Glossa ordinaria

Capitulum 11

Numérotation du verset Is. 11,1 

Et
egredietur virga
de radice Iesse
et flos
de radice eius
ascendet
Numérotation du verset Is. 11,2 

et requiescet
super eum
spiritus Domini
spiritus sapientie
et intellectus spiritus consilii et fortitudinis spiritus scientie et pietatis
Numérotation du verset Is. 11,3 

et replebit eum spiritus timoris
Domini
non secundum visionem oculorum iudicabit neque secundum auditum
Aurium
arguet
Numérotation du verset Is. 11,4 

sed iudicabit in iustitia pauperes
et arguet in equitate pro mansuetis terre
et percutiet
Terram
virga oris sui
et spiritu
labiorum suorum interficiet impium
Numérotation du verset Is. 11,5 

et
erit iustitia cingulum lumborum eius
et fides cinctorium renis eius
Numérotation du verset Is. 11,6 

habitabit lupus
cum agno
et pardus
cum hedo
accubabit vitulus et leo
et ovis
Simul
morabuntur et puer parvulus
minabit eos
Numérotation du verset Is. 11,7 

Vitulus
et ursus
Pascentur
simul requiescent
catuli eorum et leo
quasi bos
comedet paleas
Numérotation du verset Is. 11,8 

et delectabitur
infans
ab ubere super foramine
Aspidis
et in caverna
Reguli
qui ablactatus fuerit manum suam
mittet
Numérotation du verset Is. 11,9 

non nocebunt
et non occident
in universo monte sancto meo
quia repleta est terra
scientia Domini
sicut aque maris operientis1
1 operientis] operientes Weber
Numérotation du verset Is. 11,10 

in die illa
radix Iesse
qui stat
in signum populorum ipsum
gentes deprecabuntur
et erit
Sepulchrum eius
Gloriosum
Numérotation du verset Is. 11,11 

et erit in die illa
adiiciet Dominus
Secundo
manum suam ad possidendum residuum
populi sui
quod relinquetur
ab Assyriis et ab Egypto et a Fetros et ab Ethiopia et ab Elam et a Sennaar et ab Emath
et ab insulis maris
Numérotation du verset Is. 11,12 

et levabit signum
in nationes
et congregabit
profugos Israel
et dispersos
Iuda colliget a quatuor plagis terre
Numérotation du verset Is. 11,13 

et auferetur zelus
Ephraim et hostes Iuda peribunt Ephraim non emulabitur Iudam et Iudas non pugnabit contra Ephraim
Numérotation du verset Is. 11,14 

et volabunt
in humeros Philistiim per mare simul predabuntur
filios orientis
Idumea et Moab
Preceptum
manus eorum et filii Ammon obedientes
erunt
Numérotation du verset Is. 11,15 

et desolabit Dominus linguam maris Egypti
et levabit manum suam super Flumen
in fortitudine
spiritus sui
et percutiet eum in septem rivis ita ut transeant per eum calciati
Numérotation du verset Is. 11,16 

et erit via residuo populo meo
qui relinquetur ab Assyriis
sicut fuit Israel
in die qua ascendit de terra Egypti

