Psalmus 49

Numérotation du verset Ps. 49,1 

¶Psalmus
¶Codd. : D30 Rusch Ps-G, def. ΩF
Asaph1.
1 Asaph] + de adventu Christi et iudicio futuro D30
Numérotation du verset Ps. 49,I 

Deus deorum
Dominus locutus est ¦
et vocavit terram.
Numérotation du verset Ps. 49,II 

A solis ortu
usque ad occasum ¦
Numérotation du verset Ps. 49,2 

ex Sion
species decoris eius.
Numérotation du verset Ps. 49,3 III

Deus manifeste
veniet ¦
Deus noster
et non silebit.
Numérotation du verset Ps. 49,IV 

Ignis in conspectu eius exardescet ¦
et in circuitu eius tempestas
valida.
Numérotation du verset Ps. 49,4 V

Advocavit2
2 Advocavit R C I L Q* Φ G* K V D Ω Ed1455 Ed1532 Rusch cum Ps-R Ps-E] advocabit D30 Ps-G
celum
desursum ¦ et terram3
3 terram] terra M cum Ps-γ Ps-ε
discernere
populum suum.
Numérotation du verset Ps. 49,5 VI

Congregate
illi sanctos eius ¦ qui
ordinant4 testamentum eius super5 sacrificia6.
4 ordinant D30 Ps-G ] ordinaverunt Rusch cum Ps-R |
5 super] supra C I L |
6 sacrificia] + diapsalma ΦP |
Numérotation du verset Ps. 49,6 VII

Et annuntiabunt
celi iustitiam eius ¦ quoniam Deus iudex est.7
7 est] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 49,7 VIII

Audi populus meus
et8 loquar9 Israel ¦ et10 testificabor tibi
8 et] om. Sixtina |
9 loquar F² L² D30 plerique codd. et edd. cum hebr. Ps-R Ps-H, cf. LXX (R)] + tibi Ps-G (R F* C L*, I sub ÷) cum LXX |
10 et] sub ※ C G, om. ΨΒ* cum Ps-γ |
Deus Deus
tuus ego sum11.
11 ego sum] inv. R L² cum LXX Ps-γ Ps-moz Ps-med.
Numérotation du verset Ps. 49,8 IX

Non
in sacrificiis tuis
arguam te ¦
holocausta
autem tua
in conspectu meo sunt semper.
Numérotation du verset Ps. 49,9 X

Non accipiam
de domo tua vitulos ¦ neque de gregibus tuis hircos.
Numérotation du verset Ps. 49,10 XI

Quoniam mee sunt omnes
fere silvarum ¦ iumenta
in montibus et boves.
Numérotation du verset Ps. 49,11 XII

Cognovi
omnia
volatilia celi ¦ et pulchritudo agri
mecum est.
Numérotation du verset Ps. 49,12 XIII

Si esuriero
non dicam tibi ¦ meus est
enim orbis terre et plenitudo eius.
Numérotation du verset Ps. 49,13 XIV

Numquid manducabo
carnes taurorum ¦ aut sanguinem hircorum potabo ?
Numérotation du verset Ps. 49,14 XV

Immola Deo
sacrificium laudis ¦
et redde
Altissimo vota tua.
Numérotation du verset Ps. 49,15 XVI

Et12 invoca me
12 Et D30 Rusch] om. R cum Ps-R
in die tribulationis ¦
eruam te13
13 Eruam D30 V² Ed1455 Ed1532 Clementina cum hebr. Ps-R Ps-H] praem. Et Rusch Ps-R
et
honorificabis me.14
14 me] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 49,16 XVII

Peccatori autem
dixit Deus † quare tu enarras
iustitias meas ¦ et assumis
testamentum
meum per os tuum ?
Numérotation du verset Ps. 49,17 XVIII

Tu vero
odisti disciplinam ¦ et proiecisti
sermones meos
retrorsum.
Numérotation du verset Ps. 49,18 XIX

Si videbas furem currebas
cum eo ¦ et cum adulteris portionem tuam ponebas.
Numérotation du verset Ps. 49,19 XX

Os tuum
abundavit malitia ¦
et lingua tua concinnabat dolos.
Numérotation du verset Ps. 49,20 XXI

Sedens
adversus fratrem tuum
loquebaris †
et adversus filium matris tue
ponebas scandalum ¦
Numérotation du verset Ps. 49,21 

hec fecisti et tacui.
Numérotation du verset Ps. 49,XXII 

Existimasti inique quod ero tui similis ¦
arguam te
et statuam contra faciem tuam.
Numérotation du verset Ps. 49,22 XXIII

