Psalmus 136
Numérotation du verset
Ps. 136,1
¶ Psalmus David propter
¶Codd. : (Ps. 136)
Hi
D14
D30
Δ
(ω
1
ω²
NAL3255
T77
T79
Bo179
Fi)
ΩP
Rusch
Ps-G
<divisio.>
: $ IV nos² ¦
ω
1
Ω
2 T77 T79 Fi
Rusch
] nos1 ¦ Hi | X exinanite1 ¦
ω
1
Ω
2 T77 Fi] exinanite² ¦ Hi T79
Rusch
Ieremiam.1
1 Psalmus... Ieremiam Ω] David Hieremiae
Ps-G,
David psalmus Hieremie
D14,
psalmus David et Ieremie lamentatio
D30
Numérotation du verset
Ps. 136,I
Super flumina Babylonis
illic
sedimus
et flevimus ¦
dum2 recordaremur tui3 Sion.
2 dum r.
Ps-G
(
G*
V D) Hi
D14 D30
Ω ΩP Δ (d. recordaremus
marg. ω
1)
Rusch
Ed1530 cum Ps-R
] cum r.
Ps-G
|
3 tui Δ ΩP²
Rusch cum Ps-R
]
om. Ps-G
Hi
D14 D30
ΩP*
|
Numérotation du verset
Ps. 136,2 II
In salicibus
in medio
eius ¦
suspendimus
organa nostra.
Numérotation du verset
Ps. 136,3 III
Quia illic
interrogaverunt nos
qui captivos duxerunt nos ¦
verba
cantionum.
Numérotation du verset
Ps. 136,IV
Et qui
abduxerunt4
4 abduxerunt
Ps-G D14 D30
ΩP
ω
1 (post
corr.
) Ω
2 T77 Bo179
Rusch cum Ps-R
] adduxerunt
Ps-G
(Q*) ΩS
ω
1* ?
NAL3255
T79 Fi
Cor2 cum Ps-R
(H
M
Q R U V)
Ps-Moz
nos ¦ hymnum cantate nobis de canticis Sion.
Numérotation du verset
Ps. 136,4 V
Quomodo cantabimus canticum Domini ¦ in terra aliena ?
Numérotation du verset
Ps. 136,5 VI
Si oblitus fuero tui Hierusalem ¦
oblivioni detur
dextera mea.
Numérotation du verset
Ps. 136,6 VII
Adhereat lingua mea
faucibus meis ¦ si non meminero tui.
Numérotation du verset
Ps. 136,VIII
Si non proposuero5
5 proposuero
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
) Hi ΩP ΩS
NAL3255
T77 T79 Fi Bo179
Rusch cum Ps-R
] te praeposuero Ps-α, preposuero
Ps-G
(R F L Q Φ
G
K)
ω
1
Ω
2
D14
, + tui
D14
* (eras.)
D30
* (eras. et
cancel.
) Ω
2 (
cancel.
) T77 Fi Bo179
cum Ps-R
.
Hierusalem ¦
in principio letitie mee6.
6 principio
T77
etc principibus
T79
Numérotation du verset
Ps. 136,7 IX
Memor esto
Domine filiorum Edom ¦
in die7 Hierusalem.
7 in die
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
D14
²
D30
² ΩP
Ω
2 T77 T79 Fi
cum Ps-R
] diem
Ps-G
(R F
M
), in diem
Ps-G
(
M
Q W Φ V D)
D14
*(-m eras.)
D30
*(-m eras.) Hi Ω
M
ω
1
NAL3255
Numérotation du verset
Ps. 136,X
Qui dicunt8 exinanite exinanite ¦
8 dicunt
Ps-G
ΩP Hi
D14 D30 ω
1
NAL3255
T79* Fi Bo179
Rusch
] + mihi T77 T79 (sec. m.
corr.
)
usque ad fundamentum
in ea.
