Glossa ordinaria

Capitulum 65

Numérotation du verset Is. 65,1 

Quesierunt me
qui ante
non interrogabant invenerunt
qui
non quesierunt me dixi
ecce ego ecce ego ad gentem
que non vocabat nomen meum
Numérotation du verset Is. 65,2 

expandi manus meas
tota die
ad populum incredulum
qui graditur in via non bona
post cogitationes suas
Numérotation du verset Is. 65,3 

populus
qui ad iracundiam
provocat me
ante faciem meam
semper qui immolant
in hortis et sacrificant
super lateres
Numérotation du verset Is. 65,4 

qui habitant in sepulchris
et in delubris idolorum dormiunt
qui comedunt
carnem suillam et ius profanum
in vasis eorum
Numérotation du verset Is. 65,5 

qui dicunt
recede a me non appropinques mihi quia immundus es isti
fumus erunt
in furore meo ignis
ardens
tota die
Numérotation du verset Is. 65,6 

ecce scriptum est coram me
non tacebo sed reddam
et retribuam in sinu eorum
Numérotation du verset Is. 65,7 

iniquitates vestras et iniquitates patrum vestrorum
simul dicit Dominus
qui sacrificaverunt
super montes et super colles exprobraverunt mihi
et remetiar opus eorum primum
in sinu eorum
Numérotation du verset Is. 65,8 

hec dicit Dominus quomodo si inveniatur
granum
in botro et dicatur
ne dissipes illud
quoniam benedictio est
sic faciam propter servos meos
ut non disperdam totum
Numérotation du verset Is. 65,9 

et educam de Iacob
semen
et de Iuda possidentem montes sanctos1 meos
1 sanctos] om. Weber
et hereditabunt
eam
electi mei
et servi mei
habitabunt ibi
Numérotation du verset Is. 65,10 

et erunt campestria in caulas
gregum
et vallis Achor in cubile armentorum
populo meo
qui requisierunt me
Numérotation du verset Is. 65,11 

et vos
qui dereliquistis Dominum qui obliti estis montem sanctum meum
qui ponitis
Fortune mensam et libatis super eam
Numérotation du verset Is. 65,12 

numerabo vos
in gladio
et omnes in cede corruetis
pro eo
quod vocavi
et non respondistis
locutus sum
et non audistis
et faciebatis
malum in oculis meis
et que
nolui elegistis
Numérotation du verset Is. 65,13 

propter hoc
hec dicit Dominus Deus ecce servi mei comedent et vos esurietis ecce servi mei bibent
et vos sitietis
Numérotation du verset Is. 65,14 

ecce servi mei letabuntur
et vos confundemini
ecce servi mei laudabunt pre exultatione cordis
et vos clamabitis
pre dolore cordis
et pre contritione spiritus ululabitis
Numérotation du verset Is. 65,15 

et dimittetis nomen vestrum
in iuramentum
electis meis
et interficiet te
Dominus Deus et servos suos vocabit nomine alio
Numérotation du verset Is. 65,16 

in quo
qui benedictus est super terram
benedicetur in Deo amen
et qui iurat
in terra iurabit in Deo amen
quia
oblivioni tradite sunt angustie priores
et quia abscondite sunt ab oculis nostris
Numérotation du verset Is. 65,17 

ecce enim ego creo
celos novos
et terram novam
et non erunt in memoria priora
et non ascendent
super cor
Numérotation du verset Is. 65,18 

sed gaudebitis et exultabitis usque in sempiternum
in his que ego creo
quia ecce ego creo Hierusalem
exultationem
et populum eius gaudium
Numérotation du verset Is. 65,19 

et exultabo in Hierusalem et gaudebo in populo meo et non audietur in eo ultra vox fletus
et vox clamoris
Numérotation du verset Is. 65,20 

non erit ibi amplius infans dierum
et senex
qui non impleat dies suos
quoniam puer centum annorum morietur
et peccator centum annorum maledictus erit
Numérotation du verset Is. 65,21 

et edificabunt
domos
et habitabunt et plantabunt vineas
et comedent fructum earum
Numérotation du verset Is. 65,22 

non edificabunt et alius
habitabit
non plantabunt et alius comedet
secundum dies enim ligni
erunt
dies populi mei
et opera manuum eorum inveterabunt
Numérotation du verset Is. 65,23 

electi2
2 electi] electis Weber
mei3
3 mei] meis Weber
non laborabunt frustra neque generabunt in conturbatione
quia semen benedictorum
Domini est et nepotes eorum cum eis
Numérotation du verset Is. 65,24 

eritque antequam clament
ego exaudiam
adhuc illis
loquentibus
ego audiam
Numérotation du verset Is. 65,25 

lupus
et agnus
pascentur simul
et leo et bos
comedent
paleas
et serpenti
pulvis
panis eius
non nocebunt
neque occident
in omni monte sancto meo
dicit Dominus

