Philippus Cancellarius

Psalmus 21

Numérotation du verset Ps. 21,1 

¶Psalmus David
¶Codd. : (Ps. 21) D30 Rusch Ps-G, def. C
in finem pro assumptione matutina1.
1 Psalmus David in finem pro assumptione matutina] om. P106, In finem pro assumptione matutina psalmus David Ps-G , pro susceptione matutina Ps-G (I) Ed1530 Clementina cum Ps-αγδε Ps-Moz ., In finem psalmus David pro assumptione matutina Tr511 D30 (+verba Christi cum pateretur), Pro adsumptione vel susceptione matutina ΩS, Pro assumptione matutina vel secundum alios cerva matutina Ps-G (V) cum Ps-H : Victori pro cervo matutino canticum, Victori pro cerva matutina Ps-H (ΘG²K) >> GPL
Numérotation du verset Ps. 21,2 I

Deus Deus meus
respice in me2 :
2 in Ps-G (M² Q* ΨB² edd. ) D30 * Ω Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G D30 (eras.)
quare me dereliquisti ?
longe
a salute mea
verba
delictorum meorum.
Numérotation du verset Ps. 21,3 II

Deus meus
clamabo per diem
et non exaudies ¦
et nocte’
et non ad insipientiam mihi.
Numérotation du verset Ps. 21,4 III

Tu autem
in sancto habitas ¦
laus Israel.
Numérotation du verset Ps. 21,5 IV

In te speraverunt
patres nostri
speraverunt
et liberasti eos.
Numérotation du verset Ps. 21,6 V

Ad te clamaverunt
et salvi facti sunt ¦
in te
speraverunt et non sunt confusi.
Numérotation du verset Ps. 21,7 VI

Ego autem
sum vermis
et non homo ¦
opprobrium hominum
et abiectio plebis.
Numérotation du verset Ps. 21,8 VII

Omnes videntes me deriserunt
me ¦
locuti sunt labiis
et3 moverunt caput.
3 et Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] om. Ps-G (F I)
Numérotation du verset Ps. 21,9 VIII

Speravit
in Domino eripiat eum ¦
salvum faciat eum quoniam vult eum.
Numérotation du verset Ps. 21,10 IX

Quoniam tu es qui extraxisti me de ventre†
spes mea ab uberibus matris mee ¦
Numérotation du verset Ps. 21,11 

in te
proiectus sum ex utero.
Numérotation du verset Ps. 21,X 

De ventre matris mee
Deus meus es tu ¦
Numérotation du verset Ps. 21,12 

ne discesseris a me.
Numérotation du verset Ps. 21,XI 

Quoniam tribulatio proxima est ¦
quoniam4
4 quoniam Ps-G D30 P106 Tr511 ] et Rusch cum Ps-R
non est
qui adiuvet.
Numérotation du verset Ps. 21,13 XII

Circumdederunt me
vituli multi ¦
tauri
pingues
obsederunt me.
Numérotation du verset Ps. 21,14 XIII

Aperuerunt super me os suum ¦
sicut leo rapiens
et rugiens.
Numérotation du verset Ps. 21,15 XIV

Sicut aqua
effusus sum ¦
et dispersa sunt
omnia5 ossa mea.
5 omnia Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] universa Ps-G
Numérotation du verset Ps. 21,XV 

Factum est cor meum tamquam cera liquescens ¦ in medio ventris mei.
Numérotation du verset Ps. 21,16 XVI

Aruit
tamquam testa virtus mea† et lingua mea
adhesit
faucibus meis ¦ et in pulverem6
6 pulverem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] pulvere Ps-G (F* L ΦGV Q²) limum Ps-G (R I F²)
mortis
deduxisti me.
Numérotation du verset Ps. 21,17 XVII

Quoniam circumdederunt me canes multi ¦
consilium7
7 consilium Ω ΩP Rusch Ed1530 ] concilium Ps-G D30
malignantium
obsedit me.
Numérotation du verset Ps. 21,XVIII 

Foderunt
manus meas et pedes meos ¦
Numérotation du verset Ps. 21,18 

dinumeraverunt
omnia ossa mea.
Numérotation du verset Ps. 21,XIX 

Ipsi vero
consideraverunt
et inspexerunt me ¦
Numérotation du verset Ps. 21,19 

diviserunt sibi
vestimenta mea et super vestem meam miserunt sortem.
Numérotation du verset Ps. 21,20 XX

