Psalmus 110

Numérotation du verset Ps. 110,1 

¶Alleluia 1
¶Codd. : (Ps. 110) D14 D30 ΩP Rusch Ps-G
1 Alleluia Ps-G ( I V D ) ΩS Ed1530 Clementina Rusch ] + reversionis Aggei et Zacchariae D14 Ps-G, + reversio Aggei et Zaccharie Ps-G ( Q W Amiatinus ) D30 , + Vox Ecclesie ad laudem Christi D30
Numérotation du verset Ps. 110,I 

Confitebor
tibi Domine
in toto corde meo ¦
in consilio iustorum et congregatione.
Numérotation du verset Ps. 110,2 II

Magna opera Domini ¦
exquisita in omnes voluntates eius.
Numérotation du verset Ps. 110,3 III

Confessio et magnificentia opus eius ¦
et iustitia eius manet in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 110,4 IV

Memoriam fecit
mirabilium suorum2 misericors
2 <divisio.> suorum+ Hi D30² ω 1
et miserator
Dominus ¦
Numérotation du verset Ps. 110,5 

escam
dedit timentibus se.
Numérotation du verset Ps. 110,V 

Memor erit in seculum
testamenti sui ¦
Numérotation du verset Ps. 110,6 

virtutem
operum suorum
annuntiabit populo suo.
Numérotation du verset Ps. 110,7 VI

Ut
det illis
hereditatem
gentium ¦
opera manuum eius veritas
et iudicium.
Numérotation du verset Ps. 110,8 VII

Fidelia omnia mandata eius3 †
3 <divisio.> eius+ Hi D30 ² ω1
confirmata in seculum seculi ¦ facta
in veritate et equitate.
Numérotation du verset Ps. 110,9 VIII

Redemptionem
misit4 populo suo ¦
4 misit Ps-G ΩP² ( cancel. ) D30 ] + Dominus Ps-G (ΨB D*) ΩSP* ω 1 Rusch etc . Corpus antiphonalium officii (n° 5487 : antiphona “Redemptionem misit”).
mandavit
in eternum
testamentum suum.
Numérotation du verset Ps. 110,IX 

Sanctum
et terribile
nomen eius ¦
Numérotation du verset Ps. 110,10 

initium sapientie
timor Domini.
Numérotation du verset Ps. 110,X 

Intellectus bonus omnibus facientibus eum ¦
laudatio eius
manet in seculum seculi.

