Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 66) D30 Tr511 (83r) P106 (88ra) Cbg150 Δ ( ω 1 ω² Fi) ΩM ΩS Bar1 Bar3 Rusch Ps-G . - (Glossa Laonis) P106 Tr511 Rusch | David] om. Ps-G , + Vox apostolorum propheta monet credentes D30
in1 hymnis
1 in] om. ΦRGV
psalmus
cantici David2.
2 In finem... David] Psalmus David Amiatinus W | David M W V D ΩS ΩV Ed1455 (BnF VELINS-68) Rusch Clementina cum Ps-δ Ps-ζ Ps-Moz om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,2 I

Deus misereatur nostri
et benedicat nobis ¦ illuminet vultum suum
super nos
et misereatur nostri.3
3 nostri] + diapsalma praem. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,3 II

Ut4
4 Ut Hi D30 ω 1 Fi etc [E]t ω², [N]t? Bar3
cognoscamus in terra
viam tuam ¦
in omnibus gentibus salutare tuum.
Numérotation du verset Ps. 66,4 III

Confiteantur
tibi populi Deus ¦
confiteantur tibi populi omnes.
Numérotation du verset Ps. 66,5 IV

Letentur
et exultent gentes †
quoniam iudicas
populos in equitate ¦
et gentes in terra dirigis5.
5 dirigis ΦP U² ΨB D Hi Ω edd diriges Ps-G Cor2 (anti. et hebr. secundum quod LXX interpretantur illud habent in futuro DIRIGES ), + diapsalma C Q Ps-G
Numérotation du verset Ps. 66,6 V

Confiteantur tibi populi Deus † confiteantur tibi populi omnes ¦
Numérotation du verset Ps. 66,7 

terra dedit fructum suum.6
6 suum] om. ΩV
Numérotation du verset Ps. 66,VI 

Benedicat nos
Deus
Deus
noster †
Numérotation du verset Ps. 66,8 

benedicat7 nos8
7 benedicat] Et praem. C |
8 nos] nobis F cum Ps-H Ps-ε, om. C ΨB cum Ps- δ* <divisio.> gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster’ Hi , gentes+... Deus+... noster+ D30 ω 1, gentes+... Deus+... noster’ ω ² , gentes’... Deus’... noster’ Fi , gentes/... equitate/... Deus/... omnes/... noster... Deus/ Bar1, gentes... Deus/ Bar3 |
Deus ¦
et metuant
eum
omnes fines terre.

