Psalmus 112

Numérotation du verset Ps. 112,1 

¶Alleluia1.
¶Codd. : (Ps. 112) D30 Hi Ω D ω 1 Ω U ΩP ΩS T77 Rusch Ps-G
1 Alleluia] + Vox Ecclesie cum laude Christi D30 , + ad CXI pertinet Stut23 (in calce Ps. 111) ¶Nota : De notis criticis Psalterio adiunctis in psalterio Stut23 (Ps. 40, 71, 88, 105, 111, 112, 113 [ mutil. ], 114, 115, 116, 117) , Donatiano De Bruyne industria Hieronymo tributis , vide D. DE BRUYNE , «Le Psautier de Stuttgart (Landesbibliothek n° 23)», Speculum 3 (1932), 365. [MM2023]
Numérotation du verset Ps. 112,I 

Laudate pueri
Dominum ¦
laudate nomen Domini.
Numérotation du verset Ps. 112,2 II

Sit
nomen Domini benedictum ¦
ex hoc
nunc
et usque in seculum.
Numérotation du verset Ps. 112,3 III

A solis ortu
usque ad occasum ¦
laudabile
nomen Domini.
Numérotation du verset Ps. 112,4 IV

Excelsus super omnes gentes
Dominus ¦ et2 super celos gloria eius.
2 et Ps-G (M ΦRG* ΨB V D) D30 Hi Ω D ΩS Ω U ω 1 Rusch Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 112,5 V

Quis
sicut Dominus Deus noster qui in altis habitat ¦
Numérotation du verset Ps. 112,6 

et3 humilia respicit
3 et Ps-G D30 Hi* Ω D ω 1 Ω U Rusch ] om. Ps-G (D²) Ω M, eras. Hi²
in celo et in terra ?
Numérotation du verset Ps. 112,7 VI

Suscitans
a terra inopem ¦
et de stercore
erigens pauperem.
Numérotation du verset Ps. 112,8 VII

Ut collocet eum cum principibus ¦
cum principibus
populi sui.
Numérotation du verset Ps. 112,9 VIII

Qui habitare facit sterilem
in domo ¦ matrem filiorum letantem.