Psalmus 110

Numérotation du verset Ps. 110,1 
marg.| Confitebor tibi Domine, etc. Titulus, Alleluia. In precedenti Ps. commendavit Christum ab utraque natura, hic commendat eum ab operibus, in persona Ecclesie sive populi Christiani loquens : Hoc autem nomen laudis Angelice, scilicet Alleluia, etsi generale sit omnibus Psalmis, ibi tamen precipue apponitur, ubi magna exultatione gaudetur, sicut hic populus Christianus liberatus per Christum, laudat ipsum. Intentio est monere ad laudem Dei.
marg.| Modus. Tripartitus est Ps. Primo, populus Christianus dicit se confiteri in congregatione iustorum. Secundo, dicit adventus Christi munere satiatos fideles adeo, ut populus gentium hereditatem Abrahe promissam acquirat, Ibi : Memoriam fecit. Tertio, asserit eosdem redemptos et novum Testamentum mansurum, Ibi : Redemptionem. Primo ergo promittit fidelis populus se laudaturum dicens.
marg.| {o} Confitebor] confessione laudis. Et ostendit, quid laudandus est, dicens.
marg.| {p} Tibi Domine] qui es laudabilis, 1Tim. 1.d. Soli Deo honor et gloria. Et ostendit quomodo, quia devote :
marg.| {a} Unde addit : {2.290va} Δ In toto corde meo] Augustinus Quid valet strepitus labiorum, ubi cor est mutum ? Is. 29.d. Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me. Sed non tantum devota debet esse laudatio, sed et discreta, Unde addit :
marg.| {b} In concilio] id est non temere, sed ex discretione. Quidam enim volunt laudare forsitan toto corde, sed tamen non in concilio iustorum, qui, scilicet singularitates adducunt, quas testimonio, vel exemplo Sanctorum non possunt confirmare. Debet etiam laudatio esse Catholica, Unde addit :
marg.| {d} Et congregatione] scilicet in Ecclesia fidelium, ubi congregantur iusti. Postea ostendit causas laudis : Primo, commendat illum a magnitudine operationis, dicens :
marg.| {e} Magna opera Domini] scilicet creationis. De quibus Gn. 1.a. In principio creavit Deus celum et terram. Et opera recreationis, Ps. 73. Operatus est salutem in medio terre, Io. 9.a. Me oportet operari opera eius, qui misit me. Secundo commendat eum a profunda sapientia, qua operatus est, cum dicit :
marg.| {f} Exquisita] Ps. 103. Omnia in sapientia fecisti. Sed quia minus esset sapientiam habere, si ea, que sciret, non posset operari, ideo commendat eum a plenaria potestate, dicens.
marg.| {g} In omnes] etc. quasi dicat omnia, quecumque voluit, sapienter fecit : Voluntates, dicit pluraliter, propter diversa volita. Vel sic.
marg.| {e} Magna] sunt opera Domini, exquisita in omnes voluntates eius, si exquiramus voluntatem et intentionem, quare fecit illa. Unde Paulus sic exquirens et non potens invenire ad plenum, exclamavit dicens, Rm. 11.d. O altitudo divitiarum, sapientie, etc. Postea specificat de aliquibus eius operibus, ac si quereretur ab eo, que sunt opera illa magna, dicens :
marg.| {h} Confessio] etc. Magnum enim opus Dei fuit, quod Paulus et alii persecutores Ecclesie conversi, confessi sunt fidem Christi et magnifice operati sunt miracula facientes et omnia adversa pro Christo patientes. Hec est confessio et magnificentia, que sunt opus Dei, quia Christus operatus est ea in illis. Unde dixit Apostolis, Io. 55.a. Sine me nihil potestis facere. Tamen quia adiutores eius fuerunt, retribuet eis. Unde subdit.
marg.| {i} Iustitia eius] quia reddet unicuique secundum opera sua.
marg.| {k} Manet] etc. id est in eternum. Postquam enim reprobos condemnaverit et iustos glorificaverit, de iusto iudicio in eternum habebit quilibet, quod acceperit. Unde dicit reprobis. Ite maledicti in ignem eternum. Et iustis : Venite, percipite Regnum, scilicet illud, de quo dicitur Dn. 7.d. Regnum eius, quod non corrumpetur. Et Ex. 15.c. Dominus regnabit in eternum et ultra.
