Glossa ordinaria

Capitulum 30

Numérotation du verset Is. 30,1 

Ve filii
desertores dicit Dominus ut faceretis consilium et non ex me
et ordiremini telam
et non per spiritum meum
ut adderetur peccatum
super peccatum
Numérotation du verset Is. 30,2 

qui ambulatis ut descendatis in Egyptum
et os meum non interrogastis
sperantes auxilium in fortitudine
pharao
et habentes fiduciam in umbra
Egypti
Numérotation du verset Is. 30,3 

et erit vobis fortitudo pharaonis in confusionem
et fiducia umbre Egypti in ignominiam
Numérotation du verset Is. 30,4 

erant enim in Tanis principes tui
et nuntii tui usque ad Anes pervenerunt
Numérotation du verset Is. 30,5 

omnes confusi sunt super populo qui eis prodesse non potuit
non fuerunt in auxilium et in aliquam utilitatem sed in confusionem et opprobrium
Numérotation du verset Is. 30,6 

onus iumentorum
austri
in terra tribulationis et angustie
leaena et leo
ex eis
Vipera
et regulus volans
Portantes
super humeros iumentorum
divitias suas
et super gibbum camelorum thesauros suos ad populum qui eis prodesse non poterit
Numérotation du verset Is. 30,7 

Egyptus enim frustra et vane auxiliabitur ideo
clamavi super hoc
superbia tantum est
quiesce
Numérotation du verset Is. 30,8 

nunc ingressus
scribe eis super buxum
et in libro diligenter exara illud et erit
in die novissimo
in testimonium
usque ad eternum
Numérotation du verset Is. 30,9 

populus enim
ad iracundiam provocans est
et filii mendaces filii
nolentes audire legem Domini
Numérotation du verset Is. 30,10 

qui dicunt videntibus
nolite videre et aspicientibus nolite aspicere nobis ea que recta sunt
loquimini nobis placentia
Videte nobis errores
Numérotation du verset Is. 30,11 

auferte a me
Viam
declinate a me semitam cesset
a facie nostra
Sanctus Israel
Numérotation du verset Is. 30,12 

Propterea
hec dicit Sanctus Israel
pro eo quod reprobastis verbum1
1 verbum] + hoc Weber
et sperastis
in calumniam
et tumultum
et innixi
estis super eo
Numérotation du verset Is. 30,13 

propterea erit vobis iniquitas
hec sicut interruptio
Cadens
et requisita in muro excelso quoniam subito dum non speratur veniet contritio
eius
Numérotation du verset Is. 30,14 

et comminuetur sicut conteritur
lagoena figuli contritione pervalida
et non invenietur de fragmentis eius testa in qua portetur igniculus de incendio aut hauriatur parum aque de fovea
Numérotation du verset Is. 30,15 

quia hec dicit Dominus Deus Sanctus Israel
si revertamini
et quiescatis
salvi eritis in silentio
et in spe
erit fortitudo vestra et noluistis
Numérotation du verset Is. 30,16 

et dixistis nequaquam
sed ad equos
fugiemus ideo fugietis et super veloces
ascendemus ideo veloces erunt
qui persequentur vos
Numérotation du verset Is. 30,17 

mille homines
a facie terroris unius
et a facie terroris quinque fugietis donec relinquamini
quasi malus navis
in vertice montis et quasi signum super collem
Numérotation du verset Is. 30,18 

propterea exspectat Dominus
ut misereatur vestri
et ideo exaltabitur parcens vobis
quia Deus iudicii Dominus
beati omnes qui exspectant eum
Numérotation du verset Is. 30,19 

populus enim Sion
habitabit in Hierusalem
Plorans
Nequaquam
Plorabis
Miserans
miserebitur tui
ad vocem
Clamoris
Tui
statim ut audierit
respondebit tibi
Numérotation du verset Is. 30,20 

et dabit vobis
Dominus panem artum
et aquam brevem et non faciet avolare
a te ultra doctorem tuum
et erunt oculi tui
videntes preceptorem tuum
Numérotation du verset Is. 30,21 

et aures
tue audient
verbum post tergum monentis
hec via
ambulate in ea
neque ad dexteram neque ad sinistram
Numérotation du verset Is. 30,22 

