Hugo de Sancto Caro

Psalmus 64

Numérotation du verset Ps. 64,1 

¶ In finem
¶Codd. : (Ps. 64) D30 Rusch Ps-G
psalmus David1
1 psalmus] + cantici Ed1530
canticum
Ieremie
et Aggei et Ezechielis2
2 Ieremie et Aggei et Ezechielis Rusch ] Ieremie et Ezechiel Ps-R LXX , Ieremie et Ezechielis Ed1530 Clementina , Ieremie et Aggei Ps-ζ Ps-R ( M K B² D R ) Ps-G D30 , Aggei Ieremie vel Ezech. ΩS
de verbo peregrinationis3 vel de populo transmigrationis4
3 de ( om. Clementina ) verbo peregrinationis Ps-G D30 ΩS Rusch Clementina ] de populo transmigrationis Ps-G (I), Ps-R, verbo transmigrationis Ps-G (V) |
4 vel de populo transmigrationis ΩS Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ] om. Ps-G D30 |
cum inciperet proficisci.5
5 cum inciperet ΩS Rusch ] cum inciperent Ps-G (I V) Ed1530 Clementina , quando incipiebant Ps-G (incipiebat R) D30 cum Ps-R
Numérotation du verset Ps. 64,2 I

Te decet hymnus Deus
in Sion ¦
et tibi reddetur
votum in Hierusalem
Numérotation du verset Ps. 64,3 II

Exaudi
orationem meam6 :
6 meam ω ² Rusch cum Ps-R LXX ] om. Ps-G (R F C I)
ad te omnis caro veniet.
Numérotation du verset Ps. 64,4 III

Verba
iniquorum
prevaluerunt super nos ¦
et impietatibus nostris
tu
propitiaberis.
Numérotation du verset Ps. 64,5 IV

Beatus
quem elegisti et assumpsisti ¦
inhabitabit7
7 inhabitabit Rusch Weber ] habitabit D30 (hapax)
in atriis tuis.
Numérotation du verset Ps. 64,V 

Replebimur
in bonis domus tue ¦ sanctum est templum tuum
Numérotation du verset Ps. 64,6 

mirabile in equitate.
Numérotation du verset Ps. 64,VI 

Exaudi nos
Deus salutaris noster ¦
spes
omnium finium terre
et in mari
longe.
Numérotation du verset Ps. 64,7 VII

Preparans
montes
in virtute
tua’
accinctus
potentia ¦
Numérotation du verset Ps. 64,8 

qui conturbas
profundum maris
sonum fluctuum eius.
Numérotation du verset Ps. 64,VIII 

Turbabuntur gentes
Numérotation du verset Ps. 64,9 

et timebunt
qui habitant terminos8
8 habitant D30 ω ² Rusch cum Ps-R Ps-H ] inhabitant Ps-G (R F C I M² Q² W ΦP* U G² Ps-δ Ps-ε Ps-ζ Ps-MozX)
a signis tuis ¦
exitus matutini et vespere delectabis.
Numérotation du verset Ps. 64,10 IX

Visitasti terram
et inebriasti eam ¦
multiplicasti
locupletare eam.
Numérotation du verset Ps. 64,X 

Flumen Dei
repletum est aquis ¦
parasti cibum illorum’
quoniam
ita est preparatio eius.
Numérotation du verset Ps. 64,11 XI

Rivos eius
inebria† 9
9 <divisio.> inebria  † D30 ] inebria ω ²
multiplica
genimina eius ¦
in stillicidiis eius
letabitur
germinans.
Numérotation du verset Ps. 64,12 XII

Benedices
corone
anni benignitatis tue ¦
et campi tui
replebuntur ubertate.
Numérotation du verset Ps. 64,13 XIII

Pinguescent
speciosa deserti ¦
et exultatione
colles
accingentur.
Numérotation du verset Ps. 64,14 XIV

Induti sunt arietes ovium†
et10* valles abundabunt frumento11 ¦
10 et ω ² D30 Ps-G ] om. Rusch (hapax) |
11 valles] et praem. Ps-G |
clamabunt etenim hymnum dicent.

