Psalmus 70

Numérotation du verset Ps. 70,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 70) Reg13 (42v-44r) D30 Rusch PL113 Ps-G
psalmus
David filiorum
Ionadab
et priorum captivorum1.
1 In finem] om. D30 | captivorum] + Vox Christi ad Patrem D30
Numérotation du verset Ps. 70,I 

In te
Domine speravi
non confundar
in eternum ¦
Numérotation du verset Ps. 70,2 

in iustitia
tua
libera me
et eripe me.
Numérotation du verset Ps. 70,II 

Inclina ad me
aurem tuam ¦
et salva me.
Numérotation du verset Ps. 70,3 III

Esto mihi in Deum protectorem †
et in locum
munitum ¦
ut salvum me facias.
Numérotation du verset Ps. 70,IV 

Quoniam
firmamentum meum ¦
et refugium meum
es tu.
Numérotation du verset Ps. 70,4 V

Deus meus
eripe me
de manu
peccatoris ¦
et de manu
contra legem agentis
et iniqui.
Numérotation du verset Ps. 70,5 VI

Quoniam tu es
patientia mea Domine ¦
Domine spes mea
a iuventute mea.
Numérotation du verset Ps. 70,6 VII

In te confirmatus sum
ex utero ¦
de ventre matris mee
tu es protector meus.
Numérotation du verset Ps. 70,VIII 

In te
cantatio
mea
semper ¦
Numérotation du verset Ps. 70,7 

tamquam
prodigium
factus sum multis
et tu adiutor
fortis.
Numérotation du verset Ps. 70,8 IX

Repleatur os meum laude ¦
ut cantem gloriam tuam
tota die
magnitudinem tuam.
Numérotation du verset Ps. 70,9 X

Ne proicias2 me
2 proicias] a suscrit, om. glos.
in3 tempore senectutis ¦
3 in] b suscrit, glose omise.
cum defecerit
virtus
mea
ne4 derelinquas me.
4 ne] c suscrit, glose omise.
Numérotation du verset Ps. 70,10 XI

Quia5 dixerunt
5 quia] f suscript., sententia om.
inimici mei mihi
mala6 ¦
6 mala ΩS Rusch cum Ps-R ; cf. Ps. 40, 6] om. D30 Ps-G
et qui custodiebant
animam meam
consilium fecerunt
in unum.
Numérotation du verset Ps. 70,11 XII

Dicentes
Deus dereliquit
eum †
persequimini
et comprehendite
eum ¦
quia non est qui eripiat.
Numérotation du verset Ps. 70,12 XIII

Deus ne elongeris a me ¦
Deus meus in auxilium meum respice.
Numérotation du verset Ps. 70,13 XIV

Confundantur
et deficiant
detrahentes
anime mee ¦
operiantur
confusione
et pudore
qui querunt
mala mihi.
Numérotation du verset Ps. 70,14 XV

Ego autem semper sperabo ¦
et adiiciam
super omnem
laudem tuam.
Numérotation du verset Ps. 70,15 XVI

Os meum
annuntiabit
iustitiam
tuam ¦
tota die
salutare tuum.
Numérotation du verset Ps. 70,XVII 

Quoniam non cognovi
litteraturam7 †
7 litteraturam] negotiationes Reg13 cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 70,16 

introibo in potentias8
8 potentias] appel de note :« l »
Domini ¦
Domine memorabor
iustitie
tue solius.
Numérotation du verset Ps. 70,17 XVIII

Deus docuisti me
a9
9 a D30 Ω R] ex K7 Ps-G
iuventute mea
et usque nunc ¦
pronuntiabo
mirabilia
tua.
Numérotation du verset Ps. 70,18 XIX

Et
usque in senectam10
10 senectam] senecta Ps-G (R F) Ps-R (A H N S) Ps-γδες Ps-Moz
et senium ¦
Deus ne derelinquas me.
Numérotation du verset Ps. 70,XX 

Donec annuntiem brachium tuum ¦
generationi omni
que ventura est.
Numérotation du verset Ps. 70,XXI 

Potentiam
tuam
Deus
Numérotation du verset Ps. 70,19 

et iustitiam
tuam11
11 Deus - et iustitiam tuam] inv. Ps-G D30
usque in altissima
que fecisti
magnalia ¦
Deus
quis similis tibi ?
Numérotation du verset Ps. 70,20 XXII

Quantas ostendisti
mihi
tribulationes
multas
et malas †
et conversus
vivificasti me ¦
et de abyssis terre
iterum
reduxisti me.
Numérotation du verset Ps. 70,21 XXIII