et contaminabis
laminas sculptilium argenti tui et vestimentum
conflatilis auri tui et disperges ea sicut immunditiam menstruate egredere
dices ei
Numérotation du verset Is. 30,23 

et dabitur pluvia
semini tuo
ubicumque seminaveris in terra
et panis frugum terre
erit uberrimus
et pinguis
pascetur
in possessione tua
in die illo
agnus spatiose
Numérotation du verset Is. 30,24 

et tauri tui
et pulli asinorum
qui operantur terram
Commixtum
migma
comedent sic in area
ut ventilatum est
Numérotation du verset Is. 30,25 

et erunt
super omnem montem excelsum et super omnem collem elevatum
rivi currentium aquarum
in die interfectionis
multorum cum ceciderint turres
Numérotation du verset Is. 30,26 

et erit lux lune sicut lux solis
et lux solis erit septempliciter
sicut lux septem dierum
in die qua alligaverit Dominus
Vulnus
populi sui
et percussuram plage eius sanaverit
Numérotation du verset Is. 30,27 

Ecce
nomen Domini venit
de longinquo
ardens furor eius
et gravis
ad portandum labia
Eius
repleta sunt indignatione et lingua eius quasi ignis devorans
Numérotation du verset Is. 30,28 

spiritus eius
velut torrens inundans usque ad medium colli ad perdendas gentes in nihilum et frenum errores
quod erat in maxillis populorum
Numérotation du verset Is. 30,29 

canticum erit vobis sicut nox sanctificate sollemnitatis et letitia cordis sicut qui pergit cum tibia ut intret
in montem Domini ad Fortem Israel
Numérotation du verset Is. 30,30 

et auditam faciet Dominus
gloriam
vocis sue
et terrorem brachii sui
ostendet in comminatione
furoris et flamma ignis devorantis
allidet in turbine
et in lapide grandinis
Numérotation du verset Is. 30,31 

a voce enim Domini
pavebit Assur
virga
percussus
Numérotation du verset Is. 30,32 

et
erit transitus virge
fundatus
quam requiescere faciet
Dominus super eum
in tympanis et in citharis
et in bellis precipuis expugnabit eos
Numérotation du verset Is. 30,33 

preparata est enim
ab heri
Tophet2
2 Tophet] scrips. hic et ubique, Topheth Rusch , Thofeth Weber
a rege
preparata
profunda et dilatata nutrimenta eius ignis et ligna multa
flatus Domini
sicut torrens sulphuris
succendens eam