Tu autem Domine ne elongaveris
auxilium tuum ¦
ad defensionem meam conspice.
Numérotation du verset Ps. 21,21 XXI

Erue a framea Deus8
8 Deus Ps-G (M² V D*) D30 (post corr.) Ω Rusch Ed1530 Clementina Corpus antiphonalium officii officii (n° 6395 versic. responsorii “De ore leonis”), ut ref. Cor2] om. Ps-G D30*
animam meam et de manu canis
unicam meam.
Numérotation du verset Ps. 21,22 XXII

Salva me ex ore leonis ¦
et a cornibus
unicornium
humilitatem meam.
Numérotation du verset Ps. 21,23 XXIII

Narrabo
nomen tuum fratribus meis ¦
in medio Ecclesie9
9 medio Ecclesie] media Ecclesia Ps-G
laudabo
te.
Numérotation du verset Ps. 21,24 XXIV

Qui timetis Dominum laudate eum ¦
universum semen
Iacob
glorificate10 eum.
10 glorificate Ps-G (L² plerique codd. et edd.) D30 Rusch cum Ps-ζ Ps-η² Ps-Med Ps-H ] magnificate Ps-G* (R F I L*) cum Ps-R et Hier. ep. 106 ; LXX (δοξάσατε)
Numérotation du verset Ps. 21,25 XXV

Timeat eum omne semen Israel ¦
quoniam non sprevit
neque despexit
deprecationem pauperis.
Numérotation du verset Ps. 21,XXVI 

Nec avertit faciem suam a me ¦
et cum clamarem ad eum exaudivit me.
Numérotation du verset Ps. 21,26 XXVII

Apud te laus
mea
in ecclesia magna ¦
vota mea
reddam
in conspectu timentium eum.
Numérotation du verset Ps. 21,27 XXV$III

Edent
pauperes
et saturabuntur†
et laudabunt Dominum qui requirunt eum ¦ vivent
corda
eorum
in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 21,28 XXIX

Reminiscentur
et convertentur ad Dominum ¦ 11
11 *] om. punctuationem Rusch
universi fines terre.
Numérotation du verset Ps. 21,XXX 

Et adorabunt in conspectu eius ¦
universe familie gentium.
Numérotation du verset Ps. 21,29 XXXI

Quoniam Domini12 est
12 Domini Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Rusch cum Ps-R ] Dei Ps-G (R F I)
regnum ¦
et ipse dominabitur gentium.
Numérotation du verset Ps. 21,30 XXXII

Manducaverunt
et adoraverunt omnes pingues terre ¦
in conspectu eius cadent omnes qui descendunt in terra13.
13 terra Ω ΩP Rusch ] terram Ps-G D30
Numérotation du verset Ps. 21,31 XXXIII

Et anima mea
illi14 vivet ¦
14 illi Cor2 Rusch Ps-G ] ipsi L cum Ps-R Ps-H , illuc ΦR*, illic ΦR²
et semen meum serviet ipsi15.
15 ipsi] illi L cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 21,32 XXXIV

Annuntiabitur
Domino
generatio ventura†
et annuntiabunt celi16
16 celi Ps-G (I² M² W² ΦG* U² V D) D30 Ω ΩP Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G
iustitiam eius
populo
qui nascetur ¦
quem fecit Dominus.