Psalmus 112

Numérotation du verset Ps. 112,1 
marg.| Laudate, pueri] etc. Titulus Alleluia. Hunc titulum ipse Psalmus exponit, qui est de laude Dei et incipit. Laudate. Alleluia enim interpretatur, laudare Dominum, vel invisibilem. Intentione monet ad laudandum Deum,
marg.| Modus. Due sunt partitiones. Primo, monet ad laudem et ostendit, a quibus, quis et quamdiu et ubi et quare laudetur. Secundo, idem facit, quod monet, ibi : Quis sicut. Primo ergo ostendit, a quibus laudetur, cum dicit. Laudate pueri Quis laudetur, cum dicit : Dominum et nomen Domini. Quamdiu laudandus sit ostendit, cum dicit : Ex hoc nunc, etc. Ubi, cum dicit : A Solis, etc. Quare, cum subiungit, Excelsus super, etc. Dicit ergo :
marg.| {a} Laudate, pueri, Dominum] Ad litteram enim pueri sunt congregandi ad Ecclesiam, ut instruantur et bene servando innocentiam suam laudent Deum, Ioel. 2.d. Coadunate senes, congregate parvulos et sugentes ubera, etc. Allegorice impletum est hoc : Laudate pueri, etc. Mt. 21.b. quando pueris laudantibus dixit Dominus Iudeis indignantibus.
marg.| {2.293va} Δ Numquam legistis, quia ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem, etc. Et posset hoc esse bonum thema in festo Innocentium, qui preconium Domini non loquendo, sed moriendo confessi sunt, in effusione sui sanguinis, sicut et Gn. 4.a. dicitur, quod sanguis Abel clamavit ad Dominum de terra. Similiter potest dici, quod sanguis innocentum clamavit. Sed differenter, quia ille vindictam, iste veniam. Et hoc exemplo Christi, de quo Hbr. 12.f. Accessistis ad sanguinis aspersionem melius loquentem quam Abel.
marg.| {a} Laudate nomen Domini] Hoc fecerunt pueri Hebreorum, dicentes : Osanna filio David, Benedictus, qui venit in nomine Domini, sicut dicitur Mt. 21.a. Et Ecclesia ita cantat de pueris. Pueri Hebreorum tollentes ramos olivarum, etc. Ipsi etiam pueri Hebreorum, id est filii eorum, post Resurrectionem Domini predicantes, dixerunt id, quod sequitur.
marg.| {b} Si nomen Domini] Christi Iesu.
marg.| {c} Benedictum] id est nomen illud benedixerunt et predicaverunt. Unde dixit Petrus, hoc nomen benedicendo : Act. 4.b. quod in nomine Iesu claudus ambulasset. Et addidit : Neque enim aliud nomen est sub celo datum hominibus, in quo oporteat nos salvos fieri.
marg.| {d} Ex hoc nunc] etc. Quia laus nominis Christi, que tunc incepit, numquam de cetero cessabit. Semper enim laudabitur in Ecclesia Militante et in eternum in Ecclesia Triumphante. Et hec laus erit ubique terrarum : Unde addit :
marg.| {f} A Solis ortu usque ad occasum, laudabile Nomen Domini] et laudatum per Apostolos, quia. In omnem terram exivit sonus eorum, Mal. 1.c. Ab ortu Solis usque ad occasum, magnum est nomen meum in Gentibus. Potest etiam et aliter exponi versus iste allegorice, quia Christus est Sol. Ortus huius Solis, est Christi Nativitas. Occasus, Passio eius. In nativitate eius fuit paupertas. In morte ignominia. Et propter utrumque laudabilis est Dominus, non tantum propter magnifica eius opera, Eccl. 1.a. Oritur Sol et occidit et ad locum suum revertitur, Oritur in Nativitate Christus, occidit in Passione, ad locum suum revertitur in Ascensione. Potest iterum legi de tribus Magis, quibus fuit Nomen Christi laudabile.
marg.| {f} A Solis ortu usque ad occasum] quia ab Oriente venerunt versus Occidentem, laudantes nomen Domini, adorando. Et quare sit ita laudandus Dominus ubique, subiungit dicens.
marg.| {h} Excelsus super omnes] etc. id est super omnia terrena.
marg.| {k} Et super celos] etc. id est super omnia celestia.
marg.| Et per hec duo, que dicit, excludit errorem duplicem. Quidam enim adorabant terrena ut idola, vel talia. Alii autem adorabant, celestia, ut Solem et Lunam. Contra primos dicit quod Dominus excelsus est super terrena. Contra secundos, quod super celos gloria eius, Ex. 20.a. Ego sum Dominus Deus tuus, non habebis Deos alienos coram me. Non facies tibi sculptile, neque omnem similitudinem, que est in celo desuper et que in terra deorsum, etc. Vel sic.
marg.| {h} Excelsus super omnes gentes Dominus] id est regnat super gentes Christus.
marg.| {k} Et super celos gloria eius] id est super Apostolos, quos specialius inhabitat et in eis gloriatur. Unde supra dicitur, Regnabit Deus super gentes, Deus sedet super sedem sanctam suam.
Numérotation du verset Ps. 112,moraliter 
