Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 

¶ In finem Psalmus1
¶Codd. : (Ps 13 glossa) P106 Rusch. - (Ps. 13) VL408 VL437 D30 ΩP ΩX Bari1 Bari3 (mutil.) Ps-G , def. C
1 Psalmus] ÷ psalmus: Clm343
David2
2 In finem – Psalmus David Ps-R Ps-G D30 Ω X ( om. pr. m., al. post. compl. ) VL357 ] inv. Rusch , Psalmus David D P106 Bari1 ΩP, + vox Christi ad divitem de populo iudeo D30
Numérotation du verset Ps. 13,I 

Dixit insipiens
in corde suo3 ¦
3 suo] om. Ed1455
non est Deus.
Numérotation du verset Ps. 13,II 

Corrupti sunt 4
4Corrupti sunt cum LXX (plus quam 100 cod. / 130) ] διέφθειραν LXX (Rahlfs HoP: 30 / 130 codd. circa)
et abominabiles
facti sunt in studiis5 suis6 ¦
5 studiis] voluntatibus L* cum Ps-R (+ VL357) Ps-Med (Clm343), voluptatibus Ps-δ Ps-Moz, om. W |
6suis plerique codd. et edd. Clm343 Ps-δ Ps-Moz ] ÷ suis Ps-G ( R Q² ΦRGVP² G² K ψΒ) VL357, om. W cum hebr. עלילה et LXX (ἐπιτηδεύμασιν) |
non est
qui faciat bonum non7 est usque ad unum.
7 non est] ÷ non est Ps-G (R I Q² ΦGV G² ψΒ ) , ÷ non est : Ps-G ( ΦRP² K) VL437
Numérotation du verset Ps. 13,2 III

Dominus de celo
prospexit super filios hominum ¦
ut videat
si est intelligens
aut requirens Deum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 IV

Omnes
declinaverunt simul inutiles facti sunt ¦
non est qui faciat bonum8 non est
8 bonum Clm343* etc. ] bonitatem Clm343²
usque ad unum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 V

÷9 Sepulcrum patens
9 versus .V. oculum... usque ad .VII. ... oculos eorum Ω VL347 Rusch cum Ps-R etc. ] om. VL408 ; sub ÷ Clm343 R² I Φ G² K (signa haud recte ponuntur) ; istud ÷ praem. Cbg150; cett. signa om. Cf. HIERONYMUS, in Is, prol. : “omnes Greciae tractatores qui nobis eruditionis sue in psalmos commentarios reliquerunt hos versiculos veru annotant et pretereunt” ; Cor2 (anti. tres hos versus habent sed non grecus vel hebr. sed et Hieronymus dicit in prologo libri <16> commenti super Is. 59 de quibus locis illa sumpta sunt et occasionem habuerunt ab apostolicis verbis ad Romanos 3 <v. 13-18>, psallentibus tamen omnia dicuntur. Cassiodorus tamen dicit non omnia esse de textu sed propter usum exponendos)
est guttur eorum† linguis suis dolose agebant ¦
÷ venenum aspidum sub labiis eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 VI

Quorum os maledictione et amaritudine
plenum est ¦ veloces
pedes eorum
ad effundendum sanguinem.
Numérotation du verset Ps. 13,3 VII

÷ Contritio
et infelicitas
in viis
eorum†
et viam pacis
non cognoverunt ¦ non est timor Dei ante oculos eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,4 VIII

Nonne
cognoscent10
10 cognoscent D* ΩP ΩX etc.] cognoscant D² scient ΩX* (exp.)
omnes qui operantur iniquitatem ¦ qui devorant plebem meam
sicut escam11* panis
11 sicut escam Ps-G D30 Hi ΩM ΩS ΩP ΩX Bari1 cum Ps-R VL357 Ps-Moz C (sicuti) ] ut cibum Rusch cum Ps-α Ps-H, cf. Ps-G 52:5; sicut cibum Ps-β Ps-η 1 Ps-Moz X , tamquam cibum Ps-Med (+Clm343)
Numérotation du verset Ps. 13,5 IX

Dominum12* non invocaverunt ¦
12 Dominum Ps-G D30 ΩP ΩX Bari1 cum Ps-α Ps-γ Ps-η Ps-Moz X] Deum Ps-G (W) P106 VL437 Rusch cum Ps-R Ps-Med (Clm343)
illic trepidaverunt timore ubi non erat timor.13
13 ubi non erat timor] ÷ ubi non erat timor : Ps-G (R Φ) Clm343 VL437 , <divisio.> invocaverunt ¦ ... timore ] invocaverunt... timore ¦ ΩX
Numérotation du verset Ps. 13,6 X

