Capitulum 28
Numérotation du verset
Is. 28,1
Ve
corone superbie ebriis Ephraim
et flori decidenti glorie exultationis eius
Qui
erant in vertice
vallis
Pinguissime
errantes a vino
Numérotation du verset
Is. 28,marg.|VALLIS PINGUISSIME. Gessamani fertilitate frugum per eam erat eis ascensus in civitatem et ibi figebant aliqui ludi causa tentoria dum in civitate morabantur.2
ecce validus et fortis Domini
sicut impetus grandinis
turbo confringens
sicut impetus
aquarum multarum inundantium
et emissarum super terram spatiosam
Numérotation du verset
Is. 28,3
pedibus
conculcabitur corona superbie ebriorum Ephraim
Numérotation du verset
Is. 28,4
et erit flos decidens glorie exultationis eius qui est super verticem vallis pinguium quasi temporaneum
ante maturitatem autumni quod cum aspexerit videns statim ut manu tenuerit devorabit illud
Numérotation du verset
Is. 28,5
in die illa
erit Dominus exercituum corona glorie
et sertum
exultationis residuo populi sui
Numérotation du verset
Is. 28,marg.|TROPOLOGICE. In die illa etc. Hereticis a diabolo devoratis Dominus erit corona glorie his qui in Ecclesia commorantur multitudine errantium pauci sunt. Est autem spiritus iudicii sordes lavans filiarum Sion et fortitudo revertentibus de bello quo diabolum vicerunt ad portam que est Christus cui omnia tribuunt. Verum hi quoque pre vino etc. Vinum est quod de vinea fit. Sicera omne quod inebriare potest quam proprie Aquila ebri etatem transtulit. Sacerdos et propheta nescierunt pre ebrietate etc. Tales fuerunt Prisca et Maximilla et Montanus qui nesciebant quid dicerent. Inebriabuntur vino qui scripturas male intelligunt et pervertunt sicera qui seculari scientia abutuntur.6
et spiritus
iudicii sedenti super thronum1
1 thronum] iudicium
Weber
et
fortitudo revertentibus de bello
ad portam
Numérotation du verset
Is. 28,7
verum hii quoque
pre vino
Nescierunt
et pre ebrietate erraverunt
Sacerdos
et propheta
nescierunt pre ebrietate absorti sunt a vino erraverunt
in ebrietate nescierunt videntem
ignoraverunt iudicium
Numérotation du verset
Is. 28,8
omnes enim mense
replete sunt vomitu sordiumque
ita ut non esset
ultra locus
Numérotation du verset
Is. 28,marg.|OMNES ENIM etc. Dum scripturarum non digerunt cibos nec corpori faciunt vitales sed immaturos et fetentes egerunt ut in eis Dominus nullum inveniat locum.9
Quem
Docebit
scientiam et quem intelligere faciet auditum
ablactatos a lacte
apulsos ab uberibus
Numérotation du verset
Is. 28,10
Quia
manda remanda manda remanda exspecta
reexspecta exspecta reexspecta
modicum ibi modicum ibi
Numérotation du verset
Is. 28,11
in loquella enim labii et lingua altera loquetur ad populum istum
Numérotation du verset
Is. 28,marg.|IN LOQUELLA ENIM. Quasi malo vestro hoc dicitis quia non prenuntiabit vobis Dominus amodo mala sed statim inferet et hoc est: in loquela enim labii et lingua altera loquetur etc.12
Cui
Dixit
hec requies reficite
lassum
et hoc est meum refrigerium
et noluerunt audire
Numérotation du verset
Is. 28,13
et erit eis verbum Domini
manda
remanda manda remanda exspecta reexspecta exspecta reexspecta modicum ibi modicum ibi ut vadant
et cadant retrorsum
et conterantur et illaqueentur et capiantur
Numérotation du verset
Is. 28,14
propter hoc
audite verbum Domini viri illusores
qui dominamini
super populum meum qui est in Hierusalem
Numérotation du verset
Is. 28,15
dixistis enim
Percussimus
fedus cum morte
et cum inferno
fecimus pactum
Flagellum
inundans cum transierit non veniet super nos
Quia
posuimus mendacium
spem nostram et mendacio protecti sumus
Numérotation du verset
Is. 28,16
idcirco
hec dicit Dominus Deus
ecce ego mittam
in fundamentis
Sion
Lapidem2
2 lapidem]
iter
. lapidem
Weber
Angularem
probatum3
3 angularem probatum]
inv. Weber
pretiosum
in fundamento
fundatum qui crediderit
non festinet
Numérotation du verset
Is. 28,17
et ponam iudicium in pondere
et iustitiam in mensura
et subvertet grando
spem mendacii
et protectionem
Aque
inundabunt
Numérotation du verset
Is. 28,18
et delebitur fedus vestrum
cum morte
et pactum vestrum cum inferno non stabit flagellum inundans
cum transierit
eritis ei in conculcationem
Numérotation du verset
Is. 28,19
quandocumque pertransierit tollet
vos quoniam
mane diluculo
pertransibit in die et in nocte
et tantummodo sola vexatio intellectum
dabit
Auditui
Numérotation du verset
Is. 28,20
coangustatum est
enim stratum
ita ut alter decidat
et pallium breve utrumque operire non potest
Numérotation du verset
Is. 28,21
Sicut enim in monte Divisionum
stabit Dominus
sicut in valle que est in Gabaon4
4 Gabaon
Rusch Edmaior.
(CΣ)
Clementina
] Gabao
Weber
Irascetur
ut faciat opus suum alienum opus eius
ut operetur opus suum
peregrinum est opus ab eo
Numérotation du verset
Is. 28,22
et nunc nolite illudere
ne forte constringantur
vincula vestra
consummationem enim et abbreviationem
audivi a Domino Deo exercituum super universam terram
Numérotation du verset
Is. 28,23
Auribus
percipite et audite vocem meam attendite
et audite eloquium meum
Numérotation du verset
Is. 28,24
numquid tota die
arabit arans
ut serat
Proscindet
et sariet humum suam
marg.| NUMQUID TOTA. Pius et misericors Deus genus humanum ut fructum boni operis afferat arat ut agricola vomere predicationis proscindit verbere tribulationis nunc peste nunc captivitate corrigit et hoc est: numquid tota.25
nonne cum adequaverit
faciem eius
seret gith
et cyminum sparget et ponet triticum per ordinem
et ordeum et milium et vitiam in finibus suis
Numérotation du verset
Is. 28,26
et erudiet eum
illud in iudicio Deus sus
docebit eum illud.
Numérotation du verset
Is. 28,27
Non enim in serris triturabitur
gith nec rota plaustri super cyminum circuiet sed in virga excutietur gith et cyminum in baculo
Numérotation du verset
Is. 28,28
panis5
5 panis] + autem
Weber
comminuetur
verum non in perpetuum triturans triturabit illum
neque vexabit eum rota plaustri nec in ungulis suis
comminuet eum
Numérotation du verset
Is. 28,29
et hoc
a Domino Deo exercituum exivit ut mirabile faceret consilium et magnificaret iustitiam
Capitulum 28
Numérotation du verset
Is. 28,1
marg.|
Ve corone superbie
etc. Supra egit de consummatione mundi et duarum Tribuum dispersione ; nunc convertit se ad desolationem decem Tribuum factam per Sennacherib et patres eius. Secundum allegoriam agit de hereticis ; secundum spiritualem sensum de Scribis et Phariseis et Iuda proditore. Sed hoc in secunda lectione prosequemur. Dividitur autem hoc capitulum in tres partes. In prima agitur de destructione decem Tribuum. In secunda de gaudio duarum Tribuum, propter exterminium exercitus Sennacherib et de ebrietate, ac luxuria earundem, ibi :
In die illa erit Dominus In t
ertia de destructione Iuda per Romanos, ibi :
Ecce ego mittam.
etc.