Capitulum 30

Numérotation du verset Is. 30,1 
{t. 3: Erfurt, f. 96vb ; facsim., p. 48b} Ve filii
interl.| Dei consilii et Ieremie
desertores dicit Dominus ut faceretis consilium et non ex me
interl.| sed contra
et ordiremini telam
interl.| metaphora
interl.| pravum demonstrat consilium
et non per spiritum meum
interl.| qui monebat manere non fugere
ut adderetur peccatum
interl.| contentionis et superbie
super peccatum
interl.| vetus
marg.| VE  FILII  DESERTORES. Post prophetiam contra Ariel et cetera usque ad hunc locum vaticinatur que post centum quinquaginta annos qui fuerunt inter Isaiam et Ieremiam probantur esse completa.
marg.| De his dicit qui spreto consilio Dei et Ieremie post mortem Godolie quem reliquiis prefecerat Nabuchodonosor fugierunt in Egyptum et hoc est: Ve filii.
marg.| TROPOLOGICE. Ve filii desertores. Omnes scilicet qui Dei religione contempta ineunt consilium non per Dominum et addunt peccata peccatis ut superati blandiciis peccatorum recipiant etiam pravitatem dogmatum et descendant in tenebras Egypti querentes pharaonis auxilium qui regnat in Egypto cuius fortitudo ducit in opprobrium sempiternum. Sunt enim in Thamnis id est mandato humili et deiecto principes eius qui frustra laborabant super populo. Sanctos magistros adiuvat discipulorum salus perditio seductorum perdit iniquos.
Numérotation du verset Is. 30,2 
qui ambulatis ut descendatis in Egyptum
interl.| quasi ambulabitis ab Isaia enim usque ad Ieremiam cuius tempore hoc factum est centum sexaginta unus anni sunt
{t. 3: Erfurt, f. 97ra ; facsim., p. 49a} et os meum non interrogastis
interl.| Ieremiam prophetam prophete enim os Domini sunt unde os Domini locutum est
interl.| quia quod interrogantes audierant neglexerunt
sperantes auxilium in fortitudine
interl.| in fortitudine tua Domine habemus fiduciam
pharao
interl.| pharao nomen dignitatis regie, sicut augustus cesar
et habentes fiduciam in umbra
interl.| protectione
Egypti
marg.| QUI  AMBULATIS. Ut dicit Hieronymus: Ieremias cum eis ivit et super portam civitatis Thamnis lapides comportavit et dixit: hec dicit Dominus: ecce ego adducam Nabuchodonosor servum meum et ponet sedem suam super hos lapides et comprehendet vos pariter cum omnibus Egyptiis in quibus confisi estis et peribitis fame captivitate dura gladio eo quod noluistis {t. 3: Erfurt, f. 97ra ; facsim., p. 49a} audire vocem meam ut habitaretis in terra vestra.
Numérotation du verset Is. 30,3 
et erit vobis fortitudo pharaonis in confusionem
interl.| qui et Mephres sicut alius Nechao proprie
et fiducia umbre Egypti in ignominiam
Numérotation du verset Is. 30,4 
erant enim in Tanis principes tui
interl.| ironia
interl.| emphaticos cum irrisione legendum est
et nuntii tui usque ad Anes pervenerunt
marg.| ERANT  ENIM  IN  THANIS. Quasi an ideo recessistis a me ut fugeretis usque in Thamnis et Anes ?
marg.| Thamnis civitas in qua magi contra Moysen signa fecerunt. Anes in finibus Egypti sita est forsitan timore turbati non ausi sunt in Thamnis manere et fugerunt usque ad Anes.
Numérotation du verset Is. 30,5 
omnes confusi sunt super populo qui eis prodesse non potuit
interl.| quia
non fuerunt in auxilium et in aliquam utilitatem sed in confusionem et opprobrium
Numérotation du verset Is. 30,6 
onus iumentorum
interl.| due tribus
interl.| homo cum in honore esset non intellexit comparatus est iumentis insipientibus
marg.| ONUS  IUMENTORUM. Post decem onera diversarum gentium undecimum onus reliquarum duarum tribuum ponit que remanserunt ducto Sedechia et aliis principibus in Babylonem.
marg.| IUMENTORUM. Eremus per quam Ioanna filius Caree et alii duces traduxerunt reliquias in Egyptum contra preceptum Domini vel ipsa Egyptus in qua multas tribulationes et angustias sustinuerunt.
austri
interl.| quia in australi parte habitabant
in terra tribulationis et angustie
marg.| IN  TERRA. Eremus per quam Ioanna filius Caree et alii duces traduxerunt reliquias in Egyptum contra preceptum Domini vel ipsa Egyptus in qua multas tribulationes et angustias sustinerunt.
