Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 

¶ In finem Psalmus1
¶Codd. : (Ps 13 glossa) P106 Rusch. - (Ps. 13) VL408 VL437 D30 ΩP ΩX Bari1 Bari3 (mutil.) Ps-G , def. C
1 Psalmus] ÷ psalmus: Clm343
David2
2 In finem – Psalmus David Ps-R Ps-G D30 Ω X ( om. pr. m., al. post. compl. ) VL357 ] inv. Rusch , Psalmus David D P106 Bari1 ΩP, + vox Christi ad divitem de populo iudeo D30
Numérotation du verset Ps. 13,I 

Dixit insipiens
in corde suo3 ¦
3 suo] om. Ed1455
non est Deus.
Numérotation du verset Ps. 13,II 

Corrupti sunt 4
4Corrupti sunt cum LXX (plus quam 100 cod. / 130) ] διέφθειραν LXX (Rahlfs HoP: 30 / 130 codd. circa)
et abominabiles
facti sunt in studiis5 suis6 ¦
5 studiis] voluntatibus L* cum Ps-R (+ VL357) Ps-Med (Clm343), voluptatibus Ps-δ Ps-Moz, om. W |
6suis plerique codd. et edd. Clm343 Ps-δ Ps-Moz ] ÷ suis Ps-G ( R Q² ΦRGVP² G² K ψΒ) VL357, om. W cum hebr. עלילה et LXX (ἐπιτηδεύμασιν) |
non est
qui faciat bonum non7 est usque ad unum.
7 non est] ÷ non est Ps-G (R I Q² ΦGV G² ψΒ ) , ÷ non est : Ps-G ( ΦRP² K) VL437
Numérotation du verset Ps. 13,2 III

Dominus de celo
prospexit super filios hominum ¦
ut videat
si est intelligens
aut requirens Deum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 IV

Omnes
declinaverunt simul inutiles facti sunt ¦
non est qui faciat bonum8 non est
8 bonum Clm343* etc. ] bonitatem Clm343²
usque ad unum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 V

÷9 Sepulcrum patens
9 versus .V. oculum... usque ad .VII. ... oculos eorum Ω VL347 Rusch cum Ps-R etc. ] om. VL408 ; sub ÷ Clm343 R² I Φ G² K (signa haud recte ponuntur) ; istud ÷ praem. Cbg150; cett. signa om. Cf. HIERONYMUS, in Is, prol. : “omnes Greciae tractatores qui nobis eruditionis sue in psalmos commentarios reliquerunt hos versiculos veru annotant et pretereunt” ; Cor2 (anti. tres hos versus habent sed non grecus vel hebr. sed et Hieronymus dicit in prologo libri <16> commenti super Is. 59 de quibus locis illa sumpta sunt et occasionem habuerunt ab apostolicis verbis ad Romanos 3 <v. 13-18>, psallentibus tamen omnia dicuntur. Cassiodorus tamen dicit non omnia esse de textu sed propter usum exponendos)
est guttur eorum† linguis suis dolose agebant ¦
÷ venenum aspidum sub labiis eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,3 VI

Quorum os maledictione et amaritudine
plenum est ¦ veloces
pedes eorum
ad effundendum sanguinem.
Numérotation du verset Ps. 13,3 VII

÷ Contritio
et infelicitas
in viis
eorum†
et viam pacis
non cognoverunt ¦ non est timor Dei ante oculos eorum.
Numérotation du verset Ps. 13,4 VIII

Nonne
cognoscent10
10 cognoscent D* ΩP ΩX etc.] cognoscant D² scient ΩX* (exp.)
omnes qui operantur iniquitatem ¦ qui devorant plebem meam
sicut escam11* panis
11 sicut escam Ps-G D30 Hi ΩM ΩS ΩP ΩX Bari1 cum Ps-R VL357 Ps-Moz C (sicuti) ] ut cibum Rusch cum Ps-α Ps-H, cf. Ps-G 52:5; sicut cibum Ps-β Ps-η 1 Ps-Moz X , tamquam cibum Ps-Med (+Clm343)
Numérotation du verset Ps. 13,5 IX

Dominum12* non invocaverunt ¦
12 Dominum Ps-G D30 ΩP ΩX Bari1 cum Ps-α Ps-γ Ps-η Ps-Moz X] Deum Ps-G (W) P106 VL437 Rusch cum Ps-R Ps-Med (Clm343)
illic trepidaverunt timore ubi non erat timor.13
13 ubi non erat timor] ÷ ubi non erat timor : Ps-G (R Φ) Clm343 VL437 , <divisio.> invocaverunt  ¦ ... timore ] invocaverunt... timore  ¦ ΩX
Numérotation du verset Ps. 13,6 X

Quoniam Dominus14* in generatione iusta15 est16 :
14 Dominus Ps-G² (Q² ΦP V D) D30 Ω ΩP Ed1530 Clementina cum Ps-γ Ps-Moz BRUNO (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A=Gr240 cum LXX ² (κύριος 100 codd./130 ) ] Deus Cor2 (hebr. et anti. et grecus et Remigius et Augustinus habent Deus) Ps-G VL437 Rusch cum Ps-R Ps-Med (Clm343) LXX ( θεὸς 30 codd. / 130 ) |
15 iusta Ps-G VL408 VL409 VL437 D30 ΩP] ista Ps-R (H*) BRUNO (pseudo), In loc. cit., PL 152, 686A=Gr240, iuxta Ps-R (C*) P106 ΩX* ( cancel. ) |
16 est Ps-G ( plerique codd. et edd. ) VL437 ΩP ΩX Bari1 etc. Rusch ] om. Ps-G (R tantum ) cum hebr. LXX (+ Sedulius) |
consilium
inopis
confudistis17
17 confudistis Cor² (hebr. et anti et grecus et Remigius et Augustinus habent CONFUDISTIS pluraliter et Glossa [magna] exponit) Hi P15205² Ps-G ΩM Δ Rusch cum Ps-R² (A² K T C² P Q U edd.) Ps-δ Ps-Moz C Ps-Med (+ VL408² VL409) LXX (κατῃσχύνατε) hebr. (תבישׁו) Ps-H ] confudisti Ps-G² (L ψB) VL437 ΩS ΩX T5 P15205* Bari1 cum Ps-R (A* C* H M N S B D R V X) Ps-Med (+ VL408* Clm343) , confuderunt Ps-β. ¶Nota : On observe une grande confusion au sujet de ces deux leçons qui sont attestées l’une et l’autre par des témoins de chacune des trois recensions majoritaires du Ps-R, Ps-H. Ici la Bible des libraires de Paris s’accorde avec le Ps-R contre la Bible universitaire, c’est-à-dire ici la Glose comme le signale le correctoire de Guillaume de Mara. Pourtant seul confudistis est corroboré par le grec et l’hébreu [MM2023] <divisio.> confudistis  ¦ ΩP
quoniam Dominus18 spes eius19 est20.
18 quoniam Dominus Ps-G Clm343 Ps-α Ps-β Ps-γ Ps-η ] quoniam Deus Ps-R, quomodo Deus VL437 |
19 eius] ipsius L* |
20 est Ps-G Ps-R ] om. Bari1 |
Numérotation du verset Ps. 13,7 XI

