Psalmus 71

Numérotation du verset Ps. 71,1 

¶Psalmus David in Salomonem1.
¶Codd. : (Ps. 71) D30 Rusch Ps-G
1 Psalmus David - in Sal. Gr240 Rusch ] inv. D30 , + Vox Ecclesie de Christo ad Dominum D30, In Salomonem Ps-G
Numérotation du verset Ps. 71,2 I

Deus iudicium tuum
regi da ¦
et iustitiam tuam
filio
regis.
Numérotation du verset Ps. 71, II 

Iudicare populum tuum
in iustitia ¦ et pauperes tuos
in iudicio.
Numérotation du verset Ps. 71,3 III

Suscipiant
montes
pacem
populo ¦
et colles
iustitiam.
Numérotation du verset Ps. 71,4 IV

Iudicabit pauperes
populi †
et salvos faciet
filios
pauperum ¦ et humiliabit
calumniatorem.
Numérotation du verset Ps. 71,5 V

Et
permanebit cum sole et ante lunam ¦
in generatione et generationem2.
2 in generatione et generationem D30 Rusch ] generationes generationum Ps-G
Numérotation du verset Ps. 71,6 VI

Descendet
sicut pluvia in vellus ¦ et
sicut stillicidia stillantia
super terram.
Numérotation du verset Ps. 71,7 VII

Orietur
in diebus eius iustitia et abundantia pacis ¦ donec auferatur luna.
Numérotation du verset Ps. 71,8 VIII

Et dominabitur
a mari
usque ad mare ¦ et a flumine usque ad terminos
orbis terrarum.
Numérotation du verset Ps. 71,9 IX

Coram illo
procident Ethiopes ¦
et inimici eius
terram lingent.
Numérotation du verset Ps. 71,10 X

Reges Tharsis
et insule
munera
offerent ¦
reges Arabum et Saba dona adducent.
Numérotation du verset Ps. 71,11 XI

Et
adorabunt eum omnes reges ¦
omnes gentes
servient ei.
Numérotation du verset Ps. 71,12 XII

Quia liberabit3*
3 liberabit Cor2 (... licet Hieronymus in futuro) F² C I M² ΦRGV* G² ΨB* D30 V D Ω Ed1455 Ed1530 Ed1532 Clementina ] liberavit R F* Cor2 (anti. habent in preterito licet... ) Rusch Ps-G
pauperem
a potente ¦
et pauperem
cui
non erat adiutor.
Numérotation du verset Ps. 71,13 XIII

Parcet
pauperi
et inopi ¦ et animas pauperum
salvas faciet.
Numérotation du verset Ps. 71,14 XIV

Ex usuris et iniquitate
redimet
animas eorum ¦ et honorabile
nomen eorum
coram illo.
Numérotation du verset Ps. 71,15 XV

Et vivet
et dabitur ei de auro Arabie †
et adorabunt4
4 adorabunt] orabunt Ps-G
de ipso semper ¦ tota die
benedicent ei.
Numérotation du verset Ps. 71,16 XVI

Erit firmamentum
in terra
in summis montium †
superextolletur
super Libanum
fructus eius ¦
et florebunt
de civitate
sicut fenum terre.
Numérotation du verset Ps. 71,17 XVII

Sit nomen eius benedictum in secula ¦
ante solem
permanet nomen eius.
Numérotation du verset Ps. 71,XVIII 

Et
benedicentur in ipso omnes tribus terre5 ¦ omnes gentes
5 in ipso - omnes tribus terre Ps-G ] inv. Rusch
magnificabunt6 eum.
6 magnificabunt plerique codd. et edd. D30 Rusch cum Ps-R] beatificabunt Ps-G (R) cum hebr. LXX Ps-med. Ps-H
Numérotation du verset Ps. 71,18 XIX

Benedictus Dominus Deus Deus Israel ¦
qui facit mirabilia solus.
Numérotation du verset Ps. 71,19 XX

Et benedictum nomen
maiestatis
eius in eternum ¦
et replebitur maiestate eius
omnis terra.
Fiat fiat.

Psalmus 71

Numérotation du verset Ps. 71,6 
Sermo 148
prol.|A De pluvie et grandinis descensu, et duplici Domini adventu. In Psalmo 71.1
A ¶Codd. : sermo 141 : P14594
1 om. codd.
{A} Descendet sicut pluvia in vellus: et sicut stillicidia stillantia per terram.
marg.| Per pluviam et grandinem significantur duo adventus. Aliter enim pluvia, aliter grando descendit. Grando enim impetu cadit ad sterilitatem: pluvia stillando suaviter ad fecunditatem. In secundo ergo adventu descendet Dominus ut grando. Unde Sapientie 5 A petrosa ira plene mittentur grandines. Et In Psalmo dicitur. Grando et carbones ignis. Item. Ignis, grando, nix, glacies, etc. Et Ex. 9 In terra Egypti grando et ignis commixti pariter ferebantur. De hac grandine dicitur Sir. 32 Ante grandinem preibit coruscatio. Gloria enim huius mundi non nisi brevis coruscatio est, quam sequitur grando damnationis eterne.
marg.| {B} ¶ In primo adventu descendit Dominus non solum sicut pluvia, sed sicut pluvia in vellus, et sicut stillic. etc. In primo enim adventu venit se induturus: et ideo quia omne genus vestis fit ex lana et lino, ideo ipse descendisse { CCXC r } dicitur sicut pluvia in vellus: ut de vellere sibi exteriorem vestem assumeret: et sicut stillicidia stillantia super terram: ut terra irrigata linum, unde vestis ipsi fieret interior, germinaret. Ideo dicitur Prv. 31 de sapientia. Questuit lanam et linum, et operata est consilio manuum suarum. Ad vellus igitur venit in pluvia non in igne.
marg.| {C} ¶ In secundo adventu veniet in igne quasi ad consumendum stuppam id est carnales que significantur per stuppam: quia est purgamentum lini. De quibus Sir. 21 Stuppa collecta synagoga peccantium, et consummatio illorum flamma ignis. {D} Per lanam significatur vestis exterior: per linum vestis interior. Vestis exterior humanitas, et humanitatis humilitas: vestis interior virginitas. Necesse autem fuit ut Christus lana carnis humane vestiendus ipsam lanam mundaret: et ideo sicut pluvia in vellus descendit. Ovidius. Quas geritis vestes sordida lana fuit. {E} Dicitur enim in lib. de natu. animalium: quod vellus ovis descerpte a lupo contrahit corruptionem, ita quod vestis facta de lana illius velleris scaturit in vermes: sic caro nostra quam diabolus in primis parentibus quasi lupus discerpserat, in vermes pravorum motuum et concupiscentiarum scaturire non cessat, ideo merito Christus volens sibi facere vestem de illa: descendit sicut pluvia in vellus, ut eam mundaret. Natura nostra est ovis lacerata, que clamat Ps. cxviii. in fine. Erravi sicut ovis que periit, require servum tuum domine. Hec est quam relictis in deserto. xcix. venit Christus querere: ut habetur Lc. 15 Lana etiam est humana humilitas. {F} Lane comparatur humilitas. Primo, quia lana in modico se constringit, et in veritate nihil perit de eius quantitate: sic est de humilitate. Unde Qui se humiliat exal. Secundo, quia lana quantumcumque tondetur semper de carne renascitur: similiter { CCXCI v } humilitas semper enim de carne nostra est. Unde humiliemur. Unde Mych. 6 humiliatio tua in medio tui Tertio quia lana bibula est, similiter et humilitas est bibula et capax omnium gratiarum. Unde Beata virgo quia humilior ceteris, pre ceteris, virtutum et omnium gratiarum fuit capax. Unde Prv. 31 Multe filie. congregaverunt divitias, tu vero supergressa es universas. Quarto lana cito capit aquam et facile reddit si comprimitur: ita Beata virgo gratiam quam hausit si comprimatur modica et humili oratione facile refundit. {G} Unde Iud. 7a :"Surgens de nocte Gedeon compresso vellere concham rore complevit".
a Idc. 6, 38.
marg.| ¶ Linum virginitas, quia linum multo labore perducitur ad candorem, et multa carnis facienda est attritio, ad conservandum castitatem. Unde de lineis iubentur fieri femoralia, que significant castitatem sicut de sacerdotalibus vestibus dicitur Ex. 28 Facies et femoralia seu feminalia linea ut operiant carnem turpitudinis sue. Et Ez. 9 Vir unus in medio eorum vestitus erat lineis et atramentarium scriptoris ad renes eius. {H} Christus ergo de virgine linum et lanam accepit: quia humilis de humili virgo de virgine processit. Et recte dicitur descendisse sicut stil. still. super terram, non sicut grando. {I} Accessus enim viri ad mulierem, quasi grando est quia non sine damno fecundat dum tollit virginitatis integritatem dando fecunditatem. Unde legitur Ex. 9 Quam in plaga grandinis linum erat lesum eo quod esset virens, linum virens leditur dum integritas virginitatis tollitur. Ingressus autem filii Dei ad virginem non grando sed pluvia fuit, quia ita illam fecundavit quod virginitatem non abstulit. Unde Sir. 24 {K} Quasi libanus non incisus vaporavi habitationem meam. Libanus incisusem castitas coniugalis. Libanus non incisus munditia virginalis. {2.291r}
Numérotation du verset Ps. 71,10 
Sermo 149
prol.| ¶ De tribus magis seu regibus et regnis moraliter. In Psalmo 71.B
B ¶Codd. : Va 8977 f. 87vb
Reges tharsis et insule munera offerent etc.
marg.| {L} Hi sunt tres reges de quibus Mt. 2 Ecce magi veniunt ab oriente. di. ubi est etc. Unusquisque vir spiritualis est in se quasi tres Reges: quia tribus regnis presidet gubernandis. Debet enim regere cor, linguam et manum. Unde in Psalmo : « Innocens manibus et mundo corde » etc. Nec iuravit etc. Latum est regnum manus, latius regnum lingue, latissimum regnum cordis. Magnum est enim mundum esse a peccato operis, maius a peccato locutionis, maximum a peccato cogitationis et voluntatis. De primo dicitur 1Io. 1 : « Si dixerimus quia peccatum non habemus: nosmetipsos seducimus et veritas in nobis non est ». Et Iacob 3° : « In multis offendimus omnes ». Et Iob. 9 Si lotus fuero quasi aquis nivis et fulserint velut mundissime manus mee, tamen sordibus intinges me. Et Is. lxiiii. Immundi omnes nos.
marg.| {M} ¶ De secundo dicitur Iacob. 3 Si quis in verbo non offenderit hic perfectus est vir. et Iac. 1 Si quis religiosum se putat non refrenans linguam suam sed seducens cor suum, huius vana est religio. et in eadem. 3 Omnis natura bestiarum et volucrum, et serpentum, et ceterorum domatur et domita subiicitur a natura humana: linguam autem nullus hominum domare potest.
marg.| {N} ¶ De tertio dicitur Prv. 20 Quis potest dicere, mundum est cor meum purus sum a peccato? Et apostolus. 1 ad Corint. 3 Nihil mihi conscius sum non tamen in hoc iustificatus sum.
marg.| {O} ¶ Ad unumquodque regnum huiusmodi gubernandum tria sunt necessaria: consilium, iudicium, et iustitia. Nullus enim potest commode regere nisi { CCXCII v } habeat et peritos consiliarios et iustos iudices, et districtos iustitiarios sive iustitie executores. Consilium necessarium est quia et facta et verba et cogitatus de consilio debent procedere. Facta. Unde Prv. 4 Palpebre tue precedant gressus tuos. Et. 24 Cum dispositione initur bellum, vel itur in bellum: et erit salus ubi multa consilia. et. 13 Qui agunt omnia cum consilio, reguntur sapientia. Verba, unde Sir. 21 Labia imprudentium stulta narrabunt: verba autem prudentum statera ponderabuntur. In ore fatuorum cor eorum: et in corde sapientum os illorum. Cogitatus. Unde Prv. 8 Ego sapientia in consiliis habito etc. et de reprobis dicitur. Dt. 32 Gens absque consilio est et sine prudentia. Noster ergo interior homine omnia debet agere quasi cum tractatu. Unde Is. 16 Ini consilium, coge concilium.
marg.| {P} ¶ Iudicium est necessarium, quia omnia facta et verba et cogitatus debent diiudicari et examinari. Unde Gn. 49 Dan iudicabit po scilicet Et Sir. 10 Iudex sapiens iudicabit populum suum, principatus sensati stabilis erit, secundum iudicium populi sic et ministri eius, et qualis rector civitatis, tales inhabitantes in ea.
marg.| {Q} ¶ Iustitia, ut si factum, vel verbum, vel cogitatus damnatione digna fuerint damnentur. Mt. 5 Si oculus tuus scandalizat te erue eum et proiice abs te. Expedit enim ut pereat unum membrorum tuorum qua totum corpus eat in gehennam ignis, et si dextera. t. etc.
marg.| {R} ¶ Reges isti dicuntur tharsis. Tharsis per bonorum eternorum contemplationem. Interpretatur enim exploratio gaudii vel temporalis, vel eterni. Exploranda sunt bona temporalia ut videatur qua infirma sint et vana. Iuxta illud quod habetur Gn. 42 ad exploranda infirmiora terre venistis, et hi significantur per exploratore, hierico qui mittuntur de sethim. Sicut dicitur Iosue. 2 { CCXCII r } Misit Iosue exploratores de Sethim qui explorarent hiericho. Nullus enim a Deo vere explorat miseriam mundanam sicut qui expertus inde exivit.
marg.| {S} ¶ Exploranda sunt bona eterna, qua ineffabilia sint, et talium exploratores significantur Nm. 13 Ubi Iosue dicit expploratoribus. Confortamini et estote robusti: et afferte nobis defructibus terre illius. et paulo post sequitur. Exciderunt palmitem cum vua sua, et de malis granatis et de ficis terre illius tulerunt. Illi enim de fructibus terre celestis portant qui in hac vita constituti dulcedinem pregustant, quia illi ex parvis sentiunt magna, ex proximis remota, ex paucis multa. Sed quia ad hanc explorationem non pervenitur sine labore in quo necessaria est patientia: propter hoc sequitur.
marg.| ¶ Reges insule, quia insula omnis impulsus fluctuum a se excludit. {T} Sunt ergo reges insule per patientiam, que recte sequitur: quia contemptus bonorum temporalium et desiderium eternorum que sperantur, patientiam firmant. Unde ad Hbr. 10 Rapinam bonorum vestrorum cum gaudio suscepistis, cognoscentes vos habere meliorem substantiam et manentem. Et in Gn. 49 Isachar asinus fortis, vidit requiem quod esset bona et terram quod esset optima et supposuit humerum ad portandum etc.
marg.| {V} ¶ Debent etiam reges esse arabes per humilitatem, ne quis de patientia sua extollatur, et se inaniter iactet: sicut multi faciunt, sed iuxta illud Lc. 17 Cum feceritis omnis que precepta sunt vobis, dicite, servi inutiles sumus: quod debuimus facere fecimus etc. et nos dicamus similiter nihil nobis ascribendo. Nonne Deo subiecta erit a.m. etc.
marg.| {X} ¶ Debent reges esse sabba. Quia interpretatur incensio vel conversio, et hoc per caritatem que affectum incendit et omnia opera nostra tamquam ad finem principalem convertit, aliter non prosunt. 1Cor. 10 { CCXCIII v } Sive manducatis sive bibitis, sive aliud agitis, omnia in gloriam Dei facite.
marg.| {Y} ¶ De his regibus dicitur. Apertis thesauris etc. Occulti thesauri sunt vires interiores anime scilicet rationalis, concupiscibilis, irascibilis. De quibus Sir. 1 Omnem domum implebit a generationibus illius, et receptacula a thesauris illius. Et. 1Mcc. 1 Et accepit thesauros domus Domini, et abiit in terram suam. {Z} Isti thesauri aperiendi sunt soli Iesu, et propter ipsum solum ut ei offerantur, non propter nuntios regis Babylonis ut ei ostendantur. Unde Is. 38 Ostendit eis cellam aromatum et odoramentorum et argenti et auri sui: et non fuit verbum quod non ostenderit eis id est res digna verbo. Sic multi unde se credunt laudari ostendunt. Qui sunt isti nuntii nisi adulatores, angeli diaboli, a quibus dum laudamur nos eis ostendimus. Quia, Laudatas ostendit avis iunonia pennas id est pauo, qui dicitur in tutela Iunonis, quia penne quasi arcus celestis hoc est iridis que fingitur Iunonis pedissequa, habent colores. Et Prv. 27 Quod probatur in conflatorio argentum et in fornace aurum: sic probatur homo ore laudantium. In rationali recta consilia, et hec sunt aurum sapientie. In concupiscibili sancta desideria et thus super thus. In irascibili sancta ira et indignationes contra peccata: et hec pertinent ad myrrham per quam a corpore vermes arcentur: vel cuius amaritudine vermes arcentur id est omnia peccata mortificantur, et tentationes reprimuntur. Aurum igitur thus et myrrha Domino offeruntur, dum per gratiarum actionem predicta ei asscribuntur: et hoc est quod hic dicitur, Reges Tharsis et insu. etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 71), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_71)
Signaler un complément d'information

Notes :