Non ascendistis ex adverso, neque opposuistis vos murum pro domo Israel, ut staretis in prelio in die Domini. Sed quomodo ire Dei resistere quis potest, cum dicatur Iob. 9.b. Deus cuius ire nullus resistere potest ? Sol. Sic intellige, id est nullus, cui Deus sit iratus, sed sanctus homo bene potest. Vel dic quod duplex est ira. Unascilicet sententialiter determinata,scilicet ad illos, qui iam damnati sunt. Huic revera nemo resistere potest. De hoc intelligitur in Iob. Et est ira conditionata, qua {4. 197ra} Dominus iratus fuit inimicis quod scilicet eos puniret, si non peniterent : de hac intelligitur hic : sicut quidam sunt damnati simpliciter, ut Pilatus et Iudas, quidam sub conditione, scilicet nisi oretur pro eis, ut fuit Traianus. Unde Sancti obsistentes ire Domini per orationes suas dicuntur edificatores sepium avertentes semitas iniquitatum, Is. 58.d. Ubi nos habemus, edificator sepium, dicit alia littera. murum opponens cedenti. Et ubi habemus, avertens semitas iniquitatum ibi, convertens semitas in quietem. Dicit autem super hunc locum Hieronymus duo esse, que obsistunt orationibus, ne exaudiantur a Domino. Primum est, pertinax infidelitas. Talis enim secundum Hieronymum non meretur veniam, eo scilicet quod extinguit fundamentum merendi, id est fidem. Et ideo sic expone, ne opponatur illud. 1Tim. 1.c. Misericordiam consecutus sum, quia ignorans feci : licet enim fuit ignorans, non tamen errans scilicet errore pertinaci, vel continuato : Et revera non loquitur de quocunque errore, sed tantum de illo, qui est in via fidei, qui est infidelitas, ubi verum pro falso, vel e converso pertinaciter asseritur. Secundum est cor impenitens, id est ex desperatione vel presumptione, habens propositum non penitendi. Talis enim impenitentia est peccatum in Spiritum sanctum, ut dicit Hieronymus sicut et blasphemia, scilicet verbi, vel cordis, qua scienter quis impugnat Dei bonitatem ex certa malitia. De quo peccato dicitur Mt. 12.c. quod non habet remissionem in eternum. Unde de hoc intelligitur illud. 1Io. 5.d. Est peccatum ad mortem, non pro illo dico, ut roget quis. Quod quadrupliciter exponitur. Primo sic : est peccatum ad mortem, id est quod ducit usque ad mortem inclusive, id est in ipsa morte. Pro tali enim nullus exauditur, tunc enim est finalis impenitentia, que facit peccatum in Spiritum sanctum esse irremissibile. Vel sic : Est peccatum ad mortem, non pro illo dico, ut roget quis, id est non quicumque sed aliquis magnus. Vel non pro illo dico, ut roget quis solum publice, sicut pro aliis peccatis. Vel non dico, id est non precipio. Et secundum tres ultimas rationes dicitur peccatum in Spiritum sanctum non remissibile, non proprie, sed quia non habet colorem excusationis et ideo nihil meretur habere excusatorie remissionis. Hoc peccato impugnat homo fraternam caritatem et Dei bonitatem. Item quia nec in tali peccato existens homo se potest humiliare ad penitentiam. Unde Augustinus tanta est labes illius peccati, ut deprecandi humilitatem non possit subire.
marg.| {a} Nonne vides quasi non putes me crudelem, quia non exaudiam te pro eis rogantem, sed magis imputes eis. Libenter enim exaudirem, si illi penitere vellent, sed nolunt, Immo in peccatis persistunt. Unde :
marg.| {a} Nonne vides, quid isti faciunt in civitatibus Iuda et in plateis Hierusalem ? quasi et in civitate et extra civitatem, mala hec faciunt, que sequuntur. Vel, id est occulte et aperte. Thr. g. Foris interficit gladius et domi mors similis est. Peccatum occultum significatur per mortem puelle suscitate in domo ; apertum per mortem iuvenis in porta suscitati. Is. 3.b. Peccatum suum quasi Sodoma predicaverunt, nec absconderunt.
marg.| {b} Eilii colligunt ligna quasi fortiores robore, quia in iuventute homo habet suam fortitudinem.