Dici
t ergo.
marg.|
{e}
Ve
temporale et eternum.
marg.|
{f}
Corone superbie id,
decem Tribubus superbientibus de corona regni et multitudine populi. Multitudo enim plebis gloria est Regis. Prv. d.
marg.|
{g}
Ebriis Ephraim
Decem Tribus dicuntur Ephraim : quia primus Rex eorum, id est Ieroboam fuit de Ephraim : vel a Iosue, qui Moysi successit, qui fuit de Tribus Ephraim : et ideo nomen eius decem Tribus sibi vindicaverunt propter multitudinem.
marg.|
{h}
Et flori decidenti
glorie exultationis, id est decem Tribubus, quarum gloria et exultatio cito cadit, ut flos cito decidit.
Exultationis dico
.
marg.|
{k}
Eius
id est illius notabilis exultationis eorum.
marg.|
{l}
Qui erant in vertice vallis pinguissime
id est in Hierusalem, que erat super Gethsemani vallem pinguissimam et fertilissimam. Non quod decem Tribus ibi habitarent, vel ad eam sortem pertinerent ; sed quia ante divisionem regni, quando vocabantur a David, vel a Salomone causa expeditionis ; vel quando veniebant causa solemnitatis alicuius : veniebant per vallem illam et ibi figebant tentoria, nolentes propter superbiam hospitari in Hierusalem et ibi coronabant se rosis et floribus aliis et vino inebriebant se. Et hoc tangit Propheta. Ipsi dico.
marg.|
{m}
Errantes a vino
nimio potato.
marg.|
{n}
Ecce
in proximo.
marg.|
{o}
Validus et fortis Dominus, sicut impetus grandinis irru
et super eos, per Sennacherib et exercitum eius.
marg.|
{r}
Sicut impetus aquarum multarum inundantium que
obvia omnia trahunt.
marg.|
{s}
Et emissarum super terram spatiosam
id est decem Tribuum.
marg.|
{t}
Pedibus Assy
riorum.
marg.|
{u}
Conculcabitur corona superbie ebriorum Ephraim
id est superba multitudo decem Tribuum, quasi dicat : cito et subito et violenter et cum multitudine magna et magna crudelitate venient Assyrii super decem Tribus destruendas et omnes trahent secum in Assyriam : sicut aque inundantes omnia sibi obvia trahunt.
marg.|
{x}
Et erit flos decidens glorie exultationis eius popu
li.
marg.|
{y}
Qui est super verticem vallis pinguium.
id est qui figit tentoria sua super verticem montis, qui imminet valli Gethsemani.
marg.|
{z} quasi
temporaneum ante maturitatem autumni.
id est sicut pomum prematurum, vel aliquid huiusmodi.
marg.|
{a}
Quod cum aspexerit, videns statim, ut manu tenuerit, devorabit illud avid
e, quasi dicat : cum tanta aviditate et desiderio destruentur decem Tribus ab Assyriis, cum quam aviditate comeduntur fructus prematuri ante alios. Item fructus prematurus diu durare non potest ; ita decem Tribus propter insolentiam suam non poterant diu durare, quin destruerentur, vel in se deficerent. sup. 18.c. Ante messem totus effloruit et immatura perfectio germinabit. Nau. 3.c. Omnes munitiones tue sunt ficus cum grossis suis : si concusse fuerint, cadent in os comedentis.
marg.|
{Δ} {a} In die illa
]
etc. $mystice
marg.|
{e}
Ve corone superbie
id est Magistris erroris de multitudine auditorum superbientibus : vel Clericis de parvis coronis superbientibus : vel Canonicis et Prelatis de magna cauda sociorum et familie gloriantibus, sicut pavo, Am. 6.a. Ve qui opulenti estis in Sion et confiditis in monte Samarie, Optimates capita populorum ingredientes pompatice domum Domini.
marg.|
{g}
Ebriis Ephraim
id est Scribis et Phariseis, avaris et vino erroris, aut fornicationis, aut aliorum vitiorum ebriis. Ier. 51.a. Calix aureus Babylonis in manu Domini inebrians omnem terram : de vino eius biberunt omnes Gentes et ideo commote sunt. Item ve ebriis vino sacre Scripture, Ephraim, id est temporalia multiplicantibus. Os. 12.a. Ephraim pascit ventum et sequitur estum : tota die mendacium et vastitatem multiplicat.
marg.|
{h}
Et flori decidenti
id est carnali voluptati, infra 40.b. Omnis caro fenum : et omnis gloria eius, quasi flos agri.
marg.|
{i}
Glorie exultationis eius
id est mundane glorie. Ebriis, dico.
marg.|
{l}
Qui erant in vertice vallis pinguissime
id est in dignitate et prelatione eorum, qui sunt receptaculum vitiorum.
marg.|
{m}
Errantes a vino carn
alis voluptatis, vel mundane vanitatis. Pauci modo volunt habitare in vertice vallis macilente, id est in prelatione pauperis Ecclesie ; sed pinguissime. Unde errant a vino aurei calicis Babylonis. Nota : est corona culpe, ut hic :
Ve corone superbie Item
corona pene, sup. 22.e. Coronans coronabit te tribulatione. Item corona gratie. Ps. 102. Qui coronat te in misericordia et miserationibus. Item corona doctrine. Ecclesiast. 25.a. Corona senum in multa peritia. Item corona glorie. Ps. 8. Gloria et honore coronasti eum, Domine. Item flos Christus. Ct. 2.a. Ego flos campi, sup. 11.a. Et flos de radice eius ascendet. Item flos est Iustus. Cantic. 2. Flores apparuerunt in terra nostra. Item flos gaudia Ecclesie triumphantis. Ct. 2.b. Fulcite me floribus. Item flos serenitas conscientie. Ct. 1.d. Lectulus noster floridus. Item flos apparentia hypocrite. Iob. 15.d. Ledetur quasi vinea in primo flore. Item flos gloria Dei. Ps. 91. Iustus, ut palma, florebit : a qua non cadit flos. Item gloria mundi. infra 40.b. Exsiccatum est fenum : et cecidit flos. Item corpus hominis. Iob. 14.a. Qui, quasi flos, egreditur et conteritur. Item flos voluptas carnis. Sap. 2.b. Non pretereat nos flos temporis. Item flos virginitatis, humilitas, pietas. Eccles. 24.c. Et flores mei fructus honoris et honestatis. Item flos novitii boni. Eccles. 39.b. Florete, flores, quasi lilium : et date odorem : et frondete in gratiam. Item flos bona cogitatio, bonum desiderium, bonum propositum, fructus eius bonum opus. Eccles. 12.b. Florebit amygdalus. Item flos prosperitas mundi. Ier. 48.b. Date florem Moab. Item flos etas iuventutis. Prv. 17.d. Animus gaudens etatem floridam facit. Sequitur.
marg.|
{n}
Ecce validus et fortis. Ecc
e pena premissorum. Validus est Dominus, ut omnes comprehendat : fortis, ut nullus evadat.
marg.|
{p}
Sicut impetus grandinis cont
ra superbiam. Sicut.
marg.|
{q}
Turbo confringens cont
ra avaritiam.
marg.|
{r}
Sicut impetus
] {Θ}
aquarum
marg.|
{4.
