Philippus Cancellarius

Psalmus 101

Numérotation du verset Ps. 101,1 

¶Oratio pauperis
¶Codd. : (Ps. 101) D30 Ω D Δ (Ω K K111 ω1 ω² NAL3255 T77 T79 Fi Bo) Ω F ΩP P10525 Bari1 Bari3 P15613 Rusch Ps-G
cum anxiaretur1
1 anxiaretur Ps-G ( W V ) Ω D ΩSF Rusch ] anxius fuerit Ps-G D30
et in conspectu Domini2
2 in conspectu Domini Ps-G (V) Rusch Clementina cum Ps-R (H S) Ps-α Ps-γ Ps-Moz ] coram Domino Ps-G D30 Ω D Ω cum Ps-R
effudit3 precem suam4.
3 effudit Ps-G ( Q V ) Ω D Ω F Rusch ] effuderit Ps-G Ω MS D30 |
4 suam Ω M Ω D Ps-G ] om. ΩSF, + Vox Christi Ecclesie cum ascendisset Christus ad Patrem D30 |
Numérotation du verset Ps. 101,2 I

Domine exaudi orationem meam ¦
et clamor meus
ad te veniat.
Numérotation du verset Ps. 101,3 II

Non avertas5 faciem tuam
5 avertas] advertas Bari3
a me ¦
in quacumque die tribulor
inclina ad me
aurem tuam.6
6 <divisio.> me ¦... tribulor ΩS P10525 P10525 P15613 Δ Bari1-3 ] me... tribulor ¦ Ω F
Numérotation du verset Ps. 101,III 

In quacumque die invocavero te ¦
velociter exaudi me.
Numérotation du verset Ps. 101,4 IV

Quia defecerunt sicut fumus
dies mei ¦
et ossa mea
sicut cremium7
7 cremium Ps-G (ΦRGV ΨB V ) D30 P10525 Ω D Ω Δ P10525 P15613 Ω K Bari1-3 edd. Rusch ] gremium Ps-G
aruerunt.
Numérotation du verset Ps. 101,5 V

Percusssus sum8
8 Percusssus sum Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 P10525 Ω D Ω Δ P15613 Ω K K111 Bari1-3 Rusch cum Ps-R ] Percussum Ps-G ( Edmaior. ), Percussum est Ps-G (Edminor.) cum Ps-αγδ Ps-Moz C
ut fenum
et aruit
cor meum ¦ quia oblitus sum
comedere
panem meum.
Numérotation du verset Ps. 101,6 VI

A voce gemitus mei ¦ adhesit os meum
carni mee.
Numérotation du verset Ps. 101,7 VII

Similis factus sum pelicano solitudinis ¦
factus sum9 sicut nycticorax
9 factus sum D30 P105 25 Ω D Ω M Ω F ΩP ω 1 Ω K K111 P15613 NAL3255 T77 T79 Fi Bari1-3 Rusch ] factus ω² , et praem. ΩS
in domicilio.
Numérotation du verset Ps. 101,8 VIII

Vigilavi ¦ et factus sum sicut passer solitarius
in tecto.10
10 Vigilavi... tecto] om. Ω D | <divisio.> Vigilavi ¦ Δ Bari1 ] Vigilavi... passer ¦ ΩP
Numérotation du verset Ps. 101,9 IX

Tota die
exprobrabant mihi inimici mei ¦
et qui laudabant me
adversum me11 iurabant.
11 adversum me Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 P105 25 Ω D ΩSFI Δ Ω K K111 P105 25 P15613 Bari1-3 Rusch ] adversus me Ps-G , adversum Ω M (hapax)
Numérotation du verset Ps. 101,10 X

Quia cinerem tamquam panem manducabam12 ¦
12 manducabam Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Hi P10525 Ω D Ω Δ Ω K K111 P15613 Bari1-3 Rusch cum Ps-R ] manducavi Ps-G ( R F Q ΦRGV D etc.)
et poculum13 meum
13 poculum Ps-G D30 ΩP Δ Ω K K111 Rusch ] potum Ps-G (ΨB* D) Hi P105 25 Ω D Ω P15613 Bari1 Bari3 Clementina cum Ps-R
cum fletu miscebam.
Numérotation du verset Ps. 101,11 XI