marg.| {c} Et patres succendunt ignem quasi magis provecti et ideo melius scientes ordinare struem lignorum ad faciendum ignem.
marg.| {d} Et mulieres conspergunt adipem ut m elius ardeat ignis, quasi dicat : sicut ad faciendum ignem isti omnes cooperantur, sic omnes in quacunque etate, in quocunque sexu consentiunt idololatrie. Unde ad litteram filii, qui erant robustiores, colligebant ligna ad ignem sacrificii Idolorum, Patres vero qui magis discreti erant, faciebant ignem, struem lignorum super carbones accendentes et mulieres adipem in ignem ponebant, sic quod solius Dei erat idolis immolantes. Lv. 3.d. Omnis adeps Domini erit iure perpetuo.
marg.| {e} Ut faciant placentas id est oblationes, quibus placerent idolo, tamen placenta est proprie panis factus de simila, qui dicitur Gallice foisse.
marg.| {f} Regine celi id est Lune, eo quod de nocte lumen confert et ideo eam adorabant. Vel, Regine celi, id est militie celi, id est omnibus stellis.
marg.| {g} Et libent diis alienis id est libamina offerant, scilicet Idolis, que vocant deos, sed non sunt.
marg.| {4. 197rb} {h} Et sic me ad iracundiam provocent, non quod ira in mente afficiar, que me ledat per conturbationem. Unde.
marg.| {i} Numquid me ad iracundiam provocant, dicit, Dominus scilicet ut ira cadat in me, qua perturbet ? quasi dicat : non.
marg.| {k} Nonne semetipsos in confusione vultus sui ? quasi magis se provocant, scilicet per causam, quia faciunt, unde punientur eterna confusione, quia per peccata sua Deum non perturbant, sed sibi eternum interitum preparant, thesaurizantes sibi iram in die ire, ut dicitur Rm. 2.a. Ubicunque, legitur quod peccatores Deum ad iracundiam provocant, ut maxime Os. 12.d. Ephraim provocavit me ad iracundiam in amaritudinibus suis, intelligitur, quia faciunt quod scilicet Deus in eos vindictam exerceat quod consequi solet hominem iratum adversus alium.
Numérotation du verset Ier. 7,moraliter 
marg.| {b} Filii colligunt ligna Per ligna significantur male concupiscentie, quibus succenditur ignis Diaboli in cordibus peccatorum per consensum et opus exhibitum illis concupiscentiis. Is. 30.g. Nutrimenta eius ignis et ligna multa. Nutrimenta ignis eius, scilicet ignis Inferni, sunt ligna multa. Nm. c. 15.d. Lapidatus est ille, qui colligebat ligna in sabbato. Peccatores enim maxime huiusmodi ligna colligunt in diebus festivis et ideo sabbata eorum et solemnitates eorum odivit anima mea, dicit Dominus. Is. 1.b. Viderunt eam hostes, id est Demones et deriserunt Sabbata eius. Lam. 1.c.
marg.| {c} Et patres succendunt ignem quia non corrigunt filios suos, sed magis dant eis vestes et denarios et alias, occasiones quibus facilius colligunt hec ligna, id est nocivas concupiscentias. 1Rg. 3.c. Iuravi domui Heli quod non expietur iniquitas domus eius victimis et muneribus usque in eternum, eo quod noverat indigne agere filios suos et non corripuerit eos.
marg.| {d} Et mulieres conspergunt adipem deli tiose filios suos nutriendo et superflue ornando et nimis delicate eos amando. Lam. 4.b. Manus mulierum misericordium coxerunt filios suos, id est que nimis sunt misericordes filiis et ideo in eis accendunt ignem noxie concupiscentie.
marg.| {t} Ut faciant placentas Regine celi per peccatum luxurie corpus suum sacrificantes Lune, id est omni temporali gaudio se exponentes, ut non sit pratum quod non pertranseat eorum luxuria.
marg.| {i} Numquid me ad iracundiam provocant ? quasi dicat : non. Unde Sap. 12.c. Tu autem dominator virtutis cum tranquillitate iudicas et cum magna reverentia disponis nos.
marg.| {l} Ecce furor meus quem habeo contra eos in dispositione et cogitatione, quomodo me de eis vindicabo.
marg.| {m} Et indignatio mea qua furorem conceptum, vel dispositum per vindicte illationem exerceo.
