Hugo de Sancto Caro

Psalmus 60

Numérotation du verset Ps. 60,1 

¶In finem
¶Codd. : (Ps. 60) D14 D30 Ω P ω 1 Rusch Ps-G | (Glossa ordinaria) (81v) Tr511 (77r) Rusch, def. ΩF
in hymnis psalmus1 David.2
1 psalmus] om. Cbg150 |
2 in hymnis] om. D14 | psalmus] om. Ps-G | David] + Vox Ecclesie de Christo eius D30 |
Numérotation du verset Ps. 60,2 I

Exaudi Deus deprecationem meam ¦
intende orationi mee.
Numérotation du verset Ps. 60,3 II

A finibus terre
ad te clamavi ¦
dum
anxiaretur
cor meum in petra
exaltasti me.3
3 <divisio.> clamavi ¦ dum D14 D30 ΩP] clamavi’ dum ¦ ω 1
Numérotation du verset Ps. 60,III 

Deduxisti4 me
4 Deduxisti] -eduxisti Tr511
Numérotation du verset Ps. 60,4 

quia factus es
spes mea ¦ turris fortitudinis
a facie inimici.
Numérotation du verset Ps. 60,5 IV

Inhabitabo
in tabernaculo tuo in secula ¦
protegar
in velamento
alarum tuarum5.
5 tuarum] + diapsalma Ps-G
Numérotation du verset Ps. 60,6 V

Quoniam tu Deus meus exaudisti orationem meam ¦
dedisti
hereditatem
timentibus nomen tuum.
Numérotation du verset Ps. 60,7 VI

Dies super dies
regis adiicies ¦ annos eius6 usque in diem
6 <divisio.> adiicies annos eius ¦ P106
generationis
et generationis.
Numérotation du verset Ps. 60,8 VII

Permanet
in eternum
in conspectu Dei ¦
misericordiam
et veritatem eius
quis requiret7 ?
7 eius - quis requiret plerique codd inv. Ps-G (R F C I) , quis requiret ei Ps-G (G* ), eius quis requiret ei Ps-G (Q² W² G² : ei sub ÷ ) , ei quis requiret ei Ps-G (G 3 )
Numérotation du verset Ps. 60,9 VIII

Sic psalmum dicam
nomini tuo in seculum seculi ¦
ut reddam
vota mea de die in diem.

