Philippus Cancellarius

Psalmus 111

Numérotation du verset Ps. 111,1 

¶Alleluia
reversionis Aggei
et Zacharie.
¶Codd. : (Ps. 111) D30 ω 1 ω² ΩP Bari1 Rusch Ps-G | reversionis] conversionis D30 Ps-γδ | Zacharie] + Vox Ecclesie de Christo D30
Numérotation du verset Ps. 111,I 

Beatus vir qui timet Dominum ¦ in mandatis eius volet nimis.
Numérotation du verset Ps. 111,2 II

Potens
in terra erit semen eius ¦
generatio rectorum benedicetur.
Numérotation du verset Ps. 111,3 III

Gloria et divitie in domo eius ¦ et iustitia eius manet in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 111,4 IV

Exortum est in tenebris
lumen rectis ¦
misericors
et miserator
et iustus.
Numérotation du verset Ps. 111,5 V

Iocundus homo qui miseretur
et commodat†
disponit1
1 disponit Ps-G ( Q² ΦG²V D ) Hi D30* Ω ω 1 ω² Bari1 ] disponet D30² Cor2 (disponet in futuro secundum hebr. et antiq. et Ieron. et grecum quia si esset ibi disponit deficeret ioth in alphabeto) ΩP² Rusch Weber
sermones suos in iudicio ¦
Numérotation du verset Ps. 111,6 

quia
in eternum
non commovebitur. 2
2 <divisio.> commodat+… iudicio ¦ D30² ω 1 ω² ] commodat ¦ … iudicio ¦ Hi , commodat ¦ iudicio Bari1
Numérotation du verset Ps. 111,7 VI

In memoria eterna
erit iustus ¦ ab auditione
mala
non timebit.
Numérotation du verset Ps. 111,VII 

Paratum cor eius sperare in Domino†
Numérotation du verset Ps. 111,8 

confirmatum est cor eius ¦ non
commovebitur
donec despiciat3
3 despiciat Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ω1 ω² Bari1 Rusch ] dispiciat Ps-G (R I L M Q ΦR)
inimicos suos. 4 5 6 7
4 <divisio.> Domino+... eius ¦ commovebitur D30² , |
5Domino ¦ ... eius commovebitur ¦ Hi |
6Domino ¦ ... eius commovebitur ω 1 (eius.) ω² Bari1 |
7Domino... eius ¦... commovebitur D30 |
Numérotation du verset Ps. 111,9 VIII

Dispersit
dedit pauperibus† 8
8 pauperibus ω² Bari1 ] + suis ΩS (hapax) | <divisio.> pauperibus+... seculi ¦ Hi ( finis linee ) D30² ω 1 ω² , pauperibus ¦... seculi Bari1
iustitia eius
manet in seculum seculi ¦ cornu eius
exaltabitur in gloria.
Numérotation du verset Ps. 111,10 IX

Peccator videbit
et irascetur† 9
9 <divisio.> irascetur ¦ Hi ΩP , irascetur+ D30² ω 1 ω² , irascetur Bari1
dentibus suis
fremet
et tabescet ¦
desiderium peccatorum peribit.