Numérotation du verset
Ps. 136,8 XI
Filia Babylonis
misera9 :
9 misera]
sub
÷
Ps-G
(ΦG²
K
)
D14
²
beatus
qui
retribuet10 tibi retributionem tuam11 :
10 retribuet
D30 ω
1
T77
etc retribuit
Ps-G
(
Q* Φ
R) Ω
2
?
|
11 tuam
Ps-G
ΩP Hi
D14 D30 ω
1
Ω
2
NAL3255
T79 Fi Bo179]
om. Ps-G
(F ΨB*) T77
cum Ps-R
|
quam retribuisti nobis.
Numérotation du verset
Ps. 136,9 XII
Beatus qui tenebit ¦ et allidet parvulos suos12 ad petram.
12 suos
Ps-G
(R² ΨB D) Hi
D30
* (?) Ω ΩP Δ
Rusch cum Ps-R
] tuos
Ps-G D14 D30
(super ras.)
Psalmus 136
Numérotation du verset
Ps. 136,1
marg.|
{2.342rb}
Super flumina]
Sicut olim due fuerunt civitates ad invicem repugnantes, scilicet Hierusalem et Babylonia. Ita modo due sunt civitates. Una bonorum, altera malorum, permixte quidem loco, sed divise merito, coniuncte corpore, sed separate mente. Et sicut Hierusalem materialis olim ter fuit destructa. Primo quidem a Nabuchodonosor. 4Rg. 25.c. Secundo ab Antiocho. 1Mcc. 1.d. Tertio, a Romanis. Ita nunc Hierusalem spiritualis tripliciter impugnatur, scilicet a carne, Mundo, Diabolo, vel a Tyrannis, hereticis et fratribus falsis, quorum omnium Diabolus Rex est. Ideo tres Psalmi ponuntur in hoc libro, qui agunt de hac triplici destructione Hierusalem, tam materiali, quam spirituali, sed de materiali propter spiritualem. De destructione facta per Romanos agitur in illo Psalmo. Ut quid Deus repulisti in finem. De destructione facta per Antiochum agitur in illo Psalmo. Deus venerunt gentes. De destructione facta a Nabuchodonosor agitur hic. Quam Ieremias alphabeto quadruplici deploravit. Unde Titulus huius Psalmi est. Psalmus David propter Ieremiam. Et est sensus. Iste Psalmus, est David, id est editus iuxta Ieremiam, id est agens de destructione Hierusalem, quam flevit Ieremias.
marg.|
Materia ergo huius Psalmi est destructio Hierusalem, non materialis, sed potius spiritualis. Intentio est monere, non conformari huic seculo, sed ad supernam Hierusalem suspirare.
marg.|
Modus agendi. Bipartitus est Psalmus. Primo ostendit bonos, quasi captivos in hoc Mundo flere, tum pro incolatu presentis miserie, tum pro dilatione patrie. Secundo, contra hostes ad Dominum deprecatur, ibi :
[Memor esto]
Propheta ergo in persona iustorum pro incolatu huius miserie et dilatione lamentantium, dicit.
Numérotation du verset
Ps. 136,I
marg.|
{d}
Super flumina Babylonis]
id est bona temporalia, que more fluminum defluunt. 1Io. 2.c. Transit mundus et concupiscentia eius.