marg.| Moraliter. Potest legi de confessione peccatorum, ut dicat peccator penitens et attritus.
marg.| {o} Confitebor] id est simul omnia peccata corde et ore fatebor spe venie, gratie, glorie consequende, Prv. 28.b. Qui abscondit scelera sua, non dirigetur, qui autem confessus fuerit et reliquerit ea, misericordiam consequetur.
marg.| {p} Tibi] quia licet peccator confiteatur Sacerdoti, hoc tamen facit Deo, cuius loco est Sacerdos. Unde quod audit in confessione, scit non ut homo, sed ut Deus et si revelat, depositione dignus est. Quid autem intelligatur per tibi, aperit, dicens.
Numérotation du verset Ps. 110,moraliter 
marg.| {q} Domine] ut me tuum * servum facias. In quo notatur humilitas, que debet esse in penitente, ut se non filium, sed servum reputet, Lc. 15.d. Non sum dignus vocari filius tuus, fac me sicut unum ex mercenariis tuis Ps. 31. Dixi, confitebor adversum me iniustitiam meam Domino, etc. Confessio autem debet procedere ex contritione. Unde addit :
marg.| {a} In toto corde meo] quasi dicat non ore tantum, sed corde contrito, Iob. 10.a. Loquar in amaritudine anime mee, dicam Deo, etc. Iob. 7.c. Non parcam ori meo, loquar in tribulatione spiritus mei. Debet etiam esse secreta et discreta confessio. Unde dicit :
marg.| {b} In concilio] Non in foro, nec cuilibet confitendum est, Eccl. 11.d. Non omnem hominem inducas in domum tuam, quia multe sunt insidie dolosi. Sed eligendus est bonus Confessor. Unde dicit : in concilio non quorumcumque, sed.
marg.| {c} Iustorum] qui non trahuntur amore carnis ad dandum consilium secundum voluntatem petentis, sed secundum veritatem, Eccl. 6.a. Multi pacifici sint tibi, consiliarius autem unus de mille. Et licet secreta debeat esse, non tamen facienda est in loco suspecto. Sed in.
marg.| {d} Congregatione] id est in Ecclesia, coram oculis omnium, Ps. 34. Confitebor tibi in Ecclesia magna ; confessio autem non sufficit sine satisfactione, unde bene subdit de opere satisfactionis.
marg.| {e} Magna opera Domini] id est opera, que fiunt Domino, ut ei satisfiat, debent esse magna, sicut peccata fuerunt magna. Unde Rm. 6.d. Sicut exhibuistis membra vestra servire immunditie et iniquitati ad iniquitatem, ita nunc exhibete membra vestra servire iustitie in sanctificationem. Hoc est, quod dicit Ioannes Mt. 3.b. Facite dignos fructus penitentie. Nec hoc debet sufficere vere penitenti, sed ultra debet addere, quidquid potest, quod scit Deo placere. Unde addit :
marg.| {f} Exquisita] etc. {2.290vb} Debemus enim exquirere omnem Dei voluntatem, ut eam faciamus. Sicut Paulus, qui dixit Act. 9.a. Domine, quid me vis facere ? Ps. 142. Doce me facere voluntatem tuam, Rm. 12.a. Probetis, que sit voluntas Dei bona et beneplacens et perfecta. Ne autem de confessione et satisfactione superbiat homo, debet recognoscere, quod totum est a Deo. Unde sequitur :
marg.| {h} Confessio] etc. sive enim confiteamur, sive magna faciamus, totum ab ipso est, Eccl. 9.c. Vidi sub Sole, nec velocium esse cursum, nec fortium bellum, Rm. 9.d. Non est volentis, neque currentis, sed Dei miserentis, Phil. 2.b. Ipse operatur in vobis velle et perficere, Is. 26.c. Omnia opera nostra operatus es in nobis, Domine. De illis autem operibus, que ita ei ascribimus, habebimus mercedem eternam, sed illa, de quibus superbimus, admittimus : Unde subdit.
marg.| {i} Iustitia eius] id est opera bona, que ei attribuuntur.