leaena et leo
interl.| metaphoricos
interl.| Hierusalem vel populus
interl.| Ioanna et alii principes
ex eis
interl.| venenatis venenati
Vipera
interl.| generatio viperarum
et regulus volans
interl.| cito transiens sicut patres eorum
Portantes
interl.| secum in Egyptum
super humeros iumentorum
interl.| equorum asinorum
divitias suas
interl.| aurum et argentum etc.
et super gibbum camelorum thesauros suos ad populum qui eis prodesse non poterit
interl.| adveniente Nabuchodonosor
Numérotation du verset Is. 30,7 
Egyptus enim frustra et vane auxiliabitur ideo
interl.| quia in Egyptiis vanum auxilium
clamavi super hoc
interl.| in Egypto non constantia belli
superbia tantum est
interl.| ergo
quiesce
interl.| in terra tua
Numérotation du verset Is. 30,8 
nunc ingressus
interl.| Egyptum
scribe eis super buxum
interl.| ut imperpetuum maneat
et in libro diligenter exara illud et erit
interl.| scriptum illud
in die novissimo
interl.| cum venerit Nabuchodonosor cum res completa fuerit
in testimonium
interl.| prophetalis veritatis
usque ad eternum
marg.| NUNC  ERGO. Dominus ad Ieremiam vel ad Isaiam secundum hebreos. Unde enim spiritus est in prophetis et apud Deum omnia tempora sunt coniuncta.
marg.| Dominus ad Ieremiam. O Ieremia ingressu cum eis in Egyptum scribe diligenter que mandavi eis ut non fugerent scilicet in Egyptum sed manerent in terra sua ut sit scriptura hec in testimonium quia bene feci eis bene docui et ipsi spreverunt.
Numérotation du verset Is. 30,9 
populus enim
interl.| dicens non manebimus hic sed in Egyptum fugiemus
ad iracundiam provocans est
interl.| me
interl.| qui semper rebellis et incredulus
et filii mendaces filii
interl.| dixerunt enim Ieremie ora pro nobis Dominum ut dicat nobis quid agere debeamus et audire noluerunt
nolentes audire legem Domini
interl.| si promittunt se bene facturos cito deficiunt
marg.| ET  FILII. Tropologice. Omnis hereticus filius appelatur ex nobis enim exierunt sed non fuerunt ex nobis qui interioribus auribus nolunt audire legem Dei. Nolite nobis videre que recta {t. 3: Erfurt, f. 97rb ; facsim., p. 49b} sunt nec minari gehenne flammas sed promittit nobis regna celorum. Ad populum quoque Ecclesie negligentem austeritatem magistrorum fugientem et adulationem querentem hec referuntur.
Numérotation du verset Is. 30,10 
qui dicunt videntibus
interl.| futura
interl.| Ieremie et Baruch et Olde
interl.| spiritu prophetico propria industria
interl.| nolite annuntiare nobis verbum Domini non enim audiemus
nolite videre et aspicientibus nolite aspicere nobis ea que recta sunt
interl.| ut maneamus hic
loquimini {t. 3: Erfurt, f. 97rb ; facsim., p. 49b} nobis placentia
interl.| ut eamus in Egyptum
Videte nobis errores
interl.| sinite nos errare
Numérotation du verset Is. 30,11 
auferte a me
interl.| auferte a me veritatem hanc
Viam
interl.| quam docetis
declinate a me semitam cesset
interl.| tandem
a facie nostra
interl.| in presentia
interl.| monita eius
Sanctus Israel
interl.| propterea hec dicit Dominus
Numérotation du verset Is. 30,12 
Propterea
interl.| quia reprobastis illum
hec dicit Sanctus Israel
interl.| nolentibus se ingerit ut quem neglexistis commonentem sentiatis punientem ut habitaretis in terra vestra
pro eo quod reprobastis verbum1
1 verbum] + hoc Weber
interl.| hoc
marg.| PRO  EO  QUOD  EXPROBRASTIS. Heretici quoque et omne dogma contrarium veritati confidunt in calumnia et mendacio propterea impietatis eorum civitas destruetur quam scilicet edificavit Cain cui veniet repentina perditio cum capta fuerit ab ecclesiasticis viris et ideo destructa et comminuta ut nihil remaneat in ea quod possit ignem emortuum reaccendere et saltem scenosam et parvulam aquam sitientibus prebere.
et sperastis
interl.| habentes fiduciam in Egyptiorum calumnia atque mendacio
in calumniam
interl.| deceptionem
et tumultum
interl.| superbiam Egypti