marg.| {n} Conflatur super locum istum sive stillavit, secundum aliam litteram. Non dicit effusus est, sed stillavit, vel conflatur, quasi moderate et infra merita penam infligam. Si ergo in stilla furoris tanta est duritia, ut dicit Hieronymus : Quanta esset, si totus effusus esset ? Simile Iob. 26.d. Cum vix parvam stillam sermonum eius sustinuerimus, tonitruum magnitudinem quis poterit sustinere ? Vel conflatur, quia quod diu facere nolui vos exspectans patienter ad penitentiam, peccatorum vestrorum multitudine et prolongatione compellor facere, ut me sentiatis iratum, quem benignum suscipere noluistis. Unde non ego me facio vobis iratum, qui naturaliter mansuetus sum, sed vosmetipsi me mutatis in crudelem. Iob. 30.c. Mutatus es mihi in crudelem. Lam. 3.d. Non enim ex corde humiliavit et abiecit filios hominum.
marg.| {o} Super viros et super iumenta et super lignum regionis et super fruges terre ut d estruantur et ipsi possessores et eorum possessiones, ut similem iram sentiant homines et ipsorum res, in quibus ipsi peccaverunt, secundum illud Eccles. 14.c. Omne opus corruptibile in fine deficiet et qui illud operatur, ibit cum illo : Ideo Rex Ninive indixit ieiunium et hominibus et iumentis : Ion. 3.c. Et ideo consecutus est misericordiam.
marg.| {4. 197va} {a} Succendetur et non extinguetur etc. scilicet furor et indignatio mea super eos. Et non extinguetur, quia non agunt, vel agent, per quod possit extingui, scilicet penitentiam. Is. 1.g. Erit fortitudo vestra, ut favilla stupe et opus vestrum quasi scintilla et succendetur utrumque simul et non erit qui extinguat.
marg.| {a} Holocaustomata vestra Ironice loquitur, quasi hec omnia sacrificia vestra nihil proderunt vobis, sicut enim repulit eorum Templum, sic et sacrificia eorum non curat ex quo Deum a se abiecerunt. Holocaustomata, que tota Deo offerebantur ; victime, de quibus partem habebant Sacerdotes et aliam partem offerente.
marg.| {b} Et comedite carnes de sacrificiis vestris, quasi non in mei venerationem sacrificatis mihi, sed magis epularum aviditate.
marg.| {c} Quia non sum locutus cum patribus vestris etc. de verbo holocaustomatum et victimarum. Contra Ez. 20.d. Dedi eis precepta. Glossa id est multiplices legis cerimonias. Ergo precepit. Solutio : Non dedit eis hec precepta in die, qua eduxit eos de Egypto, sed post. Et hoc innuitur hic per textum et Glossa.
marg.| Unde {d} Non precepi eis etc. scilicet primo, Immo dedi eis decalogum preceptorum, ut dicitur Ex. 10.a. Sed mandatum de cerimoniis et sacrificiis faciendis non dedit eis, nisi post peccatum idololatrie eorum quod commiserunt in vitulo, occasione cuius tantum dedit eis precepta sacrificiorum, malens ea sibi offerri, quam idolis. Unde et potest exponi : Non precepi, scilicet spontanee, vel ex corde, sed quasi coactus, ne peius facerent. Vel. Non precepi, nisi propter mysterium et in signum, non propter se. Vel. Non precepi, id est non dedi eis hoc in preceptum, sed in onus superborum.
marg.| {e} Sed hoc verbum precepi eis dicens : hoc, scilicet  Audite vocem meam id est precepta mea, que dedi eis in tabulis lapideis, Que principaliter volui ab eis observari et in quibus erat vera Religio. Que si feceritis.
marg.| {f} Et ero vobis Deus vos mihi protegens et fovens et salvans.
marg.| {g} Et vos eritis mihi populus mihi soli serviens et obediens.
marg.| {h} Et ambulate in omni via etc.   prof iciendo magis, ac magis in custodia preceptorum et in dilectione.
marg.| {i} Ut bene sit vobis In p resenti per gratiam, in futuro per gloriam. Unde benedictiones pronuntiantur super obedientes mandatis Domini. Dt. 28.a. quasi , hoc solum vobis precepi propter commodum vestrum, non propter meum, quia bonis vestris non indigeo, nec servitiis vestris et ideo hec magis volui precepta servari, quam mihi sacrificia immolari.