Psalmus 21

Numérotation du verset Ps. 21,7 
Sermo 44
prol.| De quadruplici verme. In Psalmo 21. 1
1 om. codd.
{A} Ego sum vermis et non homo etc.
marg.| Inter diversa genera vermium quatuor notanda sunt, scilicet tinea, teredo, intestinum terre et bombix. Tinea est affectio penitentis, Sicut enim tinea nascitur de vestimento quod corrodit, sic et affectio penitentis, de ipso peccato. De consideratione damni, dolor. De turpitudine, pudor. De pena, timor. Et sicut tinea vestimentum de quo nascitur consumit: ita et affectio penitentis peccatum. De hoc potest intelligi illud Os. 5 Ego tinea Effraym. Effraym interpretatur fructificans, vis audire quomodo: audi apostolum ad Rm. 6 Quem fructum habuistis in quibus nunc erubescitis. ecce tinea de Effraym, pudor de peccato: verba sunt culpe ad eum qui in ipsa delectatur. Ego, inquit, culpa tinea Effraym, et sicut putredo domui Iuda: qui confitens delectationem peccati putredinem reputat. Et Prv. 25 Sicut {1.89r} tinea vestimento, et vermis ligno: ita tristitia viri nocet cordi. Hanc tristitiam necesse est sequi peccatum. {B} Potest mystice per tineam intelligi Christus quia sicut tinea de veste nascitur et ipsam consumit: ita Christus secundum carnem de Iudeis nascitur, et eos merito peccatorum suorum destruxit. de quo intelligitur illud Os. 5 Ego tinea Effraym et quasi putredo domui Iuda. Et hoc est quod vermis hederam consumpsit. Sicut dicitur Iosue ultimo: preparavit Dominus vermem ascensu diluculi in crastinum et percussit hederam et exaruit. Ascensus diluculi, ortus Christi qui in crastinum dicitur fieri: prima dies tempus legis. Secunda dies tempus gratie. Unde 1Rg. 11 Cras erit vobis salus cum incaluerit sol. Vermis preparatus Christus missus a patre. vermis consumit hederam et gratia Christi legem. Ipse itaque dicit: ego sum vermis et non homo.
marg.| {C} ¶ Teredo vermis mansuetudinis. Teredo vermis tenerrimus et mollissimus est et tamen lignum durum sua penetrat lenitate, et duritiam oportet paulatim lenitati cedere. Unde Prv. 16 Qui dulcis eloquio est maiora reperiet. et Prv. 25 Patientia leniet principes, et lingua mollis confringet duritiam. {D} Et in eodem. 5 verbum dulce multiplicat amicos etc. Mystice Christus dicitur teredo vermis tenerrimus, cuius mansuetudini quantacumque duritia non potest resistere. Unde in passione non sine figura lapides scissi sunt. Et de David in figura dicitur 2Rg. 23 Ipse tenerrimus ligni vermiculus uno impetu interfecit octingentos. Vno impetu dicit quia sunt qui in se luxuriam interficiunt et superbiam non destruunt. Octingenti significant omnia genera vitiorum carnalia et spiritualia, octingentos ergo uno impetu interfecit, quia carnalia simul { XC v } vitia et spiritualia destruxit.
marg.| {E} ¶ Intestinum terre est vermis ut dicit Aristo. in libro de natura animalium, qui est in pratis, et nascitur de terra longus: et significat humilitatem: que nascitur in nobis ex consideratione vilitatis nostre et originis. Unde Mi. 6 Humiliatio tua in mediotui. Et Sir. 10 Quid superbis terra et cinis? etc. Iste vermis non potest se extendere nisi prius contrahat se. Hec est humilitas que sui contractione crescit. {F} Unde Lc. 14. Qui se humiliat exaltabitur etc. et hoc competit Christo, qui etiam sua humilitate exaltatus est. Unde apostolus ad Phil. 2 Factus est obediens etc. propter quod et Deus exaltavit eum etc. Et Sir. 11 Erexit eum ab humilitate etc.