marg.|
{e}
Illic sedimus]
non erecti per superbiam, nec deiecti per desperationem, sed humiliati, attendentes presentem miseriam, in qua sumus et futuram gloriam, a qua distamus. Per hoc, quod dicit, super flumina se sedere, notatur contemptus temporalium et elevatio mentis. Per hoc, quod dicit, illic, notatur elongatio mentis ab illis. Illic enim demonstrat rem longe positam. Et bene per Babylonem significatur Mundus. Interpretatur enim confusio et in Mundo omnia sunt confusa, ita ut bonum a malo omnino nequeat discerni. Unde frequenter bona reputantur mala et mala bona. Et ve illis, qui dicunt malum bonum et bonum malum, {2.342rb} ponentes dulce amarum et amarum dulce. Is. 5.e. In mundo, que deberent esse superiora, sunt inferiora et econverso. Pueri enim sunt Archidiaconi, Decani, Prepositi et etiam Episcopi et prudentes et seniores sunt subditi. Ecclesiast. 10.b. Vidi stultum positum in dignitate sublimi et divites sedere deorsum. Et infra. Vidi servos in equis et Principes ambulantes, quasi servos super terram. Item anteriora sunt posteriora et econverso, quia temporalia spiritualibus preponuntur et econverso. Ier. 7.e. Facti sunt retrorsum et non ante. Item dextrum reputatur sinistrum et econverso, quia adversitas temporalis malum dicitur et prosperitas bonum, cum tamen econtrario sit, quod significatur Gn. 48.c. in cancellatione manuum Iacob : Nam dextram manum posuit super minorem et sinistram super maiorem : Item infirmi dicuntur fortes et econverso. 1Rg. 1.a. Infirmi accincti sunt robore. Is. 40.g. Qui dat lasso virtutem. Propter huiusmodi dicit Is. 21.b. Babylon dilecta mea posita est mihi in miraculum. Huius Babylonis flumina sunt quatuor. Primum est amor divitiarum, in hoc se balneant avari. Secundum est amor deliciarum, in hoc se balneant voluptuosi. In hoc precepit Pharao submergi omnes masculos Hebreorum. Ex. 1.d. Tertium est ambitio dignitatum, in quo se balneant ambitiosi. Quartum est amor vanarum scientiarum, que magis inflant et inquinant, quam potent, vel lavent. His fluminibus irascitur Dominus, sicut dicitur Hab. 3.b. Numquid in fluminibus iratus es, Domine ? Hec flumina transire iubemur. Is. 47.a. Transi flumina, denuda turpitudinem tuam. So. 3.b. Ultra flumina Ethiopie inde supplices mei filii dispersorum meorum deferent munus mihi.
marg.|
{f}
Et flevimus]
fletu hominis pro peccatis propriis ; fletu compassionis, pro peccatis et miseriis aliorum ; fletu devotionis, pro beneficiis exhibitis et premiis obtinendis.
marg.|
{g}
Dum recordaremur tui Sion]
id est Ecclesie Triumphantis, ubi in speculo videtur Deus sine medio. Ier. 51.f. Ascendat super cor vestrum Hierusalem. Item nota, quod sunt flumina Egypti, scilicet septem peccata mortalia, de quibus Ecclesiast. 1.b. Omnia flumina intrant in mare. Is. 7.c. Sibilabit Dominus musce, que est in extremo fluminis Egypti, id est in desperatione. Item sunt flumina Damasci, scilicet doctrine hereticorum, de quibus 4Rg. 5.d. Numquid non meliores sunt Abana et Pharsar fluvii Damasci omnibus aquis Israel : Ita dicunt heretici et credunt stulti, quia aque furtive dulciores ; Prv. 9.d. Item sunt flumina Assyriorum, iurgia superborum : Ier. 2.d. Quid tibi vis in via Egypti, ut bibas aquam turbidam et quid tibi cum via Assyriorum, ut bibas aquas fluminis ? Item sunt flumina Israelis tria, scilicet Baptismus, de quo Ps. 45. Fluminis impetus letificat civitatem Dei. Item gratia Spiritus Sancti. Io. 7.f. Flumina de ventre eius fluent aque vive, hoc autem dicebat de spiritu, quem accepturi erant. Item doctrina Christi. Gn. 2.b. De loco voluptatis egrediebatur fluvius, qui dividitur in quatuor capita, que sunt quatuor sensus, scilicet historicus, allegoricus, Tropologicus et Anagogicus. Item sunt flumina Babylonis quatuor, que dicta sunt, scilicet affluentia divitiarum temporalium, influentia deliciarum carnalium, defluentia bonorum secularium, confluentia scientiarum inutilium. Iuxta hec flumina habitant homines Mundani infructuosi. Unde sequitur :
Numérotation du verset
Ps. 136,2
II
II
marg.|
{h}
In salicibus]
id est inter salices, id est inter homines mundanos, infructuosos et steriles, qui rigantur fluminibus Babylonis.