Capitulum 65

Numérotation du verset Is. 65,1 
{t. 3: Erfurt, f. 119rb ; facsim., p. 93b} Quesierunt me
interl.| gentes per fidem
qui ante
interl.| antequam homo fierem
interl.| populus quem non cognovi servivit mihi
non interrogabant invenerunt
interl.| #misericordem me s
qui
interl.| ante
non quesierunt me dixi
interl.| formam servi accipiens
interl.| Filius qui ante dixi Moisi ego sum qui sum
ecce ego ecce ego ad gentem
interl.| ut faciam s e cunctis gentibus unam christiani nominis
que non vocabat nomen meum
interl.| que nesciebat me
marg.| QUESIERUNT etc. Ad hoc respondet Filiusa: “Quare nos errare fecisti in viis tuis?” Quasi si alieni me querentes tam clementem invenerunt non est crudelitas mea que vobis neget auxilium sed iniquitas vestra et impenitens cor vestrum. Unde populus quem non cognovi servivit mihi et filii alieni mentiti sunt mihi
a Is. 63, 17
Numérotation du verset Is. 65,2 
expandi manus meas
interl.| quasi largus nihil denegans penitentibus
tota die
interl.| passionis
ad populum incredulum
interl.| Iudeorum
qui graditur in via non bona
interl.| relicto Christo qui est via
interl.| lata et speciosa que ducit ad mortem
post cogitationes suas
interl.| pravas
interl.| ab occultis meis munda me
marg.| EXPANDI  MANUS  MEAS  TOTA etc. In cruce orans pro eis: Pater ignosce illis quia nesciunt quid faciunt vel ut eos reciperem et collocarem in sinu meo. Vel beneficia operum largiendo ex quo eduxi eros ab Egitpo. Incarnatus quoque infirmos eorum curavi mortuos suscitavi paucis panibus eos pani. Ipsi tamen semper extiterunt increduli.
Numérotation du verset Is. 65,3 
populus
interl.| undeb:"Populus hic labiis me honorat cor autem eorum" etc.
b Mt. 15, 8 ; Mc 7, 6.
interl.| hec fecit populus
qui ad iracundiam
interl.| vindictam
provocat me
interl.| studio delinquendo
ante faciem meam
interl.| aperte quod peius est
interl.| in templo meo scilicet idola posuerunt in quo sepe exhibui patientiam meam
interl.| cui omnia patent
semper qui immolant
interl.| diis alienis idolatrie iungentes luxuriam
in hortis et sacrificant
interl.| demonibus
interl.| incensum
super lateres
interl.| pro uno altari quod erat in templo plura faciebant et super sacrificabant
marg.| POPULUS  QUI  AD  IRACUNDIAM.  ALLEGORICE. Omnis hereticus Deum ad iracundiam provocat in falsitate doctrine offert immunda sacrificia non imperpetuum mansura sed adinstar ortorum ad breve virentia. Carnis enim deliciis providet unde omnis caro fenum. Hinc quoque illius apud grecos sapientissimi laudatur sententia qui omnes seculi voluptates et mundi pompam et celeriter transeuntem luxuriam ortos Adonidis vocat. Sacrificant autem heretici super lateres {t. 3: Erfurt, f. 119va ; facsim., p. 94a} quando exquisita mendacia dialetica cupiunt arte firmare et in quadrum extruere et secti in latere pulveris roborare lineis.
Numérotation du verset Is. 65,4 
{t. 3: Erfurt, f. 119va ; facsim., p. 94a} qui habitant in sepulchris
interl.| mortuorum que Iudei in modum domorum faciunt
et in delubris idolorum dormiunt
interl.| super pelles scilicet hostiarum ut futura somnient
marg.| IN  DELUBRIS. Delubra a delendo dicta eo quod ibi putabatur ablui anima. Vel quia prope erant piscine ubi et sacerdos lavabatur et hostia.
marg.| ALLEGORICE. Heretici in memoriis magistrorum et in specubus dormiunt qui lumen Spiritus Sancti relinquentes et cenaculum in quo apostoli versabantur in diaboli tenebris commorantur et speluncas diligunt de quibus vos autem fecistis illam spelunca. Somniis credunt et fantasiis. Carnem porcorum comedunt de quibus dicitur: ne mittatis margaritas ante porcos et ius profanum quod in libris eorum heretica arte conditum est. Vasa eorum immunda tam doctrine scilicet quam corpora. In tantam quoque amentiam veniunt ut qui ipsis non fuerit similis quasi perditum detestentur.