Quis
dabit ex Sion salutare21 Israel22 ¦
21 salutare] in praem. Bari3 |
22 Israel] +vel ? Cbg150 (Glossa magna) |
cum averterit 23
23 cum averterit] cum converterit Bari1, dum converterit Ps-Moz C, dum avertet VL437, dum avertit Ps-R, in avertendo Ps-Moz X , in convertendo Ps-Med (+ Clm343)
Dominus
captivitatem plebis sue ¦ exultabit Iacob et letabitur24
24 exultabit Iacob et letabitur] letetur Iacob et exultet Ps-Med (Clm343) VL437
Israel.25
25 <divisio.> Israel  ¦... plebis sue  ¦ D30 ] Israel... plebis sue  ¦ ΩP

Psalmus 13

Numérotation du verset Ps. 13,1 
marg.| Dixit insipiens. Tit. In finem Psalm. David] id est Christi. Vel ipsius Prophete David, qui loquitur hic in persona sua, vel Christi. Non oportet plus exponi de titulo, quia supra expositus est. In presenti Psalmo egit de desiderio antiquorum patrum. In isto Psalmo ostendit quod ille, qui tam desideratus erat a Iudeis antequam veniret, contemptus est ab eis, quando venit. De quo conqueritur Isa 1.a. Cognovit bos possessorem suum et asinus presepe Domini sui, Israel autem non cognovit me. Et Ier. 8.c. Milvus in celo cognovit tempus suum, turtur et hirundo et ciconia custodierunt tempus adventus sui, populus autem meus non cognovit iudicium Domini, id est tempus, in quo Dominus venturus erat iudicandus. Intentio Prophete est confutare Iudeos Christi contemptores.
marg.| Modus. Tres sunt partitiones. In prima parte increpat Iudeos et describit eorum malitiam. In secunda parte minatur iudicium, ibi : [Nonne cognoscent] In tertia, predicit conversionem Iudeorum, ibi :   [Quis dabit] Et nota, quod bis est iste Psalm. in Psalterio, ad significandum primo insipientiam Iudeorum et postea Gentilium. Sic enim est duplex excecatio et duplex illuminatio. In primo adventu excecati sunt Iudei et illuminati sunt Gentiles et in fine fiet econverso. Exemplum est de Sole, qui illuminat de die unum hemispherium, de nocte alterum ; hoc significatur Ion. 3.c. per hederam, que una nocte nata est et una nocte periit. Primo ergo increpans Iudeos, dicit.
Numérotation du verset Ps. 13,I 
marg.| {q} Dixit insipiens] quasi dicat, Iudei desideraverant adventum Christi, sed cum venit.   [Dixit insipiens] id est Iudeus. Vere insipiens quia veram sapientiam, id est Christum Dei Filium incarnatum non habens per fidem.   [Dixit]
marg.| {a} {2.25va} Δ In corde suo] quasi non palam, dicebat quandoque, sed detrahendo et in corde non credendo.
marg.| {b} Non est Deus] Sic lege. Hic homo, non est Deus. Hieronymus Non est mirum si negabant ipsum esse Deum, quia negabant ipsum esse Prophetam. Unde Lc. 7.f. Hic si esset Propheta, sciret utique, que et qualis est mulier, que tangit eum, quia peccatrix est.
Numérotation du verset Ps. 13,1 
moraliter
marg.| Moraliter {q} Dixit insipiens] Hic reprehenditur peccator, Primo de peccato cordis in consensu, ibi :   [Dixit insipiens] Secundo, de peccato operationis, ibi :   [Corrupti sunt] Tertio, de peccato consuetudinis, ibi :   [Et abominabiles] Quarto, de peccato omissionis, ibi :   [Non est, qui faciat bonum] etc. Primo igitur vocat peccatorem insipientem, quia veram sapientiam non habet, ut dicitur Sap. 1.a. In malevolam animam non introibit sapientia, nec habitabit in corpore subdito peccatis. Item, quia non sapiunt ei sapida. 1Cor. 2.d. Animalis homo non percipit ea, que sunt spiritus Dei. Item quia est stultus, qui modica delectatione se damnat. Unde Gregorius Quid insanius, quam pro momentanea delectatione eternis se mancipare suppliciis ? Hic quando consentit peccato.   [Dicit]
marg.| {a}* In corde suo] quia si bene et firmiter crederet, Deum esse punitorem malorum et remuneratorem bonorum, numquam peccato consentiret. Unde Gregorius Qui veram fidem habet de Deo, non cupit in his miseriis fieri dives. Et ideo dicitur Hbr. 11.f. Sancti per fidem vicerunt regna, scilicet Regnum mundi, Regnum carnis, Regnum Diaboli. Et ibidem e. dicitur, Fide Moyses grandis factus, negavit se esse filium filie Pharaonis, magis eligens affligi cum populo Dei, quam temporalis peccati habere iucunditatem, maiores divitias estimans thesauro Egyptiorum improperium Christi. Aspiciebat enim in remunerationem. Ecce, quod non dicebat. In corde suo.
Numérotation du verset Ps. 13,II 
marg.| {c} Corrupti sunt] Quasi ideo dixerunt.   [Non est Deus] quia corrupti sunt fermento infidelitatis. De quo 1Cor. 5.b. Modicum fermenti totam massam corrumpit. Et per hoc.
marg.| {d} Abominabiles facti sunt] Deo, quia reprobavit eos.
marg.| {e} In studiis suis] id est propter dolosas et exquisitas machinationes, quibus studebant, quomodo Iesum traderent et occiderent. Unde Rm. 1.d. Sed, quia non probaverunt Deum habere in notitia, tradidit illos Deus in reprobum sensum, ut faciant ea, que non conveniunt. Unde sequitur :
marg.| {f} Non est, qui faciat] Sed prius notandum est hoc, quia cum de eisdem, Iudeis scilicet loquatur, primo dicit singulariter. Dixit insipiens. Et post addit pluraliter. Corrupti sunt. Et hoc significat, quia licet plures sint persone, ut notatur per pluralem numerum, tamen in hoc omnes conveniunt, quod dicunt. Non est Deus, quod per singulare notatur. Non est, qui faciat. Quod dicit usque ad unum, potest legi exclusive, vel inclusive. Exclusive sic. Non est, id est nec unus quidem est, qui faciat bonum inter illos. Inclusive sic. Non est, id est preter unum, scilicet Christum. Et intellige bonum meritorium. Et secundum hoc, potest etiam legi usque ad unum neutraliter secundum Hieronymum ut sit sensus. Non est, id est licet faciant aliqua bona naturalia, vel de genere bonorum, non tamen faciunt usque ad hoc, quod sint de unitate Ecclesie, cemento caritatis coniuncti et compacti. De qua unitate dicitur in Ps. Unam petii. Et in uno cubito consummata est arca. Gn. 6.c. Et unus sanabatur in piscina. Io. 5.a. Et unus Dominus, una fides, unum baptisma. Quidam legunt hic, Corrupti sunt, ut sit pena eis inflicta pro illo peccato. Corrupti sunt, id est destructi a Romanis. Et abominabiles facti sunt, apud omnes nationes.