A facie ire14
14 ire Ps-G (I V ΨB) D30 P105 25 Ω D ΩSFP Ω K² K111 P105 25 P15613 T77 T79 Fi* Bo Bari1-3 Rusch cum Ps-R (nonnulli codd.)] + et Hi Ω K* ω 1 ω² NAL3255 Fi² Clementina Ps-G cum Ps-R , + tue Ω D
indignationis tue ¦
quia elevans allisisti me.15
15 allisisti P105 25 Bari3 Rusch ] allixisti Bari1 P15613, adlisisti Ps-G
Numérotation du verset Ps. 101,12 XII

Dies mei
sicut umbra declinaverunt ¦
et ego sicut fenum arui.
Numérotation du verset Ps. 101,13 XIII

Tu autem Domine
in eternum permanes ¦
et memoriale tuum
in generatione16
16 generatione Ps-G (M W Φ U V D) D30 Hi P105 25 Ω D Ω Δ Ω K K111 P105 25 Bari1-3 P15613 Rusch ] generationem Clementina Ps-G
et generationem.
Numérotation du verset Ps. 101,14 XIV

Tu
exsurgens17
17 exsurgens D30 Hi Correc2 (hebr. et antiq. et Ieron. non interponunt Domine neque grecus similiter) Δ ΩP ² ( al. m. ) Ω K K111 Bari3 ] + Domine P10525 Ω D ΩSFP P15613 Bari1
misereberis Sion ¦
quia tempus miserendi eius
quia venit tempus.
Numérotation du verset Ps. 101,15 XV

Quoniam placuerunt servis tuis
lapides
eius ¦
et terre eius
miserebuntur.
Numérotation du verset Ps. 101,16 XVI

Et timebunt gentes
nomen tuum Domine18 ¦
18 tuum Domine Ps-G ( cett. codd. et edd. ) D30 Hi P10525 Ω D ΩP Δ Ω K K111 P10525 Bari1-3 P15613 cum Ps-R ] Domini Ps-G ( R F C I M* Q W Φ G² K ) cum hebr. LXX Ps-H Ps-γ Ps-Med, Correc2 (hebr. et grecus et antiq. et Ieron. sic habent, non est ibi TUUM DOMINE )
et omnes reges terre gloriam tuam.
Numérotation du verset Ps. 101,17 XVII

Quia edificavit19
19 edificavit Ps-G (F M ΨB ) P10525² ( in ras. ) Ω D Ω Ω K K111 ω 1 Ω2 NAL3255 T77* Fi Bo P15613 Bari1 Rusch ] – bit D30 Hi T77² T79 Ps-G
Dominus Sion ¦ et videbitur
in gloria sua.
Numérotation du verset Ps. 101,18 XVIII

Respexit
in orationem humilium ¦
et non sprevit
precem20 eorum.
20 precem D30 Ω D ΩS Ω K ω 1 K111 15613 P10525 Bari1-3 ] preces Ω F Bo , precê cett.
Numérotation du verset Ps. 101,19 XIX

Scribantur 21
21 Scribantur Ω D ω 1 ω² Ω M Ω F ΩP P10525 P15613 etc Scribentur ΩS Bari1-3# , Scribatur Correc2 (hebr. et grecus habent SCRIBATUR HEC femineum substantivatum in singulari)
hec
in generatione altera ¦ 22
22 generatione altera D30 Hi Ω D ΩP K111 ω 1 Ω 2 Ω K NAL3255 T77 T79 Bo Bari1-3 P15613 Rusch ] generationem alteram Ps-G | <divisio.> hec+ ω 1 (hapax)
et populus
qui creabitur
laudabit Dominum.
Numérotation du verset Ps. 101,20 XX

Quia
prospexit
de excelso sancto suo ¦ Dominus
de celo in terram aspexit.
Numérotation du verset Ps. 101,21 XXI

