Psalmus 137
Numérotation du verset
Ps. 137,1
¶ Psalmus ipsi David1.
¶Codd. : (Ps. 137)
D30
ΩP
ω
1
Rusch
Ps-G
1 Psalmus
Ps-G
(
V
) ΩS
Rusch
]
om. Ps-G
| ipsi]
om. D30
| David] °+ et Hieremie lamentatio
D30
Numérotation du verset
Ps. 137,I
Confitebor tibi Domine
in toto corde meo ¦
quoniam audisti verba oris mei.
Numérotation du verset
Ps. 137,II
In conspectu angelorum psallam tibi ¦
Numérotation du verset
Ps. 137,2
adorabo ad templum sanctum tuum
et confitebor nomini tuo.2
2
<divisio.> $ II tibi ¦... tuum
D30 ω
1] tibi’... tuum ¦
Rusch
Numérotation du verset
Ps. 137,III
Super misericordia tua
et veritate tua ¦
quoniam magnificasti super omne
nomen3 sanctum tuum.
3 nomen
D30 Ps-G
ΩP²]
om.
ΩP*
Numérotation du verset
Ps. 137,3 IV
In quacumque die
invocavero te exaudi me ¦
multiplicabis4 in anima mea
4 multiplicabis
D30 Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) ΩP
ω
1
Rusch
] + me
Ps-G
(F* L)
virtutem5.
5 virtutem
D30
ΩP
ω
1
Rusch
] virtute
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 137,4 V
Confiteantur tibi Domine
omnes reges terre ¦
quia audierunt
omnia verba oris tui.
Numérotation du verset
Ps. 137,5 VI
Et
cantent in viis Domini ¦
quoniam
magna est6 gloria Domini.
6 est
D30
² ΩP]
om. D30
*
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 137,6 VII
Quoniam excelsus Dominus et humilia respicit ¦
et alta
a longe cognoscit.
Numérotation du verset
Ps. 137,7 VIII
Si ambulavero in medio tribulationis
vivificabis me ¦ et7 super iram
7 et
Ps-G
(
M
² ΦRP ΨB D)
D30
ΩS ΩP
Clementina cum Ps-R
]
om. Ps-G Rusch
inimicorum meorum8 extendisti manum tuam’ et salvum me fecit dextera tua.9
8 meorum
Ps-G D30 Rusch
] tuorum
(hapax)
|
9
<divisio.> $IX me ¦... tuam
D30 ω
1 ΩP] me... tuam ¦
Rusch
|
Numérotation du verset
Ps. 137,8 IX
Dominus
retribuet pro me ¦ 10
10 pro
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D30
ΩP
Rusch
] propter
Ps-G
(R* F L
M
* Q ΦRGV K)
Domine misericordia tua in seculum’
opera manuum tuarum11 ne dispicias12.
11 tuarum
D30 Ps-G ω
1 ΩP] + Domine
NAL3255
* (
rubr. cancel.
)
|
12 despicias
Ps-G
(
F L M
²
W
ΦGP
G* Ψ
B
D
)
D30
Ω
ω
1
edd. Rusch
] despicies ΩP
(hapax)
| <divisio.>
$X me ¦... seculum’
D30 ω
1] me... seculum ¦ ΩP
Rusch
|
Psalmus 137
Numérotation du verset
Ps. 137,1
Sermo 304
Sermo 304
prol.|
De duplici conspectu, et de oratione quomodo debet esse attenta, devota, pura et assidua et quomodo orando exprimere debemus hierarchias. In Psalmo 137. {
CCXX r
}
In conspectu angelorum psallam tibi, adorabo ad templum sanctum tuum, et confitebor nomini tuo.
marg.|
Primo considerandum est, quomodo oratio debet esse attenta. sive studiosa, devota, pura, et assidua. Secundo quomodo in orando exprimere debemus angelicas hierarchias.