qui comedunt
interl.| contra preceptum legis
carnem suillam et ius profanum
interl.| porcinum
in vasis eorum
Numérotation du verset Is. 65,5 
qui dicunt
interl.| immundi
interl.| alii non manducanti non adoranti idola
recede a me non appropinques mihi quia immundus es isti
interl.| qui talia agunt et in alios superbiunt
fumus erunt
interl.| nihil
interl.| et
in furore meo ignis
interl.| erit
interl.| gehenne
ardens
interl.| in eis
tota die
interl.| semper
marg.| IN  FURORE  MEO. Furorem oblivionem iram penitudinem ita in Deo accipere debemus quoniam inanus pedes oculos aures et cetera membra que habere dicitur non quod his pateat perturbationibus qui eas extinguit in nobis sed per verba nostra Dei intelligimus affectum erga nos.
Numérotation du verset Is. 65,6 
ecce scriptum est coram me
interl.| malum eorum ut non obliviscar
non tacebo sed reddam
interl.| immo dicam ite maledicti in ignem eternum
et retribuam in sinu eorum
interl.| in interiora mentis ut propria torqueantur conscientia
marg.| NON  TACEBO. Qui superius dixit tacui semper silui patiens fui modo dicit non tacebo id est nec parcam amplius neque sustinebo iniquitates eorum.
Numérotation du verset Is. 65,7 
iniquitates vestras et iniquitates patrum vestrorum
interl.| idolatrarum
marg.| INIQUITATES  PATRUM. Ut scilicet non solum pro peccatis vestris puniamini sed etiam pro patrum iniquitatibus quos imitati estis. Aliter enim non portat filius iniquitatem patris.
simul dicit Dominus
interl.| ut puniamini sicut illi quos imitati estis et sic quodammodo eorum filii
qui sacrificaverunt
interl.| filios et filias demoniis
super montes et super colles exprobraverunt mihi
interl.| me despiciendo et idolis immolando
marg.| QUI  SACRIFICAVERUNT  SUPER. Quando in Bethel et in Dan aureos vitulos adoraverunt. Hereticus quoque contemnens simplicitatem Ecclesie sacrificat in montibus et exprobrat Deo dum eius precepta contemnit.
et remetiar opus eorum primum
interl.| pro culpa penam metiendo vel mensurando
in sinu eorum
interl.| in anima post iudicium et in corpore cum et vermis eorum non moritur et ignis non extinguitur
Numérotation du verset Is. 65,8 
hec dicit Dominus quomodo si inveniatur
interl.| post tempestatem
granum
interl.| illesum
in botro et dicatur
interl.| volenti tangerer
ne dissipes illud
interl.| sine crescere
quoniam benedictio est
interl.| id est placuit Domino ut pro benedictione de tanta copia reservaret illud
interl.| aliquos reservando
sic faciam propter servos meos
interl.| Abraham Isaac et Iacob ad quos facta est promissio vel propter eos qui inter plurimos peccatores serviunt mihi
ut non disperdam totum
interl.| genus humanum
marg.| QUOMODO  SI etc. Quasi propter malos non perdam bonos sed quomodo si etc. Dixerat enim perturum Israel.
marg.| DE  IACOB  SEMEN. Semen Iacob et Iude apostoli possidentes montes alios scilicet credentes virtutibus eminentes unde: nisi Dominus Sabaoth reliquisset nobis semen quasi Sodoma fuissemus.
Numérotation du verset Is. 65,9 
et educam de Iacob
interl.| "non deficiet sceptrum de Iuda" etc.c
c Cf. Gn. 49, 10 .
semen
interl.| Christum quod supra botri granum
et de Iuda possidentem montes sanctos1 {t. 3: Erfurt, f. 119vb ; facsim., p. 94b} meos
1 sanctos] om. Weber
interl.| apostolos ; unded: «Levavi oculos meos ad montes» et alibie: «Montes in circuitu eius» etc.
d Ps. 120, 1 (Ps-R).
e Ps. 124, 2.