Ut audiret gemitus23 compeditorum ¦
23 Ut P15613 Bari3 etc Et Bari1 (hapax) | -gemitus Ps-G ( Ψ B V D ) D30 Hi Ω D Ω K K111 Ω T77 T79 Bo P10525 Bari1-3 P15613 Rusch Ed1530 Clementina ] gemitum Correc2 (hebr. et antiq. et Ieron. habent GEMITUM et grecus similiter) Ω (-tû in ras. ω² ) NAL3255 Fi (-tû) Ps-G
ut solveret24
24 ut solveret Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Hi P10525 ΩP Ω K111 NAL3255 T77 79 Fi Rusch ] ut solvat Ps-G , et solveret Ps-G ( W V ) Ω D Ω M Ω F ΩS P15613 Bo cum Ps-R (H* S B D)
filios
interemptorum.
Numérotation du verset Ps. 101,22 XXII

Ut annuntient25
25 Ut annuntient Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Hi P105 25 Ω D Ω Δ Bari3 P15613 Rusch Clementina cum Ps-R ] Ut annuntiet Ps-G , Et annuntient Ω K* Bari1
in Sion
nomen Domini ¦
et laudem eius26
26 eius Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 P10525 Ω D Ω Δ Bari1-3 P15613 Rusch Clementina cum Ps-R ] suam Ps-G
in Hierusalem.
Numérotation du verset Ps. 101,23 XXIII

In conveniendo
populos in unum’
et reges ¦
ut serviant Domino27.
27 <divisio.> § XXIII unum’ et reges ¦ ω 1 ω² , unum ¦ et reges Hi Ω D Ω FSP P10525 Bari1-3 P15613 NAL3255 T79, unum et reges ¦ D30 P10525Fi Bo, om. T77
Numérotation du verset Ps. 101,24 XXIV

Respondit
ei
in via
virtutis sue28 ¦
28 sue P10525 Bari3 P15613 Ps-G Ps-R] tue ΦG* Bari1, eius Ps-γ
paucitatem
dierum meorum nuntia mihi.
Numérotation du verset Ps. 101,25 XXV

Ne revoces me in dimidio dierum meorum ¦
in generatione29 et generationem anni tui.
29 generatione et generationem Ps-G ( M Q ² W U K Ψ B V ) D30 Hi P10525 Δ ΩSFP P10525 Bari1-3 P15613 Rusch ] generatione et generatione Ps-G ( C I ΦRGV D ) Ω D Ω M cum Ps-α Ps-Med, generationem et generationem Clementina Ps-G
Numérotation du verset Ps. 101,26 XXVI

Initio
tu Domine
terram fundasti ¦ et opera manuum tuarum30 sunt celi.
30 tuarum P105 25 ( in ras. ?) Bari1-3 Ps-G ] eius cacogr . P15613
Numérotation du verset Ps. 101,27 XXVII

Ipsi peribunt
tu autem permanes ¦ et omnes sicut vestimentum31 veterascent32.
31 vestimentum P10525 Bari1 P15613 ] + tuum Bari3 |
32 veterascent Ps-G (V D) D30 Hi P105 25 Cor2 Ω D Ω M Ω F ΩS Δ Bari1-3 P15613 Rusch edd veterescent Ps-G ΩS Correc2 (alii) |
Numérotation du verset Ps. 101,XXVIII 

Et sicut opertorium mutabis eos et mutabuntur ¦
Numérotation du verset Ps. 101,28 

tu autem
idem
ipse es’ 33
33 <divisio.> es’] es P105 25 P15613 Bari1-3#
et anni tui non deficient.
Numérotation du verset Ps. 101,29 XXIX

Filii servorum tuorum
habitabunt ¦
et semen eorum in seculum
dirigetur.

