Hugo de Sancto Caro

Psalmus 141

Numérotation du verset Ps. 141,1 

¶Intellectus
¶Codd. : (Ps. 141) D30 ΩP T79 Rusch Ps-G
David
cum esset in spelunca
oratio.1
1 oratio] + Vox Christi D30
Numérotation du verset Ps. 141,2 I

Voce mea
ad Dominum clamavi ¦ voce mea ad Dominum deprecatus sum.
Numérotation du verset Ps. 141,3 II

Effundo
in conspectu eius
orationem2 meam ¦ et3 tribulationem meam
2 orationem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 T79 ΩP Rusch ] deprecationem Ps-G (R F I) |
3 et Ps-G (M² ΨB² V² D ) D30 Ω ΩP T79 Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R] om. Ps-G |
ante ipsum pronuntio.
Numérotation du verset Ps. 141,4 III

In deficiendo ex4 me spiritum meum ¦
4 ex] in Clm343* (pseud.) Ps-R Ps-Med
et tu cognovisti semitas meas5.
5 semitas meas Ps-R Ps-G ] semitam meam Clm343* (pseud.) Ps-Moz C Ps-Med.
Numérotation du verset Ps. 141,IV 

In via hac
qua ambulabam ¦
absconderunt superbi6
6 superbi ΩSP Rusch cum Ps-Moz X Ps-Med] om. Ps-G D30 Cor2 T79 ; cf. Ps. 139, 6.
laqueum mihi.
Numérotation du verset Ps. 141,5 V

Considerabam7 ad dexteram
7 Considerabam] Considerabo T79 (hapax)
et videbam ¦
et non erat qui cognosceret me.
Numérotation du verset Ps. 141,VI 

Periit fuga a me ¦
et non est qui
requirat8 animam meam.
8 requirat Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 ΩP T79 Rusch ] requirit Ps-G (F Edminor.), requiret Ps-G (R I ΦP Edmaior. )
Numérotation du verset Ps. 141,6 VII

Clamavi ad te Domine
dixi tu es9 spes mea ¦
9 es] ÷ et Clm343, om. Ps-Moz C
portio mea10
10 mea] + sit T79 (hapax)
in terra viventium.11
11 <divisio.> $ VIII Domine... mea ¦ Rusch ] Domine+... mea ¦ D30, Domine ¦... mea ΩP
Numérotation du verset Ps. 141,7 VIII

Intende ad deprecationem meam ¦ quia
humiliatus sum nimis.
Numérotation du verset Ps. 141,IX 

Libera me
a persequentibus me ¦ quia confortati sunt super me.
Numérotation du verset Ps. 141,8 X

Educ de custodia
animam meam
ad confitendum nomini tuo ¦
me exspectant iusti
donec retribuas mihi.