Psalmus 64

Numérotation du verset Ps. 64,1 
marg.| Te decet] etc. Titulus : In finem Ps. David Canticum Ieremie et Aggei et Ezechielis, de verbo peregrinationis, vel de populo transmigrationis, cum inciperent proficisci. In precedenti Ps. egit de Passione Domini. Et quia per passionem Domini habemus reditum de captivitate peccati et corruptionis in libertatem gratie et glorie. Ideo agit in hoc Ps. de letitia redeuntium, quod innuitur in titulo : Ieremias enim ad litteram predixit reditum filiorum Israel de captivitate Babylonica, per quam significatur reditus de captivitate peccati. Quia autem dicit : Canticum Ieremie et Aggei significat, quod Sancti exultant de hoc reditu. Et dicit   [Ieremie] etc. quia Ieremias fuit ante captivitatem. Ezechiel in ipsa captivitate, Aggeus autem in reditu. Et significat, quod preteritis et presentibus et futuris est hoc gaudium. Sic ergo legendus est titulus, Ps. iste dirigens nos in finem Christum, vel in consummationem, est, David et est Canticum Ier. etc. id est exultatio Sanctorum exultantium de verbo peregrinationis, id est de populo peregrinante {2.159vb} in hac valle miserie propter verbum, vel Diaboli suggerentis. Eritis sicut Dii, vel Domini emittentis eum de Paradiso. Vel sic : Peregrinante a Deo per peccatum, propter verbum predictum Diaboli, vel serpentis. Vel de populo transmigrationis, qui transmigrat de celo ad terram : de gratia ad culpam. Exultantium, dico, tunc primo, cum inciperent proficisci, id est reverti ad penitentiam, sive per ipsam penitentiam ad Deum. Non enim gaudent de peregrinatione, aut transmigratione ; sed de peregrinantium reversione. Intentio ergo Prophete est consolari nos in hoc exilio per promissionem reditus.
marg.| Modus. Bipartitus est Ps. Primo affirmat reditum et precatur. Secundo laudes Dei et virtutes describit, ibi : Spes omnium finium terre. Dicit hoc Propheta in persona populi Christiani peregrinantis in mundo et revertentis ad patriam.
marg.| {g} Te decet] quasi dicat, redeundum est de Babylone, id est de confusione peccati et de confusione mundi. Ut.
marg.| {i} In Sion] id est in Ecclesia reddatur laus Deo debita, ad quam factus est homo, Is. 43.c. Populum iustum creavi mihi, laudem meam narrabit. Et illi, quibus Deus dedit gratiam redeundi, de hoc debent ei gratias referre et hymnos reddere. Primo ergo ex titulo dat intelligere, a quibus debet laudari Deus, scilicet ab his, qui exierunt de peccato. Quia non est speciosa laus in ore peccatoris, Eccl. 15.c. Ps. 136. Quomodo cantabimus Canticum Domini in terra aliena ? Ostendit etiam, quis sit laudandus, cum dicit : Deus, Quomodo, cum dicit : Hymnus, Ubi, cum dicit : In Sion, Dicit ergo te unum, scilicet Spiritum S. Item, te creatorem ? Te Redemptorem, Te Ducem, Te custodem, Te Salvatorem, Te adiutorem, Te remuneratorem, Te glorificatorem   [decet hymnus] Unde post psalmos cantat Ecclesia, Gloria Patri et filio et Spiritui sancto. Sicut erat in principio, etc. scilicet cum solus erat. Et vere   [te decet hymnus] quia tu es dignus, iustus, equus, bonus. Quod innuit Ecclesia, quando cantat. Vere dignum et iustum est, equum et salutare. Dignitas enim Patris est reverenda : iustitia et equitas Filii est metuenda : salus a benignitate Spiritus S. est speranda.
marg.| {h} Hymnus] hic notatur, quomodo laudare debemus Dominum scilicet cum exultatione spirituali. Hymnus enim est laus Dei cum cantico. Canticum est exultatio mentis habita de eternis, in vocem prorumpens. Est ergo sensus. Decens est, ut Deum laudemus hilariter et pro eternis, Ps. 145. Deo nostro sit iucunda, decoraque laudatio. Per exultationem est iucunda. Per desiderium eternorum decora.