marg.| MONTES  SANCTOS.  SEPTUAGINTA. Montem meum scilicet Christum qui est mons montium.   Montes enim sunt apostoli qui de Iudeis possederunt Christum in quo fundati sunt.
et hereditabunt
interl.| scilicet hereditatem de qua dabo tibi gentes hereditatem tuam
eam
interl.| scilicet Ecclesiam
marg.| ET  HEREDITABUNT. Unde semen Abrahe servi eius filii Iacob electi eius. Quicumque adhuc semen sunt nec formati in filium servi Domini sunt quibus dicitiur. Scio quia semen Abrahe estis nondum #s filii. Qui autem filius est Domini electus est. {t. 3: Erfurt, f. 119vb ; facsim., p. 94b} Unde electi possident Ieruslem servi habitant in ea unde: non accepistis spiritum servitutis in timore sed adoptionis filiorum.
electi mei
interl.| apostoli unde non vos me elegistis sed ego elegi vos
et servi mei
interl.| fideles
habitabunt ibi
Numérotation du verset Is. 65,10 
et erunt campestria in caulas
interl.| Ecclesias
gregum
interl.| fidelium quorum cor unum et anima una
et vallis Achor in cubile armentorum
interl.| requiem
populo meo
interl.| fideli scilicet
qui requisierunt me
interl.| hec fient eis scilicet qui requisierunt me
interl.| #fide et opere
marg.| CAMPESTRINA. Alii saltus. Unde Dominus revelabit condensa silvarum ut latrones ibi latitare desistant et bestie venenataque animalia in Ecclesiam Dei transeant.
marg.| IN  CAULA  GREGUM. Alia translatio habet Saronas que est regio inter Ioppen et Liddam atque Rammam fecunda et pabulosa sed latronibus infesta unde interpretatur vallis effundens sanguinem.
marg.| ET  VALLIS  ACHOR. Ubi Achor filius Charim despoliis Hierico furatus cum omni domo periit vocatur locus vallis Achor id est turbationis vel tumultus in quo significatur gentilitas sicut et per Saronas que interpretatur vallis fundens sanguinem que effusione sanguinis plena in tumultu et in turbatione vitiorum manebat. Sed Achor versa est in caulas gregum sive ovilia et in cubile armentorum id est Ecclesias et requiem predicatorum et aliorum fidelium qui designantur per armenta et greges ovium.
marg.| ARMENTORUM. Predicatorum qui Ecclesiam armant et defendunt. Armentum enim dicitur ab armando.
Numérotation du verset Is. 65,11 
et vos
interl.| o Iudei
qui dereliquistis Dominum qui obliti estis montem sanctum meum
interl.| templum quod in monte vel celestem Hierusalem vel Christum qui est mons montium
qui ponitis
interl.| alia translatio paratis
Fortune mensam et libatis super eam
marg.| ET  VOS  QUI  DERELIQUISTIS.  ALLEGORICE. Omnes qui Ecclesiam deserunt et obliviscuntur montem sanctum Dei tradentes se spiritibus erroris vel immundis et doctrinis demoniorum parant fortune mensam et nihil ad Deum pertinere credentes sed stellarum cursu vel varietate fortune omnia gubernari hi tradentur eternis suppliciis ut nullus eorum possit evadere.
marg.| FORTUNE. Dee Egyptiorum cui sin fine anni perabant mensam omnibus escis refertam et poculis mulsa mixtis vel quia felicem annum prebuerit vel quia futurum felicem prebitura sit.
Numérotation du verset Is. 65,12 
numerabo vos
interl.| ne quis evadat
in gladio
interl.| qualibet afflictione
et omnes in cede corruetis
interl.| pressura non enim omnes occisi sunt vel omnes afflicti
interl.| Chaldeorum Romanorum demonum
pro eo
interl.| preter cetera
quod vocavi
interl.| omnia feci que debui
marg.| QUOD  VOCAVI. Per prophetas dicens. Convertimini ad me et salvi eritis. Et per memetipsum penitentiam agite. Et alibi venite ad me omnes qui laboratis et onerati estis.
et non respondistis
interl.| obediendo sequendo
locutus sum
interl.| presens nobiscum Emmanuel
interl.| in parabilis
et non audistis
interl.| mente