Intelligite15
15 Intelligite D30 Rusch ] + nunc Ps-G
hec qui obliviscimini
Deum ¦
nequando rapiat
et non sit qui eripiat.
Numérotation du verset Ps. 49,23 XXIV

Sacrificium laudis
honorificabit me ¦
et illic iter
quo16 ostendam illi
16 quo ] quod Ps-G
salutare Dei

Psalmus 49

Numérotation du verset Ps. 49,5 
Sermo 102
prol.| ¶ De testamento a Christo instituto, et fideicommissariis eius. In Psalmo 49 1
1 om. codd.
{A} Congregate illi sanctos eius, qui ordinant testamentum eius super sacrificia.
marg.| Dominus Christus testamentum suum fecit, in quo constituit fidei commissarios: proprie autem dicendus est condidisse testamentum in morte. Vetus quidem testamentum non est proprie testamentum. Quia etiam secundum leges deambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem: et hoc ostendit Dominus cum additiones fecit preceptis decalogi: ut legitur Mt. 5 Audistis quia dictum est antiquis Non occides etc. Per mortem vero confirmatur, et fit immutabile. Unde ad Hebreos. 9 Ubi testamentum est necesse est ut mors intercerdat testatoris.
marg.| {B} ¶ Secundo videndum quid pertinet ad fidei { CCI r } commissarios. Hoc autem pertinet quod debent exequi testamentum ut testator ordinavit. Quia iuxta verbum legis, nihil adeo debetur hominibus qua ut ultime voluntatis liber sit stylus. Quia liberum quod iterum non redit arbitrium.
marg.| ¶ Ordinatio autem testamenti est ut prius sit verbum in manu qua in lingua. Unde Act. 1 dicitur. Cepit Iesus facere et docere. Et Prv. 16 Cor sapientis erudiet linguam eius. Fauus mellis verba composita. Fauus mel habet et ceram. Mel pascit, cera lucet. Verba ergo illa composita sunt que ita illuminant audientem quod in opere reficiunt dicentem. Qui autem tantum loquitur et non operatur non habet verba composita quantumcumque habeat ornata: non loquimur de compositione rhetorica, sed theologica: illam enim non curat Apostolus. Unde 1Cor. 2 Predicatio mea non fuit in persuabilibus humane sapientie verbis: sed in ostensione spiritus et virtutis Dei. Et. 2Cor. 1 Nam si imperitus sum sermone, sed non scientia.
marg.| {D} ¶ Sermo ergo non consonans vite dicitur incompositus. Unde Prv. 17 Non decent stultum verba composita, neque principem labium mentiens. Doctores et prelati se principes esse agnoscant, quos non decet labium id est verbum a vita discedens. Sicut enim iuxta verbum Tullii, indecens est grammatico barbare loqui, ita philosophosive theologo turpiter vivere. Hodie ergo doctores qui deberent esse executores testamenti Christi, non erubescunt impugnare testamentum vel testatorem ipsum: contra quos dicitur Mt. 23 Supra cathedram Moysi etc. Que dicunt etc. {E} Ad ordinationem etiam testamenti pertinet ut quilibet a se incipiat, ne dicatur ei. Medice, cura teipsum. Et Mt. 7 Hypocrita, eiice primum trabem de oculo tuo, et tunc { CCII v } videbis educere festucam de oculo formis tui. Ad ordinationem etiam testamenti pertinet ut eterna premia sint in intentione non temperalia. ut Mt. 6 Nolite solliciti esse dicentes quid manducabimus aut quid bibemus, aut quid operiemur. Hec enim gentes inquirunt Primum querite regnum Dei et iustitiam eius, et hec omnia adiicientur vobis. Impugnant ergo testamentum qui principaliter querunt temperalia. Canonici horarii qui pulsantibus campanis licet vocentur non veniunt nisi ad reclamatorium denariorum, anniversariorum et homini. Sicut avis predatrix que nonvenit nisi videat reclamatorium, et sicut quis non ponit se calciare calceis strictis nisi per antonin vel introductorium: ita arctus est iste ingressus ecclesie quod non intrant nisi mediante introductorio denariorum. Unde quia stercora dicuntur temperalia contra tales dicit Dominus Mala. 2 Dispergam super vultum vestrum stercus solennitatum vestrarum id est solemnitates vestras quas pro temperalibus celebratis. {F} Item ad ordinationem pertinet ut de labore sit exitus ad quietem, de paupertate ad divitias. Unde Mt. 5 Beati pauperes spiritu etc. Dolor et labor sunt hereditas Christi ex parte matris: gaudium et quies ex parte patris: et Christus secundum quod homo prius successit in illa qua in ista, de labore et dolore transiens ad gaudium et quietem. Unde in canonica Petri. 