marg.| {i} Sion] ecce ubi laudandus est, quia in Ecclesia militanti. Que dicitur Sion, id est specula, propter tria. Primum est, quia ab ea gloriam Domini a longe speculamur 2Cor. 3.d. Nos vero omnes revelata facie gloriam Domini speculantes, in eamdem Imaginem transformamur a claritate in claritatem, tamquam a Domini Spiritu. Secundum est, quod ab ea insultus hostium previdere debemus. Is. 21.c. Super speculam Domini ego sum stans iugiter per diem et super custodiam meam ego sum stans totis noctibus, id est in prosperitate et in adversitate. Tertium est, quia amicus, id est Christus e longe veniens ab ea speculatur, Bar. 5.b. Exsurge Hierusalem et sta in excelso et circumspice ad Orientem. Item dicitur Sion, id est speculum, quia in ea potest homo videre maculas suas, considerando, scilicet bonos, qui sunt in Ecclesia, Iob. 33.d. Respiciet homines et dicet : peccavi et vere deliqui. Ez. 43.c. Fili hominis, ostende domui Israel templum id est Ecclesiam et confundantur ab iniquitatibus suis.
marg.| {k} Et] ab his, qui te hic laudabunt.
marg.| {l} Tibi reddetur votum] id est corpus et anima, que Deo vovemus in Baptismo.
marg.| {o} In Hierusalem] id est in eterna beatitudine, ubi erit visio pacis : Vel in Hierusalem, id est in Ecclesia militante, ubi debet esse pax et concordia.
marg.| {l} Tibi] soli non mundo, vel Diabolo.
marg.| {m} Reddetur] quasi mutuo acceptum.
marg.| {n} Votum] id est conceptio melioris boni, Is. 19.d. Egyptii vota vovebunt Domino et solvent. Postquam de reversione tetigit, orat pro se et pro Ecclesia, ut ipse cum eisdem revertentibus computentur. Unde addit :
prol.| Δ
prol.| {a} Exaudi
marg.| Moraliter.
marg.| {g} Te decet] etc. id est in specula prelationis.
marg.| {h} Hymnus] dicit, non ventilatio causarum, non allegatio decretalium, Eccl. 45.c. Dedit ei, id est anime, fungi sacerdotio, non iurgio ; et habere laudem, non attestationes in nomine ipsius, non Iustiniani.
marg.| {k} Et tibi reddetur votum in Hierusalem] id est in contemplatione religionis.
marg.| {m} Reddetur votum] illud triplex, continentie, obedientie, paupertatis, vel sine proprio vivere, non auferetur, vel dissipabitur per dispensationem. Item, reddetur tibi, non hominibus propter laudem, vel timorem, sed.
marg.| {l} Tibi propter amorem]
marg.| {o} In Hierusalem] id est in pace, non cum murmure. Quod videns religiosus, debet alios secum trahere, non per violentiam, sed per orationem ducens.
prol.| *
prol.| {a} Exaudi
marg.| {2.160ra} Δ
marg.| {a} Exaudi] etc. ut, scilicet fiat illa reversio et ego cum eis revertar. Simile habemus Dn. 9.a. ubi dicitur sic : ego Daniel intellexi in libris numerum annorum, etc. Et post addit. Et posui faciem meam ad Dominum Deum meum rogare et deprecari, etc. Et ostendit universitatem redeuntium, cum subiungit.
marg.| {b} Ad te] etc. Is. 40.b. Videbit omnis caro Salutare Dei, id est de omni genere aliqui, ut fit distributio pro generibus singulorum quasi dicat quia de omnibus generibus hominum revertentur ad te, oro, ut ego eum eis habeam gratiam revertendi. Ad litteram autem prophetatur hic resurrectio mortuorum, cum dicitur : Ad te etc. 2Cor. 15.g. Omnes quidem resurgemus. Iob. 19.d. Rursum circumdabor pelle mea et in carne mea videbo Deum Salvatorem meum. Gn. 6.b. Omnis caro corruperat viam suam super terram. Eph. 4.f. Membra sumus corporis eius, de carne eius et de ossibus eius. Et posset aliquis querere. Unde omnis caro veniet ad Deum, quasi dicat habet necesse, ut ad eum revertatur : Propter hoc bene subdit.
marg.| {c} Verba iniquorum] scilicet Demonis suggerentis. Eve persuadentis. Ade se excusantis.
marg.| {d} Prevaluerunt] etc. id est fuerunt causa, quare exheredati sumus et in hoc exilio positi, unde necesse habemus exire et ad patriam redire. Sed sicut dicitur : Homo est spiritus vadens et non rediens, id est per se potest in peccatum se mittere, sed per se non potest a peccato exire. Ideo ostendi, quod ex Dei misericordia procedit reditus iste, non ex nostra iustitia. Unde dicit. Et.