marg.| {k} Et non audierunt, nec inclinaverunt aurem suam id est attente non audierunt, scilicet corde memorando et opere obediendo. Ios. 22.a. Custodiatis attente et opere compleatis mandatum et legem. Dt. 8.a. Omne mandatum quod precepi tibi, cave diligenter, ut facias, ut possitis vivere et multiplicari.
marg.| {l} Sed abierunt, in voluptatibus suis eas ad consensum et opus pertrahendo : contra illud Eccl. 18.d. Post concupiscentias tuas non eas et a voluntate tua avertere.
marg.| {m} Et in pravitate cordis sui mali id est per errorum infidelitatem.
marg.| {n} Factique sunt retrorsum et non in ante id est peiores quam ante, quasi magis recesserunt, scilicet in peccata ante facta recidivantes, vel etiam deteriora quam ante perpetrantes, quam antecederent, scilicet proficiendo ad meliora contra illud Phil. 3.c. Que retro sunt obliviscens, ad ea que priora sunt me extendo, simile. Infra 11.b. Dixi, audite vocem meam ; et non audierunt, nec inclinaverunt, aurem suam, sed abierunt unusquisque in pravitate cordis sui mali : Reversi sunt ad iniquitates {4. 197vb} patrum suorum priores et post Deos alienos abierunt, ut servirent eis, sup. 2.f. Verterunt ad me tergum et non faciem. Iud. 2.c. Cito deseruerunt viam, per quam ingressi fuerant patres eorum et audientes mandata Domini omnia fecerunt contraria. Et hoc.
marg.| {o} A die, qua egressi sunt patres eorum de terra Egypti usque ad diem hanc quasi , in toto tempore illo medio non profecerunt, sed semper magis deteriorati sunt. Et hoc dico de pluribus eorum, non de bonis, qui in eis fuerunt. Et ne forte excusarent se Iudei propter defectum predicationis, vel admonitionis addit.
marg.| {p} Et misi ad vos omnes servos meos Prophetas per quos vobis locutus sum.
marg.| {q} Per diem consurgens dilu culo quasi attente monui vos et sollicite. Hec eadem sup. 10.c. Vel loquitur contra adulatores, quorum minores, scilicet filii, adulari incipiunt, maiores autem verba eorum et mulieres peccatum perficiunt et consummant.
marg.| {r} Nec inclinaverunt aurem suam ut s up.
marg.| {s} Sed induraverunt cervicem suam per obstinationem et contemptum preceptorum meorum, sup. 5.a. Induraverunt facies suas supra petram et noluerunt reverti. Dt. 31.g. Ego scio contentionem tuam durissimam. Omnis quippe domus Israel attrita fronte et duro corde est, ut dicitur Ez. 3.b.
marg.| {t} Et peius operati sunt quam patres eorum Iust a est ergo ira Domini super eos et furoris et indignationis conflatio, quia anima, que peccaverit ipsa morietur. Ez. 18.a.
marg.| {u} Et tame n ut minus sint excusabiles et ut magis videat eos affligere, non spontaneus, sed magis coactus, quia non ex corde meo abieci filios hominum, loquens ad eos omnia verba hec, ut moneas eos ad penitentiam, tamen non audient te iterum et iterum loquentem. Unde non propter hoc debet Predicator dimittere predicare, licet videat auditores esse inobedientes, nec debet indignari, si illi non obediant ei, nec propter hoc reputare se indignum. Magis enim Dominus in hoc sibi imputat iniuriam esse factam quam predicatori. Unde Ez. 3.b. Domus Israel nolunt audire te, quia nolunt audire me. Et 1Rg. 8.b. dicit Dominus ad Samuelem, cui displicebat quod populus petierat Regem : Audi vocem populi in omnibus, que loquuntur, non enim te abiecerunt, sed me, ne regnarem super eos.
marg.| {x} Et vocabis eos ad p enitentiam.