marg.| {G} ¶ Bombix est vermis se ipsum consumens ut de se eliquat sericum. Unde per ipsum significatur prudentia spiritus que quicquid carnale est in nobis tabescere facit ut novitatis comparet indumentum. Quia, sicut dicit Sir. 31, Vigilia honestatis tabefaciet carnes. Prudentia autem carnalis vel mundi se euiscerat, sicut aranea ut fragilem telam texat. Unde Is. 59 Ova aspidum ruperunt et telas aranee texuerunt. Unde Os. 8 In aranearum telas erit vitulus Samarie quia ventum seminabunt, et turbinem metent. Bombix est Christus mystice. {H} Bombix a seipso deficit ut faciat sericum et Christus se exinanivit ut faceret nobis sericum indumentum. Unde Prv. 30 De sapientia Dei: Sindonem fecit et vendidit etc. Quia sericum deitatis pro luto nostre mortalitatis commutavit. « O admirabile - inquit Ecclesia – commercium ! »a Bombix multotiens mutat figuram suam. primo enim est quasi in quodam convo: et habet pedes {1.90r} et est sine alis, tandem surgit de ovo habens quatuor alas et sex pedes, et duo additamenta in fronte et tunc est in sua perfectione. Ista triplex mutatio significat triplicem Christi mutationem. Prima mutatio Christi in incarnatione: tunc sicut bombix habuit sex pedes, id est perfectus fuit. Quia senarius numerus perfectus est. Ier. 35b : « Mulier circumdabit virum gremio uteri sui. » In secundo bombix deponit formam suam et induit aliam figuram quod Christus fecit in transfiguratione. Tandem bombix procedit cum alis quatuor exuens omnem suam imperfectionem, et cum additamentis: sic et Christus in resurrectione. Cuius quatuor ale sunt dotes glorificati corporis: duo additamenta: quod dicit data est mihi omnis potestas in celo et in terra.
{I} Nota tinea nascitur de vestimento et sine commixtione. Christus de carnali populo. Teredo de ligno, Christus de populo Iudeorum duro et obstinato intestinum de terra: Christus de virgine Maria vel de populo terreno. Bombix Christus in incarnatione. In transfiguratione. In resurrectione.
a Officium Circumcisionis Domini, antiphona in secundis vesperis (Corpus antiphonalium officii, n° 3985).
b Ier. 31, 22 ex Glosa ordinaria ( Eph. 4, 24), éd. A. Rusch, Strasbourg, 1480, t. 4, p. 376b marg. ; Vulg. : « Creavit Dominus novum super terram ; femina circumdabit virum ».
marg.| Penitentia : tinea. 6 Mansuetudo id est Teredo Christus. -Humilitas intestinum terre. -Prudentia spiritus b Bombix.
Numérotation du verset Ps. 21,22 
Sermo 45
prol.| De leone et unicorne significantibus diabolum. In Psalmo 21. 2
2 om. codd.
{K} Salva me ex ore leonis et a cornibus unicornium humilitatem meam.
marg.| Per unicornem et leonem significatur diabolus: cuius {1. 90v } membra sunt mali. Leo habet os sive rictum patulum et distentum et amplum et etiam fetidum. Et in hoc significantur gulosi et voraces qui sunt os diabolios inferni. Quia insatiabiles et comparantur inferno. Unde Is. 4 Propterea dilatavit infernus animam suam et aperuit os suum absque ullo termino: et descendent fortes eius et sublimes eius. Gulosi eius ad eum. Et Prv. 1 Frustra deglutiamus sicut infernus viventem etc. De fetore dicitur. Sepulcrum patens est guttur eorum. Item leo habet ungues aduncos, et hoc attestatur eius rapacitati. Sicut os patulum correspondet eius voracitati. Unde per hoc significatur rapacitas diaboli et suorum. Hinc dicitur in epistula Petri. Adversarius vester quasi leo rugiens etc. {L} Nihil enim secundum naturam magis alienum videtur ab homine quam gulositas et rapacitas. Quia inter animalia magni corporis nulli animali dedit natura tam parvum os secundum quantitatem corporis sicut homini. Sicut dicitur in libro de animalibus, in hoc ipso ammonens eum de refrenatione gulositatis. Ingeniata est etiam dare ei ungues peruos et non recuruos, ad detestationem rapacitatis, ostendens quod pronior debet esse ad dandum quam ad retinendum vel ad rapiendum. Sicut dicitur Sir. 4 Non sit manus tua ad recipiendum porrecta, et ad dandum collecta id est clausa. hoc est quasi habere ungues recuruos, ideo contra rapacitatem dicitur Sir. 14. Ante mortem benefac amico tuo et secundum vires tuas porrige. pau. {M} Modicitas etiam oris ammonet hominem de persimonia: de qua dicitur Sir. 10 Beata terra cuius rex nobilis est. Quod fit quando ratio dominatur sensualitati: et cuius principes vescuntur in tempore suo: ad reficiendum non ad luxuriam. quod fit quando in sensuum appetitu ministratur quod est necessitatis et subtrahitur, quod est superfluitatis. {1.91r} Unde Seneca dixit palatum tuum fames excitet non sapores. Item