marg.|
{A} ¶ Est conspectus quo nos conspiciunt angeli: et est conspectus quo nos conspicimus angelos. Secundum ergo conspectum angelorum ad nos invitamur ad psallendum studiose sive attente et devote. Et videtur respondere illi verbo quod dicitur Canticorum ultimo: « Qui habitas in hortis, fac me audire vocem tuam ». Amicus auscultat, ideo studiose: quia ut dicit Ovidius : Excitat auditor studium: laudataque virtus Crescit: et immensum gloria calcar habet. Maxime autem si amicus auscultat. Unde Psalmo# : « Prevenerunt principes coniuncti psallentibus, in medio iuvencularum tympanistriarum ». Inimici autem et invidi, si auscultant, detrahunt. Unde Threnorum 1 : « Viderunt eam hostes, et deriserunt sabbata eius ». Ideo dicitur Sir. 32 Ubi non est auditus non effundas sermonem: et importune noli extolli in sapientia tua. {B} Nam angeli scilicet demones nihil magis invite audiunt qua predicationem: quia est laus Dei et ipsorum vituperatio et convicium. Horum complices sunt invidi.
marg.|
{I} ¶ Item devote, quia angeli Dei sunt qui audiunt orationem: si devotam audiunt dignam Deo reputantes, ad ipsum deferunt: si autem indevotam, quasi munus Deo indignum non curant. Devotio autem que sacrificium Deo dignum facit, non quantitas in oblatione attendenda est, ut patet devidua Mt. 21 que duo minuta tantum in gazophilacium misit: et tamen dicit Dominus Vidua hec pauper, plus qua omnes misit. Non numerus syllabaum {
CCXXI v
} in oratione. Unde Mt. 6 Orantes autem nolite multum loqui, sicut ethnici faciunt, putant enim quod in multiloquio suo exaudiantur. Puri autem affectus orationem deferunt angeli. Unde Tob. 12 Quando orabas cum lacrimis, et sepeliebas mortuos, et derelinquebas prandium tuum, et mortuos abscondebas per diem in domo tua, et nocte sepeliebas eos: ego obtuli orationem tuam Domino.
marg.|
{D} ¶ Secundum illum conspectum quo nos conspicimus angelos, invitamur ad psallendum pure et assidue. Pure quasi dicas in laudando te propono mihi angelos in exemplum ad imitandum: qui pure laudant, dum nihil aliud sibi proponunt qua Deum, amantes ipsum propter ipsum. Sic non laudant Deum, qui temporalia querunt: qui pro terrenis serviunt et pro horariis denariis: quasi mercennarii. Contra quos Mal. 1 Quis in vobis qui claudat ostia, et incendat altare meum gratuito? Et Mal. 2 Dispergam super vultum vestrum stercus solennitatum vestrarum. Ideo dicitur Mt. 21 Eiiciebat vendentes et ementes de templo. Et Mt. 23 Ve vobis cecis qui dicitis: quicumque iuraverit per templum nihil est: qui autem iuraverit in auro templi, debet. Et Mi. 3 Qui mordent dentibus, et predicant pacem: et siquis non dederit in ore eorum quippiam, sanctificant super eum prelium. Ideo apud Sanctum Dionysium platea dicitur pantere (seu patere) ubi est circuitus parochiarum ubi non cessant celebrare et missas bifaciare ut lucrentur. Unde Ose. 5 Laqueus facti estis speculationi, et sicut rete expansum subter thabor, et victimas declinastis in profundum. Ideo leguntur apparuisse a dextris. in fine evangelii Marci: et Lc. 1 dicitur. {E} Apparuit ei angelus stans a dextris altaris incensi. Stare ministrantis est. Stat a sinistris qui temporalibus servit, ut {
CCXXI r
} sacerdotes veteris testamenti: qui temporalia petebant a Domino. Christus autem stat a dextris Dei patris, qui eterna promittit suis. Unde Hbr. 9 Christus assistens pontifex futurorum bonorum etc. Sic et de regina sponsa Christi. dicit Ps. Astitit regina a dextris tuis etc. quasi dicat eterna tantum querens. Et merito regina dicitur que suspirat tantum ad regnum. Concubina autem est que tantum servit pro temporalibus, et partem non habebit in regno. Quam ergo angelus apparet stans a dextris, significat quod non servit nisi pro eternis: et invitat nos ad serviendum tantum pro eternis. In hoc etiam quod apparent angeli stantes innuitur iuge eorum ministerium, et quod invitant nos ad assiduitatem. Ideo dicitur Is. 6 Seraphim stabant etc. Et Dn. 7 Milia milium ministrabant ei, et decies centena milia assistebant ei. {F} Unde Lucifer qui dominari et ministrari non ministrare volebat: dixit Is. 14. Sedebo in monte testamenti etc. Hec ergo duo que conspicimus in angelis scilicet quod stant et a dextris invitant nos ad duo: ad puritatem obsequii et assiduitatem. Quia sicut dicitur Iacob. ultimo Multum valet deprecatio iusti assidua. Et Lc. 11 Quis vestrum habebit amicum, et ibit ad illum media nocte, et dicet illi, amice, commoda mihi tres pares, quoniam amicus venit de via ad me, et non habeo quod ponam ante illum. Et ille de intus respondens dicat: noli mihi molestus esse, non possum surgere et dare tibi. Et si ille perseueraverit pulsans: dico vobis et si non dabit illi surgens eo quod amicus eius sit, propter improbitatem tamen eius surget, et dabit illi quotquot habet necessarios. Et ego dico vobis: petite et dabitur. Petite inquit sicut ille instanter et improbe atque assidue.