marg.|
{i}
In medio eius]
positis, id est ex omni parte concupiscentie seculi circumdatis. quidam sunt in finibus Babylonis, qui scilicet non sunt ita cupidi, ita avari, ita ambitiosi, ita invidi, ita malitiosi.
marg.|
{k}
Suspendimus organa nostra]
id est dimisimus cantica letitie, vel doctrine, quia non sunt digni, vel quia impediunt Doctores. Gregorius Propter peccata populorum claudit Deus ora Prophetarum. Lv. 26.c. Dabo vobis celum ferreum et terram eneam. Dt. 28.b. Sit celum, quod super te est, eneum et terra, quam calcas, ferrea. De istis salicibus dicitur Iob. 40.c. Protegunt umbre umbram eius, scilicet Behemoth, circumdabunt eum salices torrentis. Is. 15.d. Ad torrentem salicum ducent eos. Vel sic.
marg.|
{h}
In salicibus]
id est a salicibus, id est ipsis mundanis hominibus vanis et sterilibus existentibus.
marg.|
{i}
In medio eius]
id est Mundi.
marg.|
{k}
Suspendimus organa nostra]
id est subtraximus laudes et cantica. Et quare ?
Numérotation du verset
Ps. 136,3
III
III
marg.|
{b}
Interrogaverunt nos]
tentantes et deridentes : Illi.
marg.|
{c}
Qui captivos duxerunt nos]
scilicet mali, quorum exemplis et verbis captivantur boni in peccatum.
marg.|
{a}
Verba cantionum]
id est rationes fidei et professionis nostre. Sic enim querunt mali a bonis : Quid valet fides vestra ? quid est anima ? quid est alia vita ? quid est Infernus ? quid est Paradisus ? et huiusmodi questiones faciunt in derisionem bonorum. Vel sic :
marg.|
{a}
Illic]
id est in Mundo, ubi sedemus flentes super flumina Babylonis, non immersi in eis.
marg.|
{b}
Interrogaverunt nos, qui captivos duxerunt nos]
id est olim in peccatum induxerunt. Lam. 1.b. Propter multitudinem iniquitatum eius parvuli eius ducti sunt in captivitatem. Vel.
marg.|
{c}
Captivos duxerunt nos]
id est in captivitatem peccati et Inferni ducere tentaverunt.
marg.|
{d}
Verba cantionum]
id est rogaverunt nos, ut sicut ipsi cantaremus et gauderemus, biberemus et comederemus, cum tamen Dominus magis velit nos in Mundo lugere. Iac. 5.a. Agite nunc divites, plorare ululantes in miseriis vestris. Eodem 4.c. Miseri estote, lugete et plorate, risus vester in luctum convertatur. Is. 22.d. In die illa vocavit Dominus ad fletum, planctum et luctum et ad calvitium et ad cingulum sacci et ecce gaudium et letitia, occidere vitulos et iugulare arietes, comedere carnes et bibere vinum : comedamus et bibamus, cras enim moriemur. Has cantilenas interrogant Mundus et Diabolus. Gn. 34.a. Tristem delinivit blanditiis. Ibi dicit Gregorius Quatuor modis nititur Diabolus iustos a penitentia revocare. Modo enim nihil esse quod perpetratum est, modo Deum misericordem ; modo peccata aliorum maiora loquitur ; modo tempus subsequens ad penitentiam pollicetur, ut sic mens per hec seducta a lamentis penitentie suspendatur. Item Gregorius Despecta est vox confessionis, quam format gaudium prosperitatis. Am. 5.g. Aufer a me funiculum carminum tuorum et cantica lyre tue non exaudiam.