Psalmus 60

Numérotation du verset Ps. 60,1 
marg.| Exaudi, Deus] etc. Titulus.   [In finem] etc. In precedenti Psalmo egit de fructu tribulationis ; hic autem licet in tribulatione positus sit iustus, vel Ecclesia, laudat Deum et de exaltatione sua et de triumpho, quem habet in agonia tribulationis, gratias agit. Unde sensus tituli talis est.   [Psalmus] iste dirigens nos   [in finem] Christum,   [in hymnis] id est in laudibus exhibitis,   [David] id est Christo. Intendit autem alios monere ad laudem Dei. Bipartitus est Psalmus. Primo inter tribulationes positus Iustus, vel Ecclesia orat et se perseveraturum dicit. Secundo se auditum esse indicat et laudes promittit, ibi :   [Quoniam tu Deus meus] Dicit ergo Iustus.
marg.| {a} Exaudi, Deus] etc. pro malis amovendis.
marg.| {b} Intende orationi mee] de bonis adipiscendis. Et nota, exaudire dicitur auribus ; intendere autem oculis. Vox enim auditur aure ; opus autem videtur oculis. Et hec duo necessaria sunt ei, qui vult a Domino exaudiri, non tantum oret voce ; sed et opere. Non enim cessat orare, qui non cessat benefacere. Et ideo postquam dixit   [exaudi] addit   [intende] quasi dicat, audi vocem et aspice ad opera. Item per hoc, quod dicit,   [deprecationem] notat orationem suam esse assiduam, ut hec prepositio, de, notet extensionem : Prepositio enim quandoque implet, quandoque mutat, quandoque auget, quandoque minuit. Iac. ult. d. Multum valet deprecatio Iusti assidua. Item notat eam esse puram, cum dicit   [Intende orationi mee] Oratio enim est ad Deum tantum ; deprecatio autem quandoque fit ad hominem. Et illa oratio dicitur pura, que ad Deum solum est. Postea ostendit orationem suam generalem esse, cum dicit.
marg.| {c} A finibus] etc. Iustus enim particeps est omnium orationum, que fiunt in Ecclesia. Unde in Ps. 118. Particeps ego sum omnium timentium te. Et ideo dicitur clamare ad Dominum.   [A finibus terre] id est ab omni loco Ecclesie, {2.153rb} quantumcumque sit remotus ab eo. Dicitur etiam Iustus deprecari contra insultus malorum hominum, orare contra insultus Diaboli. Item dicitur deprecari miserias aliorum, clamare contra infirmitates proprias. Ostendit etiam orationem suam esse directam, cum dicit,   [ad te] Et devotam, cum dicit   [clamavi] Item necessariam, cum addit.
marg.| {d} Dum anxiaretur cor meum] tunc scilicet clamavi. Ps. 3. Conversus sum in erumna mea, dum configitur spina. Item fidelem ostendit, cum dicit.
marg.| {e} In petra] existente, id est in Christo per fidem.
marg.| {f} Exaltasti me] quasi dicat, perseverabo, vel perseveravi in instantia orationis, donec exaltasti me super inimicos meos quoscumque, dando mihi victoriam de eis. Dico, quod   [exaltasti me] dando victoriam contra mala. Et plus fecisti. Quia.
marg.| {g} Deduxisti me] ut in bonis proficerem. Deduxisti, inquam, de virtute proficientem, id est de operibus unius virtutis in opera alterius virtutis. Et sic notat se non otiosum fuisse post victoriam. Non enim deducitur, qui iacet, vel dormit. Sap. 10.b. Iustum deduxit Dominus per vias rectas. Ps. 72. Tenuisti manum dexteram meam et in voluntate tua deduxisti me. Iste ducatus significatus fuit. Nm. 33. per quadraginta duas mansiones, per quas deduxit Dominus filios Israel. Ps. 79. Dux itineris fuisti in conspectu eius. Mundus autem non ducit suos per vias rectas, sed per labyrinthum, quia in circuitu impii ambulant.
marg.| {h} Quia factus est spes mea] quasi dicat tibi ducatum meum ascribo : quia non habeo in alium spem, nisi in te. Vel sic : Ideo   [deduxisti me] quia in te speravi, quia si in alium haberem spem et confidentiam, tu me relinqueres et non deduceres. Psalmo 36. Dominus amat iudicium et non derelinquet Sanctos suos, in eternum conservabuntur.   [Sic] ergo   [factus es spes mea] ut me in bono proficientem deducas. Sed quia semper insidiatur inimicus, secundum illud. Gn. 3.c. Ipsa conteret caput