marg.| {k} Manet] etc. id est in eternum, quantum ad premium, vel fructum, Eccl. 44.b. Quorum pietates non defuerunt, cum semine eorum perseveravit bona hereditas. Opera autem eorum, qui de eis gloriantur, non permanent, sed pereunt. Unde Mt. 6.a. Receperunt mercedem suam. Iob. 8.c. Cum adhuc sit scirpus in flore, nec carpatur manu, ante omnes herbas arescit, sic vie omnium, qui obliviscuntur Deum et spes hypocrite peribit.
marg.| {l} Memoriam fecit] etc. Secunda pars, ubi dicit adventus Christi munere satiatos fideles, quod promissum erat in veteri lege, unde dicit : Memoriam fecit mirabilium suorum, id est eorum, que scripta fuerunt in veteri Testamento, que prius fecerat in figura memoriam fecit in nova rei completione, Res enim completa docuit, qui precedentia mirabilia designarent. Unde Io. 12.c. Quando glorificatus est Iesus, tunc recordati sunt, quoniam hec scripta erant de eo 1. Cor. 10.c. Omnia contingebant illis in figura, Os. 12.c. In manibus Prophetarum assimilatus sum. Sic ergo fecit.
marg.| {m} Misericors] natura.
marg.| {n} Miserator] in affectu.
marg.| {o} Dominus] Christus. Et ostendit unum, de illis mirabilibus, quorum fecit memoriam.
marg.| {p} Escam dedit] scilicet antiquis, manna et modernis Corpus et Sanguinem suum. Ioa. 6.f. Caro mea vere est cibus et sanguis meus vere est potus.
marg.| {q} Timentibus se] Talium enim est hec esca, 1Cor. 11.f. Quicumque manducaverit panem, vel biberit calicem Domini indigne, reus erit Corporis et sanguinis Domini ; probet autem, etc. Iob. 3.d. Antequam comedam, suspiro, Ex. 12.b. Edetis carnes assas igni cum lactucis agrestibus, id est Eucharistiam cum anime amaritudine. Hoc autem dicit Propheta eum esse facturum et probat, dicens.
marg.| {r} Memor erit] etc. quasi dicat. Illa faciet, quia promisit in veteri Testamento et promissum suum non obliviscetur reddere. Hoc est, quod dicit :   [Memor erit in seculum] id est semper.
marg.| {s} Testamenti sui] id est promissi in veteri Testamento. Vel hoc, quod dicit : In seculum, iungatur, cum hoc, quod dicit : testamenti, quod, scilicet durabit in seculum, id est in eternum. Quia sicut dicitur Mt. 5.c. Iota unum aut unus apex non preteribit a lege, Mt. 24. Celum et terra transibunt, verba autem mea non transibunt.   [Memor] {2.291ra} Δ inquam erit, ut que ibi promittuntur et figurantur, impleat : Hoc est, quod subdit.
marg.| {a} Virtutem] etc. id est quod per opera, que antiquitus fecit figurabatur.
marg.| {b} Annuntiabit] etc. per se et per Apostolos.
marg.| {c} Populo suo] Christiano, unde de ipso dicitur, Lc. ult. d. Incipiens a Moyse et omnibus Prophetis interpretabatur illis in omnibus Scripturis, que de ipso erant, vel sic.
marg.| {a} Virtutem] etc. id est virtuosa opera et miracula, que fecit, Mt. 11.a. Ceci vident et claudi ambulant, leprosi mundantur, etc. Hec.
marg.| {b} Annuntiabit] etc. Christiano. Ad quid ?
marg.| {d} Ut det illis] etc. scilicet fidem, vel regnum celorum, quod Iudeis reprobatis datum est Gentibus in hereditatem, secundum illud Mt. 21.d. Auferetur a vobis Regnum Dei et dabitur genti, etc. vel sic.
marg.| {a} Virtutem] etc. secundum quod dupliciter expositum est.
marg.| {b} Annuntiabit] etc. id est discipulis suis, quos de Iudeis elegit : Et hoc faciet.
marg.| {d} Ut det illis] etc. id est gentes quasi hereditatem colendas vomere predicationis. Et licet illis det hereditatem, tamen multa pati eos oportebit, sicut et ipse passus est, unde subdit.
marg.| {o} Opera] etc. sunt veritas et iudicium, id est operibus suis ostendit quod verum erat iudicium, quo predixerat, discipulos passuros ad exemplum et imitationem Magistri, Mt. 10.c. et Io. 15.c. Non est servus maior Domino suo, si me persecuti sunt et vos persequentur : vel sic.
marg.| {e} Opera] etc.scilicet opera redemptionis sunt.