Capitulum 11

Numérotation du verset Is. 11,1 
Et
interl.| sed prius
interl.| quia
interl.| prophetia de nativitate
egredietur {t. 3: Erfurt, f. 83vb ; facsim., p. 22b} virga
interl.| tumidis
interl.| Maria
marg.| EGREDIETUR  VIRGA. HIERONYMUS. Usque ad principium visionis Babylonis prophetia est de Christo quam per partes explanamus ne lectoris memoriam confundamus.
marg.| Egredietur. Virgam et florem Iudei ipsum Christum interpretatur quia in virga regnantis potentia in flore pulchritudo. Nos per virgam Mariam intelligimus cui nullus frutex adhesit. Unde virgo concipiet et pariet filium et florem Christum qui dicit: ego sum flos campi et lilium convallium.
marg.| In evangelio Nazareorum (quod hebraice scriptum est) ita habetur. Factum est autem cum ascendisset Dominus de aqua descendit fons omnis spiritus et requievit super eum dixitque illi. Fili in omnibus prophetis exspectavi te ut venires et requiscerem in te tu es enim requies mea et tu es Filius meus primogenitus qui regnas in sempiternum.
de radice Iesse
interl.| de stirpe David
et flos
interl.| Christus virtutum flos corona angelorum sertum electorum
interl.| mansuetis
de radice eius
interl.| Iesse
ascendet
Numérotation du verset Is. 11,2 
et requiescet
interl.| a conceptione perpetua
super eum
interl.| Christum
spiritus Domini
interl.| in quo est libertas quia Spiritus Dominus est
marg.| REQUIESCET  SUPER  EUM  SPIRITUS  DOMINI. Quia in ipso habitat plenitudo divinitatis unde: super quem videris spiritum descendentem.
spiritus sapientie
interl.| ipse enim Dei virtus et Dei sapientia est
interl.| unde:omnia in sapientia fecisti
et intellectus spiritus consilii et fortitudinis spiritus scientie et pietatis
interl.| unde: non accepistis spiritum in timore sed spiritum adoptionis in quo clamamus Abba Pater
marg.| SPIRITUS  SANCTUS etc. Sicut sermo Domini lux et vita et resurrectio vocatur sic Spiritus sapientie et intellectus consilli et fortitudinis scientie pietatis et timoris Domini. Non quod diversus sit iuxta differentias nominum sed unus et idem est fons cunctarum virtutum. Sine Christo ergo nec sapiens quis est nec intelligens nec consiliarius nec fortis nec eruditus nec timore Domini plenus. Hi sunt septem oculi in lapide uno secundum Zachariam.
Numérotation du verset Is. 11,3 
et replebit eum spiritus timoris
interl.| in effectu initialis
Domini
interl.| casti permanentis
marg.| ET  REPLEBIT etc. Specialiter propter parvulos qui timore indigent quem foras mittit perfecta caritas. Qui enim timet penam habet et non est perfectus in caritate unde: timorem Domini docebo vos.
non secundum visionem oculorum iudicabit neque secundum auditum
interl.| dicentibus magister scimus quia verax es etc. Respondit quid me temptatis hypocrite
Aurium
interl.| exteriorum
arguet
marg.| {t. 3: Erfurt, f. 83vb ; facsim., p. 22b} NON  SECUNDUM. Non accipiet personam «quia non est personarum acceptor Deus»a sed in omni gente qui timet Deum acceptus est illi unde aitb: «Ve vobis scribe et Pharisei»1.
a Act. 10, 34.
b Mt. 23, 13.14.15.23.25.27.29.
1 Pharisei] Pharisie cacogr. Rusch
Numérotation du verset Is. 11,4 
sed iudicabit in iustitia pauperes
interl.| spiritu quorum est regnum celorum
et arguet in equitate pro mansuetis terre
interl.| apsotolis
marg.| ET  ARGUET. Phariseos et reprehendentes apostolos quando in sabbato ambulantes persata, spicas vellentes manibus confricabant et manducabant.
et percutiet
interl.| corrigendo
interl.| doctrina evangelii
Terram
interl.| terrena opera
interl.| terrenos
virga oris sui
interl.| Septuaginta: verbo
interl.| id est potentia sui precepti
