Psalmus 144

Numérotation du verset Ps. 144,1 

¶Laudatio
ipsi David.
¶Codd. : (Ps. 144) D30 ΩP Rusch Ps-G | ipsi Ps-G (I V D) ΩS Rusch Ed1530 Clementina ] om. Ps-G | David] + Vox Ecclesie ad Christum D30
Numérotation du verset Ps. 144,I 

Exaltabo te Deus meus
rex ¦
et benedicam
nomini tuo in seculum
et in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 144,2 II

Per singulos dies benedicam tibi ¦ et laudabo nomen tuum in seculum et in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 144,3 III

Magnus Dominus
et laudabilis nimis ¦
et magnitudinis eius non est finis.
Numérotation du verset Ps. 144,4 IV

Generatio et generatio
laudabunt1 opera tua ¦
1 laudabunt Ps-G (R) Rusch cum Ps-R ] laudabit D30 ΩP Ps-G
et potentiam tuam
pronuntiabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,5 V

Magnificentiam
glorie sanctitatis tue
loquentur ¦ et mirabilia tua
narrabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,6 VI

Et virtutem
terribilium tuorum
dicent ¦ et magnitudinem tuam2
2 magnitudinem tuam Ps-G Ps-R ] mirabilia tua Clm343* (pseud.) Ps-Med
narrabunt3.
3 narrabunt Ps-G Ps-R Ps Med ] annuntiabunt Clm343 Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 144,7 VII

Memoriam
abundantie suavitatis tue eructabunt ¦
et iustitia tua
exultabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,8 VIII

Miserator et misericors Dominus ¦
patiens et multum misericors.
Numérotation du verset Ps. 144,9 IX

Suavis Dominus universis4 ¦ et miserationes eius super omnia opera eius.
4 universis Ps-G Ps-R ] in omnibus Clm343 (in : pseud.) Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 144,10 X

Confiteantur tibi Domine omnia opera tua ¦
et sancti tui
benedicant5 tibi.
5 benedicant Ps-G (Q* Edmaior. ) D30 ΩP Rusch ] benedicent Ps-G (Q² W U D*) cum Ps-R Ps-αγδ Ps-Moz C, Confiteantur Ps-G (R F I Edminor.)
Numérotation du verset Ps. 144,11 XI

Gloriam regni tui dicent ¦ et potentiam tuam
loquentur.
Numérotation du verset Ps. 144,12 XII

Ut notam faciant6 filiis hominum potentiam tuam ¦
6 Ut Ps-G D30 ΩP Rusch etc Et (hapax) | facient Ps-G (I Q* ΨB* D*) Rusch ] faciant D30 ΩP Ps-G
et gloriam magnificentie regni tui.
Numérotation du verset Ps. 144,13 XIII

Regnum tuum
regnum omnium seculorum ¦
et dominatio tua
in omni generatione
et generatione7.
7 generatione Ps-G ( M ΦRVP G K ΨB* D) Rusch ] generationem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Cor2 ΩP, progenie Ps-G (R F I)
Numérotation du verset Ps. 144,XIV 

Fidelis Dominus
in omnibus verbis suis ¦ et sanctus in omnibus operibus suis.
Numérotation du verset Ps. 144,14 XV

Allevat Dominus omnes
qui
corruunt ¦
et erigit omnes elisos.
Numérotation du verset Ps. 144,15 XVI

Oculi
omnium in te sperant Domine8 : et tu das escam illorum in tempore opportuno.
8 Domine Ps-G (ΦP K² ΨB² V D*) D30 Ω ΩP Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ; cf. Corpus antiphonalium officii officii (n° 6977)] om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 144,16 XVII

Aperis tu
manum tuam
et imples omne animal
benedictione.
Numérotation du verset Ps. 144,17 XVIII

Iustus Dominus in omnibus viis suis ¦
et sanctus in omnibus operibus suis.
Numérotation du verset Ps. 144,18 XIX

Prope est Dominus
omnibus invocantibus eum ¦
omnibus invocantibus eum in veritate.
Numérotation du verset Ps. 144,19 XX

Voluntatem timentium
se faciet†
et deprecationem eorum exaudiet ¦ et salvos faciet eos.
Numérotation du verset Ps. 144,20 XXI

Custodit Dominus
omnes diligentes se ¦ et omnes peccatores
disperdet.
Numérotation du verset Ps. 144,21 XXII

Laudationem Domini
loquetur os meum†
et benedicat
omnis caro
nomini sancto eius ¦ in seculum
et in seculum seculi.