59va} {Δ} {a}
In die illa
etc.
Secu
nda pars, ubi tangitur inestimabilis victoria Ezechie Regis Iuda et iniquitas Iudeorum. Captivatis enim decem Tribubus Sennacherib cum infinita multitudine intravit terram Iuda et destruxit eam fere totam usque ad Hierusalem, in cuius obsidione exterminatus est exercitus eius ab Angelo infra 37.g. redactis corporibus eorum in cinerem, ne feterent, vestimentis et armis intactis. Mane autem Iudei exeuntes de Hierusalem cum exultatione et gaudio magno, spolia eorum detraxerunt. Et hoc est.
In die illa dele
tis decem Tribubus ab Assyriis.
marg.|
{b}
Erit Dominus exercituum
etc.) que fit ex auro et gemmis.
marg.|
{c}
Et sertum exultationis quod
fit de floribus.
marg.|
{d}
Residuo populi)
id est duabus Tribub. que nondum captivate fuerant tempore. Ezechie. Antiquitus quando aliquis habebat victoriam de Rege, imponebat sibi diadema aureum : quando de alio, qui non erat Rex, faciebat sibi sertum de floribus. Vult ergo dicere Propheta quod Dominus dabit eis magnum triumphum, tum de Rege Sennacherib, tum de populo eius.
marg.|
{e}
Et erit
Dominus,
Spiritus iudicii sedenti super thronum
id est Ezechie, quasi dicat : Dominus inspirabit ei discretionem iusti iudicii et iustitiam exercendi.
marg.|
{f}
Et erit
fortitudo revertentibus de bello, id est de interfecto exercitu Assyriorum, quos spoliaverunt.
marg.|
{g}
Ad portam Hierusalem
. Et licet Dominus eis tantam victoriam contulisset et quasi miraculose liberasset, nihilominus tamen ipsi postea ebrietati et luxurie et derisioni vacabant. Et hoc est.
marg.|
{h}
Verum hi
id est due Tribus.
marg.|
{i}
Quoque
id est similiter sicut alie Tribus.
marg.|
{k}
Pre vino nimi
o potato.
marg.|
{l}
Nescierunt
id est scire noluerunt captivitatem sibi imminere, vel Creatorem, qui sepe et mirabiliter eos, liberavit.
marg.|
{m}
Et pre ebrietate erraverunt a vi
a veritatis et iustitie.
marg.|
{n}
Sacerdos iniq
uu {s} {o}
Et Propheta fals
us.
marg.|
{p}
Nescierunt
id est nescientes fuerunt.
marg.|
{q}
Pre ebrietate, absorpti sunt a vino quod
ipsi absorbuerunt.
marg.|
{s}
Erraverunt a vi
a Domini.
marg.|
{t}
In ebrietate nescierunt videntem
id est Deum, qui omnia videt.
marg.|
{u}
Ignoraverunt iudicium iust
um, id est nescierunt iuste iudicare. Vel nescierunt iudicium Domini, quo iudicabuntur. Et vere absorpti sunt a vino.
marg.|
{x}
Omnes enim mense
) super quas comedebant et bibebant.
marg.|
{y}
Replete sunt vomitu, sordiumque ; ita ut non esset ultra locus in m
ensa, qui non esset maculatus, vel in ventre, qui non esset impletus, quasi dicat : tantum comedebant quod non poterant plus : vel tantum vomebant quod omnia erant sordida iuxta eos. Tangit etiam quod idolis immolabant, in maxima quantitate sacrificia offerentes : et de parte, que eos contingebat, ingurgitabant se. Et est sensus.
marg.|
{x}
Omnes mense supe
r quas comedebant ante idola.
marg.|
{y}
Replete sunt vomitu sordiumque)
id est idolothitis, que sunt abominabiles Deo et fidelibus eius.
marg.|
{z}
Ita ut non esset in e
is.
marg.|
{a}
Ultra locus Domi
no, quem a se per idololatriam expulerant. Sed postquam Iudei ita se exposuerant idololatrie, Dominus misit eis Prophetas, Isaiam, Ieremiam et alios comminantes eis captivitatem : sed ipsi nolebant credere. Unde subiungit Propheta.
marg.|
{b}
Quem docebit Domi
nus.
marg.|
{c}
Scientiam cave
ndi a malo et faciendi bonum.
marg.|
{d}
Et quem intelligere faciet auditum
id est predicationem prophetarum, quam audierant a Domino ? Et respondet Propheta sue questioni.
marg.|
{e}
Ablactatos a lacte fals
e doctrine Sacerdotum et Pseudoprophetarum, qui populum decipiebant prospera nuntiantes.
marg.|
{f}
Appulsos ab uberibus)
id est a mundi et carnis delectationibus, alios non, quia indigni sunt, eo quod irrident Prophetas. Et hoc est.
marg.|
{4.
59vb} {g}
Quia manda)
id est ideo non docebit eos, quia dicunt irridendo. O propheta
Manda, remanda, manda, remanda, exspecta, reexspecta, exspecta, reexspecta, modicum ibi, modicum ibi
quasi dicat : . O Propheta manda quod vis : et minare quod vis : quia nihil faciemus de his, que dicis : nec timemus minas tuas. Et dicunt huiusmodi verba
Manda, remanda, manda, remanda, exspecta, reexspecta, exspecta, reexspecta
etc.
reci
tando verba Prophetarum Domini : quia mos Prophetarum erat sic loqui. Deus mandat hoc. Unde supra 5.b. Mandabo nubibus meis. Et 13.a. Dominus precepit militie belli. Similiter Hab. 2.a. Si moram fecerit, exspecta eum etc. vel sic distingue litteram.
marg.|
{g}
Manda, remanda, manda, remanda
). Hec sunt verba Iudeorum irridentium Prophetas. Et respondent Prophete.
marg.|
{h}
Exspecta reexspecta
quasi dicat : ita non timetis que dicimus ; sed exspectate, quia sine dubio fiet : nec de cetero predicet vobis Dominus per Prophetas mala futura ; sed statim inferet. Et hoc est
marg.|
{4.
60ra} {Δ} {a}
In loquela enim
quasi dicat : malo vestro irridetis Prophetas, quos Dominus misit vobis et loquitur in eis : quia non amplius per ipsos loquetur vobis ; sed per flagella et gladios hostium, sine omni premonitione.