et innixi
interl.| spe
estis super eo
interl.| tumultu
Numérotation du verset Is. 30,13 
propterea erit vobis iniquitas
interl.| trangressio precepti
hec sicut interruptio
interl.| muri
Cadens
interl.| ut ipsi cadatis subito
marg.| SICUT  INTERRUPTIO. Quasi quomodo interruptio muri altissimi qui longam traxit ruinam difficile instaurari et pristinum decorem recipere potest sic veniet vobis repentina contritio.
et requisita in muro excelso quoniam subito dum non speratur veniet contritio
interl.| muri
eius
Numérotation du verset Is. 30,14 
et comminuetur sicut conteritur
interl.| alia similitudo
lagoena figuli contritione pervalida
interl.| sic nec de vobis aliquid utile remanebit persequente Nabuchodonosor
et non invenietur de fragmentis eius testa in qua portetur igniculus de incendio aut hauriatur parum aque de fovea
Numérotation du verset Is. 30,15 
quia hec dicit Dominus Deus Sanctus Israel
interl.| qui per me et Ieremiam vobis loquitur
marg.| QUIA  HEC  DICIT  DOMINUS. Anagoge. Omnes ad penitentiam precipue et maxime hereticos hortatur quia si reversi a vitiis ingemuerint et penitentiam egerint salvi erunt illis econtrario confidentes in falsis magistris et in incertis seculi equos Egyptios desiderant et eorum velocitate letantur quos multiplicare Dominus prohibuit Ideo ecclesiastici viri persequentur eos et unius belletoris vocem vel quinque (quod ad mentem et ad quinque sensus referre debemus) mille homines et incomposita turba fugientium sustinere non poterunt.
si revertamini
interl.| quasi penitentiam agite antequam veniat captivitas
et quiescatis
interl.| in terra vestra
salvi eritis in silentio
interl.| quietis
et in spe
interl.| fixa in me et non in Egypto
erit fortitudo vestra et noluistis
interl.| obedire mihi
Numérotation du verset Is. 30,16 
et dixistis nequaquam
interl.| manebimus hic
sed ad equos
interl.| Egyptiorum
fugiemus ideo fugietis et super veloces
interl.| concito gradu pergemus ad eos
ascendemus ideo veloces erunt
interl.| Chaldei quos effugere non poteritis
qui persequentur vos
Numérotation du verset Is. 30,17 
mille homines
interl.| Egyptii in quibus confiditis
a facie terroris unius
interl.| Chaldei
et a facie terroris quinque fugietis donec relinquamini
interl.| pauci in signum tante captivitatis
quasi malus navis
interl.| fixus in signum naufragii
in vertice montis et quasi signum super collem
interl.| potentie Dei demonstrande et cuius sermo compleatur meus an illorum
Numérotation du verset Is. 30,18 
propterea exspectat Dominus
interl.| penitentiam vestram
ut misereatur vestri
interl.| quasi hec venient nisi penitentiam egeritis proptera exspectat Dominus
et ideo exaltabitur parcens vobis
interl.| in misericordia superexaltat misericordia in iudicio
interl.| vel in cruce ut omnibus parcat
quia Deus iudicii Dominus
interl.| Filius Pater enim non iudicat quemquam sed omne iudicium dedit Filio
beati {t. 3: Erfurt, f. 97vb ; facsim., p. 50a} omnes qui exspectant eum
interl.| exspecta Dominum et viriliter age etc.
interl.| recta spe
Numérotation du verset Is. 30,19 
populus enim Sion
interl.| Ecclesie que est modo in speculatione
habitabit in Hierusalem
interl.| celesti ubi est vera visio pacis
Plorans
interl.| ante
Nequaquam
interl.| conversus
Plorabis
interl.| absterget Deus omnem lacrimam ab oculis sanctorum
interl.| fletus tuus vertetur in gaudium
interl.| Hierusalem
marg.| {t. 3: Erfurt, f. 97vb ; facsim., p. 50a} PLORANS  NEQUAQUAM  PLORABIS. Iudei referunt hoc ad tempus illud quando sub Zorobabel et Iesu magno sacerdote post septuaginta annos redierunt de captivitate in Hierusalem et bona fleverunt que prius habuerant. Nos autem omnes promissiones que excedunt mediocritatem illius temporis ad Christi referimus adventum in quo captivus quondam populus passione Domini liberatus habitat in Sion et in Hierusalem in specula scilicet et visiose pacis id est Ecclesia.
Miserans
interl.| quotidie
miserebitur tui