Multiplicasti
magnificentiam12
12 magnificentiam Ps-G ] iustitiam Reg13 cum Ps-R
tuam ¦
et conversus
consolatus13 es me.
13 consolatus Ps-G ] exortatus Reg13 cum Ps-R .
Numérotation du verset Ps. 70,22 XXIV

Nam et ego confitebor tibi
¶Codd. : Reg13 | Nam] om. pr. m. lemmatis Reg13 .
in vasis psalmi
veritatem tuam Deus ¦
psallam tibi
in cithara
Sanctus14 Israel.
14 Sanctus Ps-G ] Deus Reg13 cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 70,23 XXV

Exultabunt labia mea
cum cantavero tibi ¦
et anima mea
quam redemisti.
Numérotation du verset Ps. 70,24 XXVI

Sed
et lingua mea
tota die
meditabitur iustitiam tuam ¦
cum confusi
et reveriti fuerint
qui querunt mala mihi.

Psalmus 70

Numérotation du verset Ps. 70,3 
Sermo 145
prol.| ¶ Quod Deus factus est nobis protector. In Psalmo 70.1
1 om. codd.
{A} Esto mihi in Deum protectorem et in locum munitum ut salvum me facias.
marg.| ¶ Deus ab initio fuit nobis creator, et post peccatum Ade, factus est Deus ultor: ideo timebat Adam di. Gn. 3 Audivi vocem tuam domine et timui. Et cum audisset vocem Domini abscondit se. In incarnatione filii Dei protector. Verbum est ergo desiderantium, ut qui erat Deus ultor: fieret Deus propitius et protector. Est protectio que fit per umbram contra calorem, et est protectio que fit per brachium vel aliud interpositum, ut clypeum contra pugnantem. Secundum primum modum protexit nos Christus factus nobis arbor vite, cuius folia fuerunt in umbram, et fructus in cibum. Primo enim Christus predicavit, et verbis suis quasi foliis contra concupiscentiarum estus nos protexit. {B} Postea seipsum nobis in cibum dedit. Utrumque notatur. Ct. 2 Sub umbra illius quem desideraveram sedi, et fructus eius dulcis gutturi meo Sub umbra illius, hoc quantum ad predicationem: fructus eius etc. quantum ad corporis eius communionem. De hac umbra dicitur Lam. 4 Spiritus oris nostri Christus Dominus captus est in peccatis nostris: cui diximus: in umbra tua vivemus in gentibus. Gentes sunt motus sensualitatis nos incendentes. Inter has gentes vivimus sub { CCLXXXIII v } umbra Christi: dum contra estus concupiscentiarum virtute verborum eius protegimur. Unde comparat se platano que est arbor umbrosa, et crescit iuxta aquas. et hec est magna delectatio: fessis umbra contra estum: unda fontis contra sitim, utrumque Christus est contra estum et contra sitim concupiscentiarum. Unde dicitur Sir. 24 Quasi platanus exaltatus sum iuxta aquas in plateis. Et fonti se comparat. Io. 4 Qui biberit de aqua quam ego dabo ei, fient in eo aque salientes in vitam eternam.
marg.| {C} ¶ Secundo modo protexit nos Christus tempore passionis. Pater quidem iratus percutiebat mundum penalitate et infirmitate: et non desistebat percutere et flagellare. Misertus Christus se ipsum interposuit inter nos et patrem, et nos protegens ictum animadversionis accepit. sicut assolet fieri cum quis ne percutiatur amicus interponit brachium suum et recipit ictum: sic et nos interponere consuevimus brachium ne oculus ledatur. ideo forsitan sic orabat qui dixit. Custodi nos domine ut pupillam oculi. Nos reputavit pupillam oculi sui cum ait Za. 2 Qui vos tetigerit, tangit pupillam. ocu. m. Hinc dicitur Is. liii. Ipse vulneratus est propter iniquitates nostras. Ipse filius factus est nobis in scutum suscipiens ictus ut nos protegeret, et ideo multis locis perforatus est. Unde, Foderunt, inquit Ps. 21 manus meas et pedes meos etc. De hoc scuto dicitur. Scuto circumdabit te veritas eius. {D} Et item. Scuto bone voluntatis tue coronasti nos. Et in locum munitum. Ad locum munitum solent concurrere ut locus sit altus. et sit inaccessibilis et horridus. Ideo ut Christus ostenderetur suis locus munitus elevatus est in altum scilicet in crucem. Unde Altissimum posuisti refugium tuum. Et iterum. In { CCLXXXIII r } petra exaltavit me. Locus horridus fuit sicut solet esse spinosus. Nam spinarum aculeis fuit obsitus et hirsutus. Unde Is. liii. Ascendet quasi virgultum coram eo, et quasi radix de terra sitienti. Et