Numérotation du verset
Ps. 136,IV
marg.|
{e}
Et qui abduxerunt]
id est a Deo et consortio bonorum separaverunt, vel separare voluerunt. Vel
[adduxerunt]
alia littera, ad istas miserias, in quibus sumus, quamdiu vivimus in hoc Mundo. Bar. 4.e. Ducti sunt, ut grex direptus ab inimicis. 1Mcc.2.a. Vasa glorie captiva adducta sunt. Ipsi interrogaverunt nos, dicentes :
marg.|
{f}
Hymnum cantate nobis de canticis Sion]
id est que cantantur in Ecclesia. Is. 30.c. Loquimini nobis placentia. Am. 6.b. Sicut David putaverunt se habere vasa cantici. Iob. 30.d. Versa est in luctum cithara mea et canticum meum in vocem flentium. Prv. 25.c. Acetum in nitro, qui cantant carmina corde pessimo. Ideo sequitur competens responsio iustorum.
Numérotation du verset
Ps. 136,4
V
V
marg.|
{g}
Quomodo,
inquiunt,
cantabimus canticum Domini in terra aliena ?]
quasi dicat, non est in Mundo gaudendum, vel cantandum, sed magis lugendum et gemendum. Is. 59.b. Rugiemus quasi Ursi omnes et quasi Columbe meditantes gememus, etc. Supra Ps. 41. Fuerunt mihi lacrime mee panes die, ac nocte, etc. Et quare gemendum ? Quia in valle miserie et calamitatis inter tot pericula hostium adversantium. Item quia extranei et in terra aliena expulsi a patria nostra. Et ideo
[quomodo cantabimus canticum Domini in terra aliena]
Numérotation du verset
Ps. 136,5
VI
VI
marg.|
{h}
Si oblitus fuero tui, Hierusalem]
Quia vero periculum est ne dum quis timens malis displicere, affectet amicitias eorum, incipiat delectari in Babylonia, passus ista, undique interrogatores, adulatores, irrisores et reprehensores, quasi inter eos periclitans animam erexit ad recordationem Sion (in hostili enim terra dulcis est recordatio patrie) et constrinxit se iuramento, dicens : Si oblitus fuero, quasi dicat, illis non cantavi, sed si inter verba illorum oblitus fuero tui, Hierusalem, ut illis placere velim.
marg.|
{i}
{2.342vb}
Oblivioni detur dextera mea]
id est virtus et operatio mea virtuosa per dexteram significata : Dextera enim manu fieri dicitur, quicquid virtuose et laudabiliter fit ; oblivioni detur, hoc est non acceptetur, vel remuneratione careat. Deus enim oblivisci dicitur, cum nobis non subvenit effectualiter. Ps. 12. Usquequo oblivisceris me in finem. Item Ps. 43. Oblivisceris inopie nostre. Vel tunc oblivisci dicitur, cum opera nostra non approbat, eo modo quo dicitur nescire : Mt. 22.a. de reprobis virginibus, cum ait : Nescio vos. Et Mt. 7.c. Multi dicent mihi in illa die : Domine, Domine, nonne in nomine tuo prophetavimus et Demonia eiecimus et virtutes multas fecimus ? Et tunc confitebor illis, quia numquam novi vos, id est non approbo vos, nec opera vestra. Propheta ergo in persona viri iusti innuens qua firmitate inhereat amori celestis Hierusalem et quam recta intentione pro illa operetur, astringens se maledicto, dicit :
[Si oblitus fuero tui, Hierusalem, oblivioni detur dextera mea]
marg.|
{i} Vel sic potest exponi :
Oblivioni detur dextera mea]
id est Filius Dei obliviscatur mei, qui Filius dicitur dextera et brachium Patris, per quem facta sunt omnia et salvavit genus humanum sibi. Ps. 97. Salvavit sibi dextera eius et brachium sanctum eius. Item Ps. 43. Brachium eorum non salvavit eos, sed dextera tua et brachium tuum, etc. Hec etiam dicitur nostra, per carnis assumptionem. Ps. 17. Dextera tua suscepit me. Dicit ergo.