marg.| {y} Et non respondebunt tibi obed iendo : Vel etiam cum vocaveris eos ad audiendum, tante sunt superbie quod non dignabuntur respondere tibi. Posset ergo mirari Propheta, quare Dominus mittit eum, cum ipse ei dicat quod sermo suus non proderit eis. Sed magis volebat obtemperare consilio divino, quam secundum suum humanum respuere preceptum Domini. Unde et Dominus cum diceret Moysi, ut ipse iret ad Pharaonem et diceret ei : Dimitte populum meum : Ipse idem Dominus dixit Moysi : Ego tamen scio quod non dimittet, nec audiet te et tamen nihilominus ivit, quia cogitabat quod si non statim dimitteret, tamen sepius compulsus dimitteret. Sic non potest esse quin frequens predicatio convertat aliquos, vel saltem in hoc proficit quod Predicator se liberat et subditos reddit inexcusabiles.
marg.| {z} Hec est gens id est gentiliter vivens et talis qualis genita, scilicet in peccatis permanens. Unde non est populus Dei.
marg.| {a} Que non audivit vocem mand atorum.
marg.| {b} Nec recepit disciplinam cons iliorum. Vel.
marg.| {a} Que non audivit vocem ut f aceret quod Dominus precepit.
marg.| {b} Nec recepit disciplinam ut n on faceret, que prohibuit.
marg.| {c} Periit fides a co rde, quia corde creditur ad iustitiam.
marg.| {d} Et ablata est de ore eorum quia ore confessio fit ad salutem. Omnes enim declinaverunt, simul inutiles facti sunt. In Hebreo habetur fidelitas, que hodie in multis periit. Pr. 20.a.4.198ra} Multi viri misericordes, virum autem fidelem quis inveniet ? Lc. 18.b. Filius hominis veniens, putas inveniet fidem super terram ?
marg.| {a} Tonde capillum tuum et proiice. Qui a eos monuerat verbo, sed nec audierant : Ideo iubetur eos monere facto, quia rudes erant et simplices, unde precipit Prophete, ut tondeat se et proiiciat capillos, ad innuendum quod prius inherebant Domino per amorem et cultum et ad ornatum ipsius erant, sicut capillus capiti, sed Dominus proiecit eos.
marg.| {c} Et sume in directum planctum quasi tonsus capillos proiice in directum coram te et illos respiciens plores et doleas et hoc est flere in directum capillorum tonsorum. Tonsio ergo capillorum et proiectio, significat proiectionem Iudeorum a Domino, ut iam non hereant ipsi tamquam capiti. Et sicut funere presente, ille qui plorat, oculos habet directe ad funus, sic dicitur isti, ut capillos proiectos directe respiciat tamquam illos deplorans, ad innuendum quod quamvis Iudeos Dominus proiecerit, tamen illos deflebat. Proiecit in culpa : Reliquit in pena : Unde.
marg.| {d} Quia proiecit Dominus et reliquit generationem furoris sui. In quempiam furit, vel furorem extendit. Et preterea, quia apud antiquos erat consuetudo, scilicet lugentes tondere cesariem, sicut Iob, scilicet audita nece filiorum, tonso capite corruit in terram. Iob. 1.d. Unde et tonsio ipsa designat luctum.
marg.| {g} Quia fecerunt filii Iuda malum in oculis meis, dicit Dominus quia eum nihil latet. Unde, tibi soli peccavi. Vel. In oculis meis, id est in Templo meo, ubi apparebat gloria eius.
marg.| {h} Posuerunt offendicula sua in domo, in qua invocatum est Nomen meum, ut polluerent eam id est idola, que fuerunt eis causa ruine.
marg.| {i} Et edificaverunt excelsa Tophet. Top het locus est iuxta Hierusalem, valde amenus et nemorosus et aquis Siloe irrigatus. Unde ibi sunt deliciosi horti.
marg.| {k} Que est in valle filii Hennon scilicet cuiusdam hominis, qui sic vocabatur : In quo loco erant tophi, vel cophi, id est lapides spongiosi et concavi, in quibus dicitur fuisse ignis perpetuus ; et ideo translatum est hoc nomen, secundum Hebreos ad significandum ignem eternum. Unde Is. 30.g. Ab heri preparata est Tophet. Et inde dictam esse gehennam, a ge quod est terra et Hennon. quia ibi populus Iudeorum offendens Dominum periit. Sed cum esset quedam vallis, ut hic dicitur, videtur esse oppositio in ad iecto quod dicitur, edificaverunt excelsa in valle. Sol. Excelsa dicuntur, non propter loci altitudinem, sed arborum, que ibi erant. Vel edificaverunt excelsa, id est ibi faciebant, que solebant facere in excelsis. In montanis enim et delitiosis locis et frondosis solebant antiqui huiusmodi facere et ideo ab illa consuetudine dicuntur idola excelsa, quia in excelsis, ut frequentius, idolis sacrificabant.