post. Non est ei species neque decor. Vidimus eum etc. Item Is. 21 Ad me cla. ex Seir custos quasi de nocte. Seir, hispidus interpretatur. {E} Hispidus erat Christus in cruce. Inaccessibilis fuit secundum naturam divinitatis, que tangi, que pati non potuit, et fuit ac si aliquis me volens percutere: percuteret tunicam meam. Unde, Concidisti saccum meum. Ita fuit de Christo sicut de cauto milite qui habet inire prelium et semper incedit armatus, ita quod lorica eius non apparet: sed latet sub tunica. Unde cum hostis eum putat gladio transfodere, subtus invenit resistentiam lorice. Quasi tunica fuit humanitatis caro infirma. Lorica impenetrabilis divinitatis potestas: per quam quodam modo elusus est ictus diaboli. {F} Sic et nos debemus exterius apparere infirmi: Intus autem fortes. 2Cor. 6 Ut seductores et veraces: quasi morientes et ecce vivimus. ut castigati et non mortificati: quasi tristes, semper autem gaudentes: sicut egentes, multos autem locupletantes: tamquam nihil habentes et omnia possidentes. De hoc loco munito dicitur 1Rg. 14. Ascendit Ionathas ad stationem Philistinorum per eminentem petram ex utraque parte: quasi in modum dentium, scopuli hinc inde prerupti. {G} Nomen viri Boses et alteri nomen Sen. Ionathas est Christus statio Philistinorum, exercitum significat demonum contra quos Christus debellandos ascendit crucem. Per dentes scopuli significatur horror crucis quam Christus ascendit. Boses interpretatur {CCLXXXIIII v} abscisus aut in ipso floruit. Sen super vulnus. Et bene competit Sen quantum ad hoc quod Christus fuit in cruce vulneratus et vivus, et est mortuus, ita fuit vulnus super vulnus. Unde Iob. 9 Concidit me vulnere super vulnus. {H} Vel quod dicitur super vulnus significat quod mors Christi fuit nobis medicina et vulnerum nostrorum emplastrum quod ponitur super vulnus. Boses quod interpretatur in ipse floruit pertinet ad titulum crucis. Iesus Nazarenus etc. Nazaret enim interpretatur flos et ideo super crucem huiusmodi titulus. Fructus enim ex flore speratur. Sic in passione fructus remunerationis eterne: de quo titulo dicitur Is. 19 In die illa erit altarein terra Egypti et titulus iuxta t. eius. {I} Vel in locum refugii: quia propter duo confugimus ad locum, vel propter munitionem vel propter immunitatem scilicet loci securitatem. Propter munitionem: quod notatur ibi. In locum munitum. Unde tempore hostilitatis omnia in castris munitis reconduntur in ipsa terra. Propter immunitatem scilicet loci securitatem. Unde reus sanguinis non capitur in ecclesia neque latro in cemiterio vel loco immuni. Christus locus est omni virtute munitus, et sicut dictum est potestate deitatis inaccessibilis. Unde Nu. 34. {K} Robustum quidem est habitaculum tuum scilicet si in petra posueris nidum tuum id est in Christo petra. Esto ergo sicut rahan aut milvus aut aquila nidisicans in rupibus inaccessis: cuius pulli non videntur: sic et tua opera sint abscondita. Christus est locus omni sanctitate sanctus, sanctus sanctorum: templum Domini sanctum est confuge ad ipsum quia diabolus non audebit, insequite. Confuge ad sepulchrum eius, confuge ad crucem que sola sufficit ad demones effugandos. Unde canitur : « Ecce signum crucis ».
Numérotation du verset Ps. 70,15 
Sermo 146
prol.| De triplici negociatione. In Psalmum 70.A
A ¶Codd. : Va 8977 f. 87vb
Quoniam non cognovi negotiationem, vel alia littera, litteraturam, introibo in potentias Domini.