marg.| Moraliter. {a} Laudate pueri Dominum] Qui volunt Dominum laudare, debent esse pueri, id est puri a peccato, quia non est speciosa laus in ore peccatoris. Eccl. 15.c. et in Ps. 59. Peccatori dixit Deus, quare tu enarras iustitias meas, Ps. 32. Rectos decet collaudatio. Huius signum habemus Dn. 3.e.
prol.| Ubi dicitur : quod tres pueri laudaverunt Deum in fornace ignis. Tres pueri sunt, qui habent triplicem puritatem, cordis, oris, operis. Hi laudant Deum * in fornace ignis, id est in Mundo, Io. 5.d. Totus Mundus in maligno positus est, id est in malo igne. Sunt autem multe bone proprietates pueri, quas habere debemus, que notantur his versibus : « Credulus, incultus, simplex, placabilis, insons. Castus, amatus, ovans, humilis, memorans, novus et flens ».
marg.| Credulus Prv. 14.b. Innocens credit omni verbo. Et de Paulo dicitur : Act. 26.e. quod non fuit incredulus. Dicit enim sic. Non fui incredulus celesti visioni. Incultus sicut Christus, qui pannis fuit involutus, ut habetur Lc. 2.a. Simplex. Rm. 16.c. Volo vos sapientes esse in bono, sed simplices in malo. Placabilis. Eccl. 39.c. In precepto eius placor fit. Et hoc precipitur, Lev. 16.d. Non eris memor iniurie civium tuorum. Insons, id est innocens. Sup. Custodi innocentiam. Castus, Sap. 4.a. O quam pulchra est casta generatio 1Tim. 5.d. Teipsum castum custodi. Amatus. Os. 11.a. Quia puer Israel et dilexi eum. Ovans, id est gaudens. Prv. 17.d. Animus gaudens etatem floridam facit. Humilis, Mt. 18.a. Quicumque humiliaverit se sicut parvulus iste, hic maior est in Regno celorum, Lc. 2.g. dicitur de Christo : Erat subditus illis. Memorans, 2Tim. 3.d. Permane {2.293vb} in his, que didicisti. Et sequitur : Quia ab infantia sacras litteras nosti. Novus, Eph. 4.f. Renovamini spiritu mentis vestre. 1Pt. 2.a. Sicut modo geniti infantes. Flens Sap. 7.a. Primam vocem similem omnibus emisi plorans. Qui ergo tales pueri estis.
marg.| {a} Laudate nomen] etc. non prebendas et divitias. Hoc Nomen laudant, qui in Nomine Domini Iesu, id est pro salute sua laudabiliter vivunt. Et hoc nomen blasphemant, qui male vivunt, unde Rm. 2.d. dicit Apostolus ad Iudeos, per quos intelliguntur clerici : Nomen inquit, Dei per vos blasphematur inter Gentes. Sunt autem quidam, qui proponunt ipsum sic laudare, sed semper differunt et procrastinant : Unde contra hoc bene subdit.
marg.| {b} Sit nomen Domini] etc. quasi dicat, statim in hoc nunc incipiamus laudare et benedicere : Quia « Qui non est hodie, cras minus aptus erit »a.
a Versus.
marg.| Prv. 27. Ignoras, quid superventura pariat dies, Eccl. 5.b. Ne tardes converti ad Dominum, etc. Eccl. 51.b. Benedicam Nomen Domini, cum adhuc iunior sum. Sunt et alii qui satis mane incipiunt, sed perseverare negligunt : Contra quod addit.
marg.| {e} Et usque in seculum] Eccl. 11.a. Laudabit usque ad mortem anima mea Dominum. Et post. b. Laudabo nomen tuum assidue, Mt. 10.c. Qui perseveraverit usque in finem, hic salvus erit. Idem etiam confirmat, cum subdit.
marg.| {f} A Solis ortu] etc. Per Solis enim ortum intelligitur nativitas hominis, quando in hanc lucem primo intrat : Per occasum vero mors intelligitur. Vel per Solis ortum prosperitas, per occasum vero adversitas designatur. Et sive sic, sive sic semper.
marg.| {g} Laudabile nomen] etc. quia et per totam vitam hominis et in omni fortuna, Ps. 33. Benedicam Dominum in omni tempore, semper laus eius in ore meo. Laudare autem debemus propter bona, que hic facit nobis : Unde dicit.
marg.| {h} Excelsus] multa mirabilia faciendo.
marg.| {t} Super omnes] etc. quia omnes eius beneficia participant : quam altitudinem mirabatur Augustinus sicut de ipso dicitur : Nec satiabatur illis diebus, dulcedine mirabili considerare altitudinem consilii divini super salutem generis humani. Et ut propter hoc laudemus eum monet beatus Gregorius dicens : Non cessemus gratias agere, quia non cessat benefacere, Ps. 12. Cantabo Domino, qui bona tribuit mihi. Iterum non tantum propter hec, que modo facit, sed propter ea, que facturus est in patria eterna. De qua subditur.
marg.| {k} Et super celos gloria eius] quam nobis, si boni fuerimus, preparavit, que ad litteram est, super celos, id est in celis : Secundum quod dicitur Lc. 2.b. Gloria in Excelsis Deo. Item ideo bene dicitur :   [super celos] quia ista gloria celatur modo et absconditur a nobis Ps. 30. Quam magna multitudo dulcedinis tue, Domine, quam abscondisti timentibus te. Illam vero absconsam dulcedinem glorie modo odoramus et aliquando degustabimus, sed quando revelabitur, satiabitur : Sicut supra dicit : Satiabor, cum apparuerit gloria tua.