marg.| {l} Ut incenderent filios suos et filias suas igni. Eos per ignem traiiciendo et non penitus comburendo. Unde 4Rg. 17.c. Non audierunt, sed induraverunt cervicem suam, iuxta cervicem patrum suorum, qui noluerunt obedire Domino Deo suo. Et Infra Fecerunt sibi conflatiles duos vitulos et lucos et adoraverunt universam militiam celi, servieruntque Baal et consecraverunt filios suos et filias suas per ignem. Sicut modo pueri per aquam baptismi traiiciuntur, sic tunc per ignem ab idololatris. Ps. 105. Immolaverunt filios suos et filias suas Demoniis.
marg.| {m} Que non precepi, nec cogitavi in corde meo. Nul li enim legi Dei hic concordat. Sed nonne Iephte obtulit, sive immolavit filiam suam Domino ? ut dicitur Iud. 11.g. Quia hoc voto promisit Domino : Fuit ergone idololatra ? Et solvit Hieronymus quod non. Nec tamen propter hoc in oblatione sua placuit Domino, quia {4. 198va} Δ ut ipse dicit hic, non sacrificium Deo, sed animus placuit offerentis. Neque enim si canis, vel aliud animal immundum ei primo accurrisset, debuit propter hoc Domino illud offerre, quia secundum hoc esset transgressor legis : Lv. 11. Sed si animus eius placuit Deo, ergo voluntas eius fuit bona, ergo et fructus eius bonus quod probatur per August. qui dicit super. Hbr. c. 11. Quod Iephte laudatur de immolatione filie sue quod et patet per hoc quod dicitur. Iud. 11.c. Irruit Spiritus Domini super Iephte. Ergo videtur quod operatio illa a Spiritu Sancto exierit. Sed contra Mi. 6.b. Numquid dabo primogenitum meum pro scelere meo, fructum ventris mei pro peccato anime mee ? quasi , non. Sol. In Iephte fuit triplex voluntas, scilicet vovendi propter victoriam et vovendi quod offerret quicquid occurreret et implendi votum. Prima bona, quia animus vovendi communiter Deo placuit, quo animo credidit Deo iuvante se victurum hostes, alie autem due fuerunt male.
Numérotation du verset Ier. 7,mystice 
marg.| {a} Tonde capillum tuum et proiice. Contra. Lv. 21.a. Capillos et barbam non radent : Hoc precipitur Sacerdotibus, {4. 198rb} sed constat quod Ieremias fuit Sacerdos, ut habetur, supra primo a. Sol. Ipse est Dominus legis et precepti, unde potuit legem precipere et contra legem precipere, nisi illud deformitatem importaret, ut fornicari et huiusmodi, unde hoc non posset precipere, quia nihil est malum prohibitum secundum suam opinionem. Secundum alios dic quod illa sola potuit precipere, que non sunt mala in se.
Numérotation du verset Ier. 7,moraliter 
marg.| Moraliter Tondere capillos, est erogare temporalia. Lc. septimo. f. Maria rigavit lacrimis pedes Domini, id est compassa est pauperibus et capillis tersit, id est refrigerium de suis superfluis illis prebuit. Is. quinquagesimo. octavo. c. Si effuderis esurienti animam tuam et animam afflictam repleveris. Ecce duo predicta, scilicet compassio et temporalium refrigerium. De hoc. Nm. octavo. b. Levite radent omnes pilos carnis sue : Contra illos, qui non omnia temporalia, sed pauca relinquunt cum intrant religionem, vel qui pauca dant pauperibus. Quanto magis raduntur capilli, tanto magis multiplicantur, sic est de temporalibus, Lc. 6.f. Date et dabitur vobis. Prv. tertio. b. Honora Dominum de tua substantia et de primitiis frugum tuarum da pauperibus, ut impleantur horrea tua saturitate. Non dicit, evelle, sed tonde : In tonsura enim non est dolor. Ideo dicitur 2Cor. 9.b. Non ex tristitia, aut necessitate, hilarem enim datorem diligit Deus. Ecclesiastic. trigesimo. quinto. b. In omni dato hilarem fac vultum tuum et in exultatione sanctifica decimas tuas. Ecclesiast. quarto. a. Inclina pauperi sine tristitia aurem tuam et redde illi debitum tuum. Dicit capillum non capillos, cum tamen capillos totondit, quia quantumcunque det homo, debet ei videri quod nihil det. Nihil enim est respectu illius quod Dominus promittit dantibus.