marg.| {L} Triplex est negotiatio: secularium seu laicorum, et clericorum: et negotiatio communis omnium mercatorum. Prima vix agitur sine peccato. Primo quia mentitur de precio. Unde Sir. 26 Difficile exuitur negotians a negligentia: et non iustificabitur caupo a peccato labiorum, scilicet a mendacio. Secundo quia execratur et peierat pro lucro acquirendo. Sir. 13 Vir iurans multum replebitur iniquitate et non discedet de domo illius plago, quia cito substantia sic acquisita deperibit. Unde Non habet eventus sordida preda bonos. Mi. 1 Omnes mercedes eius comburentur igni et omnia idola eius ponam in perditionem, quia de mercedibus meretricis congregata sunt et usque ad mercedem meretricis revertentur. Tertio quia blasphemat pro damno. Unde Sir. 27 Propter inopiam deliquerunt multi: et qui querit locupletari avertit oculos suos quasi dicat non habet Deum pre oculis: non est Deus in conspectu eius. Linguam suam facit Macheram carnificis. Cui potest dici illud Persii: dic que mercede, deorum emeris auriculas. Quarto supplantat dolo, ut falsa mensura, falsa vlna: et aliis multis modis quos tales excogitant. Unde Osee 11 Circumdedit me Effraim negotiatione et dolo. Et {1.288r} In Psalmo « Et non defecit de plateis eius usura et dolus ». et. 1Th. 4 Ne quis supergrediatur neque circumueniat in negotio fratrem suum.
marg.| {M}¶ Negotiatio clericorum fit circa beneficia ecclesiastica in emptionibus et commutationibus, in mutua beneficiorum compensatione: tu dabis nepoti meo et ego tuo. do, ut des mihi. In servitiis temporalibus que pro spirituali impenduntur prelatis. Periculosa est hec commutatio quia non attenditur in commutatione nisi principaliter commoditas pinguedinis beneficii. Hi significantur. 3Rg. 10 ubi dicitur quod negotiatores regis emebant equos de choa. et statuto precio perducebant. Choa interpretatur congregatio vel ecclesia. Qui sunt negotiatores de choa ementes, nisi negotiatores in ecclesia? Difficile est inter ementis vendentisque commercium non interuenire peccatum. Qui equos emunt id est quibus preeminent dignitates Unde Ecclesis. 10 Vidi servos in equis etc. dixerat etiam. Et est aliud malum a facie prin. egrediens. maxime quando vacant sedes et ponuntur ibi viles persone, et tunc servi sunt in equis et hoc est, positum esse, stultum in dignitate sublimi et divites sedere deorsum. Hi sunt nummularii, de quibus dicitur Io. 2 Eiecit vendentes et ementes de templo, et mensas nummulariorum subuertit. {N} Hi vendunt columbas id est beneficia gratuita. Est videre aliquem qui non semel, sed ter, vel quater commutat ecclesiam vel beneficium suum ut possit dici illud Naum. 3 Plures fecisti negotiationes tuas qua sint stelle celi.
marg.| ¶ Negotiatio conis omnium est quam habemus in comparatione bonorum eternorum, que nobis commendatur Lc. 19 {O} Negotiamini dum venio. et hec bona est dummodo non sumus regratiers id est tedium de pacto aut penitentiam habentes. Unde primum vitium est, quod ita prodigi sumus in iis que pertinent ad temporalem voluptatem nostram, quod nec murmuramus dicentes nimio constat: Sed pecuniam { CCLXXXIX v } proiicimus: cum in eternis bonis dicamus, nimis carum esse mercatum: quis poterit ieiunare, abstinere et homini facere. Unde Prv. 20 Malum est, malum est: dicit omnis emptor et cum resserit tunc gloriabitur et dicet quasi dicat adeo preciosum est, quod omnis labor noster nihil est respectu illius. Aurum et multitudo gemmarum et vas preciosum.
marg.| {P} ¶ Secundum est quod similes sumus ei qui non reputat seu estimat vinum nisi care emptum. Qui censet melius quod carius. Quia ergo expositum est pro levi precio regnum celorum, vilipenditur. Unde Augustinus : « Regno celorum nihil vilius cum emitur: nihil carius cum possidetur. Nihili estimatur conductio domus que denario conducitur, quanto magis est incomparabilis vita eterna merito temporali? Unde Ps. 55: “Pro nihilo salvos facies illos”. Et Psalmo 105a: «Pro nihilo habuerunt terram desiderabilem». Illa regio melior quantum ad victum reputatur ubi levior currit moneta. 2Cor. 4 Id quod in presenti est momentaneum et leve tribulationis nostre, supra modum in sublimitate eternum glorie pondus opetatur in nobis. Vere levis moneta. Unde Is. lv. Qui non habetis argentum properate: emite absque argento et absque vlla commutatione, vinum et lac.
a Ps. 105, 24.