marg.| {f} Veritas] et non figmenta, ut dicunt heretici, dicentes quod non vere passus est Christus. E contrario autem opera Antichristi erunt falsa, quia veniet in signis et prodigiis mendacibus, ut dicitur 2. Thes. 2.c. Nec solum opera eius sunt veritas in redemptione, sed.
marg.| {g} Et iudicium] etc. id est in retributione. Veritas enim respicit primum Christi adventum, Iudicium vero secundum. Et quia ita iudicabit, bonum est facere hic, quod ibi retributione bona dignum habeatur. Et quid sit illud, ostendit, scilicet mandata Dei, unde dicit.
marg.| {h} Fidelia omnia] etc. quasi dicat bonum est facere mandata eius, quia fidelia sunt : Reddunt enim, quod promittunt,scilicet premium eternum, Mt. 19.c. Si vis ad vitam ingredi, serva mandata, Ps. 18. Testimonium Domini fidele. Non solum fidelia, sed et
marg.| {i} Confirmata] ut durent.
marg.| {k} In seculum] etc. id est in eternum, Hbr. 9.e. Testamentum in morte testatoris confirmatum est. Nec mirum si sint fidelia, quia sunt.
marg.| {l} Facta] etc. scilicet ab eo, qui non mentitur, Tit. 1.a. Merito etiam confirmata sunt, quia facta sunt, non tantum in veritate, sed.
marg.| {m} Et equitate] Que enim equa sunt et iusta, confirmata sunt, Ps. 118. Omnia mandata tua equitas.
prol.| * Et si hec delectat, multo magis illa, Lc. 14.d. Beatus, qui manducabit panem in regno celorum. Et bene dicit, mirabilium, quia ibi sunt mirabilia fercula, Is. 60.a. Tunc videbis et afflues, mirabitur et dilatabitur cor tuum. Revertamur autem ad processum primum prosequentes. Sequitur.
marg.| {a} Virtutem] etc. quasi dicat multi sunt de Synagoga Satane, qui non volunt credere, quod Dominus pascat suos : Sed Dominus, hic ostendit populo suo et facto probat virtutem operum suorum,scilicet quod omnia potest, Lc. 22.d. Quando misi vos sine baculo et sine pera, numquid aliquid defuit vobis, Mt. 6.d. Respicite volatilia celi, que non serunt, etc. Et hoc facit Dominus.
marg.| {c} Populo suo] non ut in temporalibus beneficiis constituat retributionem eorum, sed ut magis eos alliciat et trahat ad amorem eternorum ; unde subdit.
marg.| {d} Ut det illis] etc. id est celum, quod est hereditas gentium, id est peccatorum in filios adoptivorum, Rm. 8.c. Si autem filii et heredes, Ps. 46. Elegit nobis hereditatem suam. Hec autem hereditas non datur gentibus in gentilitate manentibus, id est in peccato ; unde addit exemplum Domini ad benefaciendum, dicens.
marg.| {e} Opera] etc. quasi dicat si vultis habere hereditatem, assimilamini Patri et facite veritatem, id est bonam vitam tenete et iudicium, ut scilicet bona opera vestra iudicetis et examinetis, Iob. 9.d. Verebar omnia opera mea, 1Cor. 11.g. Si nosmetipsos diiudicaremus, non utique iudicaremur. Item hic notantur tria, in quibus consistit vera penitentia.
marg.| {e} Opera] etc. Ecce satisfactio.
marg.| {f} Veritas] in ore, ecce confessio.
marg.| {g} Iudicium in corde] ecce contritio, que iudicat et punit. Nec dubitare debet aliquis facere penitentiam, sicut Dominus precepit, quia bene remunerabuntur illi, qui faciunt eam ; unde dicit.
marg.| {h} Fidelia] etc. sive de penitentia, sive de aliquo quocumque faciendo. Quare fidelia ? Quia reddunt, quod debent et custodiunt custodientes {2.291rb} se. Prv. 4.a. Fili serva mandata mea et vives, posside sapientiam, ne dimittas eam et custodiet te, 2Tim. 2.b. Fidelis sermo, nam si commortui fuerimus et convivemus, Sup. Ps. 88. Testamentum meum fidele ipsi. Non autem bene servat ea, qui licet ea facere incipiat, tamen declinat ab eis : Et talis non pervenit ad illam hereditatem, quia infra dicitur : Maledicti, qui declinant a mandatis tuis. Et Dt. 27.d. Maledictus, qui non permanet in sermonibus legis huius. Propterea bene subiungit.