marg.| {b} Proiice quasi procul extraneis eroga, non solummodo vicinis, vel cognatis tuis. Multi enim ita prope proiiciunt quod quasi de una manu in aliam. Non enim dant nisi illis, a quibus credunt aliquid accipere, vel temporalia, vel laudem, vel aliquod temporale emolumentum. Ideo dicitur Mt. sexto. a. Nesciat sinistra tua, quid faciat dextera tua. Ps. 25. Dextera eorum repleta est muneribus. Ecclesiast. 29.b. Perde pecuniam propter fratrem et amicum.
marg.| {t} Et sume in directum planctum. quasi propter Deum tantum, non propter favorem humanum quod est flere in obliquum. Is. 15.c. Per ascensum Luith flens ascendit quod interpretatur gene, vel maxille, per quas licet visibiliter descendant lacrime, tamen invisibiliter ascendunt. Unde Eccl. 35.c. Nonne lacrime vidue a maxilla descendunt, a maxilla ascendunt usque ad celum ? Is. 15.a. Ascendit Dybon usque ad excelsa in planctum. Dybon interpretatur sufficiens ad intellectum tentationis, vel abundanter intelligens latrunculum accinctum.
marg.| {d} Quia proiecit. In culpa.
marg.| {e} Et reliquit . In pena.
marg.| {f} Generationem furoris sui Scri bas et Phariseos, vel Clericos, qui dicuntur generatio prava et perversa Mt. 12.c. De quibus Is. 1.a. Filios enutrivi et exaltavi, ipsi autem spreverunt me.
marg.| {g} Quia fecerunt filii Iuda malum in oculis meis. Infra 11.c. Quid est quod dilectus meus in domo mea facit scelera multa ? sic et malum Clericorum est in oculis Domini, quia tota die Sacramenta eius administranti immo ipsum Dominum manu et ore tangunt.
marg.| {h} Posuerunt offendicula sua in domo, in qua invocatum est Nomen meum et polluerunt eam. Hec sunt peccata Prelatorum, ad que offendunt alii, qui sunt de domo Domini, id est de Ecclesia, scilicet per illorum imitationem. Sunt enim Prelati laqueus speculationis et sicut rete expansum super Thabor : Thabor interpretatur veniens lumen. Ab eis enim deberet venire lumen in Ecclesia, sed ab eis magis venit nox.
marg.| Vel offendicula in domo, sunt Prelati in Ecclesia. Os. 6.d. In domo Israel vidi horrendum, ibi fornicationes Ephraim.
marg.| {i} Et edificaverunt excelsa Tophet id est mortem eternam acquisierunt peccatis suis Sap. primo d. Iniustitia mortis est acquisitio : Impii autem manibus et verbis accersierunt illam. Contra Is. trigesimo. g. Parata est ab heri Tophet, a Rege preparata. Item ibidem Flatus Domini, sicut torrens sulphuris succendens eam. Solutio : Revera Dominus prescivit eam futuram esse et etiam curavit, scilicet illam gehennam, sed illam non fecisset, nisi peccata precessissent, unde proprie homines fecerunt eam. Sicut dicitur puero male facienti, tu facis virgam, unde verberaberis. Hennon interpretatur sons tristitie, vel meroris ibi traiicientur mali per ignem, id est per diversa tormenta ignis. Sequitur liberaliter.
marg.| {a} {Θ} Ideo ecce dies veniunt etc.   Ideo prop ter hec mala.
marg.| {b} Ecce dies veniunt obsi dionis, quam perpessi sunt Iudei a nono anno regis Sedechie usque ad undecimum, ut 4Rg. 25.a.
marg.| {c} Et non dicent amplius Tophet et vallis filii Hennon scilicet non tantum hoc nomine vocabitur, sed.
marg.| {d} Vallis interfectionis id est mutabitur nomen illud in istud, scilicet propter interfectionem multorum, que ibi fiet a Chaldeis. Unde.