marg.| ¶ Tertio quod ita sumus regretiers id est pacti penitentes, quod cum arram dedimus, volumus penitere. {Q} Arra enim est baptismus in quo pepigimus. Confessio, vocum, professio, contractus quem habemus cum Deo ut possit dici. Iuxta verbum Ier. 32 Accepi librum possessionis signatum et stipulationes et rata et signa forinsecus, liber iste est fidelibus continens articulos fidei, vel claustralibus liber regule: stipulationes abrenuntiationes Satane. Dicit enim quisque : ‘Abrenuntio’. Signa intrinsecus, characteres ordinis ; extrinsecus, habitus et tonsura et huiusmodi. {1.289r} {R} Prudentes negotiatores inventionem reputant bonum mercatum periculo se exponunt, ne illud dimittant. Unde Mt. 13 Simile est regnum celo. ho. ne. etc. Petrus non fuit regratier qui dixit. Ecce nos relinquimus omnia etc. Non dicit sicut illi qui dicunt. Quis ostendit nobis bona? Mala. 3 Vanus est qui servit Deo: et quod emolumentum quia custodimus precepta eius?
marg.| {S} ¶ Alia littera habet: N on cognovi litteraturam : qui se reputant litteratos et inde superbiunt. Ad Romanos 1b : « Dicentes se esse sapientes stulti facti sunt » et 12°c « Nolite esse prudentes apud vosmetipsos et non alta sapientes, sed humilibus consentientes », Prime ad Corinthios 8d° : « Scientia inflat, caritas edificat ». Si quis existimat se scire aliquid nondum novit quod eum oporteat scire. Tales sunt similes tabulis scriptis quibus littere nullum pondus adiiciunt sic nec eis scientia aliquod pondus adiicit gravitatis. Unde portant litteras Urie id est mortis sue. {T} De quo 2Rg. 11° : « Ponite uriam ex adverso belli ubi fortissimum est prelium, et derelinquite eum, ut percussus intereat » etc. Urias interpretatur lux mea Deus: et tales scientiam sibi attribuunt non Deo. Isti non intrant in potentias Domini. Quia prudentes et litteratos Dominus non vocavit. ut Nathaelem Io. 1 « Priusquam Philippus te vocaret cum esses sub ficu novi te ». {V} Ficus est prudentia mundi, de cuius foliis sibi perizomata fecerunt primi parentes: similiter faciunt patres nostri spirituales scilicet episcopi et prelati: per prudentes et verbo sos consiliarios sua pudibunda tegere conantur. Vocavit autem Dominus simplices. Unde 1Cor. 1 Videte vocationem vestram fratres: que stulta sunt mundi elegit Deus ut confundat sapientes.
b Rm. 1.
c Rm. 12.
d 1Cor. 8.
marg.| {X} ¶ Litteratura etiam ponit intelligi scientia secularis, vel seculares littere, ut leges et consilia quas bonum quidem est scire: sed non {1.289v} ut uxorem cognoscere. Ut uxor enim cognoscitur, dum proles et fructus temperalium in ea queritur. {Y} Ideo dicit Quoniam non cognovi id est non habui ut uxorem: sed sicut ancillam. Quia tales scientias pertransire licet, sed non declinare ad eas: sicut ad sponsam: quod signanter ostenditur Mt. 1 ubi dicitur quod Magi declinaverunt ad Herodem sed non ibi steterunt, immo cito discesserunt: tamen interim non viderunt stellam id est gratiam, vel spiritualem intelligentiam. Ideo dicitur Iudi. 1 Qui percusserit Cariatsepher dabo ei Axam filiam meam. {Z} Cariatsepher interpretatur civitas litterarum, vel potius littere civitatum: per quas scilicet reguntur civitates. Axa est divine legis intelligentia, que datur ei qui per contemptum percutit scientiam secularem.
Numérotation du verset Ps. 70,18 
Sermo 147
prol.| ¶ De etatibus Christi spiritualiter in nobis completis. In Psalmo 70.2
2 om. codd.
Et usque in senectam et senium Deus ne derelinquas me.
marg.| {1.284r} {A} Christus spiritualiter nascitur in nobis et etates septem suas habet. Infantiam, pueritiam etc. Has etates non omnes implevit secundum temporalem suam naturam, quia de senectute eius non legitur, sed omnes implet in nobis secundum spiritualem, de quo potest spiritualiter intelligi quod dicitur Lc. 2 “Iesus proficiebat sapientia, etate et gratia apud Deum et homines”.
