Psalmus 83

Numérotation du verset Ps. 83,1 

¶In finem
¶Codd. : (Ps. 83) D30 ΩX Bari1 Rusch Ps-G
pro torcularibus
filiis
Chore
psalmus1.
1 In finem... psalmus] Canticum psalmus Asaph. Vox Ecclesie ad Dominum de Iudeis D30
Numérotation du verset Ps. 83,2 I

Quam dilecta
tabernacula tua Domine virtutum ¦
Numérotation du verset Ps. 83,3 

concupiscit et deficit2 anima mea in atria Domini.
2 deficit D30 Rusch Ps-G* ] defecit Ps-G (R F C I M* Q* Φ G* K V) Bari1 cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 83,II 

Cor meum
et caro mea ¦
exultaverunt3
3 exultaverunt D30 Rusch Ps-G cum Ps-R] exultavit Ps-G
in Deum vivum.
Numérotation du verset Ps. 83,4 III

Etenim passer invenit sibi
domum ¦
et turtur
nidum
ubi4
4 ubi ΨB D30² (eras.) Rusch cum Ps-R ] sibi praem. plerique codd. et edd. D30* (ut vid.) Bari1 Cor2 (sic et grecus) Ed1455 (!), ubi sibi Ed1530
reponat5 pullos suos.
5 reponat F U D D30* (ut vid.) Ω Rusch cum Ps-R] ponat D30² (in ras.) Ed1455 Ps-G
Numérotation du verset Ps. 83,IV 

Altaria tua
Domine virtutum ¦ rex meus
et Deus meus.
Numérotation du verset Ps. 83,5 V

Beati
qui habitant in domo tua Domine6 ¦
6 Domine ΩS Rusch Clementina cum Ps-R ] om. D30 Ps-G
in secula seculorum laudabunt te.7
7 te] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 83,6 VI

Beatus vir
cuius8* est auxilium abs te
8 cuius Ps-G (F² plerique codd. et edd.) D30 Bari1 cum Ps-R Ps-H ] cui Ps-G* (F* C) cum Ps-γ Ps-δ Hieron. ep. 106
ascensiones
in corde suo 9
9 suo] om. ΦG
disposuit
Numérotation du verset Ps. 83,7 

in valle lacrimarum ¦
in loco quem posuit.
Numérotation du verset Ps. 83,8 VII

Etenim
benedictionem10* dabit legis lator † 11
10 benedictionem M² ΨB D* D30 ΩS ΩX Ed1455 Ed1530 Ed1532 Clementina cum Ps-R, cf. LXX (R) ] benedictiones Cor2 (hebr. et anti. in plurali habent BENEDICTIONES cum greco) Bari1 Rusch Ps-G, benedictionis F M* Q, benedictione D² cum Ps-H |
11 legislator plerique codd. et edd. Q D30] legisdator R F I |
ibunt12
12 ibunt] + sancti V
de virtute
in virtutem13 ¦
13 in virtutem] in virtute F
videbitur
Deus deorum in Sion.
Numérotation du verset Ps. 83,9 VIII

Domine
Deus virtutum exaudi orationem meam ¦
auribus
percipe Deus Iacob.14
14 Iacob] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 83,10 IX

Protector noster
aspice Deus ¦
et respice
in faciem christi tui.
Numérotation du verset Ps. 83,11 X

Quia melior est dies una
in atriis tuis ¦
super millia.
Numérotation du verset Ps. 83,XI 

Elegi abiectus esse
in domo Dei mei ¦
magis quam habitare
in tabernaculis peccatorum.
Numérotation du verset Ps. 83,12 XI

Quia15
15 Quia D30 Bari1 Rusch Ps-G ] Quoniam ΩX cum Ps-R
misericordiam et veritatem
diligit 16
16 diligit] ÷ diligit÷ R² Q ΦP² G² K ΨB ( et in R3 ΦP² G² : post diligit in R² K ΨB : post deus); om. R* (spatio relicto) ΦP* G* rell. codd. et edd.
Deus ¦
gratiam
et gloriam
dabit17 Dominus.
17 dabit] om. ΦG
Numérotation du verset Ps. 83,13 XII

Non privabit bonis
eos qui ambulant in innocentia18 ¦
18 innocentia Ps-G* (M* etc.) D30 Rusch ] innocentiam F* C M²
Domine19 virtutum beatus homo20* qui sperat in te.
19 Domine] + Deus R M* cum Ps-R LXX (R et Lucian.) |
20 homo Ps-G (plerique codd. et edd.) D30 Bari1 Rusch hebr. LXX Ps-R Ps-H Ps-Med (Clm343) ] vir Ps-G* (R F C I) cum Ps-δ et Hier. tract. p. 91 |