Psalmus 66

Numérotation du verset Ps. 66,2 
Sermo 133
prol.| ¶ De duplici miseria nostra et misericordia des adversus eam. In Psalmo 66.1
1 om. codd.
{A} Deus misereatur nostri et benedicat nobis, illuminet vultum suum super nos et misereatur nostri.
marg.| Duplex est miseria scilicet culpe et pene: contra quam duplex miseria sive benedictio fuit necessaria scileicet gratie et glorie. Venit ergo Christus ad tollem dam utramque miseriam et conferendam utramque benedictionem. Sed primo abstulit miseriam culpe: in futuro tollet miseriam pene, sed non interimet. {B} Hoc ostendit in modo sue nativitatis. Omnes quidem ante Christum viri nati aut concepti sunt in originali culpa, et in dolore matris ex sententia qua dictum est Gn. 4 In dolore paries: quia cum culpa ideo in pena, et hoc est iugum hereditarium de quo dicitur Sir. 40 Iugum grave super filios Adam: Christus autem solus et primus natus de Beata virgine sine culpa, sine matris pena. quia sine concupiscentia: Et quia sine culpa, ideo sine pena. ideo dicitur de primo scilicet culpa. Is. 7 Ecce virgo concipiet et pari. De Secundo scilicet pena Is. 66 Antequam parturiret peperit, quis audivit unquam talia id est antequam laboriole niteretur ad partum. In ipso ortu suo ostendit quod venerat ablaturus non solum culpam sed etiam penam. Primo itaque abstulit culpam. {C} Secundo scilicet in futuro tollet penam, sed interim non tollit penam: penam enim dimisit ad exercitium et eruditionem nostri. Unde de septem gentibus dicitur Iudicum tertio : « He sunt gentes quas dereliquit Dominus ut erudiret Hierusalem ». Septem gentes fames et sitis, frigus {1. 259v } et calor. infirmitas et labor: et mors. De quibus Iob. 7 In sex tribulationibus liberavit te et in septima non tanget te malum. Illi qui in presenti patiuntur famem et sitim et huiusmodi: in futuro ab his liberabuntur. Illi autem qui hic abundant in futuro indigebunt. Unde Is. 65a: « Ecce servi mei comedent et vos esurietis. Ecce servi mei bibent et vos sitietis ». « Servi mei letabuntur et vos consumemini: et servi mei laudabunt et vos pre dolore cordis et pre contritione spiritus ululabitis. Et hec est mutatio de qua Abraham respondit diviti epuloni. Lc. 16b « Fili recepisti bona in vita tua et Lazarus similiter mala ». Nunc autem hic consolatur: tu vero cruciaris. Ideo viri spirituales confugiunt ad famem et sitim, et huiusmodi: ut in futuro liberentur. Similes eis qui se reddunt hostibus salva vita. Divites autem huius mundi sunt sicut illi qui vi capiuntur, et quantum possunt se defendunt sed frustra, quia tandem vi capiuntur. Sicut dicitur Aba. 1 Super omnem munitionem ridebit comportabit aggerem et capiet eam. Christus autem ostendit in seipso quod interim esset toleranda pene infirmitas: quia in seipso toleravit eam, licet esset sine culpa, quod si ipse qui sine culpa est pertulit pene infirmitatem, quomodo nos qui sumus in culpa non toleremus penam? Qui ergo contendit in deliciis esse et non habere penam: is maior vult esse filio Dei: cum Christus ipse dicat. {D} Non est discipulus super magistrum. Sufficit discipulo si sit sicut magister suus. Erubescat servus si videat Dominum laborantem et ipse sedeat. Iam similis diabolo: qui dixit Is. 14. Sedebo in monte testam. Ideo Apostolus voluit semper laborare. Unde 2Th. in fine: Neque gratis panem manducavi ab aliquo, sed in labore et fatigatione nocte, et die operans. Ideo {1. 260r } autem prius abstulit culpam qua penam, quia radicem morbi voluit inuadere primum ut peritus medicus. Radix enim et causa morbi scilicet penalitatis fuit culpa. Unde dicitur Sapientie 1 Deus mortem non fecit etc. Iniustitia, mortis est acquisitio impii etc. {E} Mirum est quod febricitavit Christus, non tamen habuit materiam vel causam febris. Unde Is. 3 Non est dolus inventus in ore eius, et Dominus conterit eum in infirmitate: Secundo quare distulit tollere penam ut supra.
a Is. 65, 13.
b Lc. 16, 25.
marg.| {F} ¶ Tertio mirabili et excogitato artificio de ipso morbo fecit medicinam. Considerans enim quod culpa intulerat penam, excogitavit per penam tollere culpam. Et hoc significatum est. 1Mcc. 3 Ubi dicitur Iudas abstulit gladium Apollonii occisi ab eo et erat pugnans eo omnibus diebus vite sue. Apollonius interpretatur mirabilis et significat culpam, que miro modo suo gladio interficitur. Gladius culpe est pena, cum ergo culpa per penam tollitur Apollonius gladio suo occiditur. Et recte dicitur erat pugnans eo omnibus diebus vite sue. Si enim gladius Apollonii id est mortis est pena quid est eo omnibus diebus vite sue Iudam pugnare, nisi ipsum in tota vita labori et penalitati subiacere? Redditum est culpe quod fecit: intulit penam. et pena destruxit eam. Iuxta verbum Ier. 50 : « Ultionem accipite de ea sicut fecit facite ei ». Ita mirabiliter contingit quod pena tollit culpam: et ita per medium penam tolleret pena et ita pena seipsam. Et hoc est quod significatur in morte Saulis 1Rg. in fine, ubi dicitur quod irruit super gladium suum et interfecet se.
marg.| {G} ¶ Quarto quia pena fuerat futura medicina culpe. Ipse medicus nequis abhorreret aut exhorreret huiusmodi medicinam, primo bibit eam, gustans penam { CCLXI v } et mortem. Mt. 20 Potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum? quasi dicat non potestis donec prior bibam. Multi enim animati sunt ad passionem, exemplo Christi milites sui. Quia sicut dicitur Prv. 27 Ferrum ferro exacuitur, et homo exacuit faciem amici sui. Hec est pena medicinalis, de qua dicitur Sir. 38 Altissimus creavit de terra medicinam, et vir prudens non abhorrebit illam.
marg.| {H} ¶ Quasi inimicum reputat Dominum, qui non vult bibere de calice eius. Quia homini calix est quem nullus bibit nisi volens. Quia non placent Deo nisi voluntaria obsequia. De hoc poculo dicitur Est. 1 Vinum ut magnificentia regia dignum erat, abundans et precipuum ponebatur: nec erat qui nolentes cogeret ad bibendum: sed sic rex statuerat ut sumeret unusquisque quod vellet.
marg.| {I} ¶ In formam animi Domini nostri Iesu Christi reformandi eramus quantum ad animam per gratiam. In formam corporis eius reformanda sunt corpora per gloriam: ideo necesse fuit differri corporum nostrorum reformationem. Totum quidem assumpsit hominem, ut totum sanaret. Et mira dispensatione spiritum assumpsit sanum, et corpus infirmum: animam non reformandam, et corpus reformandum. Unde Is. liii. Vidimus eum, et non erat ei aspectus. In formam igitur anime potuit reformare animas nostras. Sed nondum in formam corporis decuit nostra corpora reformari, cum corpus eius nondum esset reformatum. Unde ad Phil. 3 Qui reformabit corpus humilitatis nostre configuratum corpori claritatis sue. Corpus humilitatis dicit, quia iuxta verbum beati Bernardi: Qui hic superbiunt et reformant corpora sua prevenientes meliorem reformationem, non reformabuntur. Ideo ad humilitatem invitamur Sir. 7 Humilia valde { CCLXI r } spiritum tuum, quia vindicta carnis impii ignis et vermis.
marg.| {K} ¶ Sic ergo lege. Deus misereatur nostri, tollendo culpam: et benedicat nobis conferendo gratiam: illuminet vultum super nos, dando gloriam. Et quia nos ad imaginem formavit, ad suam similitudinem vel imaginem reformabit. Iob. 38 Restituetur ut lutum signaculum, et stabit sicut vestimentum. Et misereatur nostri auferendo nobis penam.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 66), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_66)
Signaler un complément d'information

Notes :