Psalmus 101

Numérotation du verset Ps. 101,10 
Sermo 209
prol.| De cinere et pane, qui simul et sedatim comeduntur, et a quibus comedantur. In Psalmo 101.
Quia cinerem tamquam panem manducabam, et poculum meum cum fletu miscebam.
marg.| {A} Considerare nobis primo competit quomodo in presenti comedimus panem cinereum. Secundo quomodo in futuro panem sine cinere. Tertio quomodo mali comedent sine pane cinerem. Duo debemus cogitare, miseriam huius vite, ut humiliemur ; beatitudinem et iocunditatem, future, ut respiremus.
marg.| {B} ¶ Cinis dicitur huius vite miseria, que nos incinerat. Homo siquidem terra erat, quia de terra factus: postquam autem ignis peccati accendit terram istam: redacta est terra nature humane in cinerem. Et ideo dicitur Eccle. 10 Quid superbis terra et cinis.
marg.| ¶ Panis autem est refectio patrie. Unde Lc. 14. Beatus qui manducabit panem in regno Dei. {C} Et pres. « Panem angelorum manducavit homo »a etc. Et Io. 6 Ego sum panis vivus etc. Et Gn. 49 Aser pinguis panis.
a Ps. 77, 25.
marg.| {D} ¶ Hic panis est Christus omnium gratiarum abundatia saginatus. Recte dicit Quia cinerem tamquam panem mandu<cabam> quod enim manducamus in ore convoluimus et terimus, et tandem in ventrem traiicimus. Debemus enim miserias huius vite mentis, acumine, quasi quibusdam dentibus, per partes { LXX v } dividere: sic faciebat Iob dicens, capitulo 14b. {D} Homo natus de muliere brevi vivens tempore repletur multis miseriis etc. Debemus ergo paucitatem dierum et amaritudinem eorum et velocem transitum attendere. De paucitate et amaritudine habetur Gn. 47 Dies peregrinationis mee parvi et mali et non pervenerunt usque ad dies patrum meorum. Et Sir. 18. Numerus dierum hominum ut multum. c. anni. Postea sequitur de amaritudine eorum: quasi gutte maris deputati sunt. De veloci transitu eorum habetur Iob. 9 Dies mei velociores fuerunt cursore: fugerunt et non viderunt bonum. Et propter nimiam velocitatem comparatur vita nostra in sacra scriptura quandoque faville. Unde Iob. 30 Comparatus sum luto assimilatus sum faville et cineri. quandoque folio. Unde Iob. 13 Contra folium quod vento rapitur ostendis potentiam tuam etc. Quandoque feno. Unde Sir. 43 « Omnis caro sicut fenum veterascet. » Quandoque umbre. Unde Sap. 2 Umbre transitus tempus nostrum, et non est reversio finis nostri. {E} Quandoque nebule. Unde Sap. 2 Transiet vita nostra sicut vestigium nubis, et sicut nebula dissolvetur: que fugata est a radiis solis. Quandoque comparatur umbre. nuntio. avi. navi. sagitte. lanugini. spume. memorie hospitis unius hore. Unde Sap. 5
b Iob. 14.
marg.| ¶ Transierunt omnia illa tamquam umbra et tamquam nuntius precurrens, et tamquam navis que pertransit fluctuantem aquam et tamquam avis: que transvolat in aere. Aut tamquam sagitta emissa in locum destinatum, Sic et nos nati continuo desivimus esse et virtutis quidem nullum signum valuimus ostendere. Et post sequitur. Spes impii quasi lanugo est que a vento tollitur, et tamquam fumus qui a vento diffusus est, et tamquam memoria hospitis unius diei pretereuntis. Comparatur etiam vapori. Unde Iac. 4c. Vita nostra vapor ad { LXX r } modicum parens etc.
c Iac. 4, 15.
marg.| {F} ¶ Similiter debemus recogitare gaudium patrie ad desiderium excitandum quod est panem comedere. de quo Is. 32 Gaudium onagrorum pascua gregum donec effundatur super nos spiritus de excelso. Et in eodem. 33 Oculi tui videbunt Hierusalem civitatem opulentam, tabernaculum quod nequaqua transferri poterit. Nec auferentur clavi eius in sempiternum. Et omnes funiculi eius non rumpentur: quoniam ibi magnificus solummodo Dominus Deus noster. Et ideo angeli qui in his iugiter meditantur, dicuntur habere dentes apud Dionysium capitulo ultimo Hierarchied. Unde Ct. 7 Guttur tuum sicut vinum optimum dignum dilecto meo ad potandum. Labiis et dentibus eius ad ruminandum. {G} Angeli autem comedunt panem sine cinere nos cum cinere. Unde Ct. 5 Messui myrrham meam cum aromatibus meis. Reprobi autem comedunt cinerem absque pane. De quo Prv. 24 Extrema gaudii luctus occupat.