Psalmus 83

Numérotation du verset Ps. 83,1 
marg.| {2.219va} Quam dilecta] etc. Titulus.   [In finem pro torcularibus Psalmus filiis Chore] In priori Psalmo oravit accelerari Iudicium et secundum Christi adventum. Hic autem desiderat intrare in celestes mansiones, quas laudat. Ad quas per multas tribulationes oportet intrare, sicut et Christum oportuit pati et ita intrare in gloriam suam. Lc. 24.d. Unde is est sensus tituli.   [Psalmus] iste dirigens eos   [in finem] id est in Christum, proponitur   [filiis Chore] id est imitatoribus Christi in loco Calvarie crucifixi,   [pro torcularibus] id est pro pressionibus, ne in eis deficiant, sed ipsi quasi vinum per torcular ad cellarium per eas desiderant intrare in eterna tabernacula. Intentio est incitare desiderium ad eternorum amorem.
marg.| Modus. Tres sunt partitiones. In prima agit de inestimabili desiderio eterne patrie, quod se habere ostendit. In secunda exponit, quo auxilio perveniatur illuc, ibi : Beatus vir, cuius est auxilium. In tertia orat petens sibi illud auxilium, humilians se, ut impetret, a quo innocentes asserit non privari : Domine Deus virtutum. Primo ergo desiderium suum ostendit, cum admiratione dicens.
Numérotation du verset Ps. 83,2 
marg.| {a} Quam dilecta tabernacula] etc. Tabernacula ista sunt mansiones ille celestes, de quibus Io. 14.a. In domo Patris mei mansiones multe sunt. In quibus velut vinum in cellario, reponuntur anime Sanctorum de torculari et pressione tribulationum venientes. Apc. 7.d. Hi sunt, qui venerunt ex magna tribulatione et laverunt stolas suas et dealbaverunt eas in sanguine Agni, ideo sunt ante thonum Dei. Et hec dicens invitat nos ad considerationem istorum tabernaculorum. Que consideratio generat quatuor in recte considerantibus. Primum est dilectio. Unde dicit : Quam dilecta, etc. Secundum est desiderium. Unde dicit : Concupiscit anima mea in atria Domini. Tertium est defectus a carnali sapientia. Unde dicit : Et deficit. Quartum est exultatio. Unde dicit : Cor meum et caro mea exultaverunt in Deum vivum. Dicit ergo : Quam dilecta sunt tabernacula tua. De quibus Lc. 16.c. Facite amicos de mammona iniquitatis, ut cum defeceritis, recipiant vos in eterna tabernacula. Is. 33.c. Respice Sion solemnitates civitatis nostre, oculi tui videbunt civitatem Hierusalem opulentam, tabernaculum, quod nequaquam transferri poterit.
marg.| {b} Domine virtutum] id est Angelorum, quos nobis in auxilium mittis, quasi dicat valde sunt dilecta et diligenda. Et possumus assignare plures rationes, quare dilecta et eligenda sunt, videlicet.
¶ Primo propter libertatem, que ibi est. Gal. 4.d. Illa, que sursum est, Hierusalem libera est, que est mater nostra. Ista autem servit cum filiis suis. Sed sicut dicitur Rm. 8.d. Liberabitur a servitute corruptionis in libertatem glorie filiorum Dei.
¶ Secundo propter letitiam veram et puram. Ps. 86. Sicut letantium omnium habitatio est in te. Hic autem non est vera, aut pura letitia, sed falsa et mixta. Am. 6.e. Letamini in nihilo : ecce falsitas. Prv. 14.b. Risus dolore miscebitur, ecce mixtio. Sed ibi omnis dolor aberit. Apc. 21.a. Absterget Deus omnem lacrimam ab oculis Sanctorum et mors ultra non erit, neque luctus, neque clamor, neque dolor erit ultra, quoniam prima abierunt.
¶ Tertio, propter omnium cupitorum adeptionem. Is. 49.c. Non esurient, neque sitient et non percutiet eos estus et Sol, quia miserator eorum reget eos et ad fontes aquarum potabit eos.
¶ Quarto propter pacem continuam et indeficientem. Is. 48.d. Utinam attendisses mandata mea : facta fuisset sicut flumen pax tua. Flumen est indeficiens et iugiter fluit, sic pax eterna. Is. 9.b. Pacis non erit finis.
¶ Quinto propter omnimodam securitatem. Iud. 18.c. Vidimus terram valde opulentam et uberem, venite, possideamus eam, nolite timere, nolite negligere, intrabimus ad securos in regionem latissimam. Is. 32.d. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis, in tabernaculis fiducie et in requie opulenta.
¶ Sexto propter perpetuam sanitatem. Is. 65.d. Secundum dies ligni erunt populi mei. Secundum dies, scilicet ligni vite, de quo Gn. 3.d. Ne forte mittat manum suam et sumat etiam de ligno vite et vivat in eternum.
¶ Septimo, propter honestissimam societatem. Ps. 110. Confitebor tibi, Domine, in toto corde meo, in consilio iustorum et congregatione.
¶ Octavo, propter aptam Dei visionem. Is. 33.c. Regem in decore suo videbunt 1Io. 3.a. Videbimus {2.219vb} eum, sicuti est. Propter hoc ergo dicit : Quam dilecta tabernacula tua, etc. Nm. 24.a. Quam pulchra tabernacula tua Iacob, tentoria tua, Israel, ut valles nemorose et horti iuxta fluvios irrigui, ut tabernacula, que fixit Dominus. Et quia ita dilecta, ideo.
Numérotation du verset Ps. 83,3 
marg.| {e} Concupiscit anima mea] ut transeat.
marg.| {f} In atria Domini] scilicet celestis Templi. Ps. 121. Stantes erant pedes nostri, scilicet affectus et intellectus, vel cogitatio et affectio, in atriis tuis, Hierusalem. Atria Templi celestis sunt claustra, vel status Ecclesie militantis, per que intratur in Templum.
marg.| Beatus Bernardus : Tria sunt hic, scilicet tabernacula, atria, domus. In tabernaculo, gemitus penitentie : in atriis, gustus letitie : in domo, satietas glorie. Prima est domus actionis, secunda orationis, tertia exultationis et epulationis et admirationis. Unde Ps. 41. Transibo in locum tabernaculi admirabilis usque ad domum Dei, in voce exultationis et confessionis sonus epulantis. In tabernaculis sunt Sancti, in atriis securi, in domo beati. Unde infra Beati, qui habitant in domo tua, Domine, in secula, etc.