marg.|
{G} ¶ Vel aliter. In conspectu angelorum psallam tibi: quasi in oratione mea hierarchias angelicas {
CCXXII v
} exprimendo, et me illis conformando. Unde dicitur Ex. 25 in fine. Inspice et fac omnia secundum exemplar, quod tibi monstratum est in monte. Idem citatur Hbr. 8
marg.|
{H} ¶ Angeli autem minora nuntiant. Quando ergo de minoribus oramus quasi angelorum ordinem in nobis formamus. Parva vel minora sunt que pertinent ad usum huius vite, ut est sanitas corporum, tranquillites temporum, facultas rerum. De sanitate: ut pro salute regis. Unde 1Esr. 6 Et offerant oblationes Deo celi, orentque pro vita regis et filiorum eius. De tranquillitate temporum et pro pace: ut in oratione Deus a quo sancta desideria etc. usque in finem. Pro pluvia et fructibus terre. Unde Iac. ultimo : « Elias erat homo passibilis similis nobis, et oratione oravit ut non plueret super terram et non pluit annos tres et menses sex ». Et rursum oravit: et celum dedit pluviam, et terra dedit fructum suum. De facultate rerum dicitur Mt. 6 Nolite solliciti esse dicentes, quid manducabimus, aut quid bibemus, aut quo operiemur etc. quod ideo dicit: quia parva parvo affectu expetenda sunt, et non principaliter, unde subdit ibidem. Querite ergo primum regnum Dei, et iustitiam eius: et hec omnia adiicientur vobis. Vult tamen ut precemur pro victu necessario dicentes illud Mt. 5 Panem nostrum quotidianum da nobis hodie. Petere autem regnum Dei et iustitiam eius est in se angelos conformare.
marg.|
{I} ¶ Archangeli maiora nuntiant. {K} Quando ergo de his orationem facimus, quasi archangelos in nobis conformamus. Sicut oravit Moyses Ex. 33 Ostende mihi facientuam. Maiora sunt que ad causam pertinent animarum, ut est ereptio periculose tentationis. Sicut de Paulo {
CCXXII r
} legitur. 2Cor. 12 Propter quod ter Dominum rogavi. Item facultas alicuius boni operis: et dilatio exitus propter penitentiam: et hec quia maiora, sunt maiori affectu postulanda: que dum omnia postulamus in nobis archangelos conformamus. Tamen et in iam dictis, et in his conditio ad temperamentum apponenda, et conditoris arbitrio committenda est oratio. ut apponatur illud Iacob. 4 Si Dominus voluerit, et si vixerimus, faciemus hoc vel illud.