prol.| Δ tuum : et tu
marg.| Potest autem legi a principio in persona peccatoris penitentis et dicentis.
marg.| {a} Exaudi, Deus] etc. de peccatis dimittendis.
marg.| {b} Intende orationi mee] de gratia recuperanda.
marg.| {c} A finis] etc. id est longe a te factus per peccatum, Psalmo 129. De profundis clamavi ad te, Domine. Ion. 2.b. De ventre inferi ego clamavi et exaudisti me.
marg.| {d} Dum anxiaretur cor meum] Hoc est unum et summum remedium, ut cum homo in anxietate animi est, clamet ad Dominum. Ion. 2.a. Clamavi in tribulatione ad Dominum. Et in eodem. d. Cum angustiaretur in me anima mea, Domini recordatus sum et venit ad te oratio mea. Iac. ultim. c. Tristatur aliquis in vobis ? oret : equo animo est ? Psallat. Lc. 22.e. Factus in agonia prolixius orabat. Vel potest iungi ei, quod sequitur.
marg.| {e} In petra exaltasti me] id est in ardua penitentia, quod fecisti dum anxiaretur cor meum in contritione. Psalmo 142. Anxiatus est super me spiritus meus : in me turbatum est cor meum. Et dum homo multum anxiatur in contritione, tunc assumit duram penitentiam, que per petram significatur. Unde Prv. trigesimo. d. Lepusculus plebs invalida in petra collocat cubile suum. Lepusculus est, qui timens est pro peccatis suis. Talis collocat cubile suum in petra penitentie. Ieremie quadragesimo octavo. d. Relinquite civitates, habitate in petra, habitatores Moab. Hoc significat petra, quam unxit Iacob, Genesis vigesimo sexto. d. et erexit in titulum. Quia dulcis est proficientibus et suavis et signum victorie contra vitia.
marg.| {g} Deduxisti me] de vitio in virtutem, de culpa ad gratiam : quod magis proprie dicitur eductio, quam deductio. Psalmus 39. Eduxit me de lacu miserie et de luto fecis et statuit supra petram pedes meos. Dicit autem,   [deduxisti] et non eduxisti, ut plus notet, quia postquam eduxit Dominus de peccato, deducit hominem faciendo eum proficere. Unde in Psalmo trigesimo nono. Post predicta verba, scilicet. Et statuit supra petram pedes meos, adiungit : Et direxit gressus meos. In hoc autem, quod dicit,   [deduxisti] innuit se esse cecum, qui duce indiget vidente : alioquin si cecus ceco ducatum prebeat, ambo in foveam cadunt. Dicit ergo,   [deduxisti me] id est ducem dedisti mihi rationem, prelatum, Magistrum, Psalmo septuagesimo nono. Dux itineris fuisti in conspectu eius. Dt. octav. a. Adduxit te Dominus quadraginta annis per desertum. Determinat autem, per quid homo educitur de peccato, scilicet per spem venie. Unde addit :
marg.| {h} Quia factus] etc. tripliciter, scilicet spes venie, spes gratie, spes glorie. Quia enim hoc sperat a Domino : ideo exire consentit et appetit de peccato. Sed quia Pharao contemptus
prol.| * surgit in scandala,
marg.| {2.153va} Δ tuum et tu insidiaberis calcaneo eius. Ideo etiam [factus es] mihi.
marg.| {a} Turris] ad defendendum. Non debilis, sed.
marg.| {b} Fortitudinis] Et hoc.
marg.| {c} A facie inimici] Diaboli, vel mali hominis. Prv. 18.b. Turris fortissima nomen Domini : ad ipsum currit Iustus et exaltabitur, quasi dicat, non poterit ad eum attingere inimicus. Unde Iob dicit Gregorius In alto mentem fixerat : et ideo ad eum hostis irrumpere non valebat. Et quia, tu   [factus es] mihi   [turris fortitudinis] non superabit me inimicus ; sed ego.
marg.| {d} Inhabitabo in tabernaculo tuo] id est in Ecclesia militante ero et pugnabo contra inimicum. Usque.
marg.| {g} In secula] id est usquequo moriens intrem in secula seculorum, id est in secula sempiterna. Et hoc non fortitudine mea. Sed quia.
marg.| {h} Protegar] etc. scilicet potentie tue, qua me potes protegere et misericordie tue, qua idem vis facere. Hoc est, quod supra petiit. Sub umbra alarum tuarum protege me, a facie impiorum, qui me afflixerunt.
prol.| * surgit in scandala et Diabolus contra penitentes fortius insurgit, cito recideret homo in peccatum, nisi Dominus eum deduceret et regeret et protegeret contra insultus tentationum. Ideo bene addit.
marg.| {a} Turris fortitudinis] supple, factus es mihi.
marg.| {c} A facie inimici] non dicit, a machinis, sed a facie : quia Diabolus plures decipit blanditiis, quam terroribus, quod tangitur infra, vel dicitur. Cadent a latere tuo mille et decem millia a dexteris tuis. Per dexteram, significatur prosperitas et arrisus : Per latus sinistrum, significatur adversitas et persecutio. Vel ad litteram. Facies inimici, est facies mulieris ornata, quam multi videntes capti sunt. Exemplum habetur de David. 2Rg. 11.a. qui vidit Bersabee et captus est in concupiscentia eius. Ideo dicitur Eccl. 9.b. Speciem mulieris aliene multi admirati, reprobi facti sunt.
marg.| {d} Inhabitabo] Hoc ut supra exponatur. Et propter hoc notandum quod dicens.   [Inhabitabo] reprehendit vagos. Ier. 14.b. Hec dicit Dominus : populus, qui dilexit movere pedes et non quievit et Domino non placuit.
marg.| {e} Et tabernaculo] militie, non in balneo contra otiosos. Iob. 7.a. Militia est vita hominis super terram. Gn. 25.d. Iacob, vir simplex habitabat in tabernaculis.
marg.| {f} Tuo] non inimici, ut Apostate.
marg.| {g} In secula] non ad horam, ut mercenarii. Io. 8.e. Servus non manet in domo in eternum : filius autem manet in eternum.
marg.| {h} Protegar] etc. ut supra expositum est. 23. Mt. d. Quotiens volui congregare filios tuos, quemadmodum gallina congregat pullos suos sub alas. Pullos dicit, non vulpes, non milvos. Dt. 32.b. Sicut Aquila provocans ad volandum pullos suos et super volitans. Dominus enim protegit et fovet nos alis suis, ut plumescamus virtutibus et bonis operibus et his volemus post ipsum ad celum. De huiusmodi pennis dicit Augustinus Alia sarcina premit te ; Christi sarcina te sublevat. Alia sarcina pondus habet ; Christi sarcina pennas habet. Nam avi si pennas detrahas, onus tollis et quo magis abstuleris, eo magis in terra remanebit.
marg.| {i} Quoniam tu Deus] etc. Secunda pars, ubi ostendit se esse exauditum. Continuatio.   [Inhabitabo] et protegar :   [quoniam tu, Deus, exaudisti orationem meam] ut scilicet non solum in presenti me custodias : sed ut etiam futura bona mihi largiaris. Hoc est, quod sequitur.
marg.| {k} Dedisti hereditatem timentibus nomen tuum] Domine.   [Dedisti] id est dabis. Eccl. 6. Timenti Deum bene erit in extremis.
marg.| {l} Hereditatem] illam, de qua Dt. 18.a. Dominus ipse est hereditas eorum. Is. 58.d. Cibabo te hereditate Iacob patris tui. Eccl. 24.c. Hereditas mea super mel et favum.
marg.| {m} Timentibus] Immo deberet dicere, diligentibus, secundum illud Iob. 36.d. Annuntiat de ea amico suo. Solutio : loquitur de timore filiali, de quo Eccl. 25.b. Timor Dei initium dilectionis eius. Item Eccl. 40.d. Timor Domini sicut Paradisus benedictionis.
marg.| {n} Nomen tuum] Nota, quod quedam nomina Dei sunt timenda et terribilia, sicut Iudex, iustus. Ier. b. Hoc est nomen, quod vocabunt eum : Dominus iustus noster, Quedam sunt amabilia, sicut Iesus, misericors. Prima ad iudicium pertinent : alia ad misericordiam, {2.153vb} Postea ostendit, quid illa hereditate habebit. Primum est perpetuitas vite, quod notatur, cum dicit.
marg.| {o} Dies super] etc. Dies dicuntur omnes, qui se bene regunt. Istis addit Dominus,   [dies] eternitatis, super dies, temporis, Sed quia dicit quod breve videtur, scilicet dies, subdit, significans, eternitatem alio nomine et est idem sensus.