Numérotation du verset Ps. 13,II moraliter 
marg.| {c} Corrupti sunt] per malum actum. Postquam enim homo peccavit per consensum, amisit bona gratuita. Unde postea, quando venit ad peccatum operationis, corrumpuntur in eo naturalia. Unde Lc. 10.e. de illo, qui incidit in latrones, dicitur, quod spoliatus fuit et vulneratus. Spoliatus gratuitis, vulneratus in naturalibus. Est autem duplex corruptio, scilicet carnis et spiritus. Et similiter duplex purgatio, scilicet peccati carnalis. Et hec facta fuit, per aquam in diluvio. Gn. 7.c. Et peccati spiritualis. Hec erit per ignem. Sicut enim corruptio carnis abundavit tempore Noe, ita corruptio spiritus per infidelitatem et superbiam, etc. abundabit tempore Antichristi. Qui ut dicitur 2Th. 2.b. Extolletur super omne, quod dicitur, aut colitur Deus, ita ut in Templo Dei sedeat, ostendens se tamquam sit Deus. Ad hanc purgandam, veniet ignis ante iudicium. Ps. Ignis ante ipsum precedet et inflammabit in circuitu inimicos eius. 2Pt. 3.c. Celi ardentes solventur et elementa ignis ardore tabescent.
marg.| {d} Et abominabiles] per consuetudinem peccandi. Ier. 2.g. Quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas. Et est duplex abominatio, carnis et spiritus. De prima Os. 9.c. Intraverunt Beelphegor, alienati sunt in confusione et facti sunt abominabiles sicut ea, que dilexerunt. Secunda abominatio, que est spiritus, est iniustitia. De qua Prv. 20.b. Pondus et pondus, mensura et mensura, utrumque abominatio apud Deum.
marg.| {e} In studiis suis] id est in adinventionibus peccatorum. Plus enim abominatur Dominus studiosam voluntatem {2.25vb} peccandi, quam ipsum peccatum. Homines autem studiosi sunt et modos novos adinveniunt tam in peccato carnis, quam in peccato spiritus. De quibus prediximus. Et in utroque abominabiles fiunt Deo. De peccato carnis dicitur Ezechielis 8a : « Adhuc videbis abominationes maiores ». Et sequiturb : « Cum perfodissem parietem »,"vidi et ecce similitudo reptilium et animalium abominatio et universa idola domus Israel depicta erant in pariete"c.
Per parietem significatur caro, que si perfoderetur et apparerent peccata eius, videret Propheta, id est spiritualis homo similitudinem reptilium, etc.
Per reptilia, que ventre feruntur, significatur peccatum gule, que similitudo est reptilium, quia semper cogitat gulosus de ventre et preparatione cibi et potus. Unde Phil. 3.d. Quorum Deus venter est. Per animalium abominationem significatur peccatum luxurie, quod reddit hominem brutum et irrationabilem.
Per idola depicta in pariete, significatur peccatum contra naturam et adinventiones in peccato illo que, propter studiositatem, depicta dicuntur et propter nature contrarietatem idola. Idolum enim nihil est in rerum natura nec habet aliquid ei simile inter naturalia. Sic Sodomite in rebus naturalibus nullum simile reperiunt. Si enim homo sit luxuriosus, reperit animal luxuriosum, scilicet asinum, vel canem, vel equum ; si crudelis est, Leonem, si cupidus et rapax, lupum et sic de aliis, sed in hoc vitio non sic.
De peccato spiritus dicitur Ier. 6.c. A minore usque ad maiorem omnes avaritie student et a Propheta usque ad Sacerdotem cuncti faciunt dolum. Et postea dicit. Confusi sunt, quia abominationem fecerunt, etc. Ecce studium et abominatio.
a Ez. 8, 6.
b Ez. 8, 8.
c Ez. 8, 10.
marg.| {f} Non est qui faciat bonum] Hic reprehendit eos de peccato omissionis. De quo Ier. 5.a. Circuite vias Hierusalem et aspicite et considerate et querite in plateis eius an inveniatis virum facientem iudicium et querentem fidem et propitius ero eis, quasi dicat, non invenietis. Sed sicut tenetur homo vitare malum, ita etiam tenetur facere bonum. Unde dicitur Prv. 11.c. Manus in manu non erit innocens malus, id est si teneat manum in manu. Ad litteram, ita, quod nullum faciat malum, nec bonum, non erit innocens. Et addit ibi : Semen autem iustorum salvabitur, quasi dicat, non salvabitur, sed semen iustorum, qui, scilicet et a malo declinant et etiam faciunt bonum. Unde Ps. 33. Declina a malo et fac bonum. Hec enim sunt due partes iustitie, quarum si altera desit homini, iustus non est. Sequitur.
Numérotation du verset Ps. 13,2 
III
marg.| {g} Dominus de celo] Continuatio. Supra dixit. Non est, qui faciat Et hoc probat. Quia, Dominus, pater.
marg.| {g} De celo prospexit] mittendo Filium in carnem.
marg.| {h} Super filios hominum] id est super Iudeos. Vel Dominus, Christus. De celo, id est de sinu patris. Prospexit super filios hominum, scilicet Iudeos, vel quoslibet homines, cum missus est ad liberationem eorum, precipue Iudeorum, secundum illud Mt. 15.c. Non sum missus nisi ad oves, que perierunt domus Israel. Vel celum vocat humanam naturam ipsius Christi, vel sanctas animas. Is. ult. a. Celum mihi sedes. Per hoc, quod dicit. Super filios hominum, notatur dignitas humane nature, cui superpositus est, sicut caput corpori. Eph. 1.d. Ipsum dedit caput supra omnem Ecclesiam, que est corpus ipsius. Et ideo benedicit. Super filios hominum et non super filios hominis, quia non supra se. Et ad hoc, prospexit, ut videat effective, id est videri faciat.