et faciebatis
interl.| insuper
malum in oculis meis
interl.| quia omnia video vel in templo idola colentes
et que
interl.| idolatriam
nolui elegistis
interl.| aliud vult Deus aliud premittit
Numérotation du verset Is. 65,13 
propter hoc
interl.| malum scilicet
interl.| ut peteritis Barraban homicidii et seditionis actorum
hec dicit Dominus Deus ecce servi mei comedent et vos esurietis ecce servi mei bibent
interl.| sanguinem meum
et vos sitietis
interl.| aquam vivam
marg.| ECCE  SERVI. Quasi non solum corruetis gladio pro iniquitatibus vestris sed et in presenti esureitis et sitietis. Gentiles vero ad fidem conversi in presenti satiabuntur cibo corporis et #san m et doctrina spirituali et in fine visione Trinitatis.
marg.| COMEDENT. Corpus meum. Unde qui manducant carnem filii hominis. Vel doctrinam spiritualem mysteria fidei. Vel in futuro cognitionem divinitatis unde ut edatis et bibatis super mensam meam in regno Patris mei. Et satiabor cum apparuerit gloria tua.
Numérotation du verset Is. 65,14 
ecce servi mei letabuntur
interl.| in eterna beatitudine unde illud gaudium vestrum nemo tollet a vobis
et vos confundemini
interl.| videntes alios in locum vestrum successisse
ecce servi mei laudabunt pre exultatione cordis
interl.| secundum illud in secula sit laus tibi
et vos clamabitis
interl.| in inferno
pre dolore cordis
interl.| conscientia peccatorum
et pre contritione spiritus ululabitis
interl.| unde ibi erit fletus et stridor dentium vel in iudicio positis hedis a sinistris et ovibus a dextris
Numérotation du verset Is. 65,15 
et dimittetis nomen vestrum
interl.| aliis in locum vestrum succedentibus
in {t. 3: Erfurt, f. 120ra ; facsim., p. 95a} iuramentum
interl.| sacro sanctum
electis meis
interl.| ut dicantur filii Abrahe sicut vos olim
et interficiet te
interl.| spirituali gladio in iudicio
Dominus Deus et servos suos vocabit nomine alio
interl.| christiano
marg.| ET  DIMITTETIS  NOMEN  VESTRUM. Ut aliqui affirmantes dicant. Si aliter fecero contingat mihi sicut Iudeis Romanorum gladio occisis. Vel ita iuro per Deum in quem olim Iudei crediderunt. Vel quia Deus iuramentum eorum erat quod christiani modo {t. 3: Erfurt, f. 120ra ; facsim., p. 95a} iurant necessitate compulsi vivit Dominus scilicet.
marg.| ET  INTERFICIET. Ut vel hunc non habeatis qui dicit: ego sum via veritas et vita. Nec vocemini circumcisio sed conscisio.
Numérotation du verset Is. 65,16 
in quo
interl.| nomine vel Christo
qui benedictus est super terram
interl.| christianus vocatus et ipsum nomen in terra hac bene custodierit
interl.| nunc scilicet
benedicetur in Deo amen
interl.| in futuro unde venite benedicti Patris mei etc. et alibi ut benedictionem hereditate possideatis
et qui iurat
interl.| fideliter et veraciter
interl.| veritatem loquitur
in terra iurabit in Deo amen
interl.| hac in die iudicii vere et fideliter Deum laudabit
quia
interl.| #succedentibus bonis eternis absterget d o la a o s
oblivioni tradite sunt angustie priores
interl.| ne sit pars malorum prioris angustie memorari
et quia abscondite sunt ab oculis nostris
marg.| QUIA  OBLIVIONI. Ut non idolorum meminerint et pristini erroris non oblivione memorie sed succensione bonorum. Unde in die bona oblivio bonorum et alibi afflictio hore oblivionem facit deliciarum. Et forsitan et in futuro pristine conversationis memoria omnino delebitur.
Numérotation du verset Is. 65,17 
ecce enim ego creo
interl.| adiungit se eis quia et ipse multa pertulit serra lignea sectus a Iudeis
celos novos
interl.| sanctos qui quotidie innovantur unde videbo celos tuos etc.
et terram novam