In loquela enim labii usqu
e modo locutus est.
marg.|
{b}
Et lingua altera
id est verberibus et non verbis.
marg.|
{c}
Loquetur Domi
nus
ad populum istum incr
edulum et irridentem. Et est vulgaris modus loquendi, quo pater filio protervo solet dicere. Fili, ego aliter de cetero loquar ad te, non amplius verbis, sed verberibus.
marg.|
{d}
Cui
populo.
marg.|
{e}
Dixit
Dominus.
marg.|
{f}
Hec est requies mea
id est vos benefacientes estis requies mea, id est cum benefacitis : facitis me requiescere.
marg.|
Ergo {g}
Reficite lassum me,
quem laborare fecistis in iniquitatibus vestris, infra 43.d.
marg.|
{h}
Et hoc est meum refrigerium
id est in hoc, id est in bonis operibus vestris. Unde. Anima Iusti sedes est Dei, quasi dicat : Dominus refectio pauperum ita grata est mihi, sicut lasso requies. Vel notat quod opera misericordie quiescere faciunt iram Dei. Prv. 21.b. Munus absconditum extinguit iras : et donum in sinu indignationem maximam. Ita dixit eis Dominus.
marg.|
{i}
Et noluerunt audire
id est auditum facere.
marg.|
{k}
Et erit eis verbum Domini
deridentis eos in sua miseria et replicantis eorum verba irrisoria, que ipsi dicebant Prophetis.
marg.|
{l}
Manda, remanda, manda, remanda, exspecta, reexspecta, exspecta, reexspecta, modicum ibi, modicum ibi
quasi dicat : in tempore necessitatis sue consulent Dominum : nec respondebit eis ; sed pro oraculo replicabit eis verba sue irrisionis in eorum confusionem, quasi dicat : modo potestis dicere verba, que solebatis dicere Prophetis meis irridendo eos. Nec solum hec verba erunt eis in confusionem ; sed erunt causa captivitatis eorum.
marg.|
{m}
Ut vadant
id est hoc verbum erit eis causa, ut vadant in interitum, vel in captivitatem, vel de miseria, in miseriam.
marg.|
{n}
Et cadant retrorsum non
in faciem, ut boni. Ez. 2.a. Sed retro, ut mali 1Rg. 4.d. De Eli.
marg.|
{o}
Et conterantur fame
et pestilentia.
marg.|
{p}
Et illaqueentur
id est ligati ducuntur in captivitatem.
marg.|
{q}
Et capiantur
id est capti teneantur, ne evadant a Chaldeis, vel Romanis.
marg.|
{r}
Propter hoc
id est quia illusistis et derisistis Prophetas.
marg.|
{s}
Audite verbum Domini viri illusores spec
ialiter, scilicet Pontifices, Scribe et Pharisei, Principes et generaliter omnes, qui Prophetas Domini irridetis.
marg.|
{t}
Qui Dominamini super populum meum, qui est in Hierusalem cupi
de et ambitiose, quasi dicat : contra vos specialiter est hoc verbum.
marg.|
{u}
Dixistis enim, percussimus fedus cum morte immo
lantes idolis, sicut alie Gentes.
marg.|
{z}
Et cum inferno
id est cum Diabolo.
marg.|
{a}
Fecimus pactum
id est ut ad inferos descensuri levius puniamur. Verba sunt Iudeorum desperantium de Dei auxilio et ideo idolis et Demonibus immolantium, quasi propter hoc minus punirent eos in inferno. Vel sperantes ante mori, quam veniret captivitas, dicebant.
marg.|
{x}
Percussimus fedus cum morte
id est certisumus quod moriemur, antequam veniat captivitas comminata a vobis.
marg.|
{z}
Et cum inferno fecimus pactum
quasi dicat : confederati sumus morti et inferno ; et ideo non invadent, nec nocebunt nobis, sicut confederatis suis : quare non timemus vestras comminationes. Vel melius.
Dixistis enim, percussimus fedus cum morte et cum inferno fecimus pactum
id est facto ostendistis, ac si hec feceritis.
marg.|
{b}
Flagellum inundans
{ 60rb} id est captivitas totam terram occupans.
marg.|
{c}
Cum transierit per
alias nationes.
marg.|
{d}
Non veniet super nos ante
mortuos. Et revera ita fiet.
marg.|
{e}
Quia posuimus mendacium
id est idola
spem nostram.
] {g}
Et mendacio
id est idolo mendacii quod videtur vivere et non vivit : vel Diabolo patre mendacii Io. 8.f.
marg.|
{h}
Protecti sumus
quasi dicat : ita non veniet super nos, quia confidimus in Diis veris, qui liberabunt nos, quos vocat Isaias mendacium, non quod ipsi ita vocarent : sed quia sic erat veritas. Vel ita. Vere.
marg.|
{d}
Non veniet super nos flagellum inundans : quia posuimus mendacium spem nostram
id est speramus sic, quia est mendacium, dicit Isaias de suo.
marg.|
{g}
Et hoc mendacio protecti sumus
id est hac spe protegemur, que est mendacium, dicit Isaias, quasi dicat : prius mortui erimus, quam veniat captivitas : et ita non veniet super nos captivitas, vel sic : Benefecimus faciendo
fedus cum morte et cum inferno, quia priu
s
posuimus
id est posueramus,
marg.|
{f}
Mendacium spem nostram
id est frustra spem in Deo habuimus.
marg.|
{g}
Et mendacio protecti sumus
id est mendaciter, id est non sumus protecti ab eo, sicut sperabamus. Et respondet Propheta.
marg.|
{i}
Idcirco quia
desperastis, vel quia in idolis confiditis, vel quia sic dicitis.
marg.|
{k}
Hec dicit Dominus Deus mise
ricors et miserator :
marg.|
{4.
60va} {Δ} {a}
Ecce ego
etc.
Tert
ia pars, ubi agitur de captivitate duarum Tribuum facta per Romanos propter mortem Domini. Unde premittit de eius nativitate dicens.
(Ecce ego)
quasi dicat : ita dicitis vos proiectos ab idolis, ut nec mors, nec Infernus noceant vobis, nec captivitas opprimat : et ego dico vobis quod immo, quia Christus incarnabitur, quem vos occidetis : propter quod veniet super vos captivitas Romanorum et ita non solum una ; sed duplex captivitas vobis imminet. Et hoc est
(Ecce
) in proximo et evidenter.
marg.|
{b}
Ego dici
t Pater.
marg.|
{c}
Mittam vobi
s nolentibus.
marg.|
{d}
In fundamentis Sion
id est in Apostolis, qui fuerunt fundamenta Ecclesie vel
In fundamentis Sion
id est ad fundandam Ecclesia {m} {e}
Lapidem angularem.
id est Christum, Gentes et Iudeos in unitate fidei copulantem. De quo dicit Ps. 117. Lapidem, quem reprobaverunt edificantes, hic factus est in caput anguli. 1Cor. 3.c. Fundamentum aliud nemo potest ponere preter id quod positum est quod est Christus Iesu {s} {g}
Probatum a De
o et hominibus.
marg.|
{h}
Pretiosum
) quo totus mundus redemptus est.
marg.|
{i}
In fundamento
) Ecclesie.
marg.|
{k}
Fundatum
) totam sustinens fabricam Ecclesie. Mt. 7.d. Fundata enim enim erat supra firmam petram, id est Christum. De quo 1Cor. 10.a. Petra autem erat Christus. Hebrei exponunt hoc de Ezechia, qui quasi fundamentum totam Hierusalem sustentavit : et quasi lapis angularis Iuda et Israel reliquias copulavit.
marg.|
{l}
Qui crediderit
) hoc futurum, ut dico.
marg.|
{m}
Non festinet
) adimpletionem promissionis : quia non statim fiet : sed si differatur, non tamen aufertur : Unde Hab. 2.a. Si moram fecerit, exspecta eum, quia veniens veniet. Septuag. dicunt. Qui crediderit, non confundetur, id est non decipietur, quia ita fiet. Vel non confundetur eterna confusione.
