Philippus Cancellarius

Psalmus 42

Numérotation du verset Ps. 42,1 

¶In finem
¶¶Codd. : (Ps. 42) D30 ΩS Ps-G, def. ΩF ; textus et glossa : P106 Rusch
psalmus David1.
1 In finem P106 Rusch Ps-G ] om. Ps-G D30 | David] + vox Ecclesie orantis ut dividatur ab infidelibus D30
Numérotation du verset Ps. 42,I 

Iudica me Deus
et discerne
causam meam
de gente
non sancta ¦ ab homine
iniquo
et doloso
erue me.2
2 <divisio.> meam... sancta ¦ ] meam ¦ ... sancta ¦ P10525
Numérotation du verset Ps. 42,2 II

Quia tu es Deus3 fortitudo mea ¦
3 Deus] + meus Rusch
quare me repulisti
et4 quare tristis incedo
4 et] om. Ps-G
dum
affligit me
inimicus ?
Numérotation du verset Ps. 42,3 III

Emitte
lucem tuam
et veritatem tuam ¦ ipsa me deduxerunt et adduxerunt in montem sanctum tuum
et in tabernacula tua.
Numérotation du verset Ps. 42,4 IV

Et
introibo ad altare Dei ¦
ad Deum
qui letificat iuventutem meam.
Numérotation du verset Ps. 42,V 

Confitebor tibi
in cithara5 Deus Deus meus ¦
5 cithara P106 ] cithare ΩV
Numérotation du verset Ps. 42,5 

quare tristis es anima mea
et quare conturbas me ?
Numérotation du verset Ps. 42, VI 

Spea6
6 Spera] Opera ΩV
in Deo7
7 Deo] Deum Ps-G
quoniam adhuc confitebor illi ¦
salutare vultus mei
et Deus meus.

Psalmus 42

Numérotation du verset Ps. 42,4 
Sermo 89
prol.| De altari Domini, modis, fine et effectibus intrandi ad ipsum. In Psalmo 42 1
1 om. codd.
{A} Et introibo ad altare Dei, ad Deum qui letificat iuventutem meam.
marg.| Primo considerandum quid significetur per altare. Secundo qui et quot modi intrandi ad ipsum. Tertio quis finis: ad quid scilicet sit intrandum. Et quarto quis effectus.
marg.| {B} ¶ Altare significare potest ecclesiasticam dignitatem. Duplex enim erat altare in veteri testamento scilicet altare holocausti, et altare Thymiamatis et incensi. Qui enim ad ecclesiasticam prelationem attendit quasi ad altare holocausti adductum se reputet, ut paratus sit immolari pro suis: sicut dicitur Io. 10 Bonus pastor ponit animam suam pro ovibus suis. Et Dominus dixit discipulis Mt. 26 Omnes vos scandalum patiemini in me ista nocte: hoc est fugam facietis. Scriptum est enim, Percutiam pastorem, et dispergentur oves gregis. Unde paulo post: discipuli omnes relicto eo fugerunt. Pastor autem non fugit. Unde Apostolus. 2Cor. 12 Ego libentissime impendam, et superimpendar egoipse pro animabus vestris, licet plus vos diligens minus diligar. {C} Item quasi ad altare incensi accedit, dum pro suis iugiter intercedit: quod significatur per Aaron Nm. 15 Obtulit Aaron Thymiamata, et stans inter mortuos et viventes, pro populo deprecatus est, et plaga cessavit. Inter mortuos et viventes stare, est pro bonis et pro malis intercedere: pro malis reconciliandis, et pro bonis conservandis.
marg.| {D} ¶ Secundo considerandum quis sit modus intrandi ad altare. Intrare autem debet per humilitatem, per simplicitatem, per munditiam, et per scientie claritatem. Non per principum violentiam, neque { CLXXVII r } per generis cognationem vel parentes carnales neque per simoniam aut fraudem.
marg.| ¶ Per humilitatem: ideo dicitur Ex. 20 Altare de terra facies mihi. De terra dicit ut innuat humilitatem, ut non extollatur qui cognoscit se in dignitate pontificalis apicis, terram: memor humane conditionis. Ideo dicitur Sir. 32 Rectorem te posuerunt, noli extolli: esto in illis quasi unus ex ipsis. Unde ingredientibus per superbiam comminatur Dominus Soph. 1 dicens: Visitabo super omnem qui arroganter ingreditur super limen in die illa: qui complent domum Domini Dei sui iniquitate et dolo. Si aliter faciat prelatus apostata est. Unde super illud Iob. 34 Qui dicit regi, apostata etc. dicit Gregorius: Superbus rector totiens ad culpam apostasie dilabitur, quotiens preesse omnibus delectatione honoris et singularitate letatur. Sub quo enim sit non considerat, et quod equalibus preest quasi non sit equalis, exultat. Unde autem hec vitiorum radix pullulat in corde regentium, nisi ex imitatione illius, qui despectis angelorum societatibus dixit: Ascendam super altitudinem nubium, et similis ero altissimo?
marg.| {E} ¶ Per simplicitatem. Unde Ex. 20 Si altare lapideum edificaveris mihi, non edificabis illud de sectis lapidibus. Lapides non secti, rudes sunt et impoliti. Qui sunt ergo lapides non secti, non ornati, nisi simplices, qui non querunt vel non curant pompositatem mundi? sicut hodie multi. Cum tanta enim pompositate recipiuntur prelati in suis consecutionibus et prelaturis ac si essent principes mundani, cum sistris, fistulis, organis et viellis, et aliis instrumentis histrionum que applausionibus. Contra quos dicitur Am. 6 : « Ve qui opulenti estis in Sion et confiditis in { CLXXVIII v } monte Samarie », id est altitudine prelationis cuius estis tantum custodes et non Domini, opinantes vos capita populorum et ingredientes pompatice. Tales non advertunt quod diabolus pompatice ornatus apparuit in specie Christi beato Martino dicens: {F} Ego sum Iesus cui beatus Martinus. Non agnosco purpuratum sed spinis coronatum. Non advertunt quod Heradio ingredienti pompatice, clause sunt porte Hierusalem, et quod postea rediit nudis pedibus et per multa ieiunia et orationes, et apertas invenit portas.
marg.| {G} ¶ Secundo per munditiam rerum et manuum, id est cogitationum et operum. Unde in Psalm. Qui ingreditur sine macula etc. Innocens manibus et mundo corde Ad quod significandum dicitur. Ex. 30 Facies labium eneum cum basi sua ad lavandum. Et missa aqua, lavabunt in ea Aaron et filii eius, manus suas et pedes, quando accessuri sunt ad altare. De hac pompa que plerumque fit ex opibus mundanis mundus fuit Samuel, de quo dicitur Sir. 46 Pecunias et usque ad calceamenta ab omni carne non accepit. Hoc significat sacerdos, qui introiturus ad altare, dicit Confiteor etc.
marg.| ¶ Tertio, per scientie claritatem. Et hoc ipsum per labium eneum designatur Ex. 28 ubi iubetur sacerdos ingredi tabernaculum cum tintinabulis: per violentiam autem non est ingrediendum: quod notatur Ex. 20 Si enim levaveris cultrum super altare polluetur. Quid enim est levare cultrum super ipsum, nisi principum et amicorum litteras et violentiam impetrare? Unde de quodam dicitur in decretis: Principes inthronizaverunt eum indignum. Per cognationem etiam non est { CLXXVIII r } ingrediendum. Unde in eodem Ex. 20 dicitur. Non ascendes per gradus ad altare meum. Per gradus scilicet cognationis. Vel per gradus ascendunt qui minores dignitates ambiunt, ut ad episcopatum gradatim ascendant. Sed multi ascendunt per gradus qui absque gradibus turpiter detrudentur: quia ut dicit Lucanus a : « Tolluntur in altum ut lapsu graviore ruant ». Unde Ps. Verumtamen in dopo. e.
a Lucanus, Pharsal., I, 5 70 et 81.
marg.| {H} ¶ Tertio notandum propter quid intrandum: quia propter solum Christum: ideo dixit: ad Deum etc. quod pauci faciunt. Omnes enim passim querunt commodum suum et suorum. De quibus Dominus Io. 10 Fur non venit nisi ut furetur, et mactet et perdat. Quod sit officium intrantis, notatur Ex. 20 cum dicitur: Offeretis super illud holocausta et pacifica vestra. In quo exprimuntur que pertinent ad pastorem: zelus correptionis, qui pertinet ad holocausta, et spiritus lenitatis, qui ad pacifica. De quibus dicitur Sir. 44 Noe inventus est iustus, ecce zelus et holocausta: et in tempore iracundie factus est reconciliatio, ecce spiritus lenitatis et pacifica De zelo Eiusdem. 48 Surrexit Helias quasi ignis et verbum eius quasi facula ardebat. De spiritu lenitatis Eiusdem. 45 In fide et lenitate sanctum fecit illum. Ideo dixit beatus Gregorius. Sit rigor non exasperans, sit lenitas non dissolvens etc.
marg.| {I} ¶ Quarto quis effectus vel fructus intrantium, cum dicitur Qui letificat iuventutem meam . Ubi non loquitur de iuventute annorum, cum iuniores etate promovendi non sint et sacerdotes presbyteri id est seniores dicantur sed de iuventute spirituali, que in quolibet perfecto veterascere non potest, sed semper crescit qua se semper novum et neophitum, et incipientem { CLXXIX v } reputat, quantumcumque profecerit, sicut ille qui dixit: « Nunc cepi ». Et Ier. 3 Patrem vocabis me: et post me ingredi non cessabis. Et Sir. 1 Disciplina sapientie cui revelata est et manifestata, et multiplicationem ingressus illius quis intellexit? Unus est altissimus qui creavit illam, et prebet illam diligentibus se.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 42), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_42)
Signaler un complément d'information

Notes :