marg.| {d} Et] quia non potest habere, quod concupiscit, deficit, id est languet, amore, sicut Sponsa, que concupiscebat et deficiebat, cum dicebat. Ct. 5.b. Quesivi et non inveni illum : vocavi et non respondit mihi. Et post pauca. Adiuro vos, filie Hierusalem, si inveneritis dilectum, ut nuncietis ei, quia amore langueo. Filie Hierusalem, sunt anime Sanctorum, que sunt iam in illa superna Hierusalem. He invenerunt dilectum et nunciant ei de Ecclesia militante et de animabus, que adhuc in ergastulo corporis posite dissolvi cupiunt et esse cum Christo, quia amore languent. Iste autem defectus tristitiam habet : quia spes, que differtur, affligit animam. Prv. 13.b. Sed non sine gaudio est iste defectus. Unde addit : Cor meum et caro mea exaltaverunt, spe,   [in Deum vivum] Vel sic :   [Deficit anima] id est non sufficit portare gaudium, quod invenit in concupiscendo. Ez. 2.a. Hec visio similitudinis glorie Domini, vidi et cecidi in faciem meam. Ibi dicit Gregorius In quantam miseriam cecidimus, qui bonum, ad quod creati sumus, ferre non possumus.
marg.| {e} Anima ergo deficit in
prol.| {2.220ra} Θ hoc secundum tres vires. Rationabilis enim deficit in illo lumine inaccessibili, quod significatum est in Paulo, Act. 9.a. quando circumfulsit eum lux de celo et cecidit in terram. Concupiscibilis deficit, tantam suavitatem non sustinens, Ps. 118. Defecit in salutari tuo anima mea. Irascibilis deficit, ad tantam arduitatem ascendere non valens. Dn. 10.b. Vidi visionem magnam hanc et non remansit in me fortitudo, sed et species mea immutata est in me et emarcui, nec habui in me quicquam virium. Nec est mirum, si modo deficit anima corpore gravata et non potest capere illud gaudium, quod replebit et animam glorificatam et corpus glorificatum, de quibus addit.
marg.| {a} Cor meum et caro mea] id est anima et corpus.
marg.| {b} Exultaverunt] id est exultabunt.
marg.| {c} In Deum vivum] quia ibi in concordia erunt ambo invicem et concorditer exultabunt : modo autem discordant et caro concupiscit adversus animam et frequenter captivat eam et facit exultare, non in Deum vivum, sed in Deum mortuum, scilicet in peccatum. Ad differentiam enim peccatorum et idolorum dicit, Deum vivum, quia facit vivere corpus et animam ; illa vero faciunt mori. Vel de presenti potest legi.
marg.| {a} Cor meum , etc.  exaltaverunt] etc. nunc in spe, quia sperans se pervenire ad illa tabernacula, Ps. 121. Letatus sum in his, que dicta sunt mihi, in domum Domini ibimus. Hoc est, quod sequitur.
marg.| {d} Etenim] quasi dicat merito erit in futuro et est, in presenti gaudium mihi. Quia.
marg.| {e} Passer invenit sibi] etc. anima mea invenit celestem mansionem, ad quam veniens secura est et gaudens sicut,   [passer] veniens de silva ad domum.
marg.| {g} Et turtur] id est anima hec penitens et gemens,   [invenit]
marg.| {h} Nidum] scilicet eternum tabernaculum.
marg.| {i} Ubi reponat pullos suos] id est opera bona, ne perdantur, que tunc ibi reponuntur, quando in spe retributionis eterne efficiuntur. Hoc est, quod monebat Dominus Mt. 6.c. Thesaurizate vobis thesauros in celo, ubi nec tinea, nec erugo demolitur et ubi fures non effodiunt, nec furantur. Multi vero sunt, qui non reponunt pullos suos in nido, sed exponunt eos in terra, id est opera faciunt pro spe terreni lucri, vel vane glorie. Unde ibi, Mt. 6.c. dicitur. Nolite thesaurizare vobis thesauros in terra. Vel potest legi ita, quod hec duo respondeant illis duobus premissis.   [Cor meum et caro mea exultaverunt] etc.
marg.| {d} Etenim passer] id est cor cogitatione volans.
marg.| {f} Invenit sibi domum] ubi secure quiescat, scilicet celum, de qua 2Cor. 5.a. Scimus, quia si terrestris domus nostra huius habitationis dissolvatur, quod edificationem ex Deo habeamus, domum non manu factam, sed eternam in celis.
marg.| {g} Et turtur] id est caro casta gemitibus et ieiuniis macerata. Invenit.
marg.| {h} Nidum] id est claustrum, vel penitentie statum, Iob. 27.c. In nidulo meo moriar.
marg.| {i} Ubi reponat pullos suos] id est bona opera, que dicuntur pulli turturis, id est carnis, quia anima operari non potest, nisi dum est in carne. Unde Apost. ea appropriat corpori, 2Cor. 5.a. ubi de domo ista et nido loquitur et de repositione pullorum. De domo, sive nido dicit. Edificationem ex Deo habemus domum non manufactam, sed eternam in celis. Et postea addit. Audemus et bonam voluntatem habemus magis peregrinari corpore et presentes esse ad Dominum. Ecce passer volens avolare de silva ad domum. De repositione pullorum subiungit. Ideo contendimus sive absentes, sive presentes placere illi. Pullos autem propriat corpori, cum subdit. Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit. Et que sit illa domus, vel nidus : determinat.
marg.| {l} Altaria tua] etc. id est celestem patriam, in qua erit perfecta oblatio corporis et anime. Dicitur ergo hic celestis patria, tabernacula propter inhabitationem, atria propter latitudinem, domus propter quietem, nidus propter securitatem, altaria propter perfectam oblationem.
marg.| {o} Rex meus] qui me regis in via euntem ad illa altaria.
marg.| {p} Et Deus meus] qui me ad hoc creasti. Nec mirum, si cor meum et caro mea exultent de hoc, quia.
marg.| {q} Beati] sunt,   [qui habitant in domo tua, Domine] id est in illa domo celesti non manu facta. Beatus enim est, cui omnia optata succedunt. Et ibi, ut dicit Augustinus quicquid voles, erit et quicquid noles, non erit. Deus enim erit, eis omnia in omnibus, ut dicitur, 1Cor. 15.g. Et de hoc laudabunt Dominum et gratias agent. Unde addit :
marg.| {r} {2.220rb} In secula seculorum] id est in eternum.
marg.| {s} Laudabunt te] propter beneficia eis a te collata et propter bonitatem tuam. Ps. 134. Laudate Dominum, quia bonus Dominus, Is. quinquagesimo primo a. Gaudium et letitia invenietur in ea, gratiarum actio et vox laudis.