Psalmus 144

Numérotation du verset Ps. 144,2 
Sermo 322
prol.| ¶ Laudandus ut sit Deus per singulas noctes et per singulos dies tam in adversitate qua in prosperitate. In Psalmo 144.
Per singulos dies benedicam tibi etc.
marg.| {A} {CCLII v}  Est nox perversitatis et nox adversitatis. Et est dies prosperitatis mundane et dies virtutis. Per singulas autem noctes, et per singulos dies laudandus est Deus. Unde in Psalmo : « In die mandavit Dominus » miseriam suam, et nocte singules noctes lectum meum etc. Per singulas noctes perversitatis: quia de singulis peccatis est plangendum: canticum eius. De noctibus ponit illud intelligi: Lavabo per et per singulas noctes adversitatis: quia de singulis adversitatibus gratie sunt agende. Unde Iob. 1 {B} Dominus dedit, Dominus abstulit: sicut Domino placuit ita factum est, sit nomen Domini benedictum.
marg.| ¶ Similiter per singulos dies prosperitatis Deus laudandus et regratiandus est: quia prospera nobis attribuere non debemus. Unde Iob. 31 Si vidi solem cum fulgeret, et lunam incedentem clare: et letatum est in abscondito cor meum, et osculatus sum manum meam ore meo: que est iniquitas maxima et negatia contra Deum altissimum.
marg.| {C} ¶ Similiter per singulos dies virtutis benedicendus est Deus. Unde Iob. 1 Ibant filii Iob et faciebant convivia per domos, unusquisque in die suo. Septem dies faciunt septimanam. Dies suos habet contemplativa, suos activa: hec septimana precedit illam. Unde Is. ultimo. Et erit sabbatum ex sabbato etc. Prius enim duxit Iacob Liam qua Rachelem Gn. 29 Imple hebdomadam dierum huius copule: et hanc quoque dabo tibi pro opere quo serviturus es mihi septem annis aliis. {D} Septem ergo filii Lye significant septem dies qui pertinent ad activam: sicut septem filii Iob, septem dona spiritus sancti que pertinent ad contemplativam. Unde Iob. 1 Ibant filii Iob etc. Primus dies est timor: quia ipso anima illuminatur, ut consideret magnitudinem proprii sceleris et potentiam iudicantis. Unde Malach. 1 Vobis { CCLII r } timentibus Deum orietur sol iustitie: et sanitas in pennis eius. He sunt penne intelligere potentiam iudicantis et magnitudinem proprii sceleris. Sir. 11 Qui timetis Deum diligite illum: et illuminabuntur corda vestra.
marg.| ¶ Secundus dies est pietas. Lucem enim habet pietas: et meretur illuminationem dum sumitur pietas pro cultu Dei. Unde Glossa Mt. 6 {E} Qui pie inuestigant, honorant sancta: si non intelligunt non blasphemant. Istis quia parvuli sunt sensu suo revelat Dominus. Unde Lc. 10 Gratias ago tibi pater, quia abscondisti hec a sapientibus, et revelasti ea parvulis. Si autem capiatur pietas pro misericordia, ipsa lucem habet, quia oleum est. Unde Is. lviii. Cum videris nudum operi cum: et carnem tuam ne despexeris: tunc erum pet quasi mane lumen tuum: et sanitas tua citius orietur. Quia etiam est oleum, sanat: tunc potest dici illud. 2Cor. 6 Ecce nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies salutis.
marg.| ¶ Tertius dies est scientia. {F} Hec lumen habet quo videmus propriam miseriam et defectus nostros: et tenebras nostras: et laqueos mundi ut vitemus. Quam qui non habent impingunt in viis huius mundi. Unde Sapientie. ultimo. Percussi sunt cecitate, ficut illi in foribus iusti: cum subitaneis cooperti essent tenebris. De hoc dicitur Sap. 10 Iustum deduxit Dominus per vias rectas etc. Et dedit illi scientiam sanctorum. Et Ps. Lucerna pedibus meis verbum tuum, et lumen semitis meis. Econtrario dicitur Prv. 4 Via impiorum tenebrosa: nesciunt ubi corruant.