marg.| {p} Annos eius] supple, adiicies. Et facies durare.
marg.| {q} Usque in diem] etc. id est usque in diem, qui transcendet secula presentis et future generationis. De quibus diebus et annis. Ps. 76. Cogitavi dies antiquos et annos eternos in mente habui. Nota, quod dicit.   [Dies super dies adiicies] non super noctes, quia Dominus non adiiciet dies eternitatis super noctes peccatorum. Is. ult. g. Erit Sabbatum ex Sabbato. Qui igitur in presenti nullum habet diem, nullum habebit in futuro. Sed sicut pictor super album colorem superaddit aureum : ita Dominus super dies penitentie superaddit dies glorie, scilicet cum homo se dealbaverit per penitentiam in sanguine agni. Dies penitentie brevis est, dies glorie longa est. Unde eam vocat annum, subdens.   [Annos] etc. Is. 63.a. Dies ultionis in corde meo, id est dies penitentie, annus retributionis mee venit, id est annus glorie eterne. Ez. 4.b. Diem pro anno dedi tibi, pro anno eterne glorie acquirendo. Iob. 36.b. Complebunt dies suos in bono, scilicet in penitentia et annos suos in gloria. Notandum autem, quod annus dicitur multipliciter.
prol.| Est annus.
prol.| Eternitatis increate. Ps. 101. tu autem idem ipse es et anni tui non deficient. In hoc anno est una dies, de qua Ps. 85. Melior est dies una in atriis tuis super millia. De hoc anno est fides.
- Eternitatis create. Unde Ps. 76. Cogitavi dies antiquos et annos eternos in mente habui. Hic annus habet septem dies, scilicet septem dotes. De hoc anno est spes.
- Gratie, vel benignitatis. Ps. 64. Benedices corone anni benignitatis tue. Is. 61.a. Ut predicarem annum placabilem Domino. Hic annus habet septem dies, scilicet septem dona Spiritus sancti. Eccl. 1.a. Dies seculi quis dinumeravit ? De hoc anno est caritas.
- Ecclesiastice unitatis. Hic est annus iubileus, de quo Lv. 25.b. Huius sunt septem dies, scilicet septem Sacramenta, Ex. 22.d. Septem diebus fit animal decimandum cum matre sua : octavo die reddes illum mihi. Animal decimandum, est electus glorificandus, qui debet restituere casum Angelorum : Hic debet esse cum matre sua Ecclesia 7. diebus nutriendus, scilicet 7. Sacramentis et die 8. debet reddi Deo. De hoc anno est intellectus.
- Predestinationis. Iob. 3.a. Non computetur in diebus anni. Huius anni dies sunt electi, vel illi tres, de quibus Ez. 14.f. Noe, Daniel et Iob. Huic anno subservit admiratio, videlicet, quare unus predestinetur et alter reprobetur. Unde Rm. 31.d. exclamat Apostolus. O altitudo divitiarum, etc.
- Sterilitatis, scilicet tempore ante gratiam. Lc. 13.b.
- Ecce tres anni sunt, ex quo venio querens fructum in ficulnea hac et non invenio. Tres anni sunt tempus ante legem, sub lege. Et tamen ablata fuit lex, quando medium silentium tenuerunt omnia. Huius anni dies sunt peccata, Iob. tertio. a. Pereat dies, in qua natus sum. De hoc anno est timor. Quid autem sit dictu, quod dicitur in hoc versu, scilicet [Dies super dies Regis adiicies, annos eius] etc. breviter exponit, dicens.
marg.| {r} Permanet in eternum] id est permanebit, Ecce perpetuitas vite, quam assignavimus primum esse inter ea, que sunt in hereditate celi habenda. Secundum est aperta Dei visio : Unde dicit.
marg.| {s} In conspectu Dei] Os. 6.a. Vivemus in conspectu eius. Is. 33.c. Regem in decore suo videbunt. Io. 18.a. Hec est vita eterna, ut cognoscant te verum Deum et quem misisti Iesum Christum. Tertium est omnium miseriarum amotio. Quartum est omnium promissorum solutio. De his duobus addit.
prol.| {2.154ra}
marg.| {a} Misericordiam] etc. quasi dicat, non erit ibi miseria : et ideo nullus requiret misericordiam. Nec erit aliquod de promissis non solutum : et ideo nullus requiret veritatem eius.