marg.| {e} Impietatibus] etc. dimittendo peccata. Tu, cuius proprium est propitiari. Rm. 3.d. Quem proposuit Deus propitiatorem. Ps. 24. Propter nomen tuum, Domine, propitiaberis peccato meo, multum est enim. Ideo pluraliter dicit hic ; Impietatibus nostris. Sicut enim triplex est pietas, scilicet in Deum, in parentes, in proximos : similiter impietas, scilicet infidelitas in Deum, inobedientia in parentes, crudelitas in proximum   [Propitiaberis] dico, assumens humanam naturam in qua passus es, ut te ipsum in hostiam propitiationis offerres. 1Io. 2.a. Advocatum habemus apud Patrem Iesum Christum iustum : et ipse est propitiatio pro peccatis nostris. Non nostris tantum, sed etiam pro totius mundi. Et ideo.
marg.| {f} Beatus] sit homo.
marg.| {g} Quem elegisti] id est humana natura, quam elegisti in unitatem persone. Secundum hoc est hic gratiarum actio, vel assertio. Beatus est homo, quem elegisti et assumpsisti, quia.
marg.| {i} Inhabitabit] etc. id est in tuo consensu. Vel de homine, quem Deus vocat, dicitur   [Beatus] homo, quem elegisti in participationem gaudii celestis. Agg. 2.d. Ponam te quasi signaculum, quia te elegi. Ct. 5.e. Dilectus meus candidus et rubicundus, electus ex millibus.
marg.| {b} Et assumpsisti] Hoc bene sequitur, Non enim prodesset electio, nisi sequeretur assumptio. Iudas enim fuit electus, sed non fuit assumptus, secundum illud Io. 5.g. Nonne vos duodecim elegi : et unus ex vobis Diabolus est ? Mt. 24.d. Duo erunt in agro, unus assumetur et alter relinquetur. Talis electus et assumptus.
marg.| {i} Inhabitabit] in atriis tuis, id est in Ecclesia militante et non recedet, sicut Iudas et multi alii, qui sicut dicitur Lc. 8.b. Radices non habent, quia ad tempus credunt et in tempore tentationis recedunt. Ecclesia autem militans dicitur atrium, quia per eam quasi per atrium intratur ad domum, scilicet ad patriam. Ps. 121. Stantes erant pedes nostri in atriis tuis, Hierusalem. Et que utilitas est inhabitare in aliis Ecclesie ? plenitudo omnium bonorum exspectatur. Unde sequitur :
prol.| Θ
prol.| {a} Replebimur
marg.| marg.|*
marg.| {a} Exaudi orationem meam] qua oro pro conversione peccatorum. Vel orationem horarum canonicarum. Meam, non vicariam. 2Par. 35.c. Ianitores per portas singulas observabant, ita ut nec puncto discederent a ministerio. Donec.
marg.| {b} Ad te] etc. Hec est littera Hieronymus sed nostra dicit : Veniet assertive, ut notet confidentiam, qua se exaudiri sperat. Et recte dicit : Omnis caro, quia secundum quod dicitur Gn. 6.b. Omnis caro corruperat viam suam. Et ideo necesse est, ut eam resarciat per penitentiam et ad Deum redeat. Omnis caro, non dicit lapis. Qui enim habent cor molle, venient ad ipsum ; sed habentes corda dura et lapidea, non veniunt. De quibus Eccl. 3.d. Cor durum male habebit in novissimo. Ez. 11.d. Auferam a vobis cor lapideum et dabo vobis cor carneum. Et merito venit caro ad verbum, quia ipsum venit ad carnem. {2.160rb} Unde Io. 1.b. Verbum caro factum est. Et non solum ipsum verbum venit. Immo cum eo Angeli nos adiuvantes. Mt. 24.c. Ubicumque fuerit corpus, illuc congregabuntur et Aquile. Sed quia non sunt aliqui ita sancti, vel religiosi, quod eis non detrahant male lingue, ideo subiungit in persona eorum.
marg.| {c} Verba iniquorum] detractoria.
marg.| {d} Prevaluerunt super nos] Super bonos enim prevalent, quia non prohibentur mali, quin eos detrahendo conculcent, sed non in eis prevalent, quia corda eorum ad impatientiam, vel odium non provocant, quod si fieret, non esset verum, quod sequitur.
marg.| {e} Et impietatibus] etc. Deus enim non propitiatur eis, qui habent odium in corde, sed eis, qui iniurias dimittunt. Unde Eccl. 28.a. Relinque proximo tuo nocenti te et tunc deprecanti tibi peccata solventur. Homo homini servat iram et a Deo querit medelam : Est ergