Philippus Cancellarius

Psalmus 110

Numérotation du verset Ps. 110,1 

¶Alleluia 1
¶Codd. : (Ps. 110) D14 D30 ΩP Rusch Ps-G
1 Alleluia Ps-G ( I V D ) ΩS Ed1530 Clementina Rusch ] + reversionis Aggei et Zacchariae D14 Ps-G, + reversio Aggei et Zaccharie Ps-G ( Q W Amiatinus ) D30 , + Vox Ecclesie ad laudem Christi D30
Numérotation du verset Ps. 110,I 

Confitebor
tibi Domine
in toto corde meo ¦
in consilio iustorum et congregatione.
Numérotation du verset Ps. 110,2 II

Magna opera Domini ¦
exquisita in omnes voluntates eius.
Numérotation du verset Ps. 110,3 III

Confessio et magnificentia opus eius ¦
et iustitia eius manet in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 110,4 IV

Memoriam fecit
mirabilium suorum2 misericors
2 <divisio.> suorum+ Hi D30² ω 1
et miserator
Dominus ¦
Numérotation du verset Ps. 110,5 

escam
dedit timentibus se.
Numérotation du verset Ps. 110,V 

Memor erit in seculum
testamenti sui ¦
Numérotation du verset Ps. 110,6 

virtutem
operum suorum
annuntiabit populo suo.
Numérotation du verset Ps. 110,7 VI

Ut
det illis
hereditatem
gentium ¦
opera manuum eius veritas
et iudicium.
Numérotation du verset Ps. 110,8 VII

Fidelia omnia mandata eius3 †
3 <divisio.> eius+ Hi D30 ² ω1
confirmata in seculum seculi ¦ facta
in veritate et equitate.
Numérotation du verset Ps. 110,9 VIII

Redemptionem
misit4 populo suo ¦
4 misit Ps-G ΩP² ( cancel. ) D30 ] + Dominus Ps-G (ΨB D*) ΩSP* ω 1 Rusch etc . Corpus antiphonalium officii (n° 5487 : antiphona “Redemptionem misit”).
mandavit
in eternum
testamentum suum.
Numérotation du verset Ps. 110,IX 

Sanctum
et terribile
nomen eius ¦
Numérotation du verset Ps. 110,10 

initium sapientie
timor Domini.
Numérotation du verset Ps. 110,X 

Intellectus bonus omnibus facientibus eum ¦
laudatio eius
manet in seculum seculi.

Psalmus 110

Numérotation du verset Ps. 110,4 
Sermo 237
prol.| De Christi in nos beneficiis nobis necessariis: et quod sit nobis hostia, vita, cibus: et que in cibo sumendo consideranda. In Psalmo 110.
Memoriam fecit mirabilium suorum etc.
marg.| {A} Primo considerandum est que beneficia nobis contulit Christus de se ipso. Corpus enim proprium tradidit in mortem: sacrificium in escam Christus igitur est hostia, vita, cibus. Adam enim Deum offenderat. ideo opus erat hostia, per quam reconciliaretur, et hec fuit Christus. de quo Sir. 44 Ecce sacerdos mag. qui in die scilicet pla. Deo, et inventus est iustus, et in tempore iracundie factus est reconciliatio. Et Is. 9 post omnia dicitur: princeps pacis. Quia in ira Dei de paradiso proiectus erat, opus habebat Adam eo qui pro se moreretur: quia ipsi ade necessitas erat moriendi: et qui non esset obnoxius morti pro seipso: et hic est Christus. Unde ad Hbr. 2 Ut gratia Dei pro omnibus gustaret { CVIII v } mortem. Decebat enim eum propter quem omnia, et per quem omnia qui multos filios in gloriam adduxerat auctorem salutis eorum per passionem consummari. Io. 18. Expedit ut unus moriatur etc. Et. 1Pt. 3 Christus semel pro peccatis nostris mortuus est, iustus pro iniustis, ut nos offerret Deo. {B} Opus etiam erat cibo vitali, quia expulsus erat ne sumeret de ligno vite. Unde Gn. 3 Nunc ergo ne forte mittat manum suam et sumat etiam de ligno vite, et comedat et vivat ineternum. Emisit eum Dominus de paradiso voluptatis, ut operaretur terram de qua sumptus est. eiecitque Adam etc. Ideo ipse se dedit in esum qui est lignum vite. Unde Prv. 3 Vie eius vie pulchre, et semite eius pacifice. Lignum vite est iis qui apprehenderunt eam etc. Vie eius vie pulchre, quantum ad incarnationem, quia natus est de virgine. Semite eius pacifice, quantum ad passionem, propter mortis angustiam qua reconciliavit nos patri. Lignum vite quantum ad sacramentum altaris, quo nos quotidie pascit. {C} Due autem sunt speciales cause quare se dedit inescam, Una ut figuras compleret. Verbi gratia demanna in deserto quod significat corpus Christi. Manna quidem interpretatur, quid est hoc. Et si queratur de manna quid est: Respondeatur. Manna id est quid est hoc, Unde Ex. 16 Quod quum vidissent filii Israel, dixerunt adinvicem Manhu, quod significat, quid est hoc? tandem absoluit Christus questionem dicens Mt. 26 Hoc est corpus meum. Cui consonat quod dicit ibi Moyses. Iste est panis, quem dedit vobis Dominus advescendum. Secunda causa est, ut memoriam sui in nobis iugem imprimeret. Unde dicit Lc. 22 Hoc facite in meam commemorationem. Si enim naturaliter memores sumus illius qui nos pascit, quanto magis illius qui seipsum nobis incibum dedit? Unde id est Esdre. 4 Memores sumus { CVIII r } salis quod in palatio comedimus: quia legiones regis videre nephas ducimus etc. Nihil maius potuit facere. Unde Os. 11 Declinavit ad eum ut vesceretur. Ideo dicitur Proverbi. xxiii Quando sederis ut comedas cum principe diligenter attende que sunt posita ante faciem tuam. {D} Nihil magis nobis prodest contra oblectationem temporalium que ingerunt oblivionem Dei, qua beneficium illud, quo se Christus nobis dedit in cibum: quod quotidie iteratur, quod significatur. 4Rg. 11 ubi dicitur quod Athalia voluit interficere omne semen regium, sed Iosaba filia regis Ioram, tulit Ioas de medio interficiendorum, et nutrivit eum. 6 annis: cui Ioada sacerdos imposuit diadema. Athalia que interpretatur tempus Domini, significat bona temporalia, que in nobis tentant extinguere semen regium omnis virtutis. Semen regium sunt de quibus procedunt bona opera tamquam ex semine fructus Iosaba interpretatur saturitas Domini. Ioas sperans. Quid per hoc signatur nisi quod saturitas Domini id est mensa altaris nutrit in nobis semen regium, id est spem vite eterne extingui non permittit, et nutrit: et hoc sex annis, id est toto tempore vite presentis. quia singulis diebus immolatio Christi representatur. Ioada qui interpretatur Domini cognitio, dicitur Ioas coronare, quia de fide sacramenti perveniemus ad cognitionem spei, que erit nobis corona glorie.
marg.| {E} ¶ Secundo considerandum est cum se dederit in escam, quid significet ipse modus comedendi. In comestione sunt tria, labor in masticatione, in gustu delectatio: in digestione nutrimentum atque fructus cibi. Hinc dicitur Ct. 5 : Comedite amici, inebriamini carissimi. Comedit ille qui laborat in gemitu. Unde { CIX v } Ps. « Laboravi in gemitu » etc. qui portat crucem post Iesum, cui adhuc oneri est ipsa religio. Bibit, cui iam gratia reddidit levem: ut iam non sit onus in humeris, sed fasciculus in pectore. Unde Ct. 1 « Fasciculus myrrhe dilectus meus mihi, inter ubera mea commorabitur ». Inebriatur, qui non solum non sentit, sed etiam delectatur. Primus sustinet, quia oportet. Secundus, quia expedit. Tertius, quia diligit: ut Andreas qui ait. Amator tui semper fui, et desideravit te anima mea o bona crux.
Numérotation du verset Ps. 110,9 
Sermo 238
prol.| ¶ Quomodo Christus pro nobis fuit fideiussor, obses, et redemptor seu liberator: et tamen nos in illum ingrati. In Psalmo 110.
Redemptionem misit Dominus populo suo. etc.
marg.| {F} Fideiussor est qui se obligat pro alio: ut si non solverit, ipse soluat. Plus est obsidem esse, qui se ponit personaliter pro alio in carcere. Sed quandoque de fideiussore fit redemptor: ut quando pro eo pro quo facta est fideiussio, fit persolutor. Ex obside autem liberator, cum ille qui obses est, pena qua alter pro quo obses est, damnandus erat, damnatur. Christus pro nobis fuit fideiussor. Unde Sir. 29 Gratiam fideiussoris tui ne obliviscaris: dedit enim pro te animam suam. Sed quia non fuimus solvendo, nec potuimus satisfacere, soluit pro nobis. Iustus enim miseretur, et tribuet, et factus est tunc redemptor. Unde hic. Redemptionem misit Dominus populo suo. Et 1Pt. 2 Scientes quod non corruptibilibus auro vel argento redempti estis etc. sed precioso sanguine quasi agni immaculati Christi. Et Os. 13 De manu mortis liberabo eos: de morte redimam eos.
marg.| {G} ¶ Hinc est quod cum Ianuarius primus sit mensis anni usualis, non sine { CIX r } causa prima die Ianuarii Circumcisio celebratur: quia tunc incipit annus gratie, annus redemptionis nostre. De quo Ps. Benedices corone anni benignitatis tue. In passione totum precium est persolutum, quando totus Christi sanguis effusus est: sed quasi arra data est in circumcisione. Recte dicit, corone anni, quia octava die fit circumcisio, que quum redit ad caput circulus describitur: quod significat quod quum vitiis circumcidimur, quasi corona glorie nobis fabricatur.
marg.| {H} ¶ Fuit etiam obses, quia personaliter voluit teneri pro nobis. Unde Io. 18. dixit. Quem queritis? at illi dixerunt. Iesum Nazarenum. Respondit et dixit. Si ergo me queritis, sinite hos abire. Unde et dixerat Io. 10 Ego sum pastor bonus: bonus autem pastor animam suam ponit pro ovibus suis.
marg.| {I} ¶ De obside factus est liberator quando detentus et mortuus. Unde Io. 18. Expedit ut unus moriatur homo pro populo. Et hoc est quod dicitur Leviti. 16 de hirco emissario. Tunc offerat hircum viventem, et posita utraque manu super caput, confiteatur omnes iniquitates filiorum Israel: que imprecans capiti eius emittet illum per hominem paratum in desertum. Et Is. liii. Dominus posuit in eo inquitates omnium nostrum, ipse pecca multorum tulit, pro transgressoribus oravit.
marg.| ¶ Nos autem ingrati sumus omnibus his beneficiis. {K} Unde Sir. 29 Repromissorem peccator fugit, et immundus. Bona verba repromissoris sibi ascribit peccator, et ingratus sensu derelinquit liberantem se. Vir repromittit de proximo suo: et quum perdiderit reverentiam, derelinquetur ab eo. Civitatem suam habet Dominus in anima, et populum suum, videlicet motus rationis, et sicut gregem fragilem motus sensualitatis. De hoc grege dicitur Iudicum. 5 { CX v } Quare habitas inter duos terminos, ut audias fibilos gregum. Item inter duos terminos habitat, qui nec ex toto peccatis consentit, nec tentationi viriliter resistit vel contradicit. Sibilos gregum audit quando querulos motus sensualitatis: qui eum quiescere non permittunt, ex toto non reprimit. Anima igitur est Deo quasi civitas: in qua populus sunt motus sensualitatis: quasi suburbium vel villa rusticana, in qua greges. {L} Populus ille per peccatum a diabolo captivatur. Unde potest dici illud Thre. 1 Quomodo sedet sola civitas plena populo? facta est quasi vidua domina gentium, princeps provinciarum facta est sub tributo. Populus iste liberari non potest, quia nihil quod facit anima ex se sufficit, ad redimendum de peccato: nec lacrima, nec dolor, nec afflictio, quia existenti extra caritatem non sunt opera meritoria, et sunt sicut moneta falsa: quia non recipiuntur. {M} Sed Dominus immittit gratiam, et ipsa est precium redemptionis. Unde Os. 13 Perditio tua Israel: tantummodo in me auxilium tuum. Et Is. 43 Narra, siquid habes ut iustificeris, et dem. Non emisti mihi argento thalamum: et adipe victimarum tuarum inebriasti me. Ego sum qui deleo iniquitates tuas propter me: et peccatorum tuorum non recordabor. Et. lii. Gratis venundati estis, et sine argento redimemini, etc. Et Iob. 6 Utinam appenderentur peccata mea: quibus iram meruia, et calamitas quam patior in statera, quasi arena hec gravior appareret. Et ideo precium est mundi: quia preponderavit se toti mundo. Unde Io. 3 Sicut Moses exaltavit serpentem in deserto, ita exaltari oportet filium hominis. {N} Et in exaltatione preponderavit. Unde Io. 12 Ego si exaltatus fuero a terra, omnia traham { CX r } ad meipsum. Aliter homo non poterat redimi sed aliter poterat salvari.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 110), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_110)
Signaler un complément d'information

Notes :