marg.| {i} Si est] id est an aliquis est inter illos.
marg.| {k} Intelligens Deum] per veram fidem. Is. 7.b. Si non credideritis, non intelligetis.
marg.| {a} {2.26ra} Δ Aut requirens Deum] per bonam operationem. Et ita querens, invenit, quod.
Numérotation du verset Ps. 13,2 
moraliter
marg.| {g} Dominus de celo] Moraliter potest hoc exponi, ut respondeat hic Propheta tacite questioni, quam posset facere quis contra illud, quod supra dixit. Secundum enim, quod supra dictum est, arguit Propheta peccatores de peccato quadruplici. Et posset ei aliquis dicere. Verum est, ita facimus, quid inde ? Dominus in celo est, nos in terra et ita non videt nos, secundum quod dicit de quibusdam. Is. 29.e. Ve qui profundi estis corde, ut a Domino abscondatis consilium, quorum sunt in tenebris opera et dicunt, quis videt nos ? Perversa est hec vestra cogitatio, etc. Contra hoc dicit hic, Dominus de celo, licet sit in celo.
marg.| {h} Prospexit super filios hominum] licet sint in terra. Quia sicut dicitur Prv. 15.a. In omni loco oculi Domini contemplantur bonos et malos.
marg.| {i} Ut videat si est intelligens] divinum iudicium per timorem. Iob. 19.d. Scitote esse iudicium. Ps. 93. Intelligite insipientes in populo et stulti aliquando sapite. Qui plantavit aurem, non audiet, aut qui finxit oculum, non considerat, etc.
marg.| {a} * Aut requirens Deum] per amorem. Et sic respondet ei, quod supra dixit. Dixit insipiens.
Numérotation du verset Ps. 13,3 
IV
marg.| {b} Omnes] tam Iudei, quam Gentiles.
marg.| {c} Declinaverunt] a bono quantum ad se.
marg.| {d} Simul inutiles] quantum ad proximum. Et ita.
marg.| {e} Non est, qui faciat bonum] Expone, ut supra Et hic nota, quod bis dicit hoc in Psalmo isto, scilicet.   [Non est usque] quia iste unus est in duabus naturis.
Numérotation du verset Ps. 13,3 
moraliter
marg.| {b} Omnes declinaverunt] peccando. Hoc est, quod supra dixit. Corrupti sunt.
marg.| {d} Inutiles] etc. per consuetudinem. Abominabiles facti sunt.
marg.| {e} Non est] Hoc est quartum, quod supra dixerat. In quo notatur peccatum omissionis. Non dicit querens, sed requirens, id est iterum et iterum querens, id est assidue. Multi enim querunt, qui non requirunt, qui ut dicitur, ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt. Propter hoc dicitur in Ps. 104. Querite Dominum et confirmamini, ut scilicet firmi sitis in querendo. Unde addit : Querite faciem eius semper. Et Is. 21.d. Si queritis, querite, convertimini et venite, quasi dicat si queritis in prosperitate, querite in adversitate et econverso. Convertimini, id est ex toto vertimini, etc. Io. 2.c. Convertimini ad me in toto corde vestro.
marg.| Posset etiam hoc [Dominus de celo] etc. dici de prelatis et viris Ecclesiasticis, qui se reputare debent esse filios hominum, id est rationabiles et sapientes. Unde Θ dicitur Ez. 3.d. Fili hominis, speculatorem dedi te domui Israel. Antequam diceret, speculatorem dedi te, vocavit eum filium hominis. In quo notatur, quod speculatores Ecclesie, filii debent esse hominum, id est imitatores Sanctorum, quorum locum tenent. Unde Ps. 57. Iuste iudicate filii hominum. Et quia supra dixit Propheta de minoribus. Non est. Hic dicit de maioribus. Dominus de celo, quasi dicat de minoribus illud dixi, sed nolo maiores corrigere, nec vitam eorum indagare, sed ipse, Dominus de celo, id est super prelatos et clericos, ut videat, si est illud, quod docet Sap. 6.a. Audite Reges et intelligite, discite Iudices finium terre. Prebete aures vos, qui continetis multitudines et placetis vobis in turbis nationum, quoniam data est a Domino potestas vobis et virtus ab Altissimo, qui interrogabit opera vestra et cogitationes scrutabitur. Et infra Horrende et cito apparebit vobis, quoniam iudicium durissimum in his, qui presunt fiet, etc. Qui hec intelligeret, multum timeret. Dicit ergo. Si est intelligens et sic timens Deum.
marg.| {a} Aut requirens Deum] toto corde, Sap. 1.a. Sentite de Domino in bonitate et in simplicitate cordis querite illum, id est in toto corde, non duplici, non dimidio. Ecce de minoribus dixit.
marg.| {e} Non est] De maioribus autem dicit. Non est intelligens. Simile Ier. 5.a. cum dixisset de plebe. Induraverunt facies suas et noluerunt reverti. Subiungit. Forsitan pauperes sunt et stulti, ignorantes viam Domini et iudicium Dei sui. Ibo igitur ad optimates et loquar eis. Ipsi enim cognoverunt viam Domini et iudicium Dei sui. Et ecce magis hi simul confregerunt iugum, ruperunt vincula, iugum, scilicet timoris et vincula amoris, quia nec timent ipsum, ut Dominum, nec diligunt, ut patrem, Mal. 1.b. Si ego Dominus, etc. Possemus autem dicere hodie, quod sunt multi intelligentes et non requirentes per vitam, intelligentes intellectu, non requirentes affectu. Hi sunt multi scholares et litterati, qui in Scripturis sacris intelligunt voluntatem Domini, sed eam opere adimplere negligunt. Sed utinam illud intelligerent, quia servus sciens voluntatem Domini sui et non faciens, vapulabit multis, Lc. 12.f. Et 2. Pet. 2.d. Melius est viam veritatis non agnoscere, quam post agnitam retrorsum converti.
marg.| {b} Omnes declinaverunt] a via veritatis, quam intellexerunt in Scripturis. Ier. 6.g. Omnes principes declinantes, id est sunt de numero declinantium, ambulantes fraudulenter. Et per hoc.
marg.| {d} Simul inutiles] quia per scientiam, aut predicationem suam non edificant alios si desit vita bona, Gregorius Cuius vita despicitur, restat, ut eius predicatio contemnatur.