marg.|
{h}
Si oblitus fuero tui Hierusalem, oblivioni detur dextera mea]
id est Filius Dei, dextera Patris et mea per carnis assumptionem, mei non recordetur et me sui participem non faciat. Vel sic secundum Glossa
marg.|
{i}
Oblivioni detur dextera mea]
id est vita eterna, que dicitur dextera nostra. Nam sinistra est vita temporalis. Quicquid enim facis pro vita eterna, dextera operatur. Si autem alia intentione facis, sinistra operatur et si in ea delectaris quasi in dextera perdis eterna.
Numérotation du verset
Ps. 136,6
VII
VII
marg.|
{k}
Adhereat lingua mea]
id est obmutescam et mutus fiam in laudibus Dei, si non fuero tui memor. Mutus enim fit, qui memor Dei non est. Nam ut quid sonat, ut quid loquitur, qui canticum Sion non loquitur. Canticum Hierusalem lingua nostra est, scilicet lingua fidelium. Canticum dilectionis huius seculi, lingua barbara est. Mutus ergo est Deo, qui oblitus est Hierusalem. Ideo dicit.
marg.|
{l}
Si non meminero tui]
scilicet cum amore. Ideo sequitur.
Numérotation du verset
Ps. 136,VIII
marg.|
{m}
Si non proposuero Hierusalem in principio letitie mee]
quasi dicat, o Hierusalem, si non est mihi precipua letitia de te et in te. Ibi enim est summa letitia, ubi Deo perfruemur, ubi de fraternitate coherente securi sumus, nihil ibi delectabit nisi bonum, morietur autem omnis necessitas et orietur summa felicitas, supple
[oblivioni detur]
etc.
Numérotation du verset
Ps. 136,7
IX
IX
marg.|
{n}
Memor esto, Domine, filiorum Edom]
Hec est secunda pars, ubi contra hostes deprecatur, quasi dicat, Ego ita me habeo ut dixi. Sed o
[Domine, memor esto filiorum Edom]
Secundum litteram, Edom, qui et Esau dictus est. Filii autem Esau, id est Idumei, impedimento fuerunt filiis Israel reedificantibus Hierusalem in reditu e Babylonia, vel in destructione Hierusalem fuerunt coniuncti Babyloniis. Et est sensus. Domine, memor esto illorum, id est puni eos propter id, quod fecerunt in restitutione Hierusalem, quam impediunt, vel in die qua evertere volunt, Hierusalem coniuncti Babyloniis.
{2.343ra}
Δ Ecce, quid faciunt. Nam huiusmodi Idumei sunt.
Numérotation du verset
Ps. 136,7
mystice
mystice
marg.|
Mystice. {n}
Memor esto]
etc. Edom, vel Esau omnes carnales significat, Iacob autem spirituales, Esau autem appellatus est Edom a cibo quodam lenticule rubro, pro quo primogenita vendidit minori fratri, scilicet Iacob, qui dedit cibum voluptatis et accepit honorem dignitatis et factus est maior dignitate, qui erat minor tempore. Maior itaque est carnalis homo, minor spiritualis, quia prius est, quod est animale et postea quod est spirituale. Omnis enim homo, qui nascitur, prius carnalis est et animalis. Si autem a captivitate revertitur, in reditu in Hierusalem renovatur per interiorem hominem. Sicut autem Esau persequebatur Iacob, ita carnales contrarii sunt spiritualibus. Ideo dicit.
[Memor esto filiorum Edom]
id est carnalium, qui sunt inimici nostri et libera nos ab eis.
marg.|
{o}
In die]
scilicet sequestrationis Hierusalem, id est quando separabuntur mali, ut puniantur, a bonis, Θ ut premientur.