marg.| {G} ¶ Dies quartus est fortitudo. Hec lumen habet. quod etiam lucet de nocte huius mundi id est inter adversa, tamquam columna ignis et nubis. Ignis de nocte, nubis de die: de qua Ex. 14. Hoc lumine manifestantur que ignota sunt: quia ipsum lumen aliarum virtutum clarificat, { CCLIII v } et notum facit dum in tribulatione per ipsam fortitudinem probantur. Unde Ps. Domine probasti me et cognovisti me etc. Et Prv. 19 Doctrina viri per patientiam noscitur. Et Sir. 34 Qui emittit disciplinam sicut lucem.
marg.| {H} ¶ Quintus dies est consilium habens lucem quo nos illuminat in dubiis, et in casibus inopinatis. De hoc Prv. 3 Custodi legem meam atque consilium meum, et erit vita anime tue: et gratia faucibus tuis. Tunc ambulabis fiducialiter in via tua: et pes tuus non compingetur. Hoc significatur per consilium Chusi qui liberavit David a morte, dicens 2Rg. 17 Non est bonum consilium quod dicit Architophel etc.
marg.| {I} ¶ Sextus dies est intellectus, qui illuminat nos ut legamus in scripturis. creaturis, et sacramentis. In scripturis. de quo Luce ultimo. Aperuit eis intellectum ut intelligerent scripturas. De intellectu creaturarum dicit Psal mista, Intellectum tibi dabo, et instruam te in via hac qua gradieris. Via qua gradimur creature sunt: qui eas et non in eis creatorem querunt: intellectum non habentes, viam in impedimentum vie convertunt. De intellectu sacramentorum dicitur Tobie. 9 Etenim sacramentum regis abscondere bonum est.
marg.| {K} ¶ Septimus dies est sapientia, et est sabbatum dierum, quies operum. Unde dicitur Ex. 16 Sex diebus colligite. In die autem septimo, sabbatum Domini est, et non invenietur. Et die sabbati maneat unusquisque apud semetipsum: nullus egrediatur de loco suo die septimo. Secundum hos septem dies distingantur septem psalmi laudis. Septem ergo dies sunt septem lucerne in tabernaculo, ut habetur Ex. 25 et Zacharie. 3 Super lapidem unum septem oculi. {L} Hic dies maioris est illuminationis vel luminositatis, sed parum durat: {2.253r} quia statim lux sapientie rapitur ab anima. Unde Iob. 9 Dies mei velociores cursore fugerunt: et non viderunt bonum, transierunt quasi naves poma portantes: quorum solus odor remanet. Sic et dies sapientie ita cito transierunt quod vix animam nisi solus odor perfundat.
Numérotation du verset Ps. 144,16 
Sermo 323
prol.| ¶ Manum quomodo aperiant, pater et filius et spiritus sanctus: et qui sint digiti manus id est Spiritus sancti effectus. In Psalmum 144.
{M} Aperis tu manum tuam, et imples omne animal benedictione.
marg.| Aperuit manum suam pater in filii incarnatione. Aperuit manum suam sui corporis veri filius in passione. Aperuit manum suam et digitos manuum in spiritus sancti missione. Tota ergo trinitas docet nos manum aperire. {N} Quasi clausam manum habebat pater, dum filius erat apud eum. Hoc est quod Moyses extraxit manum suam de sinu suo leprosam Ex. 4 Quando enim voluit incarnari, manus apparuit leprosa. Unde Is. liii. Nos reputavimus eum quasi leprosum et percussum a Deo et humiliatum. Hec lepra, fuit infirmitas humane nature, quam ut nos sanaret assumpsit. Unde Is. liii. Ipse vulneratus est propter iniquitates nostras: attritus est propter scelera nostra. {O} Disciplina