marg.| {a} Δ Beatus vir, cuius est auxilium] etc. Secunda pars, ubi exponit, quo auxilio perveniatur ad domum, cuius habitatores beati sunt. Ad eam enim sine Dei auxilio pervenire non possumus. Etsi enim spiritus vocet sursum, corpus tamen, quod corrumpitur, aggravat animam et sic inter suspensionis et ponderis duos conatus, quedam est colluctatio pertinens ad torcular, in qua opus est Dei auxilio, alioquin homo penitus deiiceretur, nec ad domum celestem pervenire posset. Vult ergo dicere.   [Beati] sunt in patria,   [qui habitant in domo tua, Domine] Sed quia sine tuo auxilio non pervenitur ad eam.   [Beatus] est modo in hac vita.
marg.| {b} Cuius est auxilium abs te] non a se, non ab hominibus, Idt. 6.d. Non derelinquis presumentes de te, sed presumentes de se et de sua virtute humilias, Eccl. ult. b. Respiciens eram ad adiutorium hominum et non erat. Lam. 4.c. Defecerunt oculi nostri ad auxilium nostrum vanum, cum respiceremus attenti ad gentem, que salvare nos non poterat. Et ideo   [beatus] quia per auxilium tuum.
marg.| {c} Ascensiones in corde] etc. scilicet gradus, vel scalam, per quam ad domum illam celestem ascendat. Est autem triplex modus ascendendi. Primum docuit B. Benedictus discipulos suos, scilicet scalam humilitatis, per quam apud seipsos descendentes apud Deum ascenderent secundum regulam Domini, Lc. 18.c. Qui se humiliat, exaltabitur. Et in scala illa assignat beatus Benedictus duodecim gradus humilitatis. Primus est timor Domini. Secundus, abrenunciatio proprie voluntatis, {2.220vb} vel non amare propriam voluntatem. Tertius, obedientia. Quartus, patientia. Quintus, confessio peccatorum. Sextus, contemptus sui. Septimus, preferre alios sibi. Octavus, nihil singulariter agere. Nonus, tacere usque ad interrogationem. Decimus, non esse facilem ad ridendum. Undecimus, pauca et rationabilia loqui. Duodecimus, statu et habitu humilitatem pretendere.
marg.| Que omnia breviter possunt notari his tribus versibus : « Qui timet et nil vult, parens, patiensque fatetur, Se temnit, prefert alios, nil singulus audet. Absque loqui, risuque gravis, stat pronus ubique ». Am. 9.b. Qui edificat ascensionem suam in celo et fasciculum suum super terram fundavit, etc. Fascis premit deorsum et rapit sursum, hec est humilitas. Secundus modus, per opera misericordie. Unde Salomon fecit sex gradus, quibus ascendebatur ad thronum suum, per quos significantur sex opera misericordie, quibus ascenditur ad thronum celestem. Unde Mt. 25.c. dicet his, qui a dextris erunt : Venite, benedicti Patris mei, possidete Regnum vobis paratum a constitutione Mundi. Esurivi enim et dedistis mihi manducare, quasi dicat ascendite ad celum per scalam misericordie, quam vobis parastis. Tertius modus est contemplatio, in qua a cognitione creature ascendit homo ad cognitionem Creatoris, Ez. 40.d. Ecce porta, que respiciebat ad Austrum. Et post pauca. Et in gradibus septem ascendebatur ad eam. Porta respiciens ad Austrum, est contemplatio, que respicit celum, in quo est fervor amoris, in quam ascendit homo septem gradibus. Primo contemplans ea, que sunt tantum, ut lapides et huiusmodi. Secundo, ea, que vivunt tantum, ut plante et herbe. Tertio, ea, que sentiunt, ut animalia bruta. Quarto, ea, que discernunt, ut homines. Quinto, ea, que comprehendunt, ut Angelos et animas glorificatas. Sexto, Christi humanitatem et ea, que pertulit in carne. Septimo, eius Divinitatem et totam Trinitatem. Sic ergo habemus triplicem ascensionem, quam homo, cuius est auxilium a Deo, disponit in corde suo. Et bene dicit, in corde, quia ascensio prima, que est humilitatis, magis ad cor pertinet. Secunda etiam, que est misericordie et miserationis, magis ad cor pertinet, quia parum valent opera miserationis, nisi procedant de corde miseris compatiente. Tertia enim, que est contemplationis, ad cor planum est pertinere. Unde autem sumatur occasio istarum ascensionum, subiungit, cum addit.
Numérotation du verset Ps. 83,7 
marg.| {d} In valle lacrimarum] vel   [plorationis] scilicet in hac valle miserie. Cum enim homo respicit, quod propter superbiam primi hominis exul factus est in hac miseria et cum tot et tantas miserias hic in se et a se sentiat, magnam habet materiam et occasionem, seu etiam necessitatem humiliandi se, Eccles. 10.b. Quid superbis terra et cinis ?
marg.| Versus : « Unde superbit homo, cuius conceptio culpa | Nasci pena, labor vita, necesse mori ? »
Conceptio enim est culpa, Ps. 50. Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum et in peccatis concepit me mater mea.
Nasci pena, Gn. 3.c. In dolore paries, etc.
Labor vita, Gn. 3.d. In sudore vultus tui vesceris pane tuo, Iob. 5.b. Homo natus ad laborem.
Necesse mori: Ps. 88. Quis est homo, qui vivit et non videbit mortem ?
marg.| Item cum in hac valle miserie, vel lacrimarum videt tot miserias miserorum, necesse habet compati et ascensionem misericordie in corde disponere, Iob. 31.b. Ab infantia crevit mecum miseratio et de utero matris mee egressa est mecum. Et potest sic exponi miseratio, id est miseria provocans ad misericordiam.
marg.| Item cum homo hic non habet nisi miseriam et dolorem, quasi compellitur alibi querere requiem et sic edificare ascensionem contemplationis, Sir. 24.a. In omnibus requiem quesivi et non inveni, supple in his, scilicet inferioribus et in hereditate Domini morabor, contemplando.
marg.| {e} Propter hoc dicit. [Ascensiones in corde suo disposuit in valle lacrimarum] Quod etiam exponit cum subiungit :   In loco, quem posuit, id est in hac valle miserie, quam posuit nobis Dominus, ut ibi ploremus peccata nostra, humiliantes nos et ut ibi aliis miseriis misereamur et ut inde revertentes corde, ad patriam tendamus cogitatione et aviditate. Et signanter dicit   [posuit] Ponitur enim aliquid multotiens in scholis, ut videatur, quid inde sequatur et positione facta omne sequens ex posito est concedendum et omne repugnans est negandum. Ex hoc posito, ut diximus, sequuntur ille tres ascensiones ; humilitas, misericordia et desiderium celestis Patrie, unde eorum opposita eidem repugnant. Unde cum diabolus ea proponit nobis, semper negare debemus. Eorum opposita sunt, ambitio, pauperum oppressio, mundana occupatio. Hec sunt ascensiones et scale diaboli, {2.221ra} quas ipse erigit contra ascensiones et scalas Domini et multos ponit in his scalis et scalas Domini deiicit, 1Mcc. 5.d. Ecce populus multus, cuius non erat numerus, portantes scalas et machinas, ut comprehenderent munitionem. Hi sunt ambitiosi proprie, qui semper sunt in pendilatria et machinis impetunt frequenter munitionem Ecclesie : Nam per violentiam et armatas preces ingerunt se in prelationes.