marg.| {e} Non est] de ipsis, qui faciat bonum, neutraliter. Vix est enim de intelligentibus istis, qui velit facere bonum usque ad illud unum, de quo dicit Dominus Lc. 18.d. et Mc. 10.c. Adhuc unum tibi deest. Vade et vende omnia, que habes et veni et sequere me, scilicet nudus nudum, pauper pauperem, {2.26rb} obediens obedientem.
Numérotation du verset Ps. 13,V 
marg.| {f} Sepulchrum patens est guttur eorum] Hic ostendit Propheta quomodo Iudei peccaverunt in Christum, scilicet detrahendo ei. Unde dicit. Sepulchrum patens est guttur eorum. Quia sicut sepulchrum patens paratum est da accipiendum cadavera mortuorum, sic ipsi parati erant ad accipiendum malum verbum de ore eius, vel etiam malum factum ab eo. Unde in pluribus locis Evangelii habent, quod observabant eum. Sed quia non poterant eum capere in sermone, vel in facto et sic sepulchrum eorum nullum cadaver ab eo recipiebat. Aliam proprietatem sepulchri patentis ostendebant, quia sepulchrum patens, licet nihil recipiat, tamen de corruptione, quam in se habet, proximum aera inficit, ita isti ex malitia sua detrahebant Christo et blasphemabant eum. Io. 8.f. Demonium habes. Item ei adulando. Unde addit :
marg.| {g} Linguis suis dolose agebant] Mt. 22.b. Magister scimus, quia verax es et viam Dei in veritate doces et non est tibi cura de aliquo. Item odio irremediabili. Unde subdit.
marg.| {h} Venenum Aspidum sub labiis eorum] Insanabile enim est venenum Aspidis, sic eorum odium incurabile, Dt. 32.e. Venenum aspidum insanabile. Et comparantur Iudei Aspidi, quia sicut Aspis, ne incantetur, obturat unam aurem terra et aliam cauda. Sic Iudei propter duo tenebantur, ne crederent in Christum : Primum erat amor terrenorum et Christus paupertatem predicabat. Aliud, quia timebant ne Romani venirent et sibi locum et gentem auferrent, si homines in Christum crederent, ut dicitur Io. 11.f. Item falsum testimonium contra eum ferendo. De quo subiungit.
marg.| {i} Quorum os maledictione plenum est] Mt. 26.f. Cum multi falsi testes accessissent, novissime venerunt duo falsi testes, dicentes. Hic dixit ; Possum destruere templum Dei et post triduum reedificare illud. Item ei comminando. Unde dicit.
marg.| {k} Et amaritudine] Item pronitate ad eum occidendum. Unde sequitur :
marg.| {l} Veloces pedes eorum ad effundendum sanguinem] scilicet Christi et suorum. Hi tres versus, scilicet duo predicti et tertius, qui sequitur, scilicet Contritio et infelicitas, ut dicitur in Glossa non reperiuntur in Hebreo, sed creduntur esse compacti ex verbis Prophete David et ex verbis aliorum Prophetarum, vel quod Apostolus eos invenerit in edit. 70. Unde eos contra Iudeos proposuit Rm. 3.b.
Numérotation du verset Ps. 13,moraliter 
prol.| Moraliter, hic possunt notari quinque vitia lingue. Est enim lingua impudica, que loquitur de luxuria et spurcitia. De hoc dicit.
marg.| {f} Sepulchrum patens est guttur eorum] Apc. 9.d. De ore eorum procedit ignis et fumus et sulphur. Ignis sunt verba, que inflammant ad luxuriam, Eccl. 9.b. Colloquium eius, scilicet mulieris, quasi ignis exardescit. Sulphur significat fetorem, qui ad litteram est in peccato illo. Fumus, excecationem, quia peccatum illud plusquam aliquod aliud excecat et absorbet rationem. Item est lingua dolosa, que notatur, ibi :
marg.| {g} Linguis suis dolose agebant] Ier. 2.c. Sagitta vulnerans lingua eorum, dolum locuta est. Contra in Ps. 14. Qui non egit dolum in lingua sua. Et Is. 53.c. dicit de Christo. Nec inventus est dolus in ore eius. Item est lingua adulatoria. De qua intelligi potest, quod sequitur.
marg.| {h} Venenum Aspidum sub labiis eorum] Istud venenum facit hominem obdormire et mori, Ier. 5.f. Inventi sunt in populo meo impii insidiantes, quasi aucupes, id est dulciter loquentes. Item est lingua detractoria, sive maledica, de qua subdit.
Numérotation du verset Ps. 13,VI 
marg.| {i} Quorum os maledictione] Lv. 19.c. Non maledices surdo. Surdo maledicit, qui absenti detrahit. Item est lingua magniloqua, scilicet per iactantiam, vel comminationem : De qua dicit.
marg.| {k} Et amaritudine] De hac Is. 5.g. Rugitus eius, ut Leonis. Animalia terrentur et ad amaritudinem cordis ducuntur ad rugitum Leonis. Sic multi terrentur ad verba istorum magniloquorum. Prv. 28.c. Leo rugiens et Ursus esuriens, Princeps impius super populum pauperem.
marg.| {l} Veloces pedes] Supra reprehendit eos de peccato lingue, hic autem de peccato operis. Pedes eorum, ad litteram, vel affectiones. Veloces ad effundendum, id est ad perpetrandum, sive propalandum peccatum, quod dicitur sanguis. Os. 4.a. Sanguis sanguinem tetigit. Prv. 1.b. Pedes illorum ad malum currunt et festinant, ut effundant sanguinem. Origenes Lenta est virtus, vitium impetuosum. Secundum illud Gn. 8.d. Sensus et cogitatio humani cordis, proni sunt in malum ab adolescentia sua. Nec est contrarium illud Ambrosius Nescit tarda molimina Spiritus sancti gratia. Quia est duplex tarditas. Una quoad gratie infusionem et sic intelligit Ambrosius Alia quoad operationem et sic intelligit Origenes {2.26va}
Numérotation du verset Ps. 13,VII 
marg.| {a} Contritio et infelicitas] Supra ostendit Propheta culpam Iudeorum, hic ostendit penam duplicem, quam passi sunt in presenti, dicens, Contritio, que fuit facta per Titum et Vespasianum.
marg.| {b} Et infelicitas] quando venundati sunt ubique a Romanis.
marg.| {c} In viis eorum] id est pro viis eorum, scilicet operibus malis. Unde Prv. 1.d. Comedent fructus vie sue. Is. 3.b. Ve impio, in malum retributio manuum suarum fiet ei.