marg.| {B} ¶ Infantia anno tertio terminatur, et tunc Christus infans in presepio a pastoribus visitatur. Hanc infantiam facit in nobis spiritualiter timor Domini. et est quasi prima etas. quia sicut dicitur Sir. 1 Initium sapientie timor Domini. Sicut enim perfecta etas et perfecta senectus, sapientia: ut dicetur infra, ita infantia dicitur timor. Unde Sir. 2 Serva timorem Domini et in illo veterasce. Secundum timorem igitur Christus infans est in corde nostro. Huic dono aptatur paupertas spiritus quod significatur in temporali paupertate Christi. Unde Lc. 2 Et hoc vobis signum. Invenietis infantem pannis Involutum et positum in presepio. {C} Pastores doctores sunt et spirituales patres. Christus infans dicitur a pastoribus in presepio visitari. Quia virtus novi hominis infirma et tenera adhuc debet spiritualium et perfectorum solatio confortari. ad Rm. 15 Debemus nos firmiores imbecillitatem infirmorum sustinere. In presepio hoc dicitur fieri. presepe. n. habebat pro cunabulis. In presepio cibus animalium est. significans doctrinam simplicium. In presepio animalia pascuntur. In cunabulis infans lacte nutritur. In presepio ergo Christum visitare, nihil aliud est qua rudes et simplices {1.284v} simpliciori doctrina erudire. Unde 1Cor. 3 Lac tamquam parvulis in Christo vobis dedi potum non escam. Hec infantia terminatur in anno. 3 {D} Timere enim debemus a tribus: a malo opere, locutione, et etiam cogitatione vel voluntate. Unde Iob. 7 Verebar omnia opera mea etc. Tales non timent Herodem qui scilicet iam trimuli id est trium annorum sunt. Quia non occidit nisi a bimatu et infra. Unde Mt. 2 Mittens oc. omnes pu. a bi. et infra. Quia si quis timet a malo opere ut infantes anniculi, aut a malo opere et mala locutione, ut bimuli et tamen intus prava polluitur voluntate, spiritualiter interficitur ab Herode. Unde ad Eph. 4 Deponite veterem hominem qui corrumpitur secundum desideria erroris. Qui autem abstinet a dictis tribus evadit Herodem. Et hi sunt tres menses. Ex. 1 Videns infantem elegantem abscondit tribus mensibus.
marg.| {E} ¶ Dentium plantatio anno septimo terminatur, tunc Christus in sinu matris a magis adoratur et muneribus honoratur, ut legitur Mt. 2 Obtulerunt ei munera, aurum, thus, et myrrham. hanc facit in nobis pietas donum: cui respondet mansuetudo virtus. Pietas quandoque dicitur theosebia, de qua dicitur Mt. 5 Beati pauperes spiritu. Glossa qui pie querit honorare sancta, non reprehendit, non resistit. Intellectus ergo quo spiritualis cibus atteritur est dentes anime. Unde edentuli qui intellectum non habent. Quasi vero dentes illis plantantur quibus intellectus datur. Unde quia merito peccatorum obtunditur intellectus, dicitur. Thre. 3 Fregit ad numerum dentes meos. Ad numerum scilicet peccatorum. de hoc Ct. 7 Guttur tuum sicut vinum optimum, dignum dilecto meo ad potandum: labiisque et dentibus illius ad ruminandum. Et quia pietas meretur {1.285r} intellectus illuminationem et preparat nos ad intelligendum: recte eam dicimus dentium plantativam: cui bene mansuetudo aptatur. Unde Iacobi. 1e {F} Suscipite, in mansuetudine insitum verbum. A regibus adoratur. Anima enim intelligens se ante gratiam infirmam et edentulam ad intelligendum: in se gratiam veneratur: et quasi munera Christo offeruntur, dum omnia gratie ascribuntur. Quia sicut dicitur ad Ephesi. 3 Super illum locum: ut det vobis in interiori homine habitare Christum per fidem in cordibus vestris. Glossa Fides in vobis Christus est in vobis. Fides tua de Christo: {G} Christus est in corde tuo. Sic et de aliis virtutibus.
e Iac. 1.
marg.| ¶ Est ergo adorandus et a tribus magis id est tribus regibus honorandus muneribus. Qui sunt rationalis, concupiscibilis, irascibilis. Que in se Christum adorant, dum se humiliantes in se gratiam Dei venerantur. Muneribus donant dum nihil sibi sed totum gratie ascribunt. Rationalis offert aurum, dum gratie ascribit suam scientiam, concupiscibilis thus dum gratie ascribit suam devotionem et pietatem. Irascibilis myrrham: dum gratie ascribit suam humilitatem et timorem. {H} Vel pietas dicitur compassionis affectus, et hec est dentium plantativa, non ad mordendum sed ad increpandum. Pietas dum omnium mala et infirmitates et penas sua reputat quasi sibi ea incorporat: illis pascitur et nutritur. Dentium etiam est formare verba: ex pietate enim compassionis est quod aliquis secundum capacitatem audientium frangit verba sua. Sicut