marg.| Vel secundum aliam litteram. [In locum, quem posuit] Et tunc legitur sic.   [In locum] celestis patrie   [quem posuit] Deus terminum ascensionum istarum, Ps. 41. Transibo in locum tabernaculi admirabilis, usque ad domum Dei.
marg.| {a} Etenim] etc. Hec est causa, quare beatus est ille predictus. Quoniam   [benedictionem dabit] ei, id est gratiam conferet ei, que dicitur benedictio, id est bona datio. Unde Glossa Benedictionem, Evangelice gratie.
marg.| {b} Legislator] id est Christus utriusque legis conditor, Is. 33.d. Dominus legifer noster : Dominus Rex noster, etc. Iob. 36.c. Nullus ei similis in legislatoribus. Et nota hic, quod duo concurrunt ad bonum faciendum, scilicet electio liberi arbitrii. Unde dicit :   [Ascensiones in corde] etc. Et infusio gratie, de qua dicit :   [Benedictionem dabit legislator] Sine hac non potest liberum arbitrium bonum facere meritorium. Hanc benedictionem in figura petiit Axa, Iud. 1.c. dicens patri suo. Da mihi benedictionem, quia terram arentem dedisti mihi, scilicet liberum arbitrium, quod per se arens est et infructuosum, sine benedictione gratie. Sed data ista benedictione a novo legislatore.
marg.| {c} Ibunt] proficiendo.
marg.| {d} De virtute] etc. id est de actu unius virtutis in actum alterius virtutis. Non enim de ipsis virtutibus intelligi potest, cum omnes simul infundantur cum gratia, nisi sic intelligatur. Ibunt de virtute minore, in eamdem   [virtutem] maiorem, secundum quod dicitur, quod caritas aut proficit, aut deficit. Unde Eph. 4.d. Veritatem facientes in caritate, crescamus in illo per omnia, qui est caput Christus. Vel sic : Ibunt de virtute infusa, quam hic habent, in virtutem, id est in Christum. De quo dicit Apostolus, 1Cor. 1.d. Nos predicamus Christum Dei virtutem et Dei sapientiam. Et cum ad ipsum pervenerint.
marg.| {e} Videbitur] facie ad faciem.
marg.| {f} Deus Deorum] id est Christus.
marg.| {g} In Sion] superna, id est in patria. Vel   [In Sion] id est in speculo, scilicet in seipso, qui est speculum sine macula, ut dicitur Sap. 6.d. Iter istud figuratum fuit in itinere filiorum Israel, quo per diversas deserti mansiones pervenerunt ad terram promissionis. Per diversas enim mansiones, de quibus habetur Nm. 33. significantur diverse virtutes. Per terram promissionis eterna patria designatur. Ut autem ad illam domum et patriam pervenire possit Propheta, vel quilibet iustus, in cuius persona loquitur hic Propheta, tertiam partem addit de Psalmo, in qua orat humiliter, ut illud ei concedatur, dicens.
marg.| {h} Domine Deus virtutum, exaudi orationem meam. Domine] cui cuncta debent servitium et reddunt universa, que debent, preter hominem, qui magis tenetur, quia magis ab eo accepit. Unde de malis hominibus dicit Iob. 12.b. Audacter provocant Deum, cum ipse dederit omnia in manus eorum. Et addit quasi cum indignatione, dicens. Nimirum interroga iumenta et docebunt te et volatilia celi et indicabunt tibi.
marg.| {i} Deus] creator, cui debetur cultura a rationali creatura, Mt. 15.b. Sine causa colunt me docentes doctrinas et mandata hominum.
marg.| {k} Virtutum] qui facis mirabilia solus. Vel   [virtutum] illarum infusarum, per quas ascenditur ad videndum Deum Deorum in Sion. Vel   [virtutum] celestium, id est Angelorum, quibus sociari desidero.
marg.| {l} Exaudi orationem meam] qua te precor, ut mihi des illas virtutes.
marg.| {m} {2.221rb} Auribus percipe] id est cito audi.
marg.| {n} Deus Iacob] ad litteram. Vel Deus Iacob, id est luctantium in hac vita, inter quos ego luctor, quasi dicat, audi me, ut me de Iacob facias Israel, ut in gloria videam te Deum Deorum in Sion, Ps. 38. Exaudi orationem meam et deprecationem meam, auribus percipe lacrimas meas, etc. Ut autem citius audiat, blanditur ei et beneficium eius recognoscit, cum subiungit.
marg.| {o} Protector noster, aspice, Deus] Protector noster, qui nos protegis per filium tuum, Sir. 34.c. Protector potentie, firmamentum virtutis, tegimen ardoris. Filius enim fuit quasi scutum, quo protexit nos Pater. Unde et vulnera pertulit, ne nos percuteremur. Unde Is. 53.b. Ipse autem vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est propter scelera nostra, etc. Tu ergo.   [Protector noster, aspice] oculo misericordie super nos. Et ut nostri facilius miserearis.
marg.| {p} Respice in faciem Christi tui] Ad litteram,   [respice] Christum hominem factum, consputum, flagellatum, crucifixum, mortuum propter nos, quasi dicat ; si hoc facis, tunc non repelles orationem. Hoc est, quod dicit beatus Bernardus Securum habes accessum, o homo, ad Deum, habes Filium ante Patrem, ante Filium habes Matrem. Filius ostendit Patri latus et vulnera, Mater ostendit filio pectus et ubera. Nulla potest ergo esse repulsa, ubi tot occurrunt caritatis insignia. Et quasi quereret Dominus ab ipso, quare ita desideras pervenire ad domum celestem ? Reddit causam dicens.
marg.| {q} Quia melior est dies una] id est immutabilis et eterna.
marg.| {r} In atriis tuis] De quibus supra dixi. Concupiscit et deficit anima mea in atrio Domini.