Psalmus 141

Numérotation du verset Ps. 141,1 
marg.| Voce mea] etc. Titulus huius psalmi est. Intellectus David, cum esset in spelunca. Oratio. Hoc secundum historiam, que habetur 1Rg. 22.a. quando David fugiens Saulem, latuit in spelunca, de quo tamen hic non agitur, sed de significato. David enim significat Christum : Spelunca, carnem vel seculum, vel sepulchrum. David ergo in spelunca Christus cum membris in seculo, vel in carne, vel in spelunca est. Intellectus David, id est totius Christi, etc. Intentio : monet nos orare.
marg.| Modus. Bipartitus est Psalmus. Primo, ponitur oratio contra mala. Secundo, agit de fine malorum, ibi : Clamavi. In persona ergo totius Christi quasi de spelunca ad Deum clamantis, ait.
marg.| {a} Voce mea] id est interiori, non strepitu labiorum, ad Dominum clamavi. Deinde hoc, quod dixerat, exponit, subdens :
Numérotation du verset Ps. 141,2 
I
marg.| {b} Voce] etc. Quod enim dixit : clamavi, (dicit) deprecatus sum. Quod ideo adiunxit, quia clamant ad Dominum etiam, qui blasphemant. Ac si diceret : Clamor meus deprecatio est, non murmur, non blasphemia. Et repetit, voce mea, ad maiorem affectus expressionem. Et quid adhuc ?
Numérotation du verset Ps. 141,3 
II
marg.| {c} Effundo] cum toto conatu copiose, ut purum fontem.
marg.| {e} Orationem meam] factam.
marg.| {d} In conspectu eius] id est ubi videt Deus,scilicet in abscondito conscientie, ubi solus videt ille, qui reddet : Ibi ergo effunde precem tuam. Si homines reddunt, ante eos effunde, si vero redditurus est Deus, in occulto ora, sicut precepit in Evangelio : Tu autem cum oraveris, intra in cubiculum tuum, etc.
marg.| {f} Et tribulationem ] etc. id est orationem, que fit in tribulatione.
marg.| {g} Ante ipsum] etc. id est intus in conscientia, vel in innocentia securus in occulto ad eum dirigo. Et hoc facio dicit Ecclesia.
Numérotation du verset Ps. 141,4 
III
marg.| {h} In] etc. id est dum ex me virtus deficit. Quod fit, ne de viribus suis presumat, ne virtutem, quam habet, sibi arroget et sciat, quod alius in eo operatur, secundum illud Mt. 10.c. Non enim vos estis, qui loquimini, etc. Si ergo tuus spiritus deficit, loquitur in te Spiritus Dei. Et quia propter hoc verbum putarent audientes eum deiectum, addit :
marg.| {i} Et tu] etc. iustitie et preceptorum Dei, quas illi non vident, quasi diceret, si illi putant me deiectum, quia spiritus meus defecit, tu me stantem vides, cuius spiritus me vivificat.
Numérotation du verset Ps. 141,IV 
marg.| {k} In via] etc. id est in Christo qui est via.
marg.| {m} Absconderunt] etc. non secundum rei veritatem, sed quantum ad opinionem suam, quia in via ponere intendunt, sed extra viam ponunt, ut heretici, Ps. 139. Iuxta iter scandalum posuerunt mihi. Christus enim est via, qui non sinit eos laqueum ponere in via, ut sit nobis qua eamus, sinit tamen ponere iuxta viam, ne a via declinemus. Vel via dicitur caritas. Et nota, quod pluraliter dicitur, semitas et singulariter, via, quia et multe sunt vie et una. Multe, quia multa sunt precepta. Una, quia omnia ad unum, id est ad caritatem rediguntur. In via ergo hac, id est in caritate, que in me omnia tolerat.
marg.| {l} Qua ambulabam] pro te patiendo.
marg.| {m} Absconderunt laqueum] persecutores, vel secundum opinionem suam, vel sub specie boni Diabolus abscondit nobis laqueos.
marg.| Diabolus abscondit laqueum.
Abscondita est in via pedica eius et decipula iuxta semitam.
- Hypocrisis in via continentie, Mt. 25.a. quinque virg. etc. Contra quod Eph. ult. c. Succincti lumbos vestros in veritate.
- Inanis glorie, in via macerationis carnis, Is. 7.b. Caput Syrie Damascus. Syria, excelsa interpretatur : Damascus, saccus cilicii, Mt. 26.c. Tu autem cum ieiunas, etc.