marg.| {d} Et] pro, quia.
marg.| {e} Viam pacis non cognoverunt] id est Christum, qui dicit Io. 14.a. Ego sum via. Vel adventum eius, qui fuit via pacis, scilicet ad faciendum pacem, 2Cor. 5.d. Deus erat in Christo mundum reconcilians sibi.
marg.| {f} Et non est timor Dei ante oculos eorum] quin Christum ipsum interficiant. Unde Mt. 21.d. signanter dicit. Forsitan verebuntur filium meum, quasi dicat, non verebuntur. Unde ibi sequitur. Et apprehensum eum occiderunt. Hanc penam et causam pene, quam Propheta assignat in hoc versu, determinavit ipse Dominus in Evangelio, Lc. 19.f. quando videns civitatem Hierusalem flevit super illam et dixit. Si cognovisses et tu. Et infra Dies venient in te et circumdabunt te inimici tui vallo, etc. eo quod non cognoveris tempus visitationis tue.
Numérotation du verset Ps. 13,moraliter 
marg.| {a} Moraliter. De quibuscumque peccatoribus.
marg.| Contritio et infelicitas] id est labor et miseria.
marg.| {c} In viis eorum] id est peccatorum. Est enim in viis eorum labor et dolor tam cordis, quam corporis. Unde Eccl. 21.b. Via impiorum complantata lapidibus. Et Sap. 9.b. Vias difficiles ambulavimus, lassati sumus in via perditionis. Unde Gregorius Nihil laboriosius, quam terrenis desideriis estuare, nihil quietius, quam in mundo nihil appetere. Israel enim accepit sabbatum in munere, Egyptus percutitur muscarum multitudine. Hec est ergo contritio. Sed adhuc aliquid esset, si per laborem istum magnam sibi felicitatem acquirerent. Sed non est ita, immo infelicitatem acquirunt. Unde sequitur :
marg.| {b} Et infelicitas] Et hoc nomen infelicitas, felicitatem privat et ponit miseriam. Est ergo.
marg.| {c} In viis eorum contritio] quia in peccato felicitatem non inveniunt et propterea miseri fiunt. Prv. 14.d. Miseros facit populos peccatum, quia servi fiunt Diaboli et peccati et inimici Dei. Unde dicit Augustinus Oseculum nequam, quod tuos beare sic soles amicos, ut Dei facias inimicos ! Et licet ita   contritio et infelicitas sint in viis eorum, non tamen reversi sunt ad Dominum per penitentiam. Et hoc est, quod sequitur.
marg.| {d} Et viam pacis] id est penitentiam, que ducit ad pacem. Unde Mt. 4.a. Agite penitentiam, etc. non approbaverunt. Unde dicitur Ier. 5.c. Percussisti eos, ecce contritio ; et non doluerunt, ecce impenitentia. De qua expressius subdit Ieremias, Attrivisti eos et renuerunt accipere disciplinam, induraverunt facies suas super petram et noluerunt reverti. Dicitur autem penitentia recte via pacis, quia per penitentiam et non aliter venit homo ad pacem Dei. Ps. 24. Misericordia et veritas obviaverunt sibi, scilicet in hac via penitentie. Misericordia, scilicet Dei remittentis peccatum et veritas hominis confitentis ipsum. Iustitia et pax osculate sunt, iustitia, scilicet hominis se punientis et pax Dei ipsum, ut filium et amicum recipientis. Hec est via trium dierum. De qua Ex. 5.a. Deus Hebreorum vocavit nos, ut eamus viam trium dierum in solitudinem, ut sacrificemus Domino Deo nostro, etc. Prima dieta est contritio cordis, secunda est confessio oris, tertia satisfactio operis. Hanc ergo viam pacis non cognoverunt peccatores, de quibus Iob. 21.c. Qui dicunt Deo. Recede a nobis, scientiam viarum tuarum nolumus, quis est Dominus ut serviamus ei ? Hec autem omnia faciunt propter hoc, quod sequitur. Quia scilicet.
marg.| {f} Non est timor Dei ante oculos] Unde Ps. 9. Non est Deus in conspectu eius, inquinate sunt vie illius in omni tempore. Timor enim Dei duo facit. Fugat peccatum et urget ad bonum. Eccl. 1.c. Timor Domini expellit peccatum. Eccl. 15. 2.a. Fili accedens ad servitutem Dei sta in iustitia et timore, etc.
marg.| {g} Nonne cognoscent omnes] Secunda pars, in qua comminatur iudicium. Et pendet constructio usque ad tertium versum, scilicet Quoniam Dominus in generatione. Et loquitur hic Christus. Sic ergo construe.
marg.| {g} Nonne cognoscent] scilicet in futuro experimento tormenti, {2.26vb} qui in presenti cognoscere noluerunt scientiam doctrine ? Quid cognoscent ? Quoniam Dominus in generatione iusta est, per gratiam, non in generatione prava Iudeorum, qui dixerunt Mt. 27.c. Sanguis eius super nos et super filios nostros et ipsum occiderunt. De quorum peccato, quod causa est illis eterne damnationis, interponit Dominus dicens.
marg.| {h} Qui operantur] etc. id est non equitatem, reddentes malum pro bono, me crucifigendo. Unde dicit eis Io. 8.e. Nunc autem queritis me interficere hominem, qui veritatem locutus sum vobis. Et Io. 10.f. Multa bona opera ostendi vobis ex patre meo, propter quod horum me lapidatis. Ier. 18.d. Numquid redditur pro bono malum, quia foderunt foveam anime mee ? Nec solum Christum crucifixerunt, sed et Sanctos persecuti sunt. Unde subdit.
marg.| {i} Qui devorant] scilicet Christianos seducendo et occidendo, sicut escam panis. In hoc, quod dicit, devorant, significat, quod cum magna aviditate querunt mortem eorum. In hoc, quod dicit, sicut escam panis, notatur, quod delectantur in illa. Vel Sicut escam panis, id est quotidie devorant, sicut esca panis quotidie necessario sumitur.
marg.| {k} Deum] id est Christum.
marg.| {l} Non invocaverunt] id est intus vocaverunt, quasi non honoraverunt, ut Deum. Io. 1.a. In propria venit et sui, id est Iudei, ad quos mittebatur, eum non receperunt.
marg.| {a} {2.27ra} Δ Illic trepidaverunt timore ubi non erat timor] Timentes, ne propter eum amitterent locum et gentem : Io. 11.f. Modo resume sic. Nonne, inquam, cognoscent omnes, qui predicta faciunt.