marg.|
{n}
Et ponam in pondere iudicium)
id est iuste iudicabo Hierusalem.
marg.|
{p}
Et iustitiam in mensura
) reddens ei quod meruit. Vel,
marg.|
{n}
Ponam in pondere)
id est iusto examine.
marg.|
{o}
Iudicium
) eius, id est faciam ipsum iustum Iudicem, quia Pater non iudicat quemquam ; sed omne iudicium dedit filio Io. 5.d.
marg.|
{p}
Et iustitiam in mensura
) ut reddat unicuique iuxta opera sua.
marg.|
{r}
Et subvertet grando
id est impetus captivitatis Romane subito venientis.
marg.|
{s}
Spem mendacii)
id est Iudeos, mendaciter sperantes in idolis.
marg.|
{t}
Et protectionem
) suam.
marg.|
{u}
Aque
) tribulationum.
marg.|
{x}
Inundabunt
id est totaliter occupabunt.
marg.|
{y}
Et delebitur fedus vestrum cum morte ; et pactum vestrum cum inferno non stabit)
quasi dicat : . non moriemini, antequam veniat captivitas, ut putatis. Sed.
marg.|
{z}
Flagellum
) mortis, vel captivitatis Nabuchodonosor, vel Sennacherib, vel Romanorum.
marg.|
{a}
Inundans)
id est impetuose veniens.
marg.|
{b}
Cum transierit)
id est cum venerit. Vel
(Cum transierit
) per alias nationes.
marg.|
{i}
Eritis
) vos, qui dixistis : non veniet super nos.
marg.|
{d}
Et in conculcationem
) id e
st
conculcabit vos,
(Quandocumque)
id est quia.
marg.|
{f}
Pertransierit, tollet
id est
(destruet vos)
] {h}
Quando
) vel, quoniam mane diluculo, id est cito et subito.
marg.|
{i}
Pertransibit in die et in nocte)
id est ex quo venerit, continue eritis in afflictione et miseria, vel.
marg.|
{k}
In die et nocte)
id est tam in prosperis, quam in adversis, vel occulte et aperte.
marg.|
{l}
Et tantummodo sola vexatio intellectum dabit auditui
) vestro, id est faciet vos intelligere vera esse, que dixerunt Prophete. Et posset aliquis querere, quare Dominus ita destrueret Iudeos ? Et respondet, quia receperunt cultum idolorum, qui non potest esse simul cum cultu Dei. Et loquitur Dominus ad
{4.
60vb} Hierusalem, ut vir pudicus ad uxorem adulteram, que vult utrique, id est viro et adultero satisfacere. Sic enim due Tribus Dominum adorabant in templo et ei sacrificabant : et in domibus suis colebant idola. Nec potest hoc intelligi de decem Tribubus, que penitus Sponsum abiecerant, quia in Dan et in Bethel aureos vitulos Ieroboam adorabant. Et hoc est,
marg.|
{m}
Coangustatum est enim)
quasi dicat : merito conculcabimini : quia vultis simul Deum et idola colere quod esse non potest : ut non potest esse quod idem lectus recipiat Sponsum et adulterum cum uxore, vel quod idem pallium cooperiat utrumque.
(Coangustatum est enim stratum
). Metaphorice loquitur, id est cordis latitudo.
marg.|
{n}
Ita ut alter decidat
) Sponsus. vel adulter.
marg.|
{o}
Et pallium breve
) est
(utrumque operire non potest)
quasi dicat : non potestis Deo servire et idolis. Mt. 6.c. Nemo potest duobus Dominis servire.
marg.|
{p}
Sicut enim)
quasi dicat : ita amplexamini modo idola, sed Dominus flagellando separabit vos ab eis.
(Sicut enim
) stetit
(in monte divisionum)
id est Baalpharasim.
marg.|
{q}
Stabit Dominus
) in H
ierusalem
, ut affligat vos et separet ab idolis et aliis : que diligitis, mittens in captivitatem. Et tangit Isaias historiam magnam, quam habemus, 2Rg. 5.c. Ubi legitur quod Philisthei cum magna multitudine intraverunt terram Iuda portantes idola sua, ut in exercitu consulerent ea et iuxta nemus quedam
marg.|
{4.
61ra}
Δ posuerunt ea, ubi erat pirorum copia in loco ameno : et cum David haberet paucos secum, consuluit Dominum, qui dixit, ut ex adverso pirorum veniret, ubi erant idola : quod fecit David et precessit eum Spiritus movens cacumina pirorum : unde exterriti Philistei fugerunt idola sua relinquentes ; et ita separavit eos Dominus ab idolis : unde locus dictus est Baalpharasim, id est divisio a Baal id est ab idolis. Baal enim est nomen idoli generale et phares divisio. Latine autem dictus est Mons divisionum. Et hoc est quod dicitur hic : Sicut Dominus separavit Philisteos ab idolis in monte divisionum ; ita separabit vos ab idolis vestris et aliis rebus amatis, mittens vos in captivitatem. Postea subiungit de alia historia, quam habemus Iosue. 10.c. ubi legitur quod Iosue pugnans contra quinque Reges, timens ne beneficio noctis possent effugere, oravit et stetit Sol et Luna immobilis spatio unius diei, quousque omnes hostes suos Iosue contrivisset. Et sicut ibi Dominus fuit iratus quinque Regibus ; ita vobis irascetur, ut deleat vos et disperdat. Et hoc est.
marg.|
{a}
Sicut in valle
etc.
supp
le iratus fuit quinque Regibus ; ita,
marg.|
{b}
Irascetur vobi
s.
marg.|
{c}
Ut faciat opus suum
id est vindictam sumat de vobis.
marg.|
{d}
Alienum est opus eius
quasi dicat : hoc opus quod dixi suum, non est suum proprium, sed alienum ab eo : quia irasci non est opus eius ; sed misereri semper et parcere. Unde idem repetit : sed aliis verbis
Alienum est opus eius, ut operetur opus suum
id est istud quod predixi suum.
marg.|
{f}
Peregrinum est opus eius ab eo
id est non est eius, proprium. Glossa Legit interrogative hoc modo.
marg.|
{a}
Sicut in valle, que est in Gabaon irat
us est Dominus. ita,
marg.|
{b}
Irascetur vobi
s.
marg.|
{c}
Ut faciat opus suum ? Non.
Qui ad
Alienum est opus eius cuiu
s proprium est misereri semper et parcere, id est aliud ab eo opere quod facit iratus : quia iratus punit et provocatus flagellat ; naturaliter et ex se miseretur et parcit. Unde Lam. 3.d. Non ex corde suo humiliavit et abiecit filios hominum. Gregorius remissive legit, incipiens ibi versum
ut faciat opus suum cont
inuans ei quod supra dictum est
Mittam lapidem angularem
quasi dicat : mittet Dominus lapidem angularem.id est filium.
marg.|
{c}
Ut faciat opus suum ad q
uod missus est, id est redimat genus humanum. Sed {d}
Alienum est opus eius ab i
pso, id est illud opus, ad quod faciendum missus est, non competit Divinitati eius, scilicet conspui, flagellari, crucifigi : nec etiam ipse homo hoc meruit : unde etiam et alienum est ab eo.
marg.|
Unde sequitur
marg.|
{d}
Alienum est opus eius
id est ad quod missus est.
marg.|
{e}
Ut operetur opus suum
id est opus, ad quod missus est, alienum est ab eo, etiam inquantum homo, ut operetur illud : quia non meruit. Item quia inauditum est tale opus, ut scilicet innocens, immo Dei filius pateretur mortem : vel quod mors per mortem occideretur, sequitur
peregrinum est opus eius ab eo. Ter
ergo ponit opus alienum, quasi dicat : opus illud non convenit eius Divinitati ; nec illud sustinere meruit inquantum homo : propterea inauditum est tale opus
marg.|
{g}
Et nunc iter
um, o vos Iudei.
marg.|
{h}
Nolite illudere
id est deridere Prophetas.
marg.|
{i}
Ne forte constringantur vincula vestra
id est ne veniat captivitas, in quam ducamini ligati : vel ne gravius affligi permittat vos Dominus in captivitate, sicut ligati gravius affliguntur, quando vincula amplius constringuntur.
marg.|
{k}
Consummationem enim
etc.
Iude
orum, vel omnium Gentium. quasi dicat : cito veniet vestra captivitas, que totam Iudeam consumet, ut audivi a Domino. Ideo.
marg.|
{l}
Auribus cord
ibus potius, quam corporis.
marg.|
{m}
Percipite viri
illusores vel Scribe et Pharisei.
marg.|
{n}
Et audite
id est exaudite
vocem meam
] {o}
Attendite
diligenter.
marg.|
{p}
Et audite eloquium meum incu
lcatio est verborum ad magnam diligentiam excitandam. Deinde contra illusores utitur similitudine arantis. Sicut enim arans non semper seminat, nec semper arat : sed cum primo arando et proscindendo terram suam et postea sariendo equaverit ; tunc demum seminat per ordinem diversa semina : et postea in trituratione alio modo excutit cyminum, alio modo triticum, alio modo aliud ; sic Dominus non semper comminabitur ; sed quandoque infert quod minatur : et tunc
{4.
61rb} etiam aliter puniet maiores, aliter minores. Et hoc est.
marg.|
{q}
Numquid tota die
id est sempe {r} {r}
Arabit arans, ut serat ? Non.
Sed {s}
Proscindet cum
traha.
marg.|
{t}
Et sarriet ? cum
rostro, vel sarculo
humum suam
quasi dicat : primo arat, secundo proscindit, tertio sarrit.
marg.|
{u}
Nonne cum adequaverit
id est comminuendo planaverit superducendo traham que dicitur in Gallico herce.
marg.|
{x}
Faciem eius
id est superficiem.
marg.|
{y}
Seret Gith et Cyminum sparget et ponet triticum per ordinem
id est convenienti loco : quia non eadem terra parit omnia.
marg.|
{b}
Et hordeum
etc. id est aliorum seminum. Vitia enim in circuitu aliarum messium solet ad custodiam seminari. Gith, ut dicit Hai. genus est leguminis simile cymino in quantitate ; sed nigri coloris et in pane dulcorando spargitur.
marg.|
{f}
Et erudiet illum agri
colam.
marg.|
{g}
Deus suus in o
pere suo faciendo.
marg.|
{h}
In iudicio docebit illum
id est in discretione, ut discrete et tempestive faciat unumquodque.
marg.|
{i}
Non enim
quasi dicat : non solum in serendo servandus est ordo et habenda discretio, sed etiam in triturando : quia alio modo triturandum est hoc semen ; alio modo illud
Non enim in serris dent
atis.
marg.|
{k}
Triturabitur Gith cum
fuerit tempus triture.
marg.|
{l}
Nec rota plaustri
ferrati.
marg.|
{m}
Super cyminum circuibit
quia totum comminueret, quia non includitur folle, vel palea, nec habet simul grana, sicut milium.
marg.|
{Δ} vel feniculus, sed
marg.|
{Θ}
aquarum multarum inundantium cont
ra luxuriam, que plures submergit, quam aliquod peccatum.
marg.|
{a}
In die illa erit Dominus exercituum corona glorie que
fit ex auro.
marg.|
{c}
Et sertum exultationis quod
fit de floribus,
marg.|
{d}
Residuo populi sui
) quia remunerabit Dominus Sanctos suos et pro bonis desideriis et cogitationibus et sic erit sertum : et pro bonis operibus et sic erit corona. Za. 6.c. Sumes aurum et argentum et facies coronas et pones in capite Iesu.
marg.|
{n}
Sacerdos et Propheta nescierunt pre ebrietate
). Hebreus, immemores beneficiorum Dei.
marg.|
{r}
Absorpti sunt a vino avar
itie. Ier. 6.c. A minore usque ad maximum, omnes avaritie student : et a Propheta usque ad Sacerdotem cuncti faciunt dolum. Ioel. 1.b. Ululate, qui bibitis vinum in dulcedine, quoniam periit ab ore vestro.
marg.|
{x}
Omnes mense replete sunt vomitu, sordiumque
). Mensa est doctrina. Prv. 9.a. Sapientia proposuit mensam suam. In vomitu cibus, qui purus sumitur, fetius emittitur : sic multi cibos doctrine puros recipiunt, sed fetidos emittunt : quia mala vita et fama coinquinant. Ez. 34.e. Cum aquam purissimam biberetis, reliquam pedibus vestris turbastis et oves mee his, que conculcata erant pedibus vestris, pascebantur.
marg.|
{b}
Quem docebit scientiam et quem intelligere faciet auditum ?
quasi dicat : Dominus, cum totus Israel, qui erat populus peculiaris, reliquerit me, id est Clerici et Monachi male vivendo, quem docebo ? Ier. 2.b. Tenentes legem nescierunt me : et Pastores prevaricati sunt in me : et Prophete prophetaverunt in Baal. Et infra c. Duo mala fecit populus meus : dereliquerunt me fontem aque vive : et cisternas foderunt sibi dissipatas, que non valent continere aquas.
marg.|
{e}
Ablactatos a lacte adul
ationis.
marg.|
{f}
Appulsos ab uberibus mund
i, que sunt vanitas et voluptas, Prv. 16.d. Vir iniquus lactat amicum suum et ducit per viam non bonam. Lam. 4.a. Lamie nudaverunt mammas, lactaverunt catulos suos. Propter huiusmodi ablactationem, sive appulsionem Abraham letus, id est Dominus grande convivium fecit Gn. 21.a. Quia Dominus multum gaudet, quando aliquis relicta vanitate mundi et voluptate carnis intrat religionem, aut facit in seculo penitentiam. Lc. decimo-quinto. b. Gaudium est in celo Angelis Dei super uno peccatore penitentiam agente.
marg.|
{g}
Manda, remanda : manda, remanda : exspecta, reexspecta : exspecta, reexspecta. Quatuor
mandat Dominus : et ideo quater ponitur verbum mandandi. Primo mutuam dilectionem. Io. 13.d. Mandatum novum do vobis, ut diligatis invicem. Secundo, salutem, Ps. 43. Qui mandas salutes Iacob. Tertio et quarto, benedictionem et vitam. Ps. 132. Quoniam illic mandavit Dominus benedictionem et vitam usque in seculum. De his quatuor mandatis dicit Ps. 118. Tu mandasti mandata tua custodiri nimis. Et pro his quatuor bona exspectantur, unde et quater ponitur verbum exspectandi. Primum est perfectio virtutum. Luca ultimo g. Sedete in civitate, donec induamini virtute ex alto. Secundum adventus Domini ad iudicium. Lc. 12.e. Et vos similes hominibus exspectantibus Dominum suum, quando revertatur a nuptiis. Tertium est reformatio corporum gloriosa. Phil. 3.d. Conversatio nostra in celis est, unde exspectamus Salvatorem Dominum nostrum Iesum Christum, qui reformabit corpus humilitatis nostre configuratum corpori claritatis sue. Quartum est stola anime. Apocalip. 6.c. Date sunt illis singule stole et dictum est illis, ut requiescerent tempus adhuc modicum, donec impleatur numerus {Θ} conservorum eorum.
marg.|
{a}
In loquela enim labii et lingua altera loquetur Domi
nus
ad populum istum. In loquela labii
id est suavitatis et misericordie loquetur bonis dicens : Mt. 25.c. Esurivi et dedistis mihi manducare etc.
Veni
te, benedicti Patris mei. Tunc vere dicent boni : Ps. 44. Diffusa est gratia in labiis tuis
]
etc. {b}
Et lingua altera
id est et in lingua iustitie et severitatis loquetur Dominus malis, dicens : Esurivi et non dedistis mihi manducare : Ite, maledicti etc.
De p
rimo dicitur So. 3.b. Reddam populis labium electum. De secundo dicitur infra 41.c. Tacui, semper silui, patiens fui, sicut parturiens loquar.
marg.|
{d}
Cui dixit Domi
nus.
marg.|
{f}
Hec est requies mea ; reficite lassum. Doc
et hic Dominus, quomodo possint expiari peccata, scilicet per eleemosynarum largitionem. Prv. 21.b. Munus absconditum extinguit iras. Lc. 11.f. Date eleemosynam : et ecce omnia munda sunt vobis.
marg.|
{k}
Et erit eis verbum Domini manda, remanda
etc. quasi dicat : verbum eorum condemnabit eos. Mt. 12.c. Et verbis tuis iustificaberis : et ex verbis tuis condemnaberis. Io. 12.g. Sermo, quem locutus sum, ille iudicabit mundum in novissimo die.
marg.|
{m}
Et vadant cogi
tatione.
marg.|
{n}
Et cadant locu
tione.
marg.|
{o}
Et conterantur oper
atione.
marg.|
{p}
Et illaqueentur cons
uetudine.
marg.|
{q}
Et capiantur in m
orte. Prv. 4.c. Via impiorum tenebrosa : nesciunt, ubi corruunt sup. 8.c. Offendent ex eis plurimi et cadent et conterentur et irretientur et capientur.
marg.|
{r}
Propter hoc audite verbum Domini, viri illusores, qui dominamini super populum meum, qui est in Hierusalem.
Glossa id est Pontifices et Scribe. Prelati enim et sapientes seculi irrisores sunt Domini, sive illusores : quia tota vita eorum irrisio est et illusio. Prv. 14.a. Querit derisor sapientiam et non invenit. Item Prv. 3.d. Abominatio est Domino omnis illusor. Item in eodem 19.d. Parata sunt irrisoribus iudicia et mallei percutientes stultorum corporibus. August. Irrisor est et non penitens, qui sic commissa plangit, ut voluntate, vel opere committere non desistat.
marg.|
{u}
Dixistis enim oper
e, non sermone.
marg.|
{x}
Percussimus fedus amic
itie.
marg.|
{y}
Cum morte
id est cum Diabolo, ut eum non impugnemus, sicut Pastor cum lupo dicitur fecisse fedus, cum, lupo rapiente, non clamat, infra 56.c. Universe bestie agri venite ad devorandum : speculatores eius, ceci omnes : nescierunt universi : canes muti non valentes latrare.
marg.|
{z}
Et cum inferno fecimus pactum ut c
um magna societate illuc veniamus. 2Par. 20.g. Quia inisti fedus cum Ochozia, percussit Dominus opera tua. Mt. 15.b. Si cecus ceco
]
etc. {b}
Flagellum inundans paup
ertatis, nuditatis, tribulationis temporalis.
marg.|
{c}
Cum transierit, non veniet super nos : et
ideo illud flagellum quod numquam transibit, descendet super eos. Iob. 6.a. Qui timent pruinam, irruet super eos nix : tempore, quo fuerint dissipati, peribunt. Sap. 6.a. Potentes potenter tormenta patientur : et fortibus fortior instat cruciatus.
marg.|
{c}
Quia posuimus mendacium spem nostram : et mendacio protecti sumus
id est vanitate mundi. Os. 10.a. Ferietis fedus cum mendacio : et germinabit quasi amaritudo. Est autem mendacium multiplex. Prosperitas temporalis. Os. 12.a. Ephraim pascit ventum et sequitur estum : tota die multiplicat mendacium et vastitatem. Item idolum. Ier. 8.b. Apprehenderunt mendacium et noluerunt reverti. Item Diabolus. Io. 8.f. Mendax est {Θ} et pater mendacii. Item fictus amicus. Prv. 10.2. Qui nititur mendaciis, hic pascit ventos et sequitur aves volantes. Item pena Sanctorum, Ier. 15.d. Plaga mea desperabilis renuit curari : facta est mihi quasi mendacium aquarum infidelium. Item malum opus, infra 44.c. Forte mendacium est in dextera mea. Item fallax verbum. Sap. 1.c. Os quod mentitur, occidit animam. Item falsum signum. Ier. 8.c. Vere mendacium operat stilus mendax Scribarum.
marg.|
{a}
Ecce ego mittam in fundamentis Sion),
id est Ecclesie.
marg.|
{e}
Lapidem
id est Christum, quem reprobaverunt edificantes.
marg.|
{f}
Angularem coni
ungentem duos populus in predicatione.
marg.|
{g}
Probatum in p
assione.
marg.|
{h}
Pretiosum in r
esurrectione.
marg.|
{i}
In fundamento fundatum
) in ascensione : quia tunc latuit mundo, sicut fundamentum. Prv. 10.d. Iustus quasi fundamentum sempiternum.
marg.|
{l}
Qui crediderit in C
hristum.
marg.|
{m}
Non festinet quer
ere retributionem. Prv. 10.d. Iustus quasi fundamentum sempiternum.
marg.|
{l}
Qui crediderit
) in Christum.
marg.|
{m}
Non festinet quer
ere retributionem. Pro. 20.c. Hereditas, ad quam festinatur in principio, in fine benedictione carebit. Eccl. 20.b. Hodie feneratur quis et cras repetit : odibilis est homo huiusmodi.
marg.|
{n}
Et ponam in pondere pene
.
marg.|
{o}
Iudicium culp
e. Prv. 16.b. Pondus et statera iudicia Domini.
marg.|
{p}
Et iustitiam
) presentis tribulationis.
marg.|
{q}
In mensura
) eterne retributionis. Lc. 6.f. Mensuram bonam et confertam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum vestrum.
marg.|
{r}
et subvertet grando.
id est multitudo tormentorum. Ps. 10. Ignis, grando, nix, glacies, spiritus procellarum pars calicis eorum.
marg.|
{s}
Spem mendacii
id est Diabolum et qui in eum speraverunt.
marg.|
{t}
Et protectionem
id est illos, qui Diabolum protexerunt. De quibus Iob. 40.c. Protegunt umbre umbram eius.
marg.|
{u}
Aque trib
ulationum.
marg.|
{x}
Inundabunt
id est undique Circumdabunt.
marg.|
{y}
Et delebitur fedus vestrum cum morte
). quod percussistis cum Diabolo.
marg.|
{z}
Flagellum inundans cum transierit
) Iustos.
marg.|
{c}
Eritis ei in conculcationem
). Naum. 2.b. In diluvio pretereunte consummationem faciet loci eius, infra 30.g : Et erit transitus virge fundatus etc.
Ideo
pena Iustorum dicitur torrens : quia cito transit. Ier. 15.d. Plaga mea renuit curari : facta est mihi quasi torrens aquarum infidelium. Ps. 109. De torrente in via bibet.
marg.|
{e}
Quandocumque pertransierit), id
est perfecte transierit in die iudicii.
marg.|
{g}
Tollet vos), ut
turbo stipulam.
marg.|
{l}
Tantummodo sola vexatio intellectum dabit auditui), qu
ia pena oculos aperit, quos culpa claudit. Unde dives Epulo in inferno Lazarum cognovit, quem in mundo etiam videre contempsit. Prv. 29.c. Virga, atque correctio tribuit sapientiam. Ecc. 22.a. Flagella et doctrina in omni tempore sapientia. Tobie. 11.c. Fel posuit in oculos et vidit. Apc. 3.d. Collyrio inunge oculos tuos, ut videa {s} {m}
Coangustatum est stratum
) cordis. De quo Ps. 6. Lacrimis meis stratum meum rigabo.
marg.|
{n}
Ita ut alter decidat Deus
, vel Diabolus : quia non est conventio Christi ad Belial. 2Cor. 5.c. Angustatio avaritie Deum cadere facit : angustatio iustitie Diabolum. Dominus totum vult possidere : Nam tanti nos emit Dominus, ut solus nos possideat.
marg.|
{o}
Pallium breve
) est :
(utrumque operire non potest
). Pallium quod Christum operit, est caritas. Illud pallium ita breve est, ut Diabolum nullo modo valeat operire. Ruth. 3.b. Extende pallium tuum. Glossa Caritatem. infra 59.d. Opertus est quasi pallio zeli. Pallium quod operit Diabolum, est hypocrisis. Ct. 5.c. Tulerunt pallium meum custodes murorum.
marg.|
{p}
Sicut in monte divisionum stabit Dominus).
] {Θ} in die
marg.|
{Θ} in die iudicii : quando segregabit oves ab hedis. Mt. 25.c. Iob. 28.a. Lapidem caliginis et umbram mortis dividit torrens a populo peregrinante.
marg.|
{a}
Sicut in valle, que est in Gabaon, ut faciat opus suum
) quia tunc stabit Sol iustitie et Luna, id est Ecclesia : et hostes Iosue, id est Christi peribunt.
marg.|
{d}
Alienum est opus eius, operetur opus suum
etc.
Sed
numquid sicut Domini est misericordia ; ita etiam iustitia ? Ergo sicut proprium eius est misereri ; sic proprium est punire. Sol. Et se solo miseretur ; provocatus punit. Lam. 3.d. Non enim ex corde suo humiliavit et abiecit filios hominum. Item modo est tempus misericordie ; in futuro erit tempus iustitie. Sap. 19.a. Impiis in novissimo ira sine misericordia superveniet Iac. 2.c. Iudicium sine misericordia fiet his, qui non fecerunt misericordiam.
marg.|
{g}
Et nunc nolite illudere vosm
etipsos.
marg.|
{i}
Ne forte constringantur vincula vestra
id est augeantur peccata vestra. Prv. 5.d. Funibus peccatorum suorum constringetur impius.
marg.|
{k}
Consummationem
etc.
id est
cito veniet dies iudicii. So. 1.d. Consummationem cum festinatione faciet cunctis habitantibus terram supra 10.f. Consummationem et abbreviationem Dominus Deus exercituum faciet in medio terre, id est Deum hominem Contemptus illius abbreviationis est causa istius consummationis. Illa facta est in medio terre ; ista fiet super universam terram.
marg.|
{l}
Auribus percipite
etc.
Post
minas addit exhortationem Ioel. 2.c. Quis scit, si convertatur : et ignoscat Deus : et relinquat post se benedictionem.
marg.|
{q}
Numquid tota die arabit arans, ut serat ? Os.
10.c. Arabit Iudas, confringet sibi sulcos Iacob etc.
Chri
stus arat, predicando.
marg.|
{s}
Proscindet pena
m temporalem infligendo.
marg.|
{t}
Sarrit
penam eternam comminando.
marg.|
{y}
Serit
beneficia conferendo.
marg.|
{z}
Pone triticum
per ordinem et hordeum et milium Sanctos in gloria collocando.
marg.|
{a}
Triticum rube
um, id est Martyres in suo ordine.
marg.|
{b}
Hordeum
id est Confessores in suo ordine.
marg.|
{c}
Milium cand
idum, id est Virgines in suo ordine.
marg.|
{d}
Viciam
id est vitiatos.
marg.|
{e}
In finibus suis
id est in inferno. Item Prelatus debet arare predicando, proscindere arguendo, sarrire consolando, serere necessaria ministrando, ponere triticum et hordeum et milium per ordinem : quia unumquemque secundum statum et meritum debet corripere. arguere et docere.
marg.|
{k}
Gith
debet serere quod panem dulcorat, id est memoriam dominice passionis debet in cordibus peccatorum imprimere : quod penitentiam dulcem facit. Ex. 25.d. Clamavit Moyses ad Dominum, qui ostendit ei lignum quod cum misisset in aquas, in dulcedinem verse sunt.
marg.|
{Θ} Et cyminum
marg.|
{4.
61va}
Δ vel feniculus, sed seorsum singula.
marg.|
{a}
Sed in virga
etc.
ad h
oc preparato.
marg.|
{b}
Panis autem
id est triticum, vel hordeum et huiusmodi, de quo fit panis.
marg.|
{c}
Comminuetur
id est excutietur serris et plaustris.
marg.|
{d}
Verum non in perpetuum
etc.
pane
m,
marg.|
{e}
Neque vexabit eum rota plaustri semp
er.
marg.|
{f}
Nec ungulis suis
id est ferrarum summitatibus.
marg.|
{g}
Comminuet eum rota
plaustri semper, quasi dicat : cum agricola triturat messem suam, aliter excutit hoc, aliter illud : nec semper excutit, sed post excussionem panem facit de grano et paleam comminutam escam animalibus tradit ; ita Dominus aliter hos, aliter illos puniendo vexabit : et cum puniat, semper vexabit, si inter flagella penituerit flagellatus.
marg.|
{h}
Et hoc
vel
hec diss
ipatio, vel satio, secundum Gloss {a} {i}
A Domino Deo
etc. id est ut faceret vos mirari dispensationem alti consilii sui.
marg.|
{k}
Et magnificaret iustitiam
etc.
secu
ndum quam plus exigit ab eis, qui plus acceperant, ut dicitur Mt. 16.d. Et reddet unicuique iuxta meritum suum.
marg.|
{Θ}
Et cyminum debe
t spargere, id est carnis mortificationem predicare, verbo et exemplo. Col. 3.a. Mortificate membra vestra, que sunt super terram.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Is. Capitulum 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=33&chapitre=33_28)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Is. Capitulum 28), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/11/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=33&chapitre=33_28)
Notes :