pacis nostre super eum: et livore eius sanati sumus. Manus illa clausa continebat omne bonum, omne medicamentum, omne sanitatis unguentum. Respiciebant omnes ad manum ilam: clausa erat, et nihil poterat distillare. Clamabant, Aperi, aperi: effunde, effunde: ut quid avertis manum tuam in sinum tuum in finem. Pater tandem non potuit continere: aperuit, et effudit. {2.254v} Unde Ct. 1 Oleum effusum nomen tuum. Et Ct. 5 Manus mee distillaverunt myrrham etc. Manum retraxit in sinum: et iterum reduxit, sed sanam: quia in secundo adventu suo filius, qui in primo apparuit quasi vilis et abiectus, apparebit in maiestate gloriosus.
marg.| {P} ¶ Manum suam aperuit filius in passione: simul tamen habebat apertam, et clausam. Apertam, ut sic salutem nobis daret: et etiam perforatam, ut large sanguinem ad nostri emundationem effunderet. Unde Za. 13 Que sunt iste plage que sunt in medio manuum tuarum? Et dicet, his plagatus sum in domo eorum qui diligebant me. Clausam habebat, ut percuteret diabolum. Diabolum enim percutit pugno clauso adiram, ad conterendum. Unde Iob. 26 Prudentia eius percussit superbum. et Is. lii. Numquid percussisti superbum, vulnerasti draconem? Ideo dicitur Abachuc. 3 {Q} Cornua in manibus eius etc. Manum habet solutam, quando aliquem percutit ut filium ad corrigendum. Unde Iob. 6 Quis mihi det ut veniat petitio mea: et quod exspecto tribuat mihi Deus: et qui cepit ipse me conterat. Soluat manum suam, et succidat me. ideo dixit Is. 39 Quis mensus est pugillo aquas (id est diabolum qui interpretatur deorsum fluens ut aqua) et celos palmo ponderavit? id est celestes viros men sura supra meritum remuneravit? Pugno ergo aquas ponderavit, quando diabolum secundum quantitatem culpe mulctavit.
marg.| {R} ¶ Et nota quod aperit Dominus plerumque sinistram quibus claudit dexteram. Aperit sinistram illis quibus temperalia abundanter effundit, et eis dexteram claudit dum eterna subtrahit. Et hoc est quod dicitur Gn. 48 Iacob extendens manum dexteram posuit super caput Effraim minoris fratris. Sinistram vero super caput Manasse qui maior erat natu, commutans manus. Ac si { CCLIIII r } diceret mystice. Huius sunt eterna, illius temporalia, et cui subtraho temperalia, reservo eterna, et econtrario. Unde dicitur Gn. 25 quod Abraham filiis concubinarum largitus est munera: deditque cuncta que posse derat Isaac filio suo: et seperavit eos ab illo. Et beatus Gregorius dicit. Pueris nummos subtrahimus quamuis totam hereditatem reservamus. De dextera ergo maxime dicitur. Aperis tu manum etc.
marg.| {S} ¶ Aperuit manum, et digitos manuum in spiritus sancti missione. de quibus digitis gratiarum fluxerunt unguenta. Unde Ct. 5 Manus mee distillaverunt myrrham (quod referri ponit ad passionem: sequitur) et digiti mei pleni myrrha probatissima: quod ad spiritus sancti missionem. Per distinctionem enim digitorum significatur diversitas, et discretio donorum. Unde In Psalmo Benedictus Dominus Deus meus, qui docuit manus meas ad prelium (per exemplum in passione) et digitos meos ad bellum: confortans diversitate donorum in spiritus sancti missione: quia dicitur Ex. 8 Digitus Dei est hic. Et Lc. 11 Si in digito Dei eiicio demonia, profecto pervenit in vos regnum Dei etc.
marg.| {T} ¶ Significatur autem per digitum, eo quod digitis sit demonstratio ad oculum: et nulla est manifestior demonstratio, qua spiritus sancti animam illuminantis. Unde 1 Io. 2 Non necesse habetis, ut aliquis vos doceat: unctio enim docebit vos de omnibus.