marg.| {i} Confirmata] scilicet in te, ut non separentur a te.
marg.| {k} In seculum] etc. id est numquam, Ps. 118. Inclinavi cor meum. Ad faciendas iustificationes tuas in eternum, propter retributionem. Sunt autem, quidam hypocrite, qui videntur mandata Dei facere, sed corruptam habent intentionem : Contra quod addit.
marg.| {l} Facta] etc. quasi dicat si vis, quod mandata Dei te ducant ad hereditatem celestem, oportet, quod ea facias in veritate, id est in puritate conscientie, non in falsitate hypocrisis. Unde dicit Dominus Mt. 15.a. Hypocrite, bene prophetavit de vobis Isaias, dicens : Populus hic labiis me honorat, cor autem eorum longe est a me, sine causa colunt me. Debent fieri etiam in.
marg.| {m} Equitate] ut tantum faciat de penitentia, quantum requirit culpa, Mt. 3.b. Facite dignos fructus penitentie.
marg.| {n} Redemptionem] etc. Tertia pars, ubi asserit redemptum populum Dei et Testamentum novum eterna gratia consecratum, quasi dicat ut predicta fierent, redemptionem misit Dominus Pater, scilicet Filium, qui nos redemit, Mc. 10.g. Filius hominis non venit, ut ministraretur ei, sed ut ministraret et daret animam suam redemptionem pro multis, 1Cor. 1.d. Factus est nobis a Deo sapientia et iustitia et sanctificatio et redemptio : Hanc redemptionem misit Dominus populo suo Iudeorum, Ps. 120. Apud Dominum misericordia et copiosa apud eum redemptio. Unde dicit Mt. 15.c. Non sum missus, nisi ad oves, que perierunt domus Israel. Sed quoniam Iudei non receperunt eum, sicut Io. 1.a. dicitur : In propria venit et sui eum non receperunt : Ideo pervenit ad gentes, secundum illud Is. 9.b. Verbum misit Dominus in Iacob et cecidit in Israel. Unde sic legendum est.
marg.| {o} Populo suo] Christiano, vel magis stricte : Populo suo, scilicet populo iustorum, quibus solis prodest ista redemptio. Quod est contra Origenistas, qui dicunt omnia esse salvanda, Iob. 15.d. Non credat frustra errore deceptus, quod aliquo pretio redimendus fit.
marg.| {p} Mandavit] primo per Prophetas, deinde per proprium Filium suum, secundum illud Hbr. 1.a. Multifarie multisque modis olim Deus loquens in patribus, etc. Quid mandavit ?
marg.| {r} Testamentum suum novum] Mandavit, dico.
marg.| {q} In eternum] scilicet duraturum : Quod dicitur ad differentiam veteris Testamenti, quod non duravit in eternum : Re enim ipsa ostendebat se transitorium esse, eo quod transitoria promittebat : In novo autem Testamento eterna promittuntur et nihil ibi promittitur, quo oculus avaritie provocetur, unde dicitur Testamentum consummatum, Hbr. 8.c. et Ier. 31.f. Secundum Septuaginta. Ecce dies veniunt, dicit Dominus et consummabo super domum Israel et super domum Iuda Testamentum novum, etc. Et qui hoc Testamentum tenuerunt, bene erit eis, qui autem non tenuerint, male habebunt : Quia.
marg.| {s} Sanctum] etc. Sanctum quidem est bonis, sed terribile malis.
marg.| {t} Nomen eius] de quo Phil. 2.b. Dedit illi nomen, quod est super omne nomen, etc. Sanctum est, quia sanctificat. Unde Ps. 53. Deus in nomine tuo salvum me fac.   [Terribile] quia iudicat, Ps. 46. Dominus excelsus, terribilis, Eccl. 1.a. Unus est altissimus Creator omnium, omnipotens, Rex potens et metuendus nimis. Utile autem est timere eum, unde subdit.