marg.|
¶ Principatus, secundum Dionysium, dicuntur ducatus. Quando ergo magnum opus incipimus ab oratione, quasi dueatum et principatum in nobis exprimimus. Orationem enim debemus premittere. Unde dicitur Mt. 26 Humno dicto abierunt in montem olivarum. Et Is. 30 Ut ordiremini telam et non per spiritum meum: ut adderetis peccatum super peccatum. Et os meum non interrogastis, sperantes auxilium in fortitudine Pharaonis. Os Domini non interrogat, qui non inchoat factum ab oratione Deum orans. In hoc tertio gradu petenda sunt necessaria saluti: et hoc maximo affectu: quia principalissima sunt, ut cum petimus misericordiam, que indulget gratiam, que adiuvat gloriam, que consummat. {L} In his non est conditio apponenda: sed plena intentione petenda sunt. Et hec querere est in se principatus ordinem conformare.
marg.|
{M} ¶ Potestas secundum Dionysium pertinet ad ordinationem. Unde Rm. 13 Non est potestas nisi a Deo: que autem sunt a Deo ordinata sunt. Itaque qui resistit potestati Dei ordinationi resistit. Oratio ergo illa pertinet ad potestatem que ordinata est. Ordo autem est prius patiqua regnare. Unde 1Pt. 1. Prenuntians que in Christo sunt passiones et posteriores {
CCXXIII v
} glorias: prius humiliari, post exaltari. Unde Lc. 14. et. 18. Qui se humiliat exaltabitur. Non fuit ordinata oratio illa Mt. 20 Dic ut hi duo filii mei sedeant unus ad dexteram tuam et unus ad sinistram in regno tuo. Ideo Dominus respondit. Nescitis quid petatis. Potestis bibere calicem quem ego bibiturus sum?
marg.|
{N} ¶ Virtutes dicuntur, quod impediri non possunt. Virtutes ergo pertinent ad orationis efficaciam. Hanc autem efficaciam prestat fidutia impetrandi. Unde 1 Io. 5 Hec est fidutia quam habemus ad Deum, quia quecumque petieritis secundum voluntatem eius, audiet vos. Et Iacob. 1 Postulet autem in fide, nihil hesitans etc.
marg.|
{O} ¶ Dominationes pertinent ad imperium: oratio illa in se format dominationes, que imperiosa est et victoriosa supra cogitationes et affectionem. Sicut legitur de duobus cecis Mt. 20 in fine, quod turba increpabat eos ut tacerent, at illi magis clamabant: et per hoc visum consecuti sunt. Et Gn. 15 Descendebant volucres super cadavera: et abigebat eas Abraham. Et Ecclesiastes 10a « Musce morientes perdunt suavitatem unguenti ».
a Qo. 10, 1.
marg.|
{P} ¶ Thronus dicitur secundum Dionysium in de divinis nominibus. Os super adventus familiariter apertum, ut Thronus regis: in quo intelligitur oratio expansa. In se enim format thronum qui orationi expandit anime si Nm. Unde Za. 11 Aperi Libane portas tuas: et devoret ignis cedros tuas. {Q} Vel per Thronum intelligitur oratio humilis, quia Thronus sedes est iudicantis, et sedere est humilium sese iudicantium.
marg.|
{R} ¶ Cherubim interpretantur plenitudo scientie. Hunc ordinem exprimit oratio discreta, piam habens conditionem, qualis est ut diximus Iacob. 4 Si Deus voluerit, si vixerimus etc. Et quia non erat discreta oratio illa Mt. 20 Dic ut sedeant etc. Ideo respondet Dominus. Nescitis quid petatis. ut supra. Hanc autem scientiam discernendi quid {
CCXXIII r
} orandum sit pauci habent: ideo dicit Apostolus Rm. 8 Spiritus adiuvat infirmitatem nostram. Nam quid oremus sicut oportet, nescimus: sed ipse spiritus postulat pro nobis gemitibus inenarrabilibus.
marg.|
{S} ¶ Seraphim ardor, hunc ordinem exprimit oratio devota in caritate fundata. Unde comparatur Thuri in igne in Psalmo « Dirigatur oratio mea sicut incensum » etc. Et Ecclesiastici 50b Quasi ignis effulgens et thus ardens in igne. Et Rm. 12 Orationibus instantes, spiritu ferventes etc.
b Sir. 50.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 137), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_137)
Martin Morard, ed., Philipus Cancellarius, Summa super Psalterium (Ps. Psalmus 137), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=phi&numLivre=26&chapitre=26_137)
Notes :