- Severitatis, in via iustitie. Eccl. 7.c. Noli esse multum iustus. Ibi, Glossa Summum ius summa iniuria est. Prv. 3.a. Misericordia et veritas te non deserant.
- False pietatis, in via misericordie, Eccl. 12.b. Altissimus odio habet peccatores et impiis reddet vindictam.
- Prodigalitatis, in via largitatis, quantum ad duo, quia non attendit homo, cui dat, aut quia nimis dat. De primo, Eccl. 12.a. Si benefeceris, scito, cui benefeceris. De secundo, 2Cor. 8.c. Non ut aliis sit remissio, vobis autem tribulatio, sed ex equalitate, ut vestra abundantia illorum inopiam suppleat.
- Carnalis affectionis, in via caritatis. 2Mcc.1.d. exemplum inde habetur, ubi dicitur, quod in transmigratione in Persidem, sacerdotes absconderunt ignem altaris in puteo et post reversionem a Babylone nepotes sacerdotum non invenerunt ibi nisi aquam, quod fit cum caritas degenerat in carnalem affectum.
- Presumptionis, in via spei ; et desperationis, in via timoris. Dt. 24.b. Non accipies loco pignoris alteram molam, etc.
- Furoris, in via zeli. Prv. 6.d. Zelus et furor viri non parcet in die vindicte. Furor dicit, quia zelus degenerat in furorem.
- Precipitationis, in via audacie, Is. 16.b. Arrogantia eius plus quam fortitudo eius. Ubi Glossa Precipitata audacia plus audet, quam possit. Exemplum de Asaele, 2Rg. 2.f. qui interfectus {348vb} fuit ab Abner, qui eum fugabat.
- Astutie, in via prudentie. Ier. 10.c. Stultus factus est omnis homo a sapientia sua. Is. 47.d. Defecisti in multitudine consilii tui.
- Pigritie, in via consilii. So. 2.d. Vox cantantis in fenestra, etc. Corvus dicit cras, cras : sic piger. Superliminare est ratio.
- Obstinationis, in via constantie. Ez. 11.f. Auferam cor, etc.
- Curiose perscrutationis, in via sapientie. Prv. 23.a. Noli laborare ut diteris, sed prudentie tue pone modum, ne erigas oculos tuos ad opes, etc. Et 25.d. Qui scrutator est Maiestatis, opprimetur a gloria. Eccl. 7.c. Non plus sapias quam necesse est, ne obstupescas.
Numérotation du verset Ps. 141,5 
V
marg.| {n} Sequitur : Considerabam ad dexteram] quasi dicat, ego illis undique frementibus et crebris exultationibus exprobrantibus, ego contemnens presentia, considerabam, id est respiciebam.
marg.| {o} Ad dexteram] id est ad eterna.
marg.| {p} Et videbam] ipsam dexteram, quam mali non videbant. Qui enim dexteram attendit, videt ; qui vero sinistram attendit, excecatur. Ideoque mali sinistram attendentes, dexteram non vident, sed excecantur. Hoc est, quod sequitur :
marg.| {q} Et non erat, qui cognosceret me] id est attenderet ad me, respiciens illa bona, que sunt in dextera.
Numérotation du verset Ps. 141,VI 
marg.| {r} Periit fuga a me] quasi dicat persecutores intenderunt mihi laqueum, sed tamen non fugi, immo periit fuga a me. A duobus perit fuga, scilicet a concluso, vel a forti. Conclusus enim fugere non valet, fortis non vult. Et duplex est fuga : Una, que fit corpore, quam Dominus permittit dicens : Si vos persecuti fuerint in una civitate, fugite in aliam. Altera, que fit animo, quam Dominus in Evangelio vituperat dicens : Mercenarius autem et qui non est pastor, vidit lupum venientem et fugit. Talis quidem fuga ab isto periit, ideoque ait : Perit fuga a me, id est non fugi : Ab illo enim periit fuga a me, qui non fugit. Quasi circumclusum se dicit, quia sicut circumclusus non fugit corpore, quia non potest, ita iste non fugit mente, quia non vult. Periit ergo ab illo fuga, quia numquam fugit animo, licet corpore aliquando. Sequitur.
marg.| {s} Et non est] de illis persequentibus.