nutrix et mater facit parvulo suo. Unde Augustinus : « Pius est qui temperat scientiam fratris causa, quasi nutrix fovet parvulos ». Hic pietas fregit verbum quod in principio erat verbum, ut fieret nobis intelligibile et factum est verbum infans, quod significatum est { CCLXXXVI v } 2Rg. 4 ubi dicitur quod mulier thecua mutavit figuram verbi. {I} Hec mulier est pietas, de qua Sir. 36 Ubi non est mulier ingemiscit egens. Hec etas anno septimo clauditur. Quia hec pietas quantum ad infirmitates et incommoda que sunt anime et corporis perfecte attenditur. tria ad animam. quatuor ad corpus referuntur. In hac etate Christus a regibus adoratur. ideo a regibus ut ostendatur, quia pietas virtus est regalis et divina. Decet enim Deum et reges. celestis virtus est et divina. Unde « Deus in nomine tuo salvum me fac et in virtute tua iudica me », idest pietate. {K} Locus Dei est pietas: de quo « Egredietur Dominus de loco sancto suo ». Quasi de loco suo egreditur, quando punire cogitur. Ideo dicitur. Sola deos equos equat clementia nobis. Regalis est. Pietas enim laudatur in regibus. Est piger ad penas princeps, ad premia velox.
marg.| {L} ¶ Pueritia iuxta annum. 12 terminatur vel. 15 et tunc incipit usum habere discretionis. Sir. 15 Reliquit illum in manu consilii sui. Apposuit tibi aquam et ignem, ad quod volueris porrige manum. Ante hominem bonum et malum. Littera scilicet Pythagorica: de qua est opusculum Virgilianum. Littera Pythagore discrimine secta bicorni, humane vite speciem preferre videtur. De Christi pueritia legitur Lc. 2 Cum factus esset Iesus annorum. 12 etc. Invenerunt illum in medio doctorum audientem illos et interrogantem.
marg.| {M} ¶ Recte ergo aptatur hec etas dono scientie per quod novus homo comparat sibi in statu gratie quod quis habet tunc in statu nature scilicet usum discretionis spiritualis. de quo Sap. 10 Et dedit illi scientiam sanctorum. Huic aptatur luctus. Quia quanto maior cognitio proprie infirmitatis tanto maior est causa luctus. Ecclesiastes. 1 Qui addit scientiam addit et dolorem. Hec etas anno. 12 { CCLXXXVI r } terminatur. duodenarius constat ex tribus et quatuor in se ductis, tria ad animam quatuor ad corpus. Tria in quatuor ducuntur, quando qualiter ex anime infirmitate corpus infirmatum et corruptum est consideratur. Quatuor in tria ducuntur, quando quantum ex corporali contagio anima afficitur, rursus attenditur, Per donum scientie utrumque consideramus et pro utroque lugemus. Hi sunt duo fratres se mutuo interficientes. Ier. 46 {N} Fortis impegit in fortem, et ambo pariter ceciderunt.
marg.| ¶ Adolescentia. 25 vel etiam. 30 anno terminatur. De adolescentia Christi nihil legitur: de qua posset intelligi illud Prv. 30 Tria sunt mihi difficilia et quartum quod penitus ignoro. Viam aquile in celo: viam colubri super terram: viam navis in mari, et viam viri in adolescentia sua. Viam aquile in celo novimus per Christi ascensionem. Viam navis in mari novimus: quia via navis in mari est passio Christi. Hanc novimus post. 33 annum, viam colubri super petram novimus, quia Christi novimus resurrectionem. Unde significat Christi mortalitatem. Unde Ex. 7 dicitur. Virga in colubrum versa: id est Christus factus mortalis. Colubri ergo via fuit super petram quando Christus pervenit ad immortalitatis soliditatem, quod etiam coluber exuit spolium suum significat Christi resurrectionem, vel resurrectionis novitatem. De adolescentia nihil legitur, ideo dicitur, quartum penitus ignoro.
marg.| {O} ¶ Hec adolescentia aptatur dono fortitudinis et recte. Tunc enim incipit corporalis fortitudo. Et quia in etate illa incipit incalescere sexus et tentationes insurgere libidinis, et ire, et concupiscentie: necessaria est spiritualis fortitudo ad resistendum. De qua dicitur Hebr. 11 Fortes facti sunt in bello. Et Prv. 20 Exultatio iuvenum fortitudo { CCLXXXVII v } eorum. Et dignitas senum canities. Huic aptatur, esuries et sitis iustitie per quam spiritualis cibus esuritur et avide recipitur, et anima roboratur. Unde Mt. 5 Beati qui esuriunt et sitiunt iustitiam. Ideo dixit Abraham regi Sodomorum. Gn. 14. Non accipiam ex omnibus que sunt, exceptis his que comederunt iuvenes. Rex Sodomorum sapientia secularis et sapientia philosophorum: de qua nihil accipiem dum nisi quod ad mores facit, et est spirituale pabulum anime, quo roboretur contra peccata. De hac adolescentia dicitur Ps. cxviii. In quo corrigit adolescentior viam suam.