marg.| {e} Et sepelient Chal dei.
marg.| {f} In Tophet scilicet cadavera Iudeorum ibi occisorum, ne fetore corrumperentur. Vel. Sepelient, scilicet illi qui remanebunt in civitate post destructionem, ut quidam ignobiles et pauperes, scilicet vinitores et agricole.
marg.| {f} In Tophet scilicet in loco, qui ad religionem eis deputatus erat.
marg.| {g} Eo quod non sit locus scilicet ita promptus ad sepeliendum, quia, scilicet ibi fuerunt occisi, unde grave esset eos portare alibi. Vel quia, ut dicitur, locus ille profundus erat, nec habebat fundum. Unde tradunt Hebrei quod ibi est quedam fovea, que dicitur os Inferni, quia numquam impleri potuit et miserunt corpora. Tedio enim multitudinis affecti non poterant facere foveas. Vel. Eo quod non sit locus, quasi cemeteria non sufficerent multitudini occisorum. Dicitur enim quod cum Nabuchodonosor vellet venire ad destruendum Hierusalem, Iudei sunt confederati cum Pharaone Rege Egypti, Qui cum magna multitudine venit eis in auxilium. Unde venientibus Chaldeis, exierunt obviam contra eos ad preliandum, vel maxima multitudo Iudeorum et Egyptiorum occisa est. Et hoc fuit in Tophet, Pharao autem fugit in Egyptum. Unde Nabuchodonosor partem exercitus sui duxit secum, ut destrueret Egyptum et aliam partem dimisit cum Nabuzardan in obsidionem civitatis, qui Iudeos et Egyptios occisos sepelirent in Tophet, ne fetore corrumperentur exercitus et quos sepelire non potuerunt pre parvitate loci, aves et bestie devoraverunt. Unde.
marg.| {h} Et erit morticinum populi etc.   de plateis Hierusalem id est que in civitate illa erant et que civitati illi adiacebant.
marg.| {i} Vocem gaudii et vocem letitie id est auferam omnem letitiam a loco illo et cantilenas, que solent fieri in nuptiis, scilicet locus eorum deliciosus, ubi peccata sua perpetrabant, versus fuit in sepulchra, ut in eo puniantur, in quo peccaverunt.
Numérotation du verset Ier. 7,mystice 
marg.| Mystice: Tophet, interpretatur fomes tristitie et significat peccatum, quia non amplius mali habebunt potestatem, vel spatium peccandi, sed erunt in valle interfectionis, quia tantum penam habebunt, non peccati delectationem et ibi devorabuntur cadavera a Demonibus. Vel.
Numérotation du verset Ier. 7,moraliter 
marg.| Moraliter, per volucres quidam Clerici currentes de Ecclesia in Ecclesiam ad acquirenda beneficia significantur. Per bestias, residentes, qui malo exemplo suo totum consumunt. Isti comedunt morticinum populi, id est oblationes et redditus Ecclesie, que data sunt pro mortuis. Ps. 78. Posuerunt morticina servorum tuorum escas {4. 198vb} volatilibus celi, carnes Sanctorum tuorum bestiis terre. Os. 4.b. Peccata populi mei comedent.
marg.| {i} Vocem gaudii scilicet spiritualis interioris.
marg.| {k} Letitie id est hilaritatis, vel exultationis exterioris, scilicet bone, per bonam conversationem.
marg.| {l} Vocem sponsi etc. quasi deficiet cantilena spiritualis matrimonii, quia deficient spirituales nuptie in Hierusalem, id est in Ecclesia, de quibus nuptiis, 2Cor. 11.a. Despondi vos uni viro virginem castram exhibere Christo etc.   Spir ituale enim coniugium quod fit per penitentiam, gaudium habet spirituale quod tamen non multis videtur propter penitentie amaritudinem : Sed revera in principio videtur amara penitentia, sed post iucunda fit. Unde Prv. 4.b. Ducam te per semitas equitatis, quas cum ingressus fueris, non arctabuntur gressus tui. Unde in nuptiis, quibus interfuit Dominus, dicit Maria : Vinum non habent et mutata est ibi aqua in vinum. Io. 10.a.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ier. Capitulum 7), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 05/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=34&chapitre=34_7)
Signaler un complément d'information

Notes :