marg.| {l} Quis sicut Dominus] etc. Secunda pars, ubi facit id, ad quod alios supra monuit, scilicet laudare Dominum. Et allegorice laudat eum, scilicet Christum ab utraque natura, quam utramque nullus simul habet, nec habuit, nisi ipse, unde querit ; Quis est, vel fuit, vel umquam erit.
marg.| {m} Sicut Dominus] Christus ?
marg.| {n} Deus] Ecce Divinitas.
marg.| {o} Noster] conformitate nostre nature, ecce humanitas, Is. 7.c. Ecce Virgo concipiet et pariet filium et vocabitur nomen eius Emanuel, id est nobiscum Deus. Quam utramque naturam adhuc magis exprimit, cum subiungit.
marg.| {2.294ra} Δ {p} Qui in altis habitat et humilia respicit] Ipse primo habitavit et semper habitat, in altis, id est in Angelis : Sed postmodum in fine seculorum, ipse respexit humilia per Incarnationem : Secundum quod sup. dicitur Ps. 101. Dominus de celo in terram aspexit, ut audiret gemitus compeditorum, ut solveret filios etc. Bar. 3.d. Post hec in terris visus est et cum hominibus conversatus est : Et hoc.
marg.| {b} In celo et in terra] id est respectus iste utilis fuit celo et terre. Celo, ad reparationem ruine Angelorum : Et terre ad redemptionem generis humani : Vel sic.
marg.| {a} Humilia respicit] scilicet humilitatem e. Virg. Lc. 1.e. Quia respexit humilitatem ancille sue. Et hoc.
marg.| {b} In celo] id est in sua virginitate.
marg.| {c} Et in terra] id est in suo coniugio : Quia in utroque humilitatem servavit.
marg.| {d} Suscitans a terra] id est de Beata Virgine.
marg.| {e} Inopem] scilicet seipsum, quando natus est pauper de ipsa. Suscitans, dicit bene, propter miraculum, quia de virgine natus est. De terra. Beata Virgo dicitur terra, quia istum benedictum fructum nobis portavit et attulit Ps. 66. Terra dedit fructum suum. Et alibi : Ps. 48. Veritas de terra orta est : Inopem, 2Cor. 8.b. Scitis gratiam Domini nostri Iesu Christi, quoniam pro nobis egenus factus est, cum esset dives, ut illius inopia nos divites essemus.
marg.| {f} Et de stercore] peccatorum et temporalium.
marg.| {g} Erigens] ad superna.
marg.| {h} Pauperem] id est humanum genus : Ipse enim promittebat eterna et docebat contemni temporalia et peccata. Mt. 4.c. Penitentiam agite, appropinquabit enim Regnum celorum Mt. 19.c. Vende omnia, que possides et da pauperibus et habebis thesaurum in celis. Et Mt. 6.c. Thesaurizate vobis thesauros in celo, etc. Propter hoc subdit.
marg.| {i} Ut collocet eum] pauperem, scilicet genus humanum.
marg.| {k} Cum Principibus] id est Angelis in celo.
marg.| {l} Cum Principibus] dico, populi, non alieni, sed sui, Angeli enim dicuntur Principes, quia preponuntur super homines : Quilibet enim unum habet angelum bonum ad sui custodiam, Super Provincias etiam preponuntur : Unde Dn. 10.c. Princeps Regni Persarum restituit mihi viginti uno diebus et ecce Michael unus de Principibus primis venit in adiutorium. Et postea d. dicit : Nemo est adiutor meus in omnibus his, nisi Michael Princeps vester, sed antequam ibi collocet eos, hic eos examinat et exercet in tribulationibus et bonis operibus : Unde subdit.
marg.| {m} Qui habitare facit sterilem] id est Ecclesiam de Gentibus, que prius fuit sterilis a bonis operibus. Sed nunc facit eam Dominus habitare.
marg.| {n} In domo] id est in Ecclesia generali collecta de utroque populo. Non sterilem, sed.
marg.| {o} Matrem filiorum] id est multorum fidelium.
marg.| {p} Letantem] de prole : unde monet eam ad laudem et letitiam. Is. 54.a. Lauda sterilis, que non paris, decanta laudem et hymnum, que non pariebas, quoniam multi filii deserte magis quam eius, que habebat virum, id est plures sunt fideles facti de Gentibus, quam de Iudeis. Quod significatum est 1Rg. 1.a. ubi dicitur, quod Anna fuit primo sterilis, sed postea peperit 7. filios. Et dicitur postea in Cantico : Donec sterilis peperit plurimos et que multos habebat filios, infirmata est.
marg.| {l} Quis sicut Dominus] Moraliter vox est hic servorum Dei, de suo Domino et de eius altitudine gloriantium et dicentium : Quis sicut Dominus Deus noster ? quasi dicat nullus, Iob. 36.c. Ecce Deus excelsus in fortitudine sua et nullus ei similis in legislatoribus. Unde magna dignitas est tanto Domino servire : Boethius. Cui servire regnare est, Eccl. 23.d. Gloria magna est sequi Dominum. Quis ergo, sicut Dominus, cui servire debemus ?