Sir. 31 Utere quasi homo frugi iis que tibi apponuntur ne odio habearis multum comedens. cessa prior causa discipline. Item leo opprimit minora animalia: in quo significatur violentia diaboli et suorum qui in subiectos tyrannidem exercent. Unde Sir. 4 Noli esse sicut leo in domo tua etc. et Sir. 13 Venatio leonis onager in eremo etc. Et Ioel. 1 Gens ascendet super terram fortis et innumerabilis. dentes eius ut dentes leonis. molares eius ut catuli leonis. {N} Dentes leonis sunt prepositi et bedelli principum. Rurales decani et officiales episcoporum quibus atterunt subiectum sibi populum. {O} Item leo habet ossa durissima et sine medulla. In quo significatur duritia diaboli. Os. 5 Effraim quasi scopulus durissimus etc. Unde Iob. 12 Cor eius indurabitur quasi lapis. Hi sunt quicumque insensibiles et immisericordes sine medulla pie affectionis. Unde ad Rm. 1 Sine affectione sine federe etc. Ossa autem Christi sunt fortes in Ecclesia, pleni medulla misericordie. {P} Unde Prv. 3 Sanitas in umbilico tuo erit et irrigatio ossium tuorum. Item ossa leonis collisa ignem faciunt emicare. Unde significant impatientes et iracundos. qui quando collidunt se verbis rixarum et dissensionum emicat ignis. Prv. 16 Vir insipiens fodit malum, et in labiis eius exardescet ignis. et Prv. 26 Sicut carbones ad prunas, et ligna ad ignem, sic homo iracundus suscitat rixas.
marg.| {Q} ¶ Per unicornem designatur superbia singularis diaboli et suorum. Quod animal ut dicitur ex nimia indignatione si preter suam voluntatem detinetur moritur. Unicornis habet cornu unicum. et illud gestat in nare ut dicit beatus Gregorius In nare fatuitas. in corde elatio. Unde Prv. 11 {1.91v} Circulus aureus in naribus suis. Mulier pulchra secularis eloquentia. Mulier pulchra et fatua, pulchra per verbum, fatua per intellectum. ideo circulus au. in naribus suis, circulus aureus per verborum splendorem: sed in naribus suis id est porce cuius est terram fodere per terrenam cupiditatem. de hoc Iob. 39 Numquid volet Rhinoceros id est unicornis servire tibi, aut morari ad per sepetuum. {R} Seculari eloquentia tumidus Christo servire nescit qui humilitatem docuit nec morabitur ad eius presepe qui cito fastidit pabulum Sacre Scripture, que est presepe Domini. Sunt tamen qui longe diversa putent animalia unicornem et rhinocerota.
marg.| {S} ¶ Fraudulenta etiam cautela diaboli et suorum per unicornem significatur hec est cautela unicornis quod quando canes eum sequuntur stercus quod Aristoteles vocat duram superfluitatem contra canem valide intorquet: ut canem per hoc distineat et interim evadat. Canes sunt predicatores et doctores qui tunc unicornem insequuntur quando predicant et malorum qui sunt corpus diaboli vitia reprehendunt. {T} Stercus unicornis temporalia bona, prebende et huiusmodi que novit diabolus eis proiicere et per hoc eos facit tacere. Vix enim invenietis quenquam qui prebendam recepit a prelato qui audeat eum constanter reprehendere, unde Apostolus 1 <ad> Corithios 9c Noluit propter hoc sumptus sibi debitos a subditis accipere. Unde dixit 1Cor. 6 et 10 : « Omnia mihi licent sed non omnia expediunt » etc. Glossa ibi dicit : non potest constanter argui a quo accipitur. maxime cum ille sit promptus ad dandum ut sibi humiliet prepositum. Ideo apostolus accipere noluit ne dum acciperet auctoritatem magisterii {1.92r} inclinaret. Sir. 20 Exenia et dona excecant oculos et quasi mutus in ore avertit correptiones eorum. Hic est etiam ramunculus in os canis proiectus et facit eum obmurescere.
c 1Cor. 9.
Numérotation du verset Ps. 21,27 
Sermo 46
prol.| ¶ De quatuor circa mensam Domini considerandis. In Psalmo 21. 3
3 om. codd.
Edent pauperes et saturabuntur, et laudabunt Dominum qui requirunt eum, vivent corda eorum in seculum seculi etc.