Numérotation du verset
Ps. 136,7
moraliter
moraliter
marg.|
Moraliter. {n}
Memor esto]
etc. Per Edom, qui interpretatur terrenus, vel sanguineus, carnalitas significatur, que per illicitos motus tamquam per filios suos nos seducit. Et est sensus
[Domine, memor esto filiorum Edom]
id est illicitorum mortuum, ut eos allidas.
marg.|
{o}
In die Hierusalem]
id est in bonis, qui sunt dies Ecclesie, quia dies * diei eructat verbum.
marg.|
{a}
Qui]
scilicet motus illiciti, dicunt exinanite exinanite usque ad fundamentum, id est totaliter exterminate Hierusalem interiorem. Nam ex coacervatione vitiorum surrepit confidentia et robur exterminandi civitatem anime interiorem. Sed.
marg.|
{d}
Filia Babylonis misera]
id est caro, que confusionem peccatorum ingerit, cui digna compensatio datur, ut sicut concitat ad vitia, ita repressa virtutibus subdatur, quod carni retribuere beatorum est. Unde sequitur :
Numérotation du verset
Ps. 136,X
marg.|
{a}
Qui dicunt exinanite, exinanite]
id est pereant omnes, qui sunt in ea, scilicet. Hierusalem.
marg.|
{c}
Usque ad fundamentum]
id est penitus deficiatis, qui estis in Hierusalem, nec unus quidem remaneat. Sicut de domo dicitur. Destruatur etiam usque ad fundamentum. Et de cisterna. Exhauriatur usque ad fundum. Talia dicunt isti. Sed o.
Numérotation du verset
Ps. 136,mystice
marg.|
{a}
Qui dicunt]
de ipsa Hierusalem, scilicet Ecclesia.
marg.|
{b}
Exinanite, exinanite]
id est annihilamini. Et hoc dicitur ad similitudinem cisterne, unde si aqua hauritur, usque ad fundamentum pervenitur. Sed quid prodest talibus vitam tollere, quibus Christus est fundamentum, qui est vita eterna ? Deinde convertens sermonem ad eorum civitatem, ait.
Numérotation du verset
Ps. 136,8
XI
XI
marg.|
{d}
Filia Babylonis misera]
in tua exultatione et presumptione. Idumeam dicit filiam Babylonis, quia eam secuta est et ei coniuncta.
marg.|
{f}
Beatus, qui retribuet tibi retributionem]
id est penam, quam tu mereris pro impietate tua. Que autem sit ista retributio, exprimit, dicens.
Numérotation du verset
Ps. 136,8
mystice
mystice
marg.|
{d}
Filia Babylonis misera]
es : ipsa exultatione tua et ipsa presumptione. Nota, civitas malorum et Babylon dicitur et filia Babylonis ; sic et civitas iustorum Ecclesia dicitur Sion et filia Sion, sed per successionem facta est filia Babylonis et per eius imitationem, sicut Ecclesia per successionem et imitationem erit filia Sion. Sequitur.
marg.|
{f}
Beatus, qui retribuet tibi]
scilicet allisionem spiritualem pro allisione carnali.
marg.|
{g}
Quam retribuisti nobis]
scilicet odium pro dilectione.
Numérotation du verset
Ps. 136,9
XII
XII
marg.|
{h}
Beatus, qui tenebit et allidet parvulos suos]
Idumeorum, scilicet ad petram, ex iusta vindicta. Potest etiam exponi de Babyloniis, ac parvulis eorum, quos crudelitter interfecerunt Medi et Perse, in Babylonis destructione. Is. 13.d. Suscitabo super vos Medos, qui argentum non querant, nec aurum velint, sed sagittis parvulos interficient.
marg.|
{d}
Filia Babylonis]
id est gens Babylonica.
marg.|
{e}
Misera]
propter destructionem per Cyrum et Darium factam.
marg.|
{f} Beatus, qui retribuet tibi retributionem] ut supra expositum est.
marg.|
{i}
Et allidet parvulos suos]
vel tuos, ad petram. Ex crudelitate enim accipiebant pueros per pedes et allidebant capita eorum contra parietem. Et hoc secundum litteram.