marg.| {V} ¶ Et recte quinque digiti distinguuntur: quia gratia spiritus sancti operationes quinque sensuum diriguntur: ideo Ps. dixit, Et digitos meos ad bellum. Unde sicut quinque sunt digiti, ita spiritus sanctus quinque habet effectus. Primo mentem ungit in quo officium pollicis exercet: cuius est inungere reges et sacerdotes. Unde donec rotabitur pollex in oleo. Spiritus sanctus ungit animam in regem dum per ipsam regit et ordinat cogitationes. Unde in Psalmo Inveni David servum meum: oleo { CCLV v } sancto meo unxi eum. Ungit in sacerdotem, dum immolat carnales affectiones. Unde Apocalypsis 1 Qui fecit nos regnum et sacerdotium Deo et patri. Secundo mentem cognitione veritatis illuminat: et sic index est, dum veritatem demonstrat. Unde Psalm. Vias tuas domine demonstra mihi etc. Tertio mentem Deo unit reconciliat, et coniungit: et sic est digitus qui dicitur medius. Unde de caritate dicitur Coloss. 3 Super hec omnia caritatem habete quod est vinculum perfectionis. Quarto mentem leni tactu sanat: et sic digitum, qui dicitur medicus, se esse insinuat. Unde Lc. 7 Et tetigit loculum etc. Et Ps. Tange montes, et fumigabunt. Lenis etiam tactus eius reputatur dum flagellat: quia ex misericordia hoc facit: et illos quos sic tangit diligere se ostendt. Unde Gn. 27 Accede huc fili mi ut tangam te et probem etc. Quinto intellectum aperit: et sic est auricularis. Intellectus enim auris interior est. de quo Apocaly. 2 et. 3 Qui habet aures audiendi, audiat. Quod et Dominus Lc. 8 et Apostolus Rm. 10 Fides ex auditu est. Et Luce ultimo. Aperuit eis sensum etc. {X} Multi vero potius eligunt demonstrationem exteriorem digiti hominum ad laudem, qua demonstrationem spiritus sancti interiorem ad eruditionem. de quibus Persius. At pulchrum est digito monstrari, et dicier hic est. {Y} Isti addunt quinque digitis Dei sextum scilicet digitum hominum, dum laudem appetunt: et dona spiritus sancti non Deo ascribunt. Unde significatur per monstrum sex digitos habens. de quo 2Rg. 21 Quartum fuit bellum in Geth. in quo fuit vir excelsus id est quicumque superbus: qui senos in manibus et pedibus habebat digitos: quem percussit Ionathas: qui interpretatur donum columbe. Qui enim a dono columbe sibi omne donum esse intelligit, monstrum habens superfluitatem digitorum in se interficit. Sunt alii qui non solum velint digito demonstrari { CCLV r } ad gloriam, sed alios digito monstrant ad ignominiam et irrisionem: in quibus non est digitus Dei. Unde Is. lviii. Si abstuleris de medio tui catenam, et desieris digitum tuum extendere, et loqui quod non prodest: et cum effuderis esurienti animam tuam etc. orietur in tenebris lux tua. Sunt alii qui si habent vel minimum gratie intumescunt: et plus habentibus se preponunt. Ut Roboam 3Rg. 12 Minimus digitus meus grossior est dorso patris mei. {Z} Quid est minimum digitum grossiorem esse dorso patris etc. nisi in gratia maiores suos superare? Et ideo regnum eius scissum est. Docet ergo nos tota Trinitas manum extendere, et aperire per misericordiam. Unde Sir. 4 Non sit manus tua ad accipiendum porrecta, et ad dandum collecta.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 144), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_144)
Signaler un complément d'information

Notes :