marg.| {b} Sic] id est cum in illa hereditate introductus ero.
marg.| {c} Psalmum] etc. id est laudabo nomen tuum.
marg.| {d} In seculum consecutivum seculi] Sic, inquam, faciam illud in futuro.
marg.| {e} Ut] in presenti.
marg.| {f} Reddam vota mea] Baptismi et religionis. Non semel, vel ad horam : sed.
marg.| {g} De die in diem] id est assidue et cum perseverantia, quasi dicat, per hoc veniam ad Deum laudandum in eternum : sic hic perseverabo in servitio eius, aliter non quia hoc est votum, quod est in baptismo, vovet quilibet Christianus, Eccl. 5.a. Si quid vovisti Deo, ne moreris reddere : displicet enim Deo infidelis et stulta promissio. Infidelis dicitur promissio, quando a bono promisso resilitur. Stulta vero, quando malum promittitur, Ez. 17.e. Qui dissolvit pactum, numquid effugiet ? Potest etiam aliter legi illud, quod dicit.
marg.| {a} Misericordiam] etc. usque in finem, quasi dicat, multi sunt, qui requirunt misericordiam sibi fieri et non veritatem ; sed pauci, vel nulli requirunt simul misericordiam et veritatem. Unde quasi admirans querit. Misericordiam et veritatem eius simul, quis requiret, id est petet ? Vel Quis requiret, id est cogitabit et recogitabit apud se, quanta est Dei misericordia et quanta est eius veritas ? Quis enim requiret misericordiam, qua pro nobis tot et tanta sustinuit ? Pauci, aut nulli. Is. 57.a. Iustus perit et non est, qui recogitet in corde suo, Eccl. 29.c. Gratiam fideiussoris ne obliviscaris : dedit enim pro te animam suam. Item quis requiret misericordiam, qua pro talibus illa sustinuit ? Rm. 5.b. Commendat Deus suam caritatem in nobis, quoniam cum adhuc peccatores essemus, Christus pro nobis mortuus est. Item, quis requiret misericordiam, qua peccata dimittit ? Titum. 3.b. Non ex operibus iustitie, que fecimus nos ; sed secundum misericordiam suam salvos nos fecit. Item, quis requiret misericordiam, qua ipse confert gratiam ? Ez. 16.b. Lavi te aqua et emundavi sanguinem tuum ex te et unxi te oleo. Item ; quis requiret misericordiam, qua exspectat ad penitentiam ? Rm. 2.a. Ignoras, quoniam misericordia Dei ad penitentiam te adducit. Item, quis requiret misericordiam, qua peccantes revocat ? Is. 30.e. Erunt aures tue audientes vocem post tergum monentis. Item, quis requiret misericordiam, qua pascit ingratos ? Mt. 5.g. Solem suum oriri facit super bonos et malos. Quis ergo omnes istas misericordias requiret ? Pauci vero. Os. 13.b. Adimpleti sunt et saturati sunt et elevaverunt cor suum et obliti sunt mei. Item, Quis requiret veritatem, qua puniat universaliter ? Eccl. 12.d. De omni reatu adducet Dominus in iudicium. Et Mt. 12.c. De omni verbo otioso, quod locuti fuerint homines, reddituri sunt rationem in die iudicii. Item, quis requiret veritatem, qua tam stricte iudicabit ? Prv. 6.d. Non acquiescet cuiusquam precibus, nec suscipiet pro redemptione dona plurima. Item. Quis requiret veritatem, qua tam graviter puniet ? Is. 33.b. Quis ex vobis poterit habitare cum ardoribus sempiternis ? Item, quis requiret veritatem, qua tamdiu puniet, id est fine fine. Apc. 14.c. Fumus tormentorum eius ascendet in secula seculorum. Loquitur de Babylone, id est de mundo. Is. 65.a. Iste fumus erit in furore meo, ignis ardens tota die. Quis ergo requiret misericordiam et veritatem eius.
marg.| {b} Sic] id est si ita requiram.
marg.| {c} Psalmum dicam nomini tuo] id est bona opera faciam ad honorem nominis tui.
marg.| {d} In seculum seculi] id est quamdiu vixero in hoc seculo.
marg.| {e} Et reddam vota mea de die in diem] sicut supra expositum est.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 60), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_60)
Signaler un complément d'information

Notes :