interl.| bonam
interl.| que affert fructum in patientia
interl.| meliorando qualitates mutando unde Ioannes vidi celum novum et terram novam et apostolus preterit figura huius mundi.
et non erunt in memoria priora
interl.| mala tormenta
et non ascendent
interl.| in memoriam scilicet vestram
super cor
interl.| vestrum
Numérotation du verset Is. 65,18 
sed gaudebitis et exultabitis usque in sempiternum
interl.| sine fine
in his que ego creo
interl.| omnibus rebus a me factis
quia ecce ego creo Hierusalem
interl.| celestem
interl.| ex angelis et hominibus
exultationem
interl.| emphasis
et populum eius gaudium
marg.| QUIA  ECCE  CREO  HIERUSALEM. Ex angelis scilicet et hominibus unam Ecclesiam et exultabunt et gaudebunt ut ego qui creavi exultem et gaudeam in eis.
marg.| EXULTATIONEM. Universe terre ut que vetus unigeniti erat gaudium nova cunctis nationibus letitia sit.
marg.| GAUDIUM. Quod vel post resurrectionem possumus intelligere vel post baptismum in prima resurrectione.
marg.| Hoc ad generalem resurrectionem qua omnes in perfecta etate resurgent et hoc est non erit.
Numérotation du verset Is. 65,19 
et exultabo in Hierusalem et gaudebo in populo meo et non audietur in eo ultra vox fletus
interl.| absterget Deus omnem lacrimam ab oculis
et vox clamoris
interl.| ubi gaudium et exultatio contraria enim simul esse non possunt
interl.| non sicut Iudei pro iudicio faciet clamorem
Numérotation du verset Is. 65,20 
non erit ibi amplius infans dierum
interl.| omnes enim resurgemus in virum perfectum in mensura etatis plenitudinis Christi
et senex
interl.| preventus morte
qui non impleat dies suos
interl.| quia nemo morietur
quoniam puer centum annorum morietur
interl.| et si hic diu vivat
et peccator centum annorum maledictus erit
marg.| PUER  CENTUM  ANNORUM. Ille scilicet qui et si diu tamen pueriliter vixit serviens vitiis et hoc exponit sic et peccator etc.
marg.| GREGORIUS. In Moralibus. Vita quidem pueri in longum trahitur ut a factis puerilibus corrigatur. Sed si a peccati perpetratione nec temporis longinquitate compescitur hec ipsa vite longinquitas quam per misericordiam Dei accepit ei ad culmen maledictionis crescit.
Numérotation du verset Is. 65,21 
et edificabunt
interl.| in presenti
domos
interl.| virtutes
et habitabunt et plantabunt vineas
interl.| opera bona unde inebriabuntur ab ubertate domus tue et alibi satiabor cum apparuerit gloria tua
interl.| hec est vinea que ait ego sum vitis vera et vos palmites et Pater meus agricola est
et comedent fructum earum
marg.| DOMOS. Virtutes pro quibus in celestibus requiescent. Unde in domo Patris mei mansiones multe sunt unusquisque propriam mercedem accipiet secundum proprium laborem. Tales domos obstetrices sibi dicuntur edificasse quia timuerunt Deum. Iacob quoque habitat in domo quam Esau qui feris delectabatur possidere non potuit. Ad litteram enim stare non potest. Multi enim sancti edificant domos et non habitant in eis.
Numérotation du verset Is. 65,22 
non {t. 3: Erfurt, f. 120rb ; facsim., p. 95b} edificabunt et alius
interl.| diabolus scilicet
habitabit
interl.| in medio eorum
non plantabunt et alius comedet
interl.| diabolus id est non devorabit virtutes eorum
secundum dies enim ligni
interl.| vite
erunt
interl.| de quo iustus ut palma florebit qui scilicet quotidie triumphum reportat de adversariis suis
dies populi mei
interl.| fidelis
et opera manuum eorum inveterabunt
marg.| SECUNDUM  DIES  LIGNI. Sicut Christus iam non moritur mors illi ultra non dominabitur sed in eternum regnat cum Patre sic et illi lignum enim vite Chistus est quod erat in medio paradisi scilicet Ecclesie. Unde Salomon lignum {t. 3: Erfurt, f. 120rb ; facsim., p. 95b} vite est his qui apprehenderunt eam scilicet sapientiam que est Christus.