interl.| in die iudicii omnino
ad vocem
interl.| plenam miseratione
Clamoris
interl.| orationis
Tui
interl.| Hierusalem
statim ut audierit
interl.| si digna audiri
respondebit tibi
interl.| ecce adsum
interl.| magis re quam voce
Numérotation du verset Is. 30,20 
et dabit vobis
interl.| Iudei dicunt quod egressuri de captivitate inopiam cibi et potus passi sunt
Dominus panem artum
interl.| doctrinam evangelii que duobus mandatis coartat omnia mandata veteris testamenti
interl.| scriptura ubi obscura panis est ibi aperta aqua
et aquam brevem et non faciet avolare
interl.| recedere
a te ultra doctorem tuum
interl.| magister vester unus est Christus
et erunt oculi tui
interl.| cordis
videntes preceptorem tuum
interl.| modo in spe tandem in re
Numérotation du verset Is. 30,21 
et aures
interl.| interiores
tue audient
interl.| exaudient
verbum post tergum monentis
interl.| Christi
hec via
interl.| Christus ad credentes loquitur
interl.| ego sum via veritas et vita
interl.| me imitamini unde: vende omnia et #sequere me et qui mihi ministrat me sequatur
ambulate in ea
interl.| de virtute in virtutem
interl.| noli esse nimium iustus
neque ad dexteram neque ad sinistram
interl.| in malum declines
marg.| POST  TERGUM etc. Prima condicione quasi in facie Adam audivit a Domino: crescite et multiplicamini et replete terram. Post peccatum quasi post tergum positus maledicta terra in opere tuo. Huius casu nos omnes retro cedimus et modo audimus a Domino convertimini ad me et ego convertar ad vos et alibi: convertimini ad me in toto corde vestro etc. ut his monitis anteriora petamus et hoc est: aures tue audient verbum monentis post tergum.
marg.| NEQUE  AD  DEXTERAM. In utraque parte quicquid supra modum est in vitio est.
marg.| NEQUE  AD  DEXTERAM etc. Declinandum est sed via publica gradiendum id est reigoa susenon fallit.
Numérotation du verset Is. 30,22 
et contaminabis
interl.| conversus ad fidem reputabis omnia idola contaminata sculptilia et conflatilia
laminas sculptilium argenti tui et vestimentum
interl.| ornamentum
conflatilis auri tui et disperges ea sicut immunditiam menstruate egredere
interl.| Isaia vel Ieremia
dices ei
interl.| populo credenti de gentibus
marg.| ET  CONTAMINABIS  LAMINAS. Idola scilicet que ad similitudinem veritatis artifex lingua composuerit in splendore eloquentie quod significat argentum et in ratione sapientie quod significat aurum comminues set disperges et immunda iudicabis.
Numérotation du verset Is. 30,23 
et dabitur pluvia
interl.| gratia Spiritus Sancti
semini tuo
interl.| predicationi
ubicumque seminaveris in terra
interl.| in quacumque gente
et panis frugum terre
interl.| «ego sum panis vivus»
erit uberrimus
interl.| in cordibus sanctorum
et pinguis
interl.| gratia et pinguedine Spiritus Sancti
pascetur
interl.| pane verbi Dei
in possessione tua
interl.| Ecclesia
in die illo
interl.| cum idola confregeris
agnus spatiose
interl.| mitis corde qui sequitur agnum quocumque ierit et semper ad dexteram est
marg.| ET  DABITUR  PLUVIA 2 etc. In regum volumine scriptum est quia interfectis ab Elia pseudo prophetis data sit pluvia terre Israel et panis Helysei. Et postea salvatoris uberrimus fuerit atque pinguissimus et tanta plenitudinem habeat ut multa hominum millia saturati sint. In presenti quoque loco non datur pluvia semini spirituali et panis terre uberrimus atque pinguissimus nisi idola deargentata et deaurata fuerint comminuta et reputata in sterquilinium nisi enim vitia abiecerint virtutes non subeunt.
2 pluvia] luvia Weber
marg.| PASCENTUR. Quidam hec hyperbolicos Cyri temporibus qui captivitatem populi relaxavit in Iudea completa contendunt.
Numérotation du verset Is. 30,24 
{t. 3: Erfurt, f. 97vb ; facsim., p. 50b} et tauri tui
interl.| apostoli duces gregis
interl.| apostoli vel apostolici viri
et pulli asinorum
interl.| filii scilicet Iudeorum qui per asinam vel gentilium qui per asine pullum significantur
interl.| subiecti