Numérotation du verset
Ps. 136,9
mystice
mystice
marg.|
{h}
Beatus, qui allidet parvulos suos]
vel
[tuos, ad petram]
id est scilicet qui captivos reducet ad viam veritatis cives tuos, qui dum sunt parvuli, reduci possunt, non omnino obstinati in malitia.
Numérotation du verset
Ps. 136,9
moraliter
moraliter
marg.|
{h}
Beatus qui tenebit]
etc. id est qui etiam parvulos, qui ex carne nascuntur, scilicet motus malos, antequam crescant, retinet, ne sint liberi.
marg.|
{i}
Et allidet parvulos suos ad petram]
Christum, ut confracti dispereant. Dicuntur autem mali motus parvuli, propter proprietates parvulorum malas. Parvuli enim primo fetent urina et immunditia ; sic mali motus in anima fetent in conspectu Dei. Is. 34.a. De cadaveribus eorum ascendet fetor. Ioel. 2.e. Et ascendet putredo eius, quia superbe egit, Secundo, parvuli fedant gremium matris et aliquando pertractando eos comblandiuntur sibi quod stercora in faciem eius mittunt ; sic mali motus in anima fedant gremium et faciem anime stercorizant, si immorari permittuntur et citius non expellantur et a consensu homo non caveat, quia solus consensus et voluntas peccandi reos nos non facit. Iuvenalis. : « Has patitur penas peccandi sola voluntas. Nam scelus intra se tacitum qui cogitat ullum, Pacti crimen habet ».
marg.|
Tertio, habent semper manus immundas ; sic mali motus
{2.343rb} et male cogitationes in anima opera immunda. Habent enim opera nostra radicem suam ex corde, vel intentione bona, vel mala, Mt. 15. De corde enim exeunt cogitationes male, homicidia, adulteria, fornicationes, furta, falsa testimonia, blasphemie, etc. Mt. 6.c. Si oculus tuus, id est intentio tua, simplex fuerit, totum corpus tuum lucidum erit, si autem nequam fuerit, etc. Quarto, parvuli stant in luto et in terra ; sic mali motus et male cogitationes in anima de terrenis exoriuntur et circa hec terrena et lutosa versantur. Quia omne, quod est in mundo, aut est concupiscentia carnis, aut, etc. 1. Iob. 2.e. A quibus terrenis et lutosis se eripi orabat Propheta, dicens : Eripe me de luto fecis, ut non intingar, scilicet per amorem, Sicut et Paulus, qui omnia ut stercora arbitrabatur. Phil. 3.b. Quinto, parvuli sunt debiles in principio etatis, sed crescentes paulatim fortiores fiunt, sic mali motus in anima in principio debiles sunt, sed si permittuntur crescere, subito de capillo transeunt in trabem et dominium sumunt in anima, ita ut postea difficilius expellantur. Ideo, principiis obsta. Sexto, generant vermes, quorum natura semper est rodere, sic mali motus generant morsus conscientie et corrosionem. Unde de damnatis et impiis, Is. 66.g. Vermis eorum non morietur. Reprimantur ergo parvuli motus ab anima, que tot mala inferunt et Deo nimis displicent. Si enim sibi non displicerent, per Isaiam non diceret. Mundi estote, auferte malum cogitationum vestrarum. Is. 1.e. Et iterum per Ps. 4. Que dicitis in cordibus vestris et in cubilibus vestris compungimini. Quia vero ut inquit Hieronymus ad Eustochium, Impossibile est in sensum hominis non irruere motum medullarum calore, ille laudatur, ille predicatur beatus, qui statim ut ceperit cogitare, interficit cogitatus et allidit eos ad petram, petra autem est Christus, qui omnibus invocantibus eum in veritate suum libenter impartitur auxilium. Cum quo beati regnant in patria in secula seculorum.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 136), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 29/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_136)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 136), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 29/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_136)
Notes :