d Dionysius Areopagita
Numérotation du verset Ps. 101,12 
Sermo 210
prol.| De comparatione vite humane ad umbram, et hominis ad fenum. In Psalmo 101.
Dies mei sicut umbra declinaverunt: et ego sicut fenum arui.
marg.| {H} Vita nostra comparatur umbre propter proprietates utrique convenientes. Quarum prima est, quod umbra est obscura, sicut et vita nostra. Unde Iob tertio. Viro, cuius abscondita est via, et circumdedit eum Deus tenebris. Et Tob. 5 Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris sedeo, et lumen celi non video? Et hoc est quod habetur. 1Cor. 13 Videmus nunc per speculum et in enigmate, etc.
marg.| ¶ Secundo quia umbra visa apparet tamquam aliquid magnum, sed {2.70V} manu contracta nihil invenitur. sic vita presens. Unde Iacob. 4 Que est vita nostra? Vapor ad modicum parens: et deinceps exterminabitur. Et Sapientie 2 Et transibit vita nostra tamquam vestigium nubis, et sicut nebula dissolvetur, que fugata est a radiis solis.
marg.| ¶ Tertio, quia umbram suam non apprehendit qui ea sequitur. Unde Sir. 11 Si secutus fueris non apprehendes: et non effugies si precurreris. Sic et vita nostra fugit velut umbra, et contineri a nobis non vult: quia sepe cum maxime vivere optamus et confidimus, morimur: ut patet de divite illo Lc. 12 dicente. Anima, habes multa bona, posita in annos plurimos: quiesce, comede, bibe, epulare. Dixit autem illi Deus. Stulte, hac nocte animam tuam repetunt a te. Que autem parasti cuius erunt? Maxime autem in senio retineri non potest. Unde dici solet quod senectus est incurabilis morbus.
marg.| ¶ Quarto, quia umbra in meridie pene annihilatur: sic et vita nostra in fervore contemplationis ferenulla videtur. Unde in figura Genesis 19e"Abraham consurgens mane, ubi steterat prius cum Domino, intuitus est Sodomam et Gomorram et universam terram regionis illius viditque ascendentem favillam de terra, quasi fornacis fumum" quasi dicat, aliud nihil supererat. Et 3Rg. 18. Invocabant nomen Baal et de mane usque ad meridiem. cum autem esset meridies illu debat eos Helias dicens: Clamate voce maiore, Deus enim est, et forsitan loquitur, aut in diversorio est, aut in itinere, aut certe dormit. Clamabant ergo voce magna, sed postquam transiit meridies non audiebatur vox: neque aliquis respondebat.
e Gn. 19, 27-28.
marg.| ¶ Quinto, quia sicut umbra a cervis ab operariis et ab estuantibus desideratur, sic et hec vita a fervore peccati ferventibus. Unde Iob. 7 Sicut cervus desiderat umbram, et { LXXI r } sicut mercennarius prestolatur finem operis sui: sic et ego habui menses vacuos, et noctes laboriosas enumeravi mihi.
marg.| ¶ Sexto, quia umbra deleta non relinquit sui vestigium: similiter nec vita nostra. Unde Sapientie 5 Quid nobis profuit superbia, aut divitiarum iactantia quid contulit nobis? {I} Transierunt omnia illa tamquam umbra.
marg.| ¶ Sequitur. Et ego sicut fenum arui. Fenum fit de herba precisa: et homo arescit a Deo precisus. Unde Is. 40 Omnis caro fenum: exsiccatum est fenum et cecidit flos. Vere fenum est populus.
marg.| ¶ Item fenum cibus est iumentorum, et hominis insipientis. Unde Iob. 40 Et Dn. 4 Fenum quasi bos comedet. Et Ps. ciii. Producens fenum iumentis.
marg.| ¶ Item sicut fenum plaustris portatur in fenile: ita homine mortuus feretro ad sepulcrum. Amos. 2 Ecce ego stridebo subter vos, sicut stridet plaustrum onustum feno. Item substernitur discumbentibus: et homo sepultus terram conculcantibus. Unde Mt. 14. Cum iussisset turbam discumbere super fenum etc. Mi. 4 Congregavit eos quasi fenum aree. Item « Homo tamquam fenum velociter arescet » (Ps. 36)
Numérotation du verset Ps. 101,15 
Sermo 211
prol.| A¶ De lapidibus qui placuerunt beato Stephano: quod et ad quid acuti et duri fuerunt In Psalmo 101.
A ¶Codd. : sermo 202 : P14594
Quoniam placuerunt servis tuis lapides eius, et terre eius miserebuntur.
marg.| Primo videndum est quomodo istud legi potest de lapidibus beati Stephani. Secundo quomodo et ad quid acuti et duri fuerunt, et tamen preciosi.
marg.| {K} ¶ Cum beatus Stephanus protomartyr sit et primipilarius ecclesie Dei, inter tot et diversa genera tormentorum quare potius lapide qua ferro passus sit, carere mysterio non est credendum. Neque enim sine causa voluit Dominus potius a lapide qua a ferro vel { LXXII v } igne vel aqua initium sumere tam diversa genera passionum. Lapides quidem beati Stephani et si duri et acuti tamen preciosi fuerunt. Duri quidem et acuti et ideo carnem infirmam attriuerunt, sed preciosi effecti quando eius sanguine rubuerunt: quia preciosa est in conspectu Domini mors sanctorum eius. Si enim dulce lignum, dulces clavi, quibus Dominus est affixus: dulces sunt etiam lapides quibus miles est lapidatus. Unde dicitur. Lapides torrentis dulces illi fuerunt: quia duri et acuti, carne demoliti sunt: quia preciosi vitam mortalem in immortalem mutaverunt: ideo et ipse dixit. Adhesit anima mea post te: quia caro mea lapidata est pro te.
marg.| {L} ¶ Non sine causa fuerunt lapides isti duri et acuti et tamen preciosi. Fuerunt enim lapides acuti, instrumentum olim ad circumcisionem. Solent lapides duri esse ad componendam et sternendam viam. Solent lapides preciosi competere ad edificandam et ornandam coronam. In passione Stephani, si bene attendis, videbis ecclesiam circumcidi, novam viam stratam sive calciatam ac pavimentatam ad celum sterni, coronam victorie fabricari. Igitur propter circumcisionem, fuerunt lapides acuti: propter viam sternendam, duri: propter coronam fabricandam, preciosi. In Stephano merito dicitur corpus ecclesie circumcisum. Sponsa quidem sponsum, ecclesia Christum, quantum potest, emulatur: Christus autem primum quidem fuit circumcisus, postea passus. In circumcisione fuit sanguis eius prelibatus. In passione copiose effusus: et tunc fuit apud eum copiosa redemptio. In circumcisione quasi nostre redemptionis narratio. Similiter decuit esse de corpore eius mystico id est de ecclesia. primum debuit circumcidi: postmodum in { LXXII r } morte plurimorum martyrum copiosus sanguis effundi. quia ergo in Stephano fuit sanguis ecclesie prelibatus: in multitudine martyrum copiose effusus: quid est Stephani passio nisi sacro sancti corporis ecclesie circumcisio?
marg.| {M} ¶ Constat autem quod in veteri testamento circumcisio primum quidem cultris lapideis, deinde autem cultris ferreis fieri consuevit. Baptismus vero in novo semper in aqua. Unde Ex. 4 Tulit ergo Sephora petram acutissimam et circumcidit preputia filii sui. Unde quod circa circumcisionem facta est mutatio instrumenti: circa bapttismum autem nulla, manifeste ostendit circumcisionem esse tollendam et mutandam, Sed baptismi immutabile esse sacramentum. et quod ad primum instrumentum petra pertinebat. Baptismus autem faciendus erat inaqua: quondo Moyses percussit petram et fluxerunt aque, euidenter ostendit quod de circumcisione debebat procedere baptismus. Unde Iob. 28 In petris rivos excidit etc. Ut ergo ostenderetur quod in Stephano tamquam in membro sacrosancti corporis ecclesie fiebat circumcisio, quia sanguis ecclesie in ipso erat prelibandus: postmodum in aliis copiosius effundendus, merito debuit passio eius in lapide fieri. et tamquam instrumento circumcisionis in lapide consecrari.
marg.| ¶ In passione ergo Stephani circumcidebatur ecclesia, et ideo in lapide passus est. {N} In passione ergo Stephani nova ad celum parabatur via, nova strata nova calciata seu novum pavimentum. Nova non antiqua, per antiquam enim de deliciis putant se transire ad delicias. quod Hieronymus impossibile putat. Unde Iob. 22 Numquid semitam seculorum custodire cupis, quam calcaverunt viri iniqui qui sublati sunt ante tempus suum. Aliam stratam habent mali que ducit ad infernum. De qua Sir. 20 Via peccantium { LXXIII v } complantata lapidibus, et in finem illorum inferi, et tenebre et pene. De structura illorum lapidum dicitur Amos. 6 Numquid currere queant in petris equi, aut arari potest in bubalis? Equi nisi prius ferrati in petris currere non possunt. Christus in ferro et clavis passus est. Equi ergo ferrantur quandopii super passione christi meditantur, et ea armantur iuxta illud 1Pt. 4°. Christo igitur passo in carne: vos eadem cogitatione armamini. Tunc item poterunt in petris currere id est passione protomartyris se conformare. Bubalus timet rubrum, significans eos qui non perveniunt ad effusionem sanguinis, sed in penitentia salvantur. In bubalo ergo arant: quando terram carnis sue per bonorum operum exercitium operantur. Unde Eccle. 21 Qui operatur terram suam, calcabit acervum frugum. Item ideo decuit ut lapidibus pateretur, ut quasi ad parandam viam sterni lapides cernerentur: ut impleretur quod dicitur Is. liiii. Ecce ego sternam per ordinem lapides, ut componatur via. quasi dicat. {O} In tue passionis emulatione volo novam viam ad celum quasi stratis lapidibus preperare. Fundabo te in saphiris. Saphirus qui celestis est et aerei coloris, contemplationem designat: tunc autem recte fundata fuit in Saphiris dum in lapidatione Stephani quasi fundamentum ecclesie ponebatur: et eidem celum contemplandum aperiebatur: sicut ipse exclamavit Act. 6 infi. Video celos apertos etc.
marg.| {P} ¶ Item in passione Stephani victorie fabricabatur corona: ideo non debuit aurum deesse, nec lapides preciosi. Solent enim artifices qui dicuntur inclusores, in auro gemmas includere, et aurum lapidibus preciosis consignare. Unde Eccle. 32 Gemma carbunculi in ornamento auri. Aurum igitur est patientia beati Stephani. Aurum { LXXIII r } probatum, de quo Saper. 3 Tamquam aurum in fornace probavit illos, et quasi holocausti hostiam accepit illos: quasi carbunculi lapides eius sanguine rubricati. Tunc ergo vere dici potuit. Gemma carbunculi in or. auri. Ecclesiastici l. Quasi vas auri solidum omni lapide precioso ornatum. Solidum propter fidem, spem, caritatem. Fidem quam confessus ostendit in predicatione. Spem qua firmus stetit in passione. Caritatem quam exhibuit in lapidantium se compassione, pro quibus oravit flexis genibus. Unde Act. 7 Domine ne statuas eis hoc peccatum. Omni lapide precioso ornatum, quia omnes lapides quibus obruebatur ad ignominiam, convertebantur ei in gemmas ad coronam: ut impleretur quod dicitur Iob. 28 Locus sapphyri lapides eius et glebe illius aurum. Et <Iob.> 22 Dabit pro terra silicem, et pro silice torrentes aureos. Recte ergo dicitur, Placuerunt servis tuis lapides eius id est sanctis. Lapides beati Stephani, quia necessarii ad stratam componendam, preciosi ad coronam edificandam.
Numérotation du verset Ps. 101,29 
Sermo 212
prol.| ¶ De sensualitate servo malo, et de animo bene ordinato qui est servus bonus. In Psalmo 101.
Filii servorum tuorum habitabunt: et semen eorum in seculum dirigetur.
marg.| {Q} Primo videndum quod per servum bonum intelligitur sensualitas ordinata: et quod proprietas et diversitas servorum competunt ei. Secundo quod servus iste libertate donabitur si bene servierit. Tertio quod sit semen homini servorum et quod dirigitur. Est servus malus scilicet sensualitas inordinata, de que Sir. 33 Servo malivolo tortura et compedes: mitte illum in operationem ne vacet: multam enim malitiam docuit { LXXIIII v } ociositas. Et in eodem. Cibaria et virga et onus asino: panis et disciplina et opus servo. Et revera panis id est refectio debetur sensualitati. Unde Sir. 33 Sine iudicio nihil ei facias grave.