qui operantur terram
interl.| ut fructificent
interl.| Ecclesiam vel unusquisque corpus suum
Commixtum
interl.| historiam cum spirituali sensu
migma
interl.| migma est ordeum cum palea
comedent sic in area
interl.| scripture
ut ventilatum est
interl.| a Spiritu Sancto examinatum
marg.| COMMIXTUM  MIGMA. Isaac ordeum sevit quia apud allophylos erat et centenariam ordei frugem recepit. Et Osee coro et dimidio ordei adulteram conduxit. Salvator quoque quinque millia virorum quinque sensus corporis et legem Myosi sequentium ordeaceis panibus saturavit qui in alio loco frangens septem panes {t. 3: Erfurt, f. 97vb ; facsim., p. 50b} et in frustra comminuens quatuor millia triticeis panibus replevit qui evangelicum numerum sequebatur. Huiusmodi populi partem comedunt palearum in quibusdam sequentes litteram et per paleas et ordeum paulatim proficiunt et transeunt ad frumentum.
Numérotation du verset Is. 30,25 
et erunt
interl.| de die iudicii
super omnem montem excelsum et super omnem collem elevatum
interl.| sanctos virtutibus eminentes vel plus vel minus vel expositores divinorum eloquiorum
rivi currentium aquarum
interl.| doctrina evangelii
marg.| ET  ERUNT. In dei iudicii super montes et colles erunt rivi currentium aquarum quia bona opera sanctorum clarebunt que observantes mandata impleverunt et doctrina evangelii appropinquante die iudicii predicatione Helye et Enoch pene per omnes gentes abundabit.
marg.| Et erunt super omnes montes. Iudei multos interfectos et ruentes turres ad Romanum referunt imperium unde ut qui tenet nunc teneat donec de medio fiat quod eo tempore tanta beatitudo fuerit populo Israel ut non solum valles et campestria sed montes et colles aquis fluentibus irrigentur. Nos montes et colles intelligimus qui virtutibus elevantur qui esuriunt et sitiunt iustitiam quos Dominus provocat ad bibendum qui enim biberit de aquis eius non sitiet in eternum. Unde: «Benedicite Domino de fontibus Israel».
in die interfectionis
interl.| iudicii
multorum cum ceciderint turres
interl.| demones munimentum maloru et principes huius seculi
marg.| INTERFECTIONIS  MULTORUM. Multi enim sunt vocati pauci vero electi. Turres potestates demonum vel superbi de quibus dicitur vidi impium superexaltatum et elevatum sicut cedrod Lybani . Has turres edificare cupiebant qui moveunt pedes suos ab oriente quorum lingue in Babylone confuse et super quos cecidit turris in Syloa.
Numérotation du verset Is. 30,26 
et erit lux lune sicut lux solis
interl.| post iudicium et celum erit novum et terra nova enim propter hominem facta in eius lapsu peiorata sunt et sol et luna suo lumine minorata
et lux solis erit septempliciter
interl.| finitum pro infinito
sicut lux septem dierum
interl.| scilicet quando creatus est mundus
in die qua alligaverit Dominus
interl.| sanando
Vulnus
interl.| mortalitatem peccati et omnes miserias
populi sui
interl.| absolute ut omnes Deo servientes significet
interl.| sanctorum
interl.| fugiet dolor et gemitus
et percussuram plage eius sanaverit
marg.| ET  ERIT  LUX. Cum premium laboris percipient quia creatura liberabitur a servitute corruptionis. Non mirum si luna solis fulgorem recipiat quia iusti fulgebunt sicut sol.
Numérotation du verset Is. 30,27 
Ecce
interl.| bonis promittit premia contemptoribus minatur supplicia
nomen Domini venit
interl.| ad damnandum malos et remunerandum bonos
de longinquo
interl.| post multa tempora
ardens furor eius
interl.| in vindicta more nostro
et gravis
interl.| reprobis
ad portandum labia
interl.| verba
Eius
interl.| Filii
interl.| dicendo: esurivi et non dedistis mihi manducare etc.
repleta sunt indignatione et lingua eius quasi ignis devorans
interl.| ite maledicti in ignem eternum
marg.| ECCE  NOMEN  DOMINI. Filius in nomine Patris unum enim nomen est Patris et Filius et Spiritus Sanctus unde: baptizantes eos in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti non in nominibus sed in nomine quod est Deus.