marg.| {A} Considera quatuor circa mensam Domini. Primo debent esse convive scilicet pauperes. non enim invitat Dominus nisi pauperes, dicens. Edent pauperes etc. Secundo differentia mense huius ad mensam mundi. Quia hec mensa satiat. Unde dicit : Saturabuntur . Tertio quid post mensam debent agere scilicet quod debent gratias agere. Unde dicit, Laudabunt Dominum. Quarto. quis effectus mense. quia vita anime non corporis.
marg.| Unde dicit : Vivent corda eorum etc. {B} ¶ Convive igitur Domini sunt pauperes quos divites abiiciunt. Convive in mensa mundi non sunt nisi divites qui se recipere possunt vicissim, et quasi mercennaria est mensa eorum. Unde in epistula lude in principio. Hi sunt in epulis suis convivantes etc. Naum. 1 Sicut spine se invicem complectuntur, sic convivium eorum pariter potantium consumetur. Lc. 16 Homo quidam erat dives, qui induebatur purpura et bysso: et epulabatur quotidie splendide etc. Convive in mensa Domini sunt pauperes. pauperes dico spiritum scilicet qui temperalia contemnunt. Unde et ipsi consueverunt hoc dicere in benedictione mense sue etc. Edent pauperes etc. {C} Sed credo quod falso, cum non sint pauperes spiritu. Iuxta illud apostoli. 2Cor. 6 Tamquam nihil habentes et omnia possidentes etc. Tenentur enim pauperes pascere. Unde non solum debent esse pauperes {1.92v} sed primogeniti pauperum. Unde Is. 15 Pascentur primogeniti pauperum et fiducialiter requiescent. Sed sunt ipsi primogeniti divitum: et ideo oppressores pauperum. pauperes illi sunt qui sentiunt et cognoscunt paupertatem suam. {D} Ad quod exiguntur tria ut scilicet cognoscat debita sua que debet Deo pro expensis, quas in eius victu et vestitu faciunt omnes creature. Ad eum calciandum multa animalia excoriantur: ad eum vestiendum tot oves tondentur, ad eum cubandum molliter, tot anseres deplumantur ad eius refectionem omnia serviunt elementa: terra, aer, ignis, et aqua. Unde quidam. Querit ut expoliet venatibus, alite, pisce, Gustus humum, gustus aera, gustus aquas. {E} Nullum animal ita sumptuosum ut homo, alia ut oves boves et huiusmodi suis pellibus et simplici cibo et aque potu sunt contenta: sed hec consideret homo et vere se videbit debitorem.
marg.| ¶ Secundum est ut consideret penuriam suam. nihil enim habet repositum in archa cordis scilicet virtutis: nihil reposuit sibi in granario vel cellario celi etc. de quibus Mt. 7 Nolite thesaurizare vobis etc.
marg.| {F} ¶ Tertio ut videat nuditatem suam scilicet se exutum ab omni vestimento virtutum, de quibus in Apc. 16 Beatus qui custodit vestimenta sua ne nudus ambulet. Illi qui suam hoc modo vident paupertatem, sunt convive Domini. de quibus Lam. 3 Ego vir videns paupertatem meam. {G} Non enim vult Dominus ebrios de mensa mundi iterum inebriare: immo esurientes implebit bonis et divites dimittet inanes. Sed clamantes et dicentes (Qui a pelle mange pain) « panem nostrum quotidia » etc. Mt. 6 Unde in Luce 14d : « Exi cito in vicos et plateas et pau. et deb. cecos et clau. introduc huc. » {1.93r} Debiles sunt qui de se non confidunt sed Deo innituntur. Ceci simplices et minus litterati. Claudi quibus luctantibus cum angelo femoris nervus emarcuit, id est carnalis affectus. Illi sunt de quibus dicitur Mt. 11 Pauperes evangelizantur. Non enim nisi pauperibus fit distributio evangelii. Sapiens dispensator temporalis bene cognoscit trutannos et illos qui non habent merellos Domini id est qui non habent nummum vilis metalli, datum in signum approbationis, quem afferentibus omnibus datur eleemosyna constituta. Et sic spiritu alis. illis enim nihil dandum qui non habent merellos Christi. Merellus Christi : paupertas est et humilitas. Unde Lc. 2 Et hoc vobis signum: invenietis infantem pannis involutum etc.
d Lc. 14.
marg.| {H} ¶ Huius mense differentiam ad mundanam notat cum dicit. Edent pauperes etc. Divites huius mundi non saturabuntur. primo quia nihil ponunt in os quod debent comedere, ubi fames, ibi debet poni cibus: anima est que esurit: in ea ergo ponendus est si vis satiari. Ideo dicitur aperi os tuum: non dicitur aperi bursam. cupidus tantum aperit bursam et horrea et cellaria: illa non implent animam que esurit. Unde Prv. 13 Iustus comedit et replet animam suam. Venter autem impiorum insatiabilis. Talis est stultior omni insano, quia nullus ita insanus qui non sciat attingere ad os suum. Item os hominis sicut caput potest dici filius Dei qui est os patris. Ipse esurit in membris suis sicut dicit. Mt. 25 Valde crudelis est qui aliquid non ponit in ore Domini famelico.