1 Scrutantes quale tempus significaret in eis spiritus ipse prenuncians que in Christo sunt passiones et posteriores glorias. Perturbant ergo et impugnant testamentum qui de deliciis ad delicias transire volunt. Hiero nymus. Delicatus est miles etc. Ideo dicitur Lc. 16 Fili rece. bo. in 6 tua. etc. Et in Prv. 14. Extrema gaudii luctus occupat. Ordo est prius laborare, post mercedem accipere. Unde Mt. 20 { CCII r } Voca operarios etc.
marg.| {G} ¶ Ad legatarios pertinet capere ea que sibi legata sunt et non usurpare. Legatum est Domini pax. Unde Io. 14. Pacem relinquo vobis. Non legitur gloriam legasse, sed sibi retinuisse. Unde Is. 48 Faciam ut non blasphemer. Gloriam meam alteri non dabo. Gloria quidem soli Christo debetur: quod significatum est in hoc quod Iacob dixit filio suo Ioseph Gn. 48 Do tibi partem unam extra fratres tuos, quantuli de manu Amorrei in gladio et arcu meo. Hoc est etiam nomen quod est super omne nomen quod dedit pater filio propter ignominiam et amaritudinem passionis: ideo dicitur tulisse de manu Amorrei, qui interpretatur amaricans: gladio et arcu id est tam manifesta qua occulta peccante: quia factus est obediens patri usque ad mortem etc. propter quod et Deus exal. illum etc.
marg.| {H} ¶ Sancti et spirituales viri dicuntur ordinare testamentum iam dictum super sacrificia. Quia predictam ordinationem observare plus placet Deo omni sacrificio. Unde 1Rg. 15 Samuel dixit Sauli. Melior est obedientia qua victime. Testamentum Dei est vita eterna. Hanc ordinant super sacrificia, qui intuitu vite eterne quascumque mentis et corporis sustinent afflictiones. Unde Quoniam propter te moriamur tota die. Et quecumque agunt minus sacrificio ducunt: iuxta illud Apostoli. 2 ad Corint. 4 Id quod in presenti est momentaneum et leve tribulationis nostre, supra modum in sublimi eterne glorie pondus operatur in nobis. {I} Hec ordinatio solis sanctis et electis quibus hodie competit hoc verbum congregate, illi sanctos eius, quasi enim per totum annum dispersi sub Una celebratione congregantur. Quia sicut dicitur Ecclesis. 3 Tempus est spargendi lapides et tempus colligendi. Isti sunt preciosi lapides: carbunculi, martyres: margarite, virgines: sapphyri, confessores: qui dispersi per annum hodie colliguntur{ CCIII v } .
Numérotation du verset Ps. 49,21 
Sermo 103
prol.| ¶ Quomodo Dominus arguat peccatorem In Psalmo 49.A
A ¶Codd. : V9877 f. 60 Va
{K} Arguam te et statuam contra faciem tuam.
marg.| Dominus admodum magistri primo arguit nos cum peccamus, deinde postea qua incorrigibiles sumus punit et abiicit. Arguit autem tripliciter scilicet per scripturam, per creaturam, per propriam conscientiam. Per scripturam. Unde ad Rm. 15 Omnia quecumque scripta sunt ad nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et conso. scripturarum spem habeamus.
marg.| {L} ¶ Scriptura enim est quasi speculum ad cuius intuitum debemus mundare sordes nostras. Per hoc speculum maculas quas prius non advertebamus in nobis deprehendimus. Unde Ex. 30 Legitur quod labium eneum erat in ingressu tabernaculi. Claudianus. Seque reformidat speculo damnante senectus. Qui ergo inspiciunt et sordes suas non tergunt, similes sunt illis de quibus dicitur Iacobi primo. Estote factores verbi et non auditores tantum. fallentes vosmet ipsos. Quia si quis est auditor verbi et non factor, hic comparatur viro consideranti vultum nativitatis sue in speculo. Consideravit enim se et abiit et statim oblitus est, qualis fuerit. Ideo dicit Dominus Mt. 5 : « Esto consentiens adversario tuo dum es in via, ne forte tradat te iudici » etc. id est Sacre Scripture correctioni consentias, que adversatur concupiscentie tue. Ne ex hoc iuste damneris.