marg.| {s} Super millia] dierum, qui sunt in hoc seculo presenti et que tamen multum desiderantur ab hominibus huius seculi. De illa die una, 2Pt. 3.b. Unus dies apud Dominum, sicut mille anni. Et Za. 14.b. Erit dies una, que nota est Domino, non dies, neque nox, Iob. 11.d. Quasi meridianus fulgor consurget tibi ad vesperam et cum te consumptum putaveris, orieris ut Lucifer. Et ut ad illa atria admitti merear.
marg.| {t} Elegi abiectus esse] id est humiliari et vilificari.
marg.| {u} In domo Dei] inferiori, id est in Ecclesia, ut de hac possim assumi ad domum superiorem et celestem.   [Elegi] dico.
marg.| {x} Magis quam habitare] etc. id est in gloria seculi, que per tabernacula intelligitur. Quia tabernacula non habent nisi magni homines et quia gloria seculi non est stabilis, sed mobilis, ut tabernaculum, cito transit. Unde mali gloriosi huius seculi in fine dicturi sunt illud Sap. 5.b. Quid nobis profuit superbia, aut divitiarum iactantia quid contulit nobis ? Transierunt omnia illa velut umbra et tamquam nuncius precurrens, etc. Et hoc faciendum est.
marg.| {2.221va} Δ Quia misericordiam ] etc. id est misereri in presenti et promissa reddere in futuro. Sed miseretur tantum miseros se reputantibus et abiicientibus se. Unde diabolo numquam miserebitur, quia superbus est, nec se potest abiicere, vel humiliare. Item gloria eterna promissa est humilibus et abiicientibus se et superbis promissa est eterna deiectio. Lc. 18.c. Qui se exaltat, humiliabitur et qui se humiliat, exaltabitur. Et ideo bonus estimator magis eligit abiectus esse in domo Dei,   [quam habitare in tabernaculis peccatorum] Unde de Moyse dicitur Hebre. 11.e. Moyses grandis factus negavit se esse filium filie Pharaonis, magis eligens affligi cum populo Dei, quam temporalis peccati habere iucunditatem, maiores divitias estimans thesauro Egyptiorum improperium Christi. Quare ? Aspiciebat enim in remunerationem, quam de misericordia dabit Dominus humilibus et de veritate promissi reddet.   [Quia misericordiam ] etc. Unde de illa remuneratione subdit.
marg.| {b} Gratiam et gloriam dabit Dominus] quasi dicat dabit gloriam, quam promisit et hoc ipsum erit gratia. Unde Eccl. 11.b. Datio Dei permanet iustis et profectus illius successus habebunt in eternum. Vel sic.   [Gratiam] in presenti,   [et gloriam] in futuro.   [Gratiam] de misericordia, quam diligit,   [gloriam] de veritate, quam promisit.
prol.| * Et hoc faciendum.
marg.| Potest hoc totum legi allegorice de Ecclesia militante, que in tabernaculis presentis militie pugnat. Et hec expositio est in Glossa unde omittamus eam. Et moraliter de Religione exponamus.
Numérotation du verset Ps. 83,2 
marg.| {a} Quam dilecta tabernacula] etc. Sed proprie competit Religioni, quia claustra sunt tabernacula, ubi sunt expediti milites Christi, quos fortius pugnare oportet, quia a diabolo fortius impugnantur. Unde Eccl. 2.a. Fili, accedens ad servitutem Dei, sta in iustitia et timore et prepara animam tuam ad tentationem. Sic Pharao relictus a filiis Israel egressus de Egypto, eos vehementius persecutus est. Ex. 14. Quam pulchra tabernacula tua, Iacob et tentoria tua, Israel, ut valles nemorose, sicut horti iuxta fluvios irrigui, ut tabernacula, que fixit Dominus, quasi cedri prope aquas. Per Iacob significantur in Religione incipientes et proficientes, qui luctantur et supplantant. Per Israel, perfecti, qui vident Deum in contemplatione, quorum tabernacula, quondam fuerunt pulchra dilecta Deo et hominibus, quia Religio erat, ut valles nemorose per humilitatem et bonorum operum fructificationem. Ps. 64. Valles abundabunt frumento. Et horti iuxta aquas irrigui, quia plantata virtutibus, clausa fossato paupertatis et sepe observantiarum et aquis lacrimarum et gratiarum rigata. Et erat, ut tabernacula, que fixit Dominus per constantiam et perseverantiam, quasi cedri prope aquas, per vite altitudinem et odorem bone fame. In Religione enim solebant esse cedri multe, id est homines magni vita et redolentes fama, nunc autem videtur incurrisse illam maledictionem Iob. 18.c. Habitent in tabernaculo illius socii eius, qui non est, aspergatur in tabernaculo illius sulphur, quasi dicat, non sunt in Religione magni viri, sed quasi nihil, non bonum odorem aliis prestantes, sed fetorem. Hoc autem non pro omnibus dico, sed pro quibusdam. Sunt enim et semper erunt multi boni religiosi, in quorum persona hic loquitur Propheta. Quam dilecta tabernacula tua, Domine, quasi dicat, religiosus, amabilis valde est religio et eam diligo.
Numérotation du verset Ps. 83,3 
marg.| {c} Concupiscit et deficit anima mea] Deum, qui solus est concupiscendus, quia in ipso omnia habentur. Prv. 11.c. Desiderium iustorum est omne bonum. Ps. 41. Quemadmodum desiderat cervus ad fontes aquarum, ita desiderat anima mea ad te, Deus.
marg.| {d} Et deficit ab humore mundano carnali] quia gustato spiritu desipit omnis caro.
marg.| {e} Anima] dico tendens.
marg.| {f} In Atria Domini] celestia per desiderium. Super hoc dicit Gregorius . Quidam celestia appetunt, sed adhuc a * terrenis delectationibus non deficiunt, qui etsi alienum, non ambiunt suis licite uti volunt et ita isti concupiscunt in atria Domini, sed non deficiunt, sed ille perfecte concupiscit et deficit, qui cum eterna desiderat, ab amore temporalium se penitus necat. Vel   [atria] vocat religionem, que est quasi introitus ad Templum celeste. Et   [atria] dicit pluraliter, quia sunt diverse religiones, secundum quod de atriis dictum supra in loco illo. Beatus, quem elegisti et assumpsisti, habitabit in atriis tuis. Vel   [Atria] vocat materialem Ecclesiam, in qua debent tendere libenter eundo ad Ecclesiam, in qua hec desideria fervent in oratione et psalmodia, ubi debent habere devotionem cordis et hilaritatem corporis. Unde sequitur, quod dicit.
marg.| {a} Cor meum et caro mea] etc.   [Cor] Per devotionem,   [et caro] per hilaritatem.
Numérotation du verset Ps. 83,4 
marg.| {d} Etenim passer invenit sibi domum] id est anima invenit sibi vulnera Christi, in quibus quiescat.