marg.| {n} Deus] quem colere.
marg.| {o} Noster] quem amare debemus.
marg.| {p} Qui in altis habitat] id est in Sanctis, qui sunt alti per vitam et meritum, Ps. 21. Tu autem in sancto habitas. Sed Mi. 27.a. dicitur Periit sanctus de terra. Unde videtur, quod possumus modo dicere, quod filius hominis non habet ubi caput reclinet : Verumtamen ne omnes videamur damnare, possumus dicere, quod periit Sanctus de terra, quantum ad apparentiam, eo quod multum est in terra de palea, que occultat grana. Et ne de altitudine Mundi (de qua Lc. 16.d. Quod hominibus altum est, abominatio est apud Deum,) intelligatur quod hic dicitur : In altis habitat, subdit.
marg.| {a} * Et humilia respicit] quia placet ei semper humilitas.
marg.| {b} in celo] unde superbos Angelos eiecit.
marg.| {c} Et in terra] unde et de Paradiso terrestri superbum et inobedientem Adam eiecit et punivit totam posteritatem eius. Is. ult. a. Ad quem respiciam nisi ad pauperculum, scilicet ad humilem : Unde alia littera habet : Super quem requiescet spiritus meus, nisi super humilem et quietum etc. Vel.
marg.| {b} In celo] id est in contemplativo.
marg.| {c} Et in terra] id est in activo, quia nec contemplativus, nec activus placent Deo sine humilitate.
marg.| {d} Suscitans a terra inopem et de stercore erigens pauperem] In hoc versu liberatio a duobus luxuria, Vere enim inops est avarus, secundum quod dicit Hieronymus Avaro deest tam quod habet, quam quod non habet. Istum quandoque suscitat Dominus de terra, id est de sepulchro avaritie, Am. 7.a. Quis suscitabit Iacob quia parvulus est, misertus est Dominus super hoc, Ecce suscitatio. Bene suscitavit Dominus Zacheum, qui dicit Lc. 19.b. si quid aliquem defraudavi, reddo quadruplum. Et sequitur : Hodie salus huic domui facta est.
marg.| {f} Et de stercore erigens pauperum] pauper est luxuriosus, cuius omnem spiritualem substantiam ignis luxurie consumpsit, Iob. 31.d. Ignis est usque ad consumptionem devorans. Hic iacet in stercore, id est in fetore, Ioel. 1. {2.294rb} Computruerunt iumenta in stercore suo. Gregorius Iumenta in stercore computrescere, est carnales homines in fetore luxurie vitam finire. Et talem quandoque erigit Dominus, ut Lc. 15.d. de filio prodigo, qui consumpsit substantiam suam cum meretricibus vivendo luxuriose, habetur quod dixit : Ibo ad patrem meum et quod ivit et susceptus est et data est ei stola prima. Sic autem erigit et suscitat.
marg.| {i} Ut collocet eum cum Principibus] id est cum Angelis in gloria, sicut supra expositum est, vel aliter : Ita eripit eos de peccatis et tantum in presenti exaltat, quod etiam facit eos prelatos in Ecclesia. Hoc est : Ut collocet eum cum Principibus, cum Principibus populi sui, id est cum prelatis, qui sunt Principes Ecclesie. Sic suscitavit Paulum et Petrum, quos de statu peccati eripuit et promovit ad statum prelationis. Sed nota, quod arguit illos hic, qui se dignitatibus ingerunt, nec expectant, quod Dominus collocet eos ibi, Contra illud Hbr. 5.a. Nec quisquam sumit sibi honorem sed qui vocatur a Deo tamquam Aaron.
marg.| {m} Qui habitare facit sterilem in domo] etc. id est illum, qui erat sterilis et infructuosus, sine fructu penitentie, in Ecclesia facit esse fructuosum, intantum ut sit mater filiorum, id est bonorum operum. Facit dico, matrem, non tristem in pariendo, sed letantem in filiis, Ioa. 16.e. Mulier, cum parit, tristitiam habet, cum autem peperit puerum, iam non meminit pressure 2Cor. 9.b. Hilarem datorem diligit Deus : prelatum etiam facit Dominus habitare in domo Ecclesie, ut matrem filiorum letantem, quando libenter et gaudenter subditorum necessitatibus condescendit. Gregorius Curandum quippe est, ut Rectorem subditis et matrem pietas et patrem exhibeat disciplina. Versus : « Verbera patris habes, ubera matris habe ».
marg.| Talem matrem se exhibebat Apost. dicens 2Cor. 12.e. Ego autem libentissime impendam et superimpendar ego ipse pro animabus vestris.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 112), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 28/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_112)
Signaler un complément d'information

Notes :