marg.| {2.291va} Δ {a} Initium sapientie timor Domini] Idem habetur Eccl. 1.b. et Prv. 1.a. Principium sapientie timor Domini. Et videtur, quod non timor, sed fides sit initium sapientie, quia ipsa est prima virtus. Sol. Dicunt quidam, quod in via generationis est fides prima, quia alias generat ; timor autem prima est in via purificationis, quia purificato intellectu a reliquiis peccati, primo videt Deum. Alii dicunt, quod in eis, qui convertuntur de infidelitate ad fidem, prima est fides, in eis autem, qui de peccato mortali ad gratiam supposita fide informi, timor est prima. Ipse etiam timor precedit opera fidei, secundum quod dicitur Act. 9.a. quod Paulus tremens, ac stupens dixit, Domine, quid me vis facere ? Et secundum hoc possumus dicere, quod sapientia dicitur hic fides operans per dilectionem. Credens enim non dicitur sapiens, nisi secundum quod credit, operetur. Unde Mt. 7.d. Qui audit verba mea hec et non facit ea, similis est viro stulto, etc. Eccl. 1.b. Dilectio Dei honorabilis sapientia, Io. 14.c. Qui habet mandata mea et servat ea, ille est, qui diligit me. Unde bene sequitur.
marg.| {b} Intellectus] etc. scilicet intellectus fidei utilis est illis, qui operantur per dilectionem. Unde e contrario dicitur Iac. 2.d. Fides sine operibus otiosa est. Et ibidem fides sine operibus mortua est. Sed quia hec omnia a Deo habentur, laude est dignus. Unde sequitur :
marg.| {c} Laudatio eius] etc. quia hic incipit et in futuro consummatur. Hic laudamus eum, quia nos liberat, in futuro, quia coronat. Beati enim, qui habitant in domo tua Domine, in secula seculorum laudabunt te. Ps. iste periodalis est, a laude incipiens et in laudem terminatur.
marg.| {l} Memoriam] etc. Moralitas est secundum litteram. Sunt enim multi, qui dimittunt facere penitentiam, restituere usuras, intrare pauperem religionem, eo quod timent mori fame. Et contra tales dicit quod sicut dicit Dominus, quondam pavit populum suum manna in deserto quadraginta annis, adhuc, pascit eos, qui eum timent. Et hoc est.   [Memoriam fecit mirabilium suorum] antiquorum.
marg.| {m} Misericors] id est miserias relevans.
marg.| {n} Et miserator] id est sepe iterans misericordias suas.
marg.| {o} Dominus] qui servos suos debet pascere. Quis enim est Dominus, qui servos non pascat ? Mt. 6.d. Nolite solliciti esse anime vestre, quid manducetis, aut corpori vestro, quid induamini, respicite volatilia celi, que neque serunt, neque congregant in horrea, sed Pater vester celestis pascit ea. Nonne vos magis pluris estis illis ? Quomodo fecit memoriam ? Sic.
marg.| {p} Escam] etc. Unde supra Timete Dominum omnes Sancti eius, quoniam non est inopia timentibus eum. Et illis non potest deesse, quia promissit, unde subdit.
marg.| {r} Memor erit in seculum] id est semper.
marg.| {s} Testamenti sui] novi. Ubi dixit Mt. 6.d. Nolite solliciti esse dicentes, quid manducabimus, etc. Et post pauca. Primum querite Regnum Dei et iustitiam eius et hec omnia adiicientur vobis, 1Pt. 5.b. Omnem sollicitudinem vestram proiicientes in eum, quoniam ipsi cura est de vobis. Notandum etiam, quod iste versus : Memoriam fecit, etc. dicitur post cenam, vel post prandium, cum ieiunatur, quasi dicat hec cena, vel refectio carnalis, facit in nobis memoriam illius Cene magne et refectionis celestis, quam paravit nobis Deus. De qua Is. 25.c. Faciet Dominus omnibus populis in monte hoc convivium pinguium, convivium, vindemie, convivium pinguium medullatorum et vindemie defacate.
prol.| * Et si hec
marg.| Moraliter.
marg.| {n} Redemptionem] etc. scilicet penitentiam et opera misericordie, ut si postquam redempti fuerunt sanguine Christi, iterum servituti Diaboli et peccati se submiserunt, habeant etiam, quomodo iterum redimantur, Prv. 16.a. Misericordia et veritate redimitur iniquitas. Misericordia, id est operibus misericordie, Dn. 4.e. Peccata tua eleemosynis redime et iniquitates tuas misericordiis pauperum. Veritate, scilicet confessionis, que vere peccata dicit et exire facit de vera contritione et terminari in veram satisfactionem, Eccl. 4.c. Pro anima tua,scilicet redimenda non confundaris dicere verum. Postquam vero homo sic redemptus est, non debet se iterum vendere Diabolo, ut inimicus Dei fiat, sed debet in eternum Deo adherere. Unde subdit.
marg.| {p} Mandavit in eternum] non ad horam.
marg.| {r} Testamentum suum] scilicet illud, quod fecit Ioa. 14.d. dicens : Pacem relinquo vobis, etc. Hoc testamentum mandat Dominus in eternum, ut in eternum servemus ei pacem et non moveamus ei guerram peccando, Io. 5.c. Ecce sanus factus es, iam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat. Decet autem, ut ita faciamus, quia sancti vocati sumus, unde subdit.
marg.| {s} Sanctum et terribile] etc. scilicet nomen Christi, a quo Christiani vocamur. * Ergo cum sanctum Nomen habeamus, decet ut sancte vivamus, ne nomen Domini in vanum accipiamus : Nec solum decens, immo et facile est, quia Demones timent illud nomen ; unde non audent accedere ad eos, qui rem, vel nomen Domini digne servant et sunt veri Christiani ; unde in Ps. 90. Scuto circumdabit te veritas eius, non timebis a timore nocturno, etc.
prol.| Hoc est, quod cum dixisset, [sanctum, addidit et ter. no. eius] Sed quia multi non sunt modo veri Christiani, vere potest dici illud Rm. 2.d. Nomen Dei per vos blasphematur inter gentes. Ut autem a peccato cavere possimus et nomen Domini sanctum in nobis custodire, necessarius est timor, de quo addit.
marg.| {a} Initium sapientie] etc. Et possumus dicere, quod sapientia non dicit hic actum, vel habitum, sed discrete factum, secundum quod dicitur communiter : Iste fecit magnam sapientiam, quando aliquid magnum discrete fecit. Sic timor est principium eius, quia timor facit declinare a malo, quod est principium faciendi bonum, Eccl. 1.c. Timor Domini expellit peccatum. Facit etiam timor hominem esse sollicitum de bono, Eccl. 15.a. Qui timet Deum, faciet bona. Et sciendum, quod est.
marg.| Timor
- Mundanus de pecunia, Lc. 12.d. Nolite timere pusillus grex, etc. Hec omnia adiicientur vobis.
- Humanus, de vita, Mt. 10.c. Nolite timere eos, qui occidunt corpus.
- Servilis, de gehenna, Io. 4.d. Perfecta caritas foras mittit timorem.
- Initialis, partim de Deo, partim de gehenna, Eccl. 1.c. Timor Domini expellit peccatum.
- Filialis, de ostensa, Ps. 18. Timor Domini sanctus permanet in seculum seculi.
- Sunt autem multi, qui se putant esse sapientes, quia sunt intelligentes, licet non habeant vitam bonam ; propter quod bene subditur.
marg.| {b} Intellectus bonus] supple est, omnibus facientibus eum, id est qui faciunt ea, que facienda esse intelligunt. Nam non facientibus, intellectus malus est et nocivus, quia dicit Iac. 4.b. Scienti bonum et non facienti, peccatum est illi, Za. 12.f. Servus sciens voluntatem Domini sui et non faciens, vapulabit multis.
marg.| {c} Laudatio eius] qui facit intellectum, manet in seculum seculi : Sed laudatio intelligentis et non facientis transit in isto seculo, quia laus impiorum brevis ; sed laus iusti in eternum durabit. Dominus enim incipiet eum laudare, quando dicet illud Mt. 25.c. Esurivi et dedistis mihi manducare, etc. Prv. ult. d. Date illi de fructu manuum suarum et laudent eum in portis opera eius. Et 1. Cor. 4.a. Tunc laus erit unicuique a Deo.
marg.| {c} Laudatio eius] qua laudabit Deum, manet in seculum seculi, Ps. 83. Beati {2.291vb} qui habitant in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te, Augustinus de civitate Dei, in fin. Vocabimus et videbimus, videbimus et amabimus, amabimus et laudabimus, hic finis sine fine, etc.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 110), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_110)
Signaler un complément d'information

Notes :