interl.| solo verbo suo id est precepto
marg.| VIRGA. Potest per virgam sententia iudicii intelligi. In principio enim predicationis dixit: penitentiam agite appropinquabit regnum celorum et subiunxit. Omnis arbor que non facit fructum bonum exciditur et in ignem mittetur.
et spiritu
interl.| sancto
labiorum suorum interficiet impium
interl.| «increpasti gentes et periit impius»c
c Ps. 9, 6.
interl.| antichristum secundum apostolum
marg.| INTERFICIET  IMPIUM. Si enim Michael interficiet (ut quidam dicunt) ipse Deus tamen in Michaele hoc faciet.
Numérotation du verset Is. 11,5 
et
interl.| percusso impio
erit iustitia cingulum lumborum eius
interl.| iusti omnes unde: his omnibus velut vestimento vestieris
et fides cinctorium renis eius
marg.| FIDES. Fideles bene operando adherebunt ei qui factus est sapientia iustitia et sanctificacio qui ait: ego lux et vita. Unde veritas de terra orta est et iustitia et alibi: state accincti lumbos vestros in veritate.
Numérotation du verset Is. 11,6 
habitabit lupus
interl.| Saulus cum Anania et huiusmodi
cum agno
marg.| LUPUS  CUM  AGNO. Paulus cum Petro unde: Beniamin lupus rapax et Pasce oves meas.
marg.| Habitabit lupus. Nota quod non agnus et hedus habitant cum lupo et pardo sed lupus et pardus agni et hedi imitantur innocentiam scilicet Christum.
marg.| HIERONYMUS. Habitabit lupus etc. Iudei et nostri iudaisantes contendunt quod in adventu Christi quem exspectant in fine mundi omnes bestie mansuescent. Quos interrogamus si omnia ad litteram accipimus quomodo rebus in corporeis (iustitia scilicet et veritate) renes Domini circumdent ? et quid dignum sit maiestate Domini ut lupus et agnus pascant ? et similia. Si autem responderint hec pro beatitudine futura ut homines securi fruantur bonis audiant nihil bonum nisi virtutem esse et nihil malum nisi vitium. Unde: cohibe linguam tuam a malo et labia tua ne loquantur dolum declina a mala et fac bonum. Divitie autem et sanitas corporum et omnium rerum abundantia et his contraria etiam apud philosophos nec bona dicuntur nec mala. Unde Stoyci qui in plerisque nostro concordant dogmati nihil dicunt bonum nisi solam honestatem et virtutem nihil malum nisi turpitudinem.
marg.| Vitulus et ovis humiles et innocentes carnem suam Deo mortificando consecrantes. Hec enim animalia sacrificiis sunt deputata hanc diversorum morum coniunctionem in linteo quod Petro de celo quatuor initiis demissum est {t. 3: Erfurt, f. 84ra ; facsim., p. 23a} per que quatuor mundi partes intelligimus erant ibi quadrupedia et serpentes et bestie et volucres celi figurari non dubitamus ut quod arca in diluvio hoc prestet Ecclesia in mundo.
et pardus
interl.| superbus
interl.| qui non mutabat varietatem
cum hedo
interl.| humili peccatore in Ecclesia
interl.| qui immolatus in pasca non qui a sinistris
accubabit vitulus et leo
interl.| nobilis atque ferox
interl.| prius ferocissimus
et ovis
interl.| innocens pauper
Simul
interl.| in Ecclesia
morabuntur et puer parvulus
interl.| Petrus piscator et alii
minabit {t. 3: Erfurt, f. 84ra ; facsim., p. 23a} eos
interl.| ducet
interl.| in viam pacis
Numérotation du verset Is. 11,7 
Vitulus
interl.| innocens
et ursus
interl.| horrendus
Pascentur
interl.| verbo Dei
simul requiescent
interl.| familie discipline Domini coniuncte ipsis inter se coniunctis
catuli eorum et leo
interl.| rex
quasi bos
interl.| rusticus
comedet paleas
interl.| non carnes
interl.| intellectum simplicem
marg.| LEO  QUASI  BOS  PALEAS. Principes enim huius seculi et simplices alii historie superficie sunt contenti triticum enim et medullam id est interiorem sensum non intelligunt.