marg.| {R} ¶ Servus bonus est animus ordinatus et obediens: de quo etiam Sir. 33 Si est tibi servus fidelis, sit tibi quasi anima tua. Ideo autem animus ordinatus et obediens dicitur servus: quia sicut servus non habet velle vel nolle immo sensum et voluntatem Domini sui sequitur non suam: et audit quod dicitur Sir. 18. Post concupiscentias tuas non eas: ideo se exhibet servum spiritualem: quia recognoscit gratiam redemptionis. Unde Sir. 33 In sanguine anime tue comparasti illum.
marg.| {S} ¶ Item servus dicitur a servando, sic et animus dictus est servus: quia captus in bello contra diabolum post bellum servatur. Unde Ps. Salvavit sibi dexteram eius et brachium sanctum eius. Et alibi. Captivam duxit captivitatem.
marg.| ¶ Item servus dicitur quia quasi quatuor denarios censuales debet de capite suo scilicet bonam cogitationem, et voluntatem, et bonum opus, et perseuerantiam in his. Et hoc est quod habetur Lc. 2 quod ibant singuli ut profiterentur in suam civitatem.
marg.| {T} ¶ Item animus est servus vernaculus scilicet in domo ecclesie sacramentis nutritus. Unde Os. 2 Ego nutritius Effraym.
marg.| ¶ Item est servus emptitius, sicut iam dictum est Sir. 33 In sanguine anime tue comparasti tibi illum. Et. 1Cor. 6 Empti sunt precio magno etc.
marg.| {V} ¶ Item ipse animus est servus originarius sive servus ascriptus glebe: quia sensualitatis terram operatur. Unde Sir. 7 Opera laboriosa ne oderis, et rusticationem ab altissimo creatam. De his servis dicitur Gn. 17 Eadem die circumcisus est Abraham et Hismael filius eius, et omnes viri domus illius tam vernaculi qua emptitii. Unde de phase non licebat comedere non { LXXIIII r } circumcisis. Nec ad corpus Domini accedere licet immundis. Unde Ex. 12 Hec est religio phase: omnis alienigena non comedet ex eo: omnis autem servus emptitius circumcidetur et sic comedet: et advena et mercennarii non edent ex eo. Et. 1Cor. 11 Probet autem se homo, et sic de pane illo edat et de calice bibat.
marg.| {X} ¶ Et sicut consuetudo est quod quando aliquis bene servierit libertate donatur: sic faciet Dominus de servis suis. Unde Sir. 7 Servus sensatus sit tibi dilectus sicut anima tua ne defraudes illum libertate. Ideo dicitur Ex. 21 Si emeris servum sex annis serviat tibi, et in septimo egredietur liber gratis. Sex anni sunt presens vita: septimus erit sabbatum quietis eterne. In quo egredietur liber, quando a servitute corruptionis liberabitur. Unde ad Rm. 8 Ipsa creatura liberatur a servitute corruptionis in libertatem glorie filiorum Dei, Et in eodem. Cum servi essetis peccati: liberi facti estis iustitie.
marg.| {Y} ¶ Huiusmodi servorum filii sunt bona opera que manebunt: de quo Sir. 14. Omne opus corruptibile in fine deficiet, et qui illud operatur ibit cum illo: et omne opus bonum iustificabitur: et qui illud operatur honorabitur in illo.
marg.| ¶ Sequitur, semen eorum in seculum dirigetur scilicet servorum vel filiorum. {Z} Semen servorum est timor, ut filiorum amor. Semen ergo servorum dirigetur quando quis qui non nisi propter penam peccare deserit: tandem propter offensam Dei peccare desistit. Unde 1 Io. 4 Perfecta caritas foras mittit timorem, quoniam timor penam habet. Item semen filiorum dirigitur quando carnalis dilectio in gratuitam commutatur: carnales enim non nisi se diligunt, unde curui sunt. De quo habetur Ct. 1 Recti diligunt te, quia carnales curui non diligunt nisi se.{ LXXV v }
marg.|


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 101), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 30/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_101)
Signaler un complément d'information

Notes :