marg.| {I} ¶ Secundo quia etiam si intendit os suum, id est animam implere, anima non est capax, quia sicut bursa non capit spiritualia: ita anima corporalia non capit, sed virtutes et dona spiritus sancti divitie sunt anime tue que replent animam: panes anime que satiant eam. {1.93v} Vide igitur quid ponas antequam ponas. Unde Prv. 20 Aperi oculos tuos et satiare panibus. Ipse aspectus plerumque provocat desiderium et appetitum. Quid est quod das anime tue? pro pane lapidem, pro pisce serpentem. pro ovo scorpionem. Fides est ovum: spes, piscis: panis, caritas. Illa da anime tue. sicut facit Dominus. Lc. 3 « Quis vestrum » etc. Quis ex vobis patrem petit panem etc. bene noverat quid apponendum esset qui dixit Lc. 12 « Amice commoda mihi tres panes ». Quia veritas panis est, nostre rationalis. Bonitas nostre concupiscibilis. Humilitas nostre irascibilis.
marg.| {K} ¶ Tertio quia quod intendit ponere in animam suam non est impletivum. non enim habet soliditatem in se que possit implere cor quia cavum est in se. Detur quod esset impletivum tamen implere duo non potest: sed unum tantum. Unde si implet bursam iam non implet cor. Ideo dicitur Filii hominum usquequo gravi corde etc. et Prv. 21 Suavis est homini panis mendacii et post os eius implebitur calculo. Et Is. 55 : « Quare appenditis argentum vestrum et non in panibus » etc. Et Aggei 1 « Comedistis et non estis saturati ». Et prime ad Corinthiose :"Iam saturati estis, iam divites estis" etc.
e 1Cor. 4, 8.
marg.| {L} ¶ Post mensam agende sunt gratie. Unde consueti sunt dicere, Benedictus qui creavit, et pavit, et redemit nos. Ingratus censetur qui de solo exenio sibi facto non reddit gratiarum actiones: quanto magis nos ingrati qui omnia bona a Deo recepimus si gratiarum actiones non reddimus. Unde 1 ad Corinthios 4f : « Quid habes quod non accepisti ? si accepisti » etc. Unde superbus quando de bonis operibus que sunt beneficia Dei superbit et sibi ascribit sibi ipsi et non Deo gratias agit. ille est peior idolatra qui colit alium, et non seipsum, quia idolum: iste seipsum colit, {1.94r} et ab aliis coli appetit. Indignatur etiam eis qui non lau dantieum: et in hoc per Nabuchodonosor significatur, de quo Dn. 3 Si quis (inquit) non adoraverit statuam mittetur in caminum ignis.
f 1Cor. 4.
marg.| {M} ¶ Quis effectus mense scilicet vita anime. Unde vivent corda eorum etc. id est comedentium. Illi soli comedunt qui opere et voluntate implent, Cibus iste est affectus et non intellectus. Qui habet in intellectu quasi habet in arca vel in corde panem, qui habet in affectu: habet ipsum in ore vel in ventre. Qui tota die scribunt et nihil aliud faciunt: ad verbum Dei corbes et non ventres habent. {N} Isti significantur per discipulos Ioannis de quibus dicitur Mc. 2 Quare discipuli Ioannis et Phariseorum ieiunant, tui autem non ieiunant. Discipuli Ioannis sunt qui dicunt vel intelligunt et non faciunt: et ideo ieiunare dicuntur: discipuli Christi qui agunt, et ideo spiritualiter reficiuntur.
marg.| ¶ Sequitur thema et fragmentum sermonis in eundem Ps. 21 de officio sacerdotis presertim curati. {O} Anima mea illi vivet, et semen meum serviet ipsi. Ita debet dicere sacerdos quod ipse debet Deo servire, et Deo vivere, et tota parochia eius cum eo, que dicitur semen eius. Sed ipse similis est coruo misso a Noe ad quarendum signum salutis scilicet terram: sed insedit super cadaver. sic sacerdos malus etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 21), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_21)
Signaler un complément d'information

Notes :