Numérotation du verset Is. 11,8 
et delectabitur
interl.| vel ablactabitur
infans
interl.| amotus a carnalibus desideriis
ab ubere super foramine
interl.| malorum corda
Aspidis
interl.| diaboli
interl.| occulte sevientis
marg.| INFANS. Christus vel apostoli malitia parvuli sensu perfecti qui demones eiciebant de corporibus obsessis.
et in caverna
interl.| vel [caver]nis
Reguli
interl.| aperte ferientis
interl.| diaboli
qui ablactatus fuerit manum suam
interl.| predicationis
mittet
marg.| REGULI. Regulus rex omnium serpentium qui flatu et visu non solum cetera sed et aves volantes necat et diabolum significat. Sancti ergo ablactati qui scilicet iam solido cibo possunt uti gaudent mittere manum predicationis in cavernis aspidis et reguli ut diabolum eiciant de obsessis corporibus scilicet.
marg.| MANUM. Id est divinam potentiam in comprehensum exinde aspidem vel regulum id est diabolum tradet captivum.
Numérotation du verset Is. 11,9 
non nocebunt
interl.| serpentes
interl.| diaboli
interl.| fidelibus
et non occident
interl.| aliquem fidelem
in universo monte sancto meo
interl.| Ecclesia
quia repleta est terra
interl.| per apostolos
interl.| in omnem terram exivit
scientia Domini
interl.| evangelii
marg.| QUIA  REPLETA etc. More suo in fine prophetalia verba panduntur ne ad litteram accipiantur.
sicut aque maris operientis2
2 operientis] operientes Weber
interl.| terram scilicet fluctibus
interl.| vel: operientes
Numérotation du verset Is. 11,10 
in die illa
interl.| scilicet #predicta fient
radix Iesse
interl.| de Iudeis credentibus
qui stat
interl.| erit
in signum populorum ipsum
interl.| crucis
interl.| ut omnia trahat ad se
gentes deprecabuntur
interl.| post resurrectionem et ascensionem
marg.| QUI  STAT  IN  SIGNUM. Ecce positus est hic in ruinam et in resurrectionem multorum in Israel et in signum cui contradicetur.
marg.| SEPTUAGINTA. Qui consurget ut sit princeps gentium in ipsum gentes sperabunt et erit requies eius honor id est mors eius goriosa. Postquam de nativitate eius et de ceteris sacramentis dictum est venit ad mortem que requies dicitur quia in Christo vita perpetua idem significat sepulcrum.
et erit
interl.| tunc
Sepulchrum eius
interl.| in quo iacuit
interl.| mors sepulti
Gloriosum
interl.| honorabitur ab omnibus
Numérotation du verset Is. 11,11 
et erit in die illa
interl.| cum steterit Iesus in signum populorum
adiiciet Dominus
interl.| qui primum per se secundo per apostolos vel in predicatione Helie et Enoch quando reliquie Israel salve fient
Secundo
interl.| primo enim apostolos cum paucis possedit postea multa millia Iudeorum
manum suam ad possidendum residuum
interl.| qui supersunt tantis cladibus
populi sui
interl.| Israel
quod relinquetur
interl.| non occisum
ab Assyriis et ab Egypto et a Fetros et ab Ethiopia et ab Elam et a Sennaar et ab Emath
interl.| nomina terrarum et civitatum
et ab insulis maris
interl.| occidentalis
interl.| ne tantum videatur orientales significare
marg.| RESIDUUM. Reliquie salve fient. Tradunt enim historie. Quod apostoli toto orbe diffusi predicaverunt evangelium et quidam Persas Indosque pe[i]netraverunt ut Ethyopia manum daret Deo.
Numérotation du verset Is. 11,12 
et levabit signum
interl.| per apostolos
in nationes
interl.| gentes
marg.| SIGNUM. Crucis in qua est victoria ut sciant omnes in quo diabolus sit victus.
et congregabit
interl.| #primo unde vobis oportet prium predicari verbum Dei
profugos Israel
interl.| dispersos de decem tribubus
et dispersos
interl.| de Iuda et Beniamin
Iuda colliget a quatuor plagis terre