marg.| OPERA  MANUUM. Fidem doctrinam operationem apostolorum inveterabunt usque ad finem seculi servando fideles eorum imitatores scilicet. Vel secundum quod quidam codices habent electis meis inveterabunt id est eternaliter salvabunt eos opera eorum scilicet apostolorum.
Numérotation du verset Is. 65,23 
electi2
2 electi] electis Weber
interl.| vel [elect]is
mei3
3 mei] meis Weber
interl.| vel [me]is
interl.| ergo
non laborabunt frustra neque generabunt in conturbatione
interl.| filios spirituales sicut Rachel carnalem filium
quia semen benedictorum
interl.| apostolorum
Domini est et nepotes eorum cum eis
interl.| sunt Domini vel in eternum gaudebunt
marg.| SEMEN  BENEDICTORUM. Apostoli et alii doctores in predicatione vel in aliis operibus sicut Iudei quia eternam mercedem percipient quia venient cum exultatione portantes manipulos suos.
marg.| NEPOTES. Quos filii eorum in fide genuerunt sicut Marcus Petri discipulus et Lucas Pauli filius.
Numérotation du verset Is. 65,24 
eritque antequam clament
interl.| ore
ego exaudiam
interl.| clamantes corde
adhuc illis
interl.| apostolis
loquentibus
interl.| predicantibus vel pro aliquo rogantibus
ego audiam
interl.| quod petierunt dando miracula faciendo
interl.| sermonem eorum signis confirmando
marg.| ANTEQUAM  CLAMENT. In conturbatione in dolore mentis sed in gaudio et letitia. Unde quod enim est gaudium nostrum aut corona gloria nonne vos etc.
Numérotation du verset Is. 65,25 
lupus
interl.| Saulus
et agnus
interl.| Ananias
pascentur simul
interl.| fide credentium pane verbi Dei
interl.| in adventu Christi
et leo et bos
interl.| predicatores corda auditorum vomere predicationis arantes
comedent
interl.| simul in Ecclesia
paleas
interl.| simplicem doctrinam cum profunditate mysterii pascentur sicut quidam codices habent
et serpenti
interl.| diabolo
pulvis
interl.| leves infructuosi
interl.| impii tamquam pluvis quem proicit ventus a facie terre
panis eius
interl.| unde terram comedes
non nocebunt
interl.| agnis et bobus
neque occident
interl.| lupus et leo conversi
in omni monte sancto meo
interl.| Ecclesia in confessione Christi qui est mons in vertice montium
dicit Dominus
marg.| LUPUS  ET. Lupus Saulus id est persecutor de quo Beniamin lupus rapax.
marg.| AGNUS. Qui scilicet candidis vestibus sequuntur agnum quocumque ierit. De quibus Petro dicitur pasce agnos meos.
marg.| LEO  ET  BOS etc. Vir scilicet disertus et potentissimus in seculo spreta philosophie eloquentia comedet paleas id est vilitatem et superficiem historie cum bobus id est predicatoribus Ecclesie. Hec comedunt leones donec multis laboribus veniatur ad profunditatem mysterii sicut Augustinus et Cyprianus et alii.
marg.| NEQUE  OCCIDENT. Deposita feritate vel in presenti vel in futuro et hoc est. In omni monte sancto meo. Hoc Iudei carnaliter accipiunt dicentes quod in tempore Christi sui tanta pax et securitas sibi erit ut lupi et agni leones et boves serpentes et homines commorentur simul et comedant neque eis noceant qui in templo et in monte sancto habitant. Ex quo colligitur quod omnes alii occidentur. Sed hoc falsum esse ostenditur his verbis. Hec dicit Dominus celum sedes mea et terra scabellum pedum meorum etc. Et hoc tamen Iudei carnaliter intelligunt.


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Is. Capitulum 65), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=33&chapitre=33_65)
Signaler un complément d'information

Notes :