marg.| {P} ¶ Iuventus vel virilis etas a. 31 ad. 40 annum terminatur. In illa etate passus est Christus et in ea etate vicit diabolum. {Q} Hec iuventus aptatur dono consilii. et etas illa maxime eget consilio. Unde 3Rg. 12 dicitur de Roboan. Locutus est secundum consilium iuvenum. Pater meus posuit super vos iugum grave: ego autem addam super iugum vestrum. Pater meus cecidit vos flagellis: ego autem cedam vos scorpionibus. Et quod Christus est passus in illa etate, nobis ostendit id quod est consilii, ut scilicet non timeamus mortem temporalem et transitoriam: ne consequamur eternum iugum. hoc est consilium iustorum: de quo Ps. « Non resurgent impii in iudicio neque peccatores in consilio iustorum ». Consilium impiorum est hic prosperari et gaudere de quibus Dt. 32 « Gens absque consilio est ». Utinam saperent et intelligerent ac novissima providerent. Huic aptatur virtus misericordia. que sano consilio commutat pro eternis temperalia. Sir. 15 Omnis anima faciet locum unicuique secundum meritum operum illius etc. et offensam remittet temperalem, ut remittatur ei externe pene obligatio. Sir. 28 Relinque proximo tuo nocenti te. et tunc deprecanti tibi peccata solventur.
marg.| {R} ¶ Senectus anno septuagesimo terminatur. Ad hanc non pervenit Christus: verum { CCLXXXVII r } nos spiritualiter pervenire debemus ad illam ut sit in nobis spiritualis senectus. Hec senectus in Christo dicatur mors eius et descensus ad inferos: sicut exponit Hieronymus ibi. Ne proiicias nos in tempere senectutis. quia tunc maxime apparuit in Christo, vetustas nature Ade. et in figura de Iacob dicitur Gn. 44 Si tuleritis istum scilicet Beniamin, et aliquid ei in via contigerit, deducetis canos meos cum dolore ad inferos. Iste Beniamin significat populum electorum pro quo descendit ad inferos Christus cum dolore mortis. {S} In nobis facit hoc donum intellectus: et recte, quia senum est intelligere. Sapientie 4 et. 8 Bene autem comparatur morti. Quia sicut in morte deficiunt omnes sensus, ita cum pervenitur ad intellectualem cognitionem deficiunt vires sensuum: et quasi quedam mors est ipsorum sensuum. Hinc dicitur hic. Ne proiicias nos in tempere senectutis cum defecerit virtus mea scilicet quantum ad sensum Dn. 10 Domine in visione tua dissolute sunt compages mee et in me nihil remansit virium. hec anno. lx. terminatur. Decem ad activam vitam, et mandatorum observationem spectant, et. 6 ad contemplationem et sapientiam. Unde Sir. 1 Fili concupiscens sapientiam serva iustitiam.
marg.| {T} ¶ Senium non habuit Christus, sed in nobis spiritualiter debet habere. Loco senii ponitur eius ascensio et resurrectio.
marg.| {V} ¶ Senium in nobis facit sapientia que prius est qua etiam intellectus. Hec est gratia contemplationis, et hec est Abisac, de qua. 3Rg. 1 Rex David senuerat, et que sierunt ei adolescentulam speciosam nimis que dormiebat cum rege et calefaciebat eum. et hec quando deficit in nobis calor concupiscentie fouet nos, et generat in nobis spiritualem calorem. Hec est quodam resurrectio anime qua surgit supra se. Unde Thre. 3 Levavit se supra se. et quedam est ascensio in celum, quando scilicet rapitur {1.287v} ad divinorum contemplationem, quod significatur per ascensum Helie in celum: qui tunc dimisit pallium 4Rg. 2 Sic anima ascendens in celum id est contemplationem celestium et eternorum dimittit pallium, id est velamen cognitionis: quia puriori visione illustratur.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 70), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_70)
Signaler un complément d'information

Notes :