Numérotation du verset Is. 30,28 
spiritus eius
interl.| diabolum et membra eius
velut torrens inundans usque ad medium colli ad perdendas gentes in nihilum et frenum errores
interl.| dominationem diaboli
interl.| diabolum qui subiectos trahit in ruinam
quod erat in maxillis populorum
marg.| SPIRITUS  EIUS etc. Sicut torrens inundans eum pervenerit usque ad collum animantem suffocat sic Spiritus ire Dei in iudicio impios suffocabit.
marg.| Finem omnium venisse significat sicut torrrens suffocat eum ad cuius collum pervenit sic Dei iudicium neminem transibit impunitum.
marg.| QUOD  ERAT  IN  MAXILLIS etc. Ut pro voluntate diaboli circumferentur hec perdet Dominus in die iudicii vel in predicatione apostolorum cum gentes ad fidem venerint et idola relinquent.
Numérotation du verset Is. 30,29 
{t. 3: Erfurt, f. 98ra ; facsim., p. 51a} canticum erit vobis sicut nox sanctificate sollemnitatis et letitia cordis sicut qui pergit cum tibia ut intret
interl.| Iudei in templum sancti in celum
in montem Domini ad Fortem Israel
marg.| {t. 3: Erfurt, f. 98ra ; facsim., p. 51a} CANTICUM  ERIT  VOBIS. Post penam malorum agit de gloria sanctorum.
marg.| Sicut filii Israel transito mari rubro cum vidissent pharaonem et Egyptios submersos cum letitia dixerunt cantemus Domino gloriose enim magnificatus etc. Sic in die iudicii transito mundo et damnato diabolo et membris suis sancti cum letitia exultabunt in Dei laudibus eodem modo in conversione gentium.
marg.| SICUT  QUI  PERGIT etc. Preceptum est filiis Israel ut decimas bonorum suorum templo Domini offerent datorem bonorum glorificantes sic sancti in iudicio offerent manipulos suos exultantes et Deum laudantes et gentes converse similiter.
Numérotation du verset Is. 30,30 
et auditam faciet Dominus
interl.| Pater
interl.| in iudicio
gloriam
interl.| ultionem malorum
interl.| venit hora ut omnes qui in monumentis sunt audient vocem Filii Dei et procedent etc.
interl.| redit ad penam malorum
vocis sue
interl.| Filii qui et Verbum
interl.| ite maledicti in ignem eternum
et terrorem brachii sui
interl.| Filii
ostendet in comminatione
interl.| ite maledicti in ignem eternum
furoris et flamma ignis devorantis
interl.| "ignis succensus est in furore meo ardebit me usque ad novissima"#a
a Cf. Dt. 32, 22 (canticum ad laudes sabbato)
allidet in turbine
interl.| in circuitu eius tempestas #valida
et in lapide grandinis
interl.| lapidatione tribulationis
Numérotation du verset Is. 30,31 
a voce enim Domini
interl.| sententia terribili
pavebit Assur
interl.| diabolus et membra
virga
interl.| ultionis
percussus
Numérotation du verset Is. 30,32 
et
interl.| hoc contra Origenem
erit transitus virge
interl.| persecutionis terre
fundatus
interl.| non transitorius
quam requiescere faciet
interl.| ut non transeat
Dominus super eum
interl.| diabolum
in tympanis et in citharis
interl.| letitia sanctorum
interl.| letabitur iustus cum viderit vindictam
et in bellis precipuis expugnabit eos
interl.| reprobos
interl.| demones
Numérotation du verset Is. 30,33 
preparata est enim
interl.| ite maledicti in ignem eternum qui preparatus est diabolo
ab heri
interl.| ab initio
Tophet3
3 Tophet] scrips. hic et ubique, Topheth Rusch , Thofeth Weber
interl.| vallis gehenne
a rege
interl.| omnipotenti
preparata
interl.| impiis
profunda et dilatata nutrimenta eius ignis et ligna multa
interl.| impii
flatus Domini
interl.| ira
interl.| metaphora flatu enim et voluntate Domini succendetur
sicut torrens sulphuris
interl.| quod flammas excitat vel excutit
succendens eam
interl.| sperantes in idolatris qui cultum Dei habere se iactat
interl.| gehennam
marg.| SULPHURIS. In inferno fetor intolerabilis et inextinguibilis ignis.


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Is. Capitulum 30), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 04/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=33&chapitre=33_30)
Signaler un complément d'information

Notes :