Psalmus 111

Numérotation du verset Ps. 111,5 
Sermo 239
prol.| ¶ De modo faciendi opera misericordie iocunde et gratis. In Psalmo 111.
Iocundus homine qui miseretur et commodat etc.
marg.| {A} Hic describitur, modus faciendi opus miserie, et cius fructus. Modus quia hilariter et gratis. Hilariter per hoc quod dicitur. Iocundus homine. Gratis per hoc quod dicitur. Miseretur. {B} Gratis enim fit quod ex pura compassione fit, non propter lucrum vel aliquam compensationem, Avarus nihil facit iucunde, mercennarius nihil facit gratis. hinc est quod dicitur Sir. 14. Oculus malus ad mala, non satiabitur pane indigens, et cum tristitia erit super mensam suam. Et Aposto. ad Rm. 12 Qui miseretur in hilaritate. et. 2Cor. 9 Unusquisque prout destinavit in corde suo, non ex tristitia, aut ex necessitate. etc. Nam hilarem datorem diligit Deus, et Sir. 35 In omni dato hilarem fac vultum tuum, et in exultatione decimas tuas sacrifica.
marg.| ¶ Mercennarius nihil dat gratis. Unde Sir. 20 {C} Datum insipientis non erit utile tibi: oculi enim eius septemplices sunt: exigua dabit et multa improperabit: et apertio oris illius inflammatio est. Et Seneca. {D} Decipi dignus est, qui dum daret de recipiendo cogitavit Lc. 6 Date mutuum nihil inde sperantes. Ideo dicitur Ier. l. Disperdite satorem de Babylone etc. Sator Babylonicus est qui dona sua reputat semina multipliciter recepturus.
marg.| ¶ Sequitur. {E} Disponet sermones suos in iudicio. Ecce fructus. Hoc facere est sermones suos disponere quibus in die iudicii obiicientibus valeat respondere vel alii quasi advocati sui. {F} Pauperes erunt aduocati nostri et stabunt pro nobis, ideo eleemosyna comparatur aduocato et dicitur consurgere sicut aduocatus surgit pro cliente suo. Unde Sir. 29 Et postea { CXI v } resurget et retribuet illi retributionem in caput suum Vel resurget, quia quasi mortua videbatur, et iterum. Conclude eleemosynam in sinu pauperis, et. hec pro te exorabit pro omni malo. Et sic eleemosyna inter cessori comparatur. Comparatur etiam armato propugnatori. Unde super solium potentis et, super lanceam adversus inimicum tuum pugnabit. Comparatur etiam thesauro in sacculo: quia non potest melius thesaurizari qua quod erogatur pauperi. Sicut enim quod quis thesaurizavit ad suam necessitatem est: sic eleemosyna. Unde Sir. 29 Pone thesaurum in preceptis altissimi, et proderit tibi magis qua aurum. {G} Comparatur palpebre vel ciliis. Hec enim duo custodiunt pupillam oculi, quia prohibent venire ad ipsam extrinsecum impedimentum. Unde nullum quadrupes habet cilia in inferiori palpebra: sed solus homo in utraque, quia natura providet ei maius iuvamentum tamquam animali nobiliori. Pisces autem palpebram non habent quia vivunt in aquis, ubi quia pauciora sunt impedimenta, non egent defensorio. Sicut pupilla illuminat hominis oculum, ita gratia opus nostrum. Sicut palpebre et cilia custodiunt pupillam, sic eleemosyna gratiam. Palpebre et cilia prohibent pervenire impedimenta usque ad pupillam: similiter virtus eleemosyne per intercessionem pauperum, non permittit tentationes preualere contra caritatem. Ideo plus commendatur eleemosyna qua ieiunium. Ideo dicitur. Gratiam quasi pupillam conservabit.
marg.| {H} ¶ Avarus autem non disponit sermones suos in iudicio, quia non poterit ibi mutire, nec dabitur ei audientia. Unde Sap. 3 Et si celerius defuncti fuerint, non habebunt spiritum: nec in die agnitionis allocutionem. Unde Mt. 22 { CXI r } dicitur. Quomodo huc intrasti non habens vestem nuptialem? At ille obmutuit. Nec erit qui pro eo loquatur, sed contra eum multi. Clamabunt pauperes, quos fraudavit debito et merito suo. Unde Sir. 4 Inclina pauperi sine tristitia, aurem tuam: et redde illi debitum tuum, et responde pacifice. Item. Eleemosynam pauperis ne defraudes. Hi enim modo clamant, et non exaudiuntur a te: sed tunc clamabunt, et audientur contra te a Deo. Unde dicitur Sir. 4 Maledicentis tibi in amaritudine anima exaudietur deprecatio illius: exaudiet autem eum qui fecit illum.
marg.| {I} ¶ Peccata propria et opera mala etiam accusabunt illum. Unde Hab. 2 Concidisti populos multos, et peccavit anima tua. Lapis de pariete clamabit, et lignum quod inter iuncturas edificiorum est, respondebit.
marg.| {K} ¶ Tempus quod consumpsit et vendidit clamabit contra ipsum. Unde Lam. 1 Vocavit adversum me tempus.
marg.| ¶ Pecunia sua, et quecumque alia bona que captiva tenet, testimonium ferent contra ipsum et omnis creatura qua abusus est. Unde Os. 2 Sumam frumentum meum in tempore suo, et vinum meum in tempore suo: et liberabo lanam meam et linum meum que operiebant ignominiam eius. et Sap. 5 Armabit creaturas ad ultionem inimicorum. Et iterum. Pugnabit cum illo orbis terrarum contra insensatos.
marg.| {L} ¶ Diabolus etiam accusabit et clamabit : Crucifige crucifige eum. Hoc non timuit qui dixit. Ipse liberabit me de laqueo venantium et a verbo aspero, quia talis ineternum non commovebitur quem tunc liberabit Dominus a verbo aspero, quia in memoria eterna erit iustus: ab auditione mala non timebit.
marg.| {M} ¶ Que auditio mala vel verbum asperum in iudicio quadrupliciter { CXI v } malis insonabit. Prima enim auditio est tumultus terribilis, cum Dominus ad iudicium veniet. 1 ad Thessalo. 4 Quoniam in iussu et voce archangeli et in tuba Dei descendet de celo. Secunda auditio sive verbum asperum erit in voce disceptationis: cum iam sedens in iudicio dicet illud Mt. 25 Esurivi et non dedistis mihi manducare etc. Tertia erit tumultuantis et sibi contradicentis conscientie. Unde Sap. 1 In cogitationibus impii interrogatio erit. Et Sap. 4 Venient in cogitationibus peccatorum suorum timidi, et traducent illos ex adverso iniquitates ipsorum. Quarta erit vox illius dure et districte sententie Mt. 25 Ite maledicti in ignem eternum. Bonis autem dicet. Venite benedicti patris mei etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 111), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 03/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_111)
Signaler un complément d'information

Notes :