marg.| {g} Et turtur] id est caro casta et macerata, ut prius dictum est.
marg.| {h} Nidum] scilicet asperitatem vite Christi.
marg.| {i} Ubi reponat] per humilitatem.
marg.| {k} Pullos suos] id est opera bona, nec per superbiam amittat. Qui enim vitam Christi respicit, de vita propria non superbit, quia ut dicitur Iob. 25.b. Stelle non sunt munde in conspectu eius ; quanto magis homo putredo et filius hominis vermis ? Et hec sunt.
marg.| {l} Altaria tua, Domine virtutum] scilicet. Crux et tota vita tua, in qua te mactasti et Deo Patri pro nobis teipsum hostiam acceptabilem obtulisti. Vel   [altaria] id est Sacramentum Altaris, in cuius fide et perceptione omnes fideles et precipue religiosi, quasi in nido nutriunt et roborant pullos bonorum operum suorum. Vel   [altaria] ad litteram, circa que Religiosi inveniunt sibi domum et nidum, quia ibi morantur ad orationem prostrati. Et sic loquendo, per passerem et turturem intelligimus virum Religiosum. Et infra dicemus proprietates istarum avium, que Religiosis conveniunt, sed nunc prosequamur litteram.
marg.| {m} Domine] cui, scilicet iugiter servio, non autem a me hoc ipsum habeo, sed a te, qui es.
marg.| {n} Virtutum] dator et conservator, Ps. 67. Ipse dabit virtutem et fortitudinem plebi sue.
marg.| {o} Rex meus] cui in activa vita milito.
marg.| {p} Et Deus meus] cui in contemplativa vita vaco, Ps. 45. Vacate et videte, quoniam ego sum Deus. Et ex quo hec bona inveniuntur in Religione.
Numérotation du verset Ps. 83,5 
marg.| {q} Beati qui habitant] etc. id est in ipsa religione. De qua in Ps. 67. Qui habitare facit unius moris in domo. Et alibi Ps. 54. In domo Dei ambulavimus cum consensu. Et hi, non in tantum in presenti te laudat, sed et
marg.| {r} In secula seculorum] etc. Hinc enim incipiunt et in futuro non cessabunt. Unde bene dicit.   [Beati, qui habitant] etc. quasi dicat hic iam incipit beatitudo eorum, quam in eternum habebunt. Secundum illud Lc. 10.g. Maria optimam partem elegit, que non auferetur ab ea, 3Rg. 10. Beati viri tui et beati servi tui, hi, qui stant coram te, semper audiunt sapientiam tuam. Nunc autem videamus proprietates passeris, que viro Religioso, sive etiam aliis viris bonis conveniunt, que notantur his versibus : « Prole potens, hominum vicinus et hostia lepre. Callidus et cantans, hyemans, cibus est, volat, ignit ».
marg.| Vir enim religiosus et iustus sicut passer est prole potens. Gn. 22.c. Multiplicabo semen tuum sicut stellas celi. Hominum vicinus, quia Spiritus sanctus, qui habitat in eo, dicitur ab effectu, Sap. 7.c. Humanus, benignus, 1Cor. 9.d. Omnibus omnia factus sum, ut omnes salvos facerem. Et hostia lepre, id est peccati. Lev. 14.a. de leproso dicitur offerat pro se duo passeres, quibus vesci licitum est, Sancti offerre se pro animabus aliorum sunt parati, 2Cor. 12.e. Ego autem libentissime impendar et superimpendar ipse pro animabus vestris. Callidus, Prv. 22.a. Callidus videt malum et abscondit se, Prv. 14.b. Callidi est intelligere viam suam. Et cantans Domino, ad litteram in Ecclesiam, Ps. 103. Cantabo Domino in vita mea, psallam Deo meo quamdiu sum, Hyemans, non dimittit locum suum propter adversa. Eccl. 10.a. Si spiritus potestatem habentis ascenderit super te locum tuum ne dimiseris, Cibus est, id est exemplum, Iob. 31.d. Quis det de carnibus eius, ut comedamus, id est etiam carnalia exempla ipsius sequamur. Volat, contemplando, Ps. 54. Volabo et requiescam. Ignit, illo igne, de quo Dominus, Lc. 12.f. Ignem veni mittere in terram. Potest etiam in malum legi de malis prelatis, Canonicis et {2.220va} clericis, qui dicuntur passeres propter alias proprietates, que notantur aliis versibus : « Lascivus, nido molli, perit igne, caducus, Vilis, rivalis, leprosus, stercorat aras. Ova calent veneri, fur frugum, templa columbis Aufert, venatur muscas, parvus, male mordet ».
marg.| Illi enim supradicti sunt lascivi, Os. 4.d. Quasi vacca lasciviens declinavit Ephraim. Nido molli. Am. 6.a. Ve qui opulenti estis in Sion, etc. Et post.
marg.| {b} Qui lascivitis in stratis vestris] Columba autem habet durum nidum, scilicet Sancti, sicut B. Laurentius habuit lectum ferreum. Perit igne nocturno, scilicet Luxurie, Iob. 31.b. Ignis est usque ad consumptionem devorans. Caducus, Prv. 4.c. Nesciunt, ubi corruant. Vilis, Prv. 6.d. Pretium scorti vix est unius panis. Ergo similiter et scortatoris, Ier. 2.g. Quam vilis facta es nimis, iterans vias tuas. Rivalis, Am. 7.d. Uxor tua in civitate fornicabitur, Sir. 14.a. In bonis illius alius luxuriabitur. Leprosus, lepra Giezi, 4Rg. 5.g. Lepra Naaman adherebit tibi et semini tuo, id est his, qui simoniam committunt, usque in sempiternum. Stercorat aras, Rm. 2.d. Per vos nomen Dei blasphematur, Mal. 1.c. Magnum nomen meum in gentibus, dicit Dominus exercituum et vos polluistis illud. Ova calent, id est spes ardet igne ambitionis, Sir. 23.c. Anima calida, quasi ignis ardens, non extinguetur, donec aliquid glutiat. Et hoc Veneri, ut scilicet nutriat suam luxuriam, Lc. 15.c. de filio prodigo dicitur, quod dissipavit omnem substantiam suam vivendo luxuriose. Fur frugum, id est fructuum Ecclesie, Io. 10.a. Qui non intrat per ostium, sed ascendit aliunde, ille fur est et latro. Et bene dicit. Frugum, non animarum, de quibus non curat, sed dimittit eas in manu diaboli, Za. 11.d. Suscitabo Pastorem in terra, qui derelicta non visitabit, dispersa non queret. Templa Columbis aufert, id est locum occupat in Ecclesia, quem bonus aliquis deberet tenere, Eccl. 10.b. Est malum, quod vidi sub Sole, quasi per errorem egrediens a facie Principis, positum stultum in dignitate sublimi et divites sedere deorsum, scilicet divites veris divitiis spiritualibus. Et hoc malum egreditur a facie Principis, id est maioris prelati, quasi per errorem, non vere per errorem, sed per malitiam ; sed fingunt errorem dicentes se deceptos esse, quia prius credebant istos esse bonos et in veritate sciebant eos esse malos. Venatur muscas, id est temporalia, Os. 8.b. In aranearum telis erit vitulus Samarie, Supple, occupatus. Vitulus Samarie est lascivus clericus, vel prelatus Ecclesie. Parvus, coram Deo, licet in oculis suis et in oculis hominum sit magnus, Abdie 1.a. Ecce parvulum dedi te in gentibus, contemptibilis tu es valde. Male mordens detrahendo, Eccl. 10.c. Si mordeat serpens in silentio, nihil eo minus habet, qui occulte detrahit. Item notande sunt proprietates Turturis, que Religiosis conveniunt his versibus : « Fulva, gemens, nescit bis nubere, nuncia veris, Simplex, constipans, montes colit, arbore fetat ».