marg.| Possunt autem hi tres versus legi non solum de Iudeis, sed et de omnibus malis hominibus sic. Supra dixit.
marg.| {f} Non est timor Dei ante oculos eorum] Et ex hoc est, quod peccatis se exponunt, sed nonne punientur ? Hoc est.
Numérotation du verset Ps. 13,4 
VIII
marg.| {g} Nonne cognoscent omnes] quasi dicat, immo cognoscent in futuro iudicio supplicio, quod hic cognoscere noluerunt, Unde Gregorius Oculos, quos culpa claudit, pena aperit, Iob. 27.d. Dives, cum dormierit, nihil secum auferet, aperiet oculos suos et nihil inveniet. Unde dicit Gregorius Dives post mortem oculos aperit, quia tunc videre cogitur, quod previdere contempsit. Nm. 34.a. Dixit homo, cuius obturatus est oculus, qui cadens apertos habet oculos, Ibi Origenes Impius post casum oculos aperit, quia quam male gesserit, cognoscit. Et ponit causam universalem, qua ita puniti cognoscent iudicium Dei dicens.
marg.| {h} Qui operantur iniquitatem] Et post subdividit sufficienter, quia omnis iniquitas, aut peccatum, vel fit in proximum, vel in Deum, vel in seipsum. De peccato in proximum dicit. Qui devorant plebem meam sicut escam panis. De peccato in Deum subdit. Deum non invocaverunt. De peccato in seipsum addit. Illic trepidaverunt timore, ubi non erat timor. Primum est in opere, secundum in omissione, tertium in cogitatione. Dicit ergo.
marg.| {i} Qui devorant plebem meam] spoliando, detrahendo, occidendo. Verbum devorandi, aviditatem demonstrat, in quo notatur maius eorum peccatum. Mi. 3.a. Qui violenter pelles eorum tollitis desuper eis et carnem eorum desuper ossibus eorum, qui comederunt carnem populi mei, etc. Hoc autem peccato precipue peccant Principes terre et prelati Ecclesie et sub ipsis bedelli et advocati et officiales. Unde et illud capitulum, Mi. ad litteram de ipsis legitur. Et nota, quod non dicit, qui devorant substantiam plebis, sed dicit plebem meam, quia substantia pauperis vita eius est. Unde Eccl. 34.d. Panis egentium vita pauperum est, qui defraudat illum homo sanguinis est. Qui aufert in sudore panem, quasi qui occidit proximum suum. Isti in crudelitate excedunt et superant omnes bestias. Non enim alietus comedit alietum, neque canis canem, nisi esset urgentissima fames. Et tamen miser homo hominem devorat. Is. 3.c. Vos depasti estis vineam meam, rapina pauperum in domo vestra, quare atteritis populum meum et facies pauperum commolitis ?
Numérotation du verset Ps. 13,5 
IX
marg.| {k} Deum] etc. id est intus non vocaverunt per puram fidem, licet ore confiterentur, Is. 29.d. Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Quidam enim Deum negant corde, ut in hac auctoritate dicitur. Quidam ore, ut Petrus negavit. Mt. 26.g. Quidam opere. De quibus Tit. 1.d. Confitentur se nosse Deum, factis autem negant. Que tres negationes, in trina negatione Petri possunt significari. Ad veram ergo fidem necessaria est invocatio cordis, oris, operis, sicut dicit Glossa 1Cor. 12.a. Nemo potest dicere Dominus Iesus, nisi in Spiritus S. corde enim creditur ad iustitiam, ore autem confessio fit ad salutem, Rm. 10.b. Et fides sine operibus mortua est. Iac. 2.d. hanc triplicem invocationem innuit Dominus Mt. 7.c. dicens. Non omnis, qui dicit mihi Domine, Domine, intrabit in Regnum celorum, quasi dicat non omnis, qui dicit Domine corde, Domine ore, nisi dicat etiam Domine opere. Unde addit : Sed qui facit voluntatem Patris mei, qui in celis est, ipse intrabit in Regnum Celorum. Ioel. 3.g. Omnis, quicumque invocaverit nomen Domini, scilicet hoc triplici modo, salvus erit.
marg.| {a}* Illic trepidaverunt timore, ubi non erat timor] Hi sunt, qui timent aggredi penitentiam. Pr. 22.b. Dicit piger, Leo est in via, scilicet penitentie est nimia austeritas, in medio platearum occidendus sum, quasi dicat, morerer fame et frigore et huiusmodi, si facerem penitentiam. Sed sine dubio ibi non est timendum : Quia ut dicitur Iob. 6.c. Qui timet pruinam, irruet super eum nix. Pruina, que nascitur ex terra, significat penam temporalem. Nix, que desuper cadit, significat penam eternam, que a Deo iniungetur peccatoribus, cum dicet : Ite maledicti, etc. Mt. 25.d. Unde Iob. 26.d. Cum vix parvam stillam sermonum eius audierimus, quis poterit tonitruum magnitudinis eius intueri ? Parva stilla est presens pena : Tonitruum est ista futura. Et propter hoc Lc. 12.a. Ne terreamini ab his, qui occidunt corpus et post hec non habent amplius, quid faciant : Timete eum, qui postquam occiderit, habet potestatem mittere in gehennam. Hoc timebat Iob., qui dicit 31.c. Semper quasi tumentes fluctus super me Deum timui et pondus eius ferre non potui. Glossa Tumentes fluctus extremam potestatem dicit, quando comminutis omnibus elementis, supernus Iudex veniens finem omnium apportabit, quam Sancti quotidie expavescunt. Et pondus eius ferre non potui, quia qui extremi Iudicii eius adventum intenta mente considerat, profecto videt, quia tantus pavor imminet, quantum non solum tunc videre, sed et nunc previdere pertimescit.
Numérotation du verset Ps. 13,6 
X
marg.| {b} Quoniam Dominus in generatione iusta] Ut supra expositum est.
marg.| {c} Consilium inopis] Data sententia damnationis, invehitur Propheta in Iudeos. Et est legendum cum admiratione. Continuatio. Dominus in generatione iusta est : Et o vos miseri.
marg.| {d} Confudistis consilium inopis] id est Christi, qui non habuit, ubi caput reclinet, Mt. 8.c. Consilium huius inopis, fuit humilis eius adventus, quia proposito humilitatis et paupertatis exemplo, dabat consilium similiter faciendi. Unde dicit Mt. 11.d. Discite a me, quia mitis sum et humilis corde. Hoc consilium confudistis, o vos Iudei, quantum in vobis fuit, quia recipere noluistis. Sicut homo dicitur confundi, quando consilium eius contemnitur. Unde Ps. 61. Consilium cogitaverunt repellere, id est ex cogitatione deliberata repulerunt. Et hoc.
marg.| {e} Quoniam Dominus spes eius est] id est quia in solo Deo dicebat sperandum esse, unde aggravatur eorum peccatum, quia propter hoc magis reverendus erat et ipsi propter hoc magis contemnebant eum. Unde dicebant Mt. 26.e. Confidit in Deo, liberet nunc eum si vult. Sap. 2.d. Tentemus, que ventura sunt illi et sciemus, que erunt novissima illius. Si enim est verus filius Dei, suscipiet illum et liberabit eum de manibus contrariorum.
marg.| {b} Quoniam Dominus in generatione] etc. Hoc, ut prediximus, coniungitur illi, quod predictum est. Nonne cognoscent, etc. scilicet. Quoniam Dominus in generatione iusta est. Generatio iusta, est generatio iustorum. Ps. 23. Hec est generatio querentium faciem Dei Iacob. Qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, sed ex Deo nati sunt. In hac generatione est Dominus in presenti per inhabitantem gratiam et erit in futuro per superabundantem gloriam. Et hoc cognoscent reprobi, quando in damnatione sua dicent, ut dicitur Sap. 5.a. Nos insensati, vitam illorum estimabamus insaniam et finem illorum sine honore : Ecce quomodo computati sunt inter filios Dei et inter Sanctos sors illorum est.
marg.| {c} Consilium inopis confudistis] etc. Istud hodie multis potest dici : Inops iste Christus est ; de quo 2Cor. 8.b. Scitis gratiam Domini nostri Iesu Christi, quoniam propter vos egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia vos divites essetis. Huius consilium est amplecti voluntariam {2.27rb} paupertatem. Mt. 19.c. Vade et vende omnia, que habes, etc. et veni, sequere me. Consilium istud multi confundunt, qui ei acquiescere nolunt dicentes. Non tenemur ad consilium. Verum est ; sed nihilominus dedecus magnum Deo faciunt, qui de celo descendit in ceno carceris huius, ut eis consilium daret, quomodo citius et securius ad patriam remearent. Sed ipsi ingrati tanti beneficii consilium eius spernunt. Qui sunt autem illi, qui hoc precipue faciunt, ipsemet Christus dicit Lc. 7.e. Audiens omnis populus et Publicani iustificaverunt Deum, baptizati Baptismo Ioannis. Pharisei autem et Legisperiti consilium Dei spreverunt in semetipsis non baptizati Baptismo Ioannis. Per Baptismum Ioannis significatur ingressus religionis. Populus autem et Publicani, id est clerici minoris scientie et peccatores, illi consilium Dei faciunt. Sed Pharisei et Legisperiti, id est illi, qui sunt aliquantulum austere vite, quibus videtur, quod in bono statu sint et illi, qui habent scientiam divine Scripture disputant, quod non tenentur ad consilia ; et ita de vita et scientia sua presumentes consilium Dei spernunt, quia vix de hoc sermonem audire volunt. Et qui nullo modo consilium unius Episcopi preterirent, consilium Episcopi futurorum bonorum contemnunt. Unde Ps. 106. cum magno pondere dicit contra eos. Consilium Altissimi irritaverunt. Nota, Altissimi. Sed unde hoc eis ? Quia presentes prebendas plus quam futuras appetunt. Unde bene Ps. cum dixit, Consilium inopis confudistis, adiungit.
marg.| {e} Quoniam Dominus spes eius est] Spes vero eorum magis est in pecunie thesauris. Contra quod precipit Apostolus. 1Tim. ult. Divitibus huius seculi precipe non sublime sapere, nec sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui prestat nobis omnia. Hi nolunt esse discipuli Domini, qui Pontifex est futurorum bonorum, sed volunt esse discipuli Moysi, qui dat presentia. Unde dicunt cum Phariseis, Io. c. 9.f. Tu discipulus illius sis, nos discipuli Moysi sumus. Unde Ex. 20.c. dicunt ad Moysen. Loquere tu nobis et audiemus, promittendo temporalia ; non loquatur nobis Dominus, scilicet consulendo paupertatem.
Numérotation du verset Ps. 13,7 
XI
marg.| {f} Quis dabit ex Sion salutare Israel] Tertia pars. Continuatio. Vos, o Iudei, contempsistis eum, qui tamen venerat, ut salvaret vos et in fine vos salvabit. Et hoc est. Quis, alius oriens.
marg.| {g} Ex Sion, dabit salutare Israel ?] quasi dicat, nullus. Et est hec dictio, Israel, genitivi casus, vel dativi. Per hoc, quod dicit, dabit, innuit, quod donum gratie fuit Incarnatio. Ex Sion, id est ex Iudeis. Io. 4.c. Salus ex Iudeis est. Quod quidem erit.
marg.| {h} Cum averterit Dominus captivitatem plebis sue] id est cum Diabolum captivaverit et damnaverit, scilicet in fine Mundi. Et tunc.
marg.| {i} Exultabit Iacob et letabitur Israel] quod idem est, Vel exultabit, exterius, letabitur interius. Hic est manifesta prophetia de conversione Iudeorum. De qua Is. 10.e. Si fuerit populus meus Israel quasi arena, reliquie convertentur ex eo. Per Iacob significantur activi, per Israel, contemplativi. Vel per Iacob, status vie ; per Israel, status patrie. In via enim oportet luctari, in patria videtur Deus non per speculum et in enigmate, sed facie ad faciem. 1Cor. 13.d. Et bene prius dicit Iacob et post addit Israel, sicut et Patriarcha, primo vocatus est Iacob et postmodum Israel, quia non erit Israel, qui prius non fuerit Iacob. 2. Tit. 2.a. Non coronabitur, nisi qui legitime certaverit. Act. 14.d. Per tribulationes oportet nos intrare in Regnum Dei.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 13), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_13)
Signaler un complément d'information

Notes :