marg.| A QUATUOR. Hoc in pentecoste videtur impletum. Unde: erant in Hierusalem Iudei viri religiosos ex omni natione etc. Ex his crediereunt una die tria millia alia die quinque.
marg.| {t. 3: Erfurt, f. 84rb ; facsim., p. 23b} Quatuor plagas mundi orientem occidentem meridiem et septentrionem significat ut totius mundi vocatio demonstretur.
Numérotation du verset Is. 11,13 
{t. 3: Erfurt, f. 84rb ; facsim., p. 23b} et auferetur zelus
interl.| odium
Ephraim et hostes Iuda peribunt Ephraim non emulabitur Iudam et Iudas non pugnabit contra Ephraim
marg.| ET  AUFERETUR  ZELUS etc. Quando Isaias hoc predicebat inter duas et decem tribus discordia inexorabilis erat credentes autem pacificati sunt in fide Christi et unitate caritatis.
Numérotation du verset Is. 11,14 
et volabunt
interl.| celeriter desiderio predicandi
marg.| ET  VOLABUNT. Apostoli de quibus: qui sunt isti qui ut nubes volant. Sepe enim navigio insulas adierunt inter quas et Philistinorum quibus verbum vite annuntiaverunt et fidei subiugaverunt. Quod Pauli exemplo coniicimus qui navigabat ad multas insulas et ut ipse scribit ad Hispanos.
in humeros Philistiim per mare simul predabuntur
interl.| diabolo auferent
filios orientis
interl.| orientales
Idumea et Moab
interl.| qui ante inimici
interl.| per istas gentes omnes intelligimus
interl.| latitudo scilicet omnis Arabie que ante dedita idolatrie
Preceptum
interl.| implebunt
manus eorum et filii Ammon obedientes
interl.| eis
erunt
marg.| PRECEPTUM  MANUS  EORUM. Quod precipiunt operantur et verbo docent et exemplo.
Numérotation du verset Is. 11,15 
et desolabit Dominus linguam maris Egypti
interl.| hoc mare magnum et spatiosum etc.
marg.| LINGUAM  MARIS. Qua idola laudabat mare id est #populus Egypti qui super omnes idola colit ut eum laudet et timeat et idola condempnet et abiiciat.
et levabit manum suam super Flumen
interl.| regnum Egypti
in fortitudine
interl.| Romanos adducendo
spiritus sui
interl.| vel populi
marg.| ET  LEVABIT. Ut Idumea et Moab et filii Amon tradent manus apostolis sic et Egyptii.
et percutiet eum in septem rivis ita ut transeant per eum calciati
interl.| apostoli
marg.| ET  PERCUTIET. Id est minuet pro uno septem principes ponendo. Unum regem habebat Libia lailum Pentapolis alium Tebaidis alium Alexandria alium Egyptus.
marg.| Et percutiet etc. Cum hec Isaias prediceret nondum Nilus divisus erat quem postea Alexander in septem rivos divisit. Regnante autem Octaviano Augusto id est Christo nato cum primum facta est descriptio regnum Egypti in morte Cleopatre destructum est et divisum est inseptem principes. Nilus quoque qui antequam ab Alexandro divideretur immeabilis erat cum Romani rivos ampliassent pene exsiccatus per imas valles serpebat ut siccis pedibus transirent.
marg.| UT  TRANSEANT etc. Sub methaphora Nilus divisus et in partes cesus dicitur ut apostoli calciati id est secure et sine impedimento predicantes libere possent discurrere ad ultimas partes Egypti Romanorum virtute pacati.
marg.| Ante nativitatem Domini non licet de gente in gentem transire quod post passionem eius licuit Domino evangelio viam preparante.
Numérotation du verset Is. 11,16 
et erit via residuo populo meo
interl.| predicatoribus
interl.| non fugienti
qui relinquetur ab Assyriis
interl.| despicietur a superbis
sicut fuit Israel
interl.| sine impedimento
in die qua ascendit de terra Egypti
interl.| percussa lingua arefacto flumine
interl.| per mare rubrum


Comment citer cette page ?
Martin Morard et alii, ed., Glossa ordinaria cum Biblia latina (Is. Capitulum 11), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=liber&numLivre=33&chapitre=33_11)
Signaler un complément d'information

Notes :