Quoniam Dominus14* in generatione iusta15 est16 :
14 Dominus Ps-G² (Q² ΦP V D) D30 Ω ΩP Ed1530 Clementina cum Ps-γ Ps-Moz BRUNO (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A=Gr240 cum LXX ² (κύριος 100 codd./130 ) ] Deus Cor2 (hebr. et anti. et grecus et Remigius et Augustinus habent Deus) Ps-G VL437 Rusch cum Ps-R Ps-Med (Clm343) LXX ( θεὸς 30 codd. / 130 ) |
15 iusta Ps-G VL408 VL409 VL437 D30 ΩP] ista Ps-R (H*) BRUNO (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A=Gr240, iuxta Ps-R (C*) P106 ΩX* ( cancel. ) |
16 est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) VL437 ΩP ΩX Bari1 etc. Rusch ] om. Ps-G (R tantum ) cum hebr. LXX (+ Sedulius) |
consilium
inopis
confudistis17
17 confudistis Cor² (hebr. et anti et grecus et Remigius et Augustinus habent CONFUDISTIS pluraliter et Glossa [magna] exponit) Hi P15205² Ps-G ΩM Δ Rusch cum Ps-R² (A² K T C² P Q U edd.) Ps-δ Ps-Moz C Ps-Med (+ VL408² VL409) LXX (κατῃσχύνατε) hebr. (תבישׁו) Ps-H ] confudisti Ps-G² (L ψB) VL437 ΩS ΩX T5 P15205* Bari1 cum Ps-R (A* C* H M N S B D R V X) Ps-Med (+ VL408* Clm343) , confuderunt Ps-β. ¶Nota : On observe une grande confusion au sujet de ces deux leçons qui sont attestées l’une et l’autre par des témoins de chacune des trois recensions majoritaires du Ps-R, Ps-H. Ici la Bible des libraires de Paris s’accorde avec le Ps-R contre la Bible universitaire, c’est-à-dire ici la Glose comme le signale le correctoire de Guillaume de Mara. Pourtant seul confudistis est corroboré par le grec et l’hébreu [MM2023] <divisio.> confudistis ¦ ΩP
quoniam Dominus18 spes eius19 est20.
18 quoniam Dominus Ps-G Clm343 Ps-α Ps-β Ps-γ Ps-η ] quoniam Deus Ps-R, quomodo Deus VL437 |
19 eius] ipsius L* |
20 est Ps-G Ps-R ] om. Bari1 |
Numérotation du verset Ps. 13,7 XI

Quis
dabit ex Sion salutare21 Israel22 ¦
21 salutare] in praem. Bari3 |
22 Israel] +vel ? Cbg150 (Glossa magna) |
cum averterit 23
23 cum averterit] cum converterit Bari1, dum converterit Ps-Moz C, dum avertet VL437, dum avertit Ps-R, in avertendo Ps-Moz X , in convertendo Ps-Med (+ Clm343)
Dominus
captivitatem plebis sue ¦ exultabit Iacob et letabitur24
24 exultabit Iacob et letabitur] letetur Iacob et exultet Ps-Med (Clm343) VL437
Israel.25
25 <divisio.> Israel ¦... plebis sue ¦ D30 ] Israel... plebis sue ¦ ΩP

Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 
Sermo 28
prol.| De studiorum bonorum per quinque corruptione. In Psalmo 13. 1
1 om. codd.
Corrupti sunt et abominabiles facti sunt in studiis suis etc.
marg.| {A} Sunt studia bona et studia mala: sed in studiis bonis multi corrumpuntur per abusum quia modo debito non utuntur. Et hec corruptio fit per quinque primo per precipitem festinationem ut quando stulti presumunt docere qui adhuc { LX r } debent audire. Unde Sir. 32 Audi tacens, et pro reverentia accedet tibi bona gratia. Prv. 5 Bibe aquam de cisterna tua etc. Hinc si novella vinea fructum fecerit ante. 4 annum fructus erit immundus. Lv. 19 Quarto anno omnis fructus sanctificabitur Domino. Quia ut dicitur in historiis nature preter tempus vimfecisse videbitur. Unde de eadem cuiquam edere non licebat. Is. 17 Ablata est messis in die necessitatis etc. Similiter sicut dicitur in libro de natura animalium partus illi qui annos completos non habent non vivunt Iob. 39 Numquid cervas parturientes observasti, dinumerasti menses conceptus earum etc. Ecclesis 3 Omnia tempus habent.
marg.| {B} ¶ Secundo per inutilem moram. Sicut enim perniciosum est plus debito festinare, ita vitium est immorari. Sene. Si multum superesset etatis parce dispensandum erat, que ergo dementia discere superflua cum iactura temporis? Contra quos Threnorum. 1 Vocavit adversum me tempus. Male enim consumptum tempus erit quasi advocatus contra nos qui iam accedimus ad saeram scripturam studiis inutilibus occupati, et de salute anime non curantes. Osee septimo. Comederunt alieni robur eius, et ipse nesciebat et cani effusi sunt in eo. dum enim in dudiis a salute alienis, et que nos a veritate alienant immoramur, paulatim inveterascimus et consumimur. Et sicut dicit Iuvenalis. Dum serta, unguenta, puellas Querimus, irrepit non intellecta senectus. Ridiculosa copula quando tandem vetulus adolescentule virgini per matrimonium vult coniungi. Ideo dicitur Prv. quintoa. Sit vena tua benedicta, et letare cum { LXI v } muliere adolescentie tue.
a Prv. 5.
marg.| {C} ¶ Tertio per indiscretam electionem, sicut in illis qui plus pecuniam scientia, et temporalia spiritualibus diligentes, divine legi mundanam quia lucrativam preponunt Ier. 2 Dereliquerunt me fontem aque vive et foderunt sibi cisternas dissipatas que continere non valent aquas. Et Is. 8 Pro eo quod abiecit iste populus aquas Syloe etc. et assumpsit magis rasim etc. Rasim interpretatur varietas vel pictura et significat omnem scientiam aliam a sacra scriptura: que non habet nisi picturam veritatis, et varia est et mutabilis: sed sacra scriptura salutarem docet veritatem, et unum solum querere. Unde Ps. « Unam petii a Domino » et Luce decimob. Porro unum est necessarium. Romelia interpretatur magister frangens laborantes, vel sublime tonitruum laborantium, et significat civilem scientiam que frangit in suo studio laborantes, et quia pomposa est eius eloquentia: recte dicitur sublime tonitruum, laborantium. et in Dt. 20 Non succides arbores fructuosas ad faciendas machinas. Arbores fructuose sunt ingenia in artibus liberalibus erudita et exercitata, que facile possunt proficere in sacra scriptura. Machine sunt advocatorum lingue. Machinis civitates impugnantur: et linguis advocatorum turbantur. {D} Ideo Ps. « Precipita Domine et divide linguas eorum » etc. Et quia tria sunt anima, corpus, et res, secundum que tres scientie distinuuntur: sacra scriptura est propter animam, medicina propter corpus. Iuris scientia propter res conservandas. quasi ergo Unaque que linguam suam habet. Ideo Ecclesiastici xxviiic. Lingua tertia multos commovit. De arboribus fructuosis machine fabricantur quando exercitati in artibus ad { LXI r } secularem scientiam transferuntur.
b Lc. 10.
c Sir. (Eccli.) 28.
marg.| {E} ¶ Quarto per mixtionis fermentationem. In tantum enim miscent sophismatibus questiones artiste: quod iam disputare de questione, est disputare de sophismate. Ita miscetur logica naturalibus quod iam nulla pure logica est disputatio, nec etiam theologica. Ita miscentur leges canonibus quod potius leges quam canonica iura discantur. Isti sunt similes illis qui potius bibunt aquam turbidam quam claram. sicut enim ex mixtione terre vel luti aqua turbatur: ita ex ad mixtione legum, plerumque canonum puritas et simplicitas fermentatur. Ideo dicitur Ier.. 2 Et nunc quid tibi vis in via Egypti ut bibas aquam turbidam? Et Ez. 34 Cum aquam purissimam biberatis reliquam pedibus vestris turbastis: et oves mee iis que conculcata pedibus vestris fuerant pascebantur: et que pedes vestri turbaverant bibebant. et Is. 30 Pulli asinorum qui operantur terram, commixtum migma comedunt. {F} Asini sunt qui non norunt nisi litteras seculares, que sunt sine principali sensu. Pulli asinorum iuris canonici auditores inquantum eorum sunt imitatores. hi commixtum migma comedunt dum canonum frumento, legis paleas adiungunt: et mirum est quod quando inveniunt purum canonem ad causas inutilem, licet ad edificationem utilem: dicunt palea est. Similiter in sacra scriptura quidam ut heretici miscent falsa veris. Unde Is. 1 Vinum tuum mixtum est aqua. Et Lc. 12 Attendite a fermento phariseorum. et Apostolus 1Cor. 5 Itaque epulemur non in fermento veteri etc. sed in azimis synceritatis et veritatis. Alii ut commoveant ad risum ridiculosa miscent seriis ut pseudo predicatores: contra quos Iob. 13 Num-{ LXII v } quid Deus indiget mendacio vestro? Et Ecclesiastes. 10 In risu faciunt panem et vinum ut epulentur bibentes.
marg.| {G} ¶ Quinto, per vite contrarietatem. Doctrina enim quasi aqua est et sicut aqua sine motu suscipit corruptionem, ita doctrina sine operibus. Unde quantum instruunt doctrina tantum destruunt vita. de quibus illud Sir. 34 unus edificans, alius vero destruens etc. Is. l. Venerunt structores tui destruere te etc. Hec est « cathedra pestilentie » ut in Psalmo et Mt. 23 Super cathedram Moysi. etc. Corruptio generat fetorem. Ier. 51 : Ecce ego ad te mons pestifer qui corium etc. fetor abominationem. Is. 1 Incensum vestrum abominatio est mihi etc. Abominatio nauseam ita quod Dominus euomat Apocalypsis 3 Quia tepidus es incipiam te euomere ex ore meo.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 13), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_13)
Signaler un complément d'information

Notes :