marg.| {t} Qui requirat animam meam] non dico ad persequendum, sed ad imitandum. Queritur enim anima duobus modis, aut a persecutoribus, aut a dilectoribus, sicut fuga perit duobus modis et a capto et a forti.
Numérotation du verset Ps. 141,6 
VII
marg.| {u} Clamavi ad te, Domine] Hec est secunda pars, ubi agitur de fine malorum, quasi dicat, propter hoc clamavi ad te, ideo omnia tolero, quia tu es :
marg.| {x} Portio mea] non hic, sed in terra viventium, ubi seipsum videndum dabit.
marg.| {n} Considerabam ad dexteram] etc. Allegorice potest exponi de persona Christi in Passione dicentis sic : Considerabam ad dexteram, in Passione a discipulis derelictus.
marg.| {p} Et videbam] si essent ibi Apostoli mei.
marg.| {q} Et non erat] qui cognosceret me. Apostoli enim non stabant ad dexteram ut solebant, quia carnali timore dispersi erant. Sed ego perstiti : Unde.
marg.| {i} Periit fuga a me] id est non fugi, nec mente, nec corpore.
marg.| {s} Et non est, qui requirat animam] quia nulla ei consolatio data est, sed solus ad Passionem relictus est. Ps. 68. Sustinui, qui simul consolaretur et non inveni. Ideo.
marg.| {u} Clamavi ad te, Domine] etc. quia tu es portio mea in terra viventium. Humiliter dicit et communiter, cum non solum portio, sed tota terra viventium sua est.
Numérotation du verset Ps. 141,7 
VIII
marg.| {y} Intende ad deprecationem meam, quia humiliatus sum nimis] Hoc dicitur ex persona totius Christi, qui humiliatus est nimis et intus invisibiliter et extra a persecutoribus visibiliter.
Numérotation du verset Ps. 141,IX 
marg.| {z} Libera me a persequentibus me] tam Demonibus quam ministris suis, non ut corpus ruat, sed anima. Ad hoc enim Diabolus per filios diffidentie agit persecutionem corporis, ut intus fiat ruina cordis. Si ergo cadente corpore stat anima, muscipula est comminuta : Et necesse est, ut me liberes.
marg.| {a} Quia confortati sunt super me] Crevit enim numerus persequentium, abundat iniquitas, frigescit caritas : Mt. 24.b. Deinde ex persona Ecclesie loquens, exponit, unde sit liberandus, dicens.
Numérotation du verset Ps. 141,8 
X
marg.| {2.349ra} {a} Educ de custodia] vel de carcere animam, etc. Hec custodia, vel carcer forte est spelunca illa, de qua in titulo dicit. Hic enim carcer, vel spelunca Mundus est, ubi omnia vanitas, unde rogat educi animam, que inde multa patitur. Vel carcer est corpus ; sed non magnum est de corpore exire, quod et mali habent omnes vel cito, vel sero, nec est caritas, si iustus ad hoc nimis festinat. Dicit enim Apostolus se velle manere in carne, si necesse sit propter fratres. Vel potius corpus est carcer secundum quod corrumpit et aggravat animam. De qua corruptione vult iste educi, ut fiat incorruptibilis et in incorruptibili carne quiescat anima : Sicut ergo corpus anime carcer est propter corruptionem, in futuro erit domus propter incorruptionem et libertatem : merita enim carcerem faciunt, sicut unum habitaculum incluso, carcer est, custodi, domus est. Libertas ergo domum faciet, servitus carcerem.
marg.| {b} Ad confitendum] etc. id est ut confitear et laudem nomen tuum.
marg.| {c} Me exspectant iusti] videlicet sancti Angeli et beati omnes, qui iam sunt cum Christo.
marg.| {d} Donec retribuas mihi] in resurrectione generali premia eterna. Vel sic de Christo.
marg.| {a} Educ de custodia] sepulchri, animam, id est carnem anime reddendam.
marg.| {b} Ad confitendum] id est ut paria confitentes ibi :
marg.| {c} Me exspectant] etc. suscitando me tertia die   [retribuas mihi] Resurrectio enim ipsa, Passionis est retributio.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 141), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_141)
Signaler un complément d'information

Notes :