marg.| {M} ¶ Per creaturam, que de tribus arguit nos, de vana sollicitudtudine. Unde dicitur Mt. 6 Respicite volatilia celi etc. De transgressione quia omnes creature legem suam et ordinem servant preter miserum hominem. Unde Iob. 38 Quis conclusit ostiis mare quando { CCIII r } erumpebat quasi de vulva procedens cum ponerem nubem vestimentum eius etc. Circumdedi illud terminis meis, et posui vectem et ostia, et dixi: hucusque venies et non procedes amplius. et hic confringes tu mentes fluctus tuos.
marg.| {N} ¶ De ingratitudine, unde est omnem creaturam audire quasi triplici voce loquentem accipe, redde fuge. Accipe beneficium. Redde debitum, fuge supplicium. Prima vox est famulantis? Secunda ammonentis. Tertia comminantis. Vox famulantis. dicit celum, ego ministro tibi lucem in die ut operis: tenebras in nocte ut quiescas: gratas et utiles temporum paro tibi vicissitudines: teporem veris, fervorem estatis, autunni plenitudinem, hyemis algorem. Aer dicit vitalem tibi calorem prebeo: et omne genus avium ad tuum obsequium nutrio. Aqua dicit potum tibi ministro, sordes purgo, arentia rigo, diversitatem piscium ad esum tuum nutrio. Terra dicit ego te porto: aror, findor pro te. pane conforto te, vi no letifico.
marg.| ¶ Vox ammonentis totus mundus dicit. Servio tibi qui factus sum pro te ut tu servias ei qui fecit me et te. Sentis beneficium, redde debitum.
marg.| ¶ Vox comminantis. Ignis, a me combureris. Aque in me sub mergeris, Terre a me absorberis. Aeris in meventilaberis. Nota naturam elephantis qui gratus est liberanti, et homo non. Unde Sir. 29 Ingratus sensu de relinquit liberantem se.
marg.| {O} ¶ Per propriam conscientiam arguit. hanc habet Deus ut procuratricem que iugiter pro ipso peccanti homini contradicit: et si omnes virtutes amittat hac luce non potest privari. hoc significatur per nuntium, de quo Iob. 1 Ego solus evasi ut nuntiarem tibi. hic est Ioannes ille de quo Mc. 6 Herodias autem insidiabatur Ioanni et volebat eum interficere, et non poterat. Unde Iuvenalis. Exemplo quodcumque malo committitur, ipsi Displicet auctori: prima ste hec { CCIIII v } ultio quod se iudice, nemo nocens absoluitur etc. Nm. 22 Perversa est via tua mihique contraria dixit angelus Balaam. hic angelus est conscientia de qua In Psalmo Fiant vie illorum tenebre et lubricum, et angelus Domini persequens eos etc. Et Prv. 17 {P} Semper iurgia querit malus et angelus crudelis mittetur contra eum. Cum autem peccator in corrigibilis est, omnes creature et conscientia propria convertunt se contra ipsum ad penas eius De eius incorrigibilitate dicitur Is. 1 Super quo percutiam vos ultra addentes preuaricationem? Et Ier. 30 Plaga inimici percussi te, castigatione crudeli. Quid clamas super contritione tua, insanabilis est dolor tuus. Propter multitudinem iniquitatis tue et propter dura peccata tua feci hec tibi. {Q} De vindicta creaturarum dicitur Sapientie. 16 Creatura tibi factori deserviens, exardescit in tormentum adversus iniustos. Et ad Hbr. 10 Terribilis est exspectatio iudicii et ignis emulatio que consumptura est adversarios. De conscientia Ez. 8 Ponam contra te omnes obominationes tuas, et Is. 3 Agnitio vultus eorum respondebit eis, et capitulo ultimo in fine. {R} Vermis eorum non morietur, et ignis eorum non extinguetur etc. Sic peccator contra seipsum statutus et in se divisus sustinet vices actoris et rei. Ad Rm. 2 Testimonium reddente illis conscientia ipsorum, inter se invicem cogitationum accusantium, aut etiam defendentium.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 49), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_49)
Signaler un complément d'information

Notes :