marg.| Specialiter et magis proprie potest dicere hec verus Religiosus.
marg.| {t} Elegi abiectus esse in domo Dei] Domus Dei est Religio. De qua in Ps. 54. In domo Dei ambulavimus cum consensu. Et alibi. Qui habitare facis unius moris in domo. Ibi abiectus esse elegit, qui se ex toto abiicit et subiicit alterius voluntati. Abiecti etiam sunt Religiosi, id est a secularibus despecti, Ier. 33.d. Due cognationes, quas elegerat Dominus, abiecte sunt et populum meum despexerunt, eo quod non esset ultra gens coram eis. Due cognationes, sunt due Religiones, que cognate sunt, quia de eodem stipite, id est de Christi paupertate procedunt. Cognationes sunt, quia per Dei gratiam in multo filiorum numero multiplicate sunt. Has elegit Dominus post Apostolos, ut portent nomen suum coram gentibus et Regibus et filiis Israel, id est coram populis et Principibus et clericis, Io. 15.c. Ego elegi vos et posui vos, ut eatis et fructum afferatis et fructus vester maneat. Hoc Apostolis dictum est et intelligitur dictum esse eorum imitatoribus, quos elegit Dominus de seculo et posuit in Religione, non ut sedeant in claustro, quod aliorum religiosorum est ; sed ut eant pedibus suis, non ut portentur in equis et fructum afferant animarum, qui manet in eternum : non fructum questuarium, qui transitorius est. Et licet electe sint a Domino, tamen abiecte et despecte sunt a mundo, ita quod non reputantur quasi homines. Sed hanc abiectionem eligunt boni.
marg.| {x} Magis quam habitare in tabernaculis peccatorum] id est in nobilibus mundi, Nm. decimo sexto d. Recedite a tabernaculis hominum impiorum et nolite tangere, que ad eos pertinent, ne involvamini in peccatis eorum, 1Rg. 15.b. Abite, recedite, atque discedite ab Amalech, ne forte involvam te cum eo, Eccl. 13.a. Qui communicaverit superbo, induet superbiam.
prol.| * Et hoc
Numérotation du verset Ps. 83,12 
marg.| {a} Quia misericordiam] etc. id est veram misericordiam et veritatem misericordem, diligit Deus. Multi sunt in seculo, qui dicunt : Si essem in Religione, non possem facere opera misericordie, que facio in seculo, unde melius est mihi esse in seculo. Sed ipsi qui in peccato sunt, non sunt vere misericordes, quia sibi ipsis crudeles sunt. Et ut dicitur, Eccl. 14.a. Qui sibi nequam est, cui alii bonus erit ? Ideo vera misericordia incipit in homine a seipso, id est primo debet misereri sibi Eccl. 30.d. Miserere anime tue placens Deo. Et qui vult facere opera misericordie, debet seipsum primo dare Deo, qui seipsum dedit pro ipso. Sic faciunt Religiosi, qui non tantum sua dant et relinquunt, sed compatientes Christo et sibi ipsis, seipsos offerunt Deo. Et hec est misericordia vera et veritas misericors, quam diligit Dominus. Ipsi etiam licet non postea multas eleemosynas corporales erogent, spirituales tamen erogare non cessant, orando et predicando et confessiones audiendo. Et hec multo magis diligit Deus, quam corporales eleemosynas, Prv. 13.c. Misericordia et veritas preparant bona. Item Prv. 15.d. Per misericordiam et fidem purgantur peccata. Item 16.a. Misericordia et veritate redimitur iniquitas et in timore Dei recedit omnis a malo. Et sic facientibus.
marg.| {b} Gratiam] etc. sicut supra expositum est. Et quibus dabit ? Non peccatoribus in peccato perseverantibus, sed innocentibus et iustis. Hoc est, quod sequitur.
Numérotation du verset Ps. 83,13 
marg.| {c} Non privabit bonis] gratie in presenti, nec bonis glorie in futuro.
marg.| {d} Eos qui ambulant] id est proficiunt.
marg.| {e} In innocentia] Beatus Bernardus addit. Nec eos, Domine, qui ambulant in penitentia, Ps. 25. Iudica me, Domine, quoniam ego in innocentia mea ingressus sum. Multi dormiunt in innocentia, Prv. 6.b. Usquequo piger dormis ? Et aliqui volant in ea, ut contemplativi, Is. 60.b. Qui sunt isti, qui ut nubes volant et quasi Columbe ad fenestras suas ? Et quidam tument in ea, qui inde superbiunt, ut Phariseus, Lc. 18.b. Gratias ago tibi, Deus, quia non sum sicut ceteri hominum. Ergo ut illa bona habeamus, innocentiam custodiamus et bona presentia et temporalia contemnamus, que qui appetunt, innocentiam perdunt, sicut dicitur Prv. 28.c. Qui festinat ditari non erit innocens. Sed quia multi illas divitias presentes, quas vident, amant et ut dicit Apostolus, sperant in incerto divitiarum, notabiliter concludit dicens.
marg.| {f} Domine virtutum] super celestium et   [virtutum] id est miraculorum factor et   [virtutum] Theologicarum dator.
marg.| {g} Beatus homo ] etc. non in divitiis, 1Tim. 6.d. Divitibus huius seculi precipe non sublime sapere, nec sperare in incerto divitiarum, sed in Deo vivo, qui prestat nobis omnia ad fruendum, Ps. 2. Cum exarserit in brevi ira eius, beati omnes, qui confidunt in eo Is. 30.b. Beati omnes, qui expectant te. Eccl. 2.b. Qui timetis Deum, sperate in illum et veniet in oblectionem vobis misericordia.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 83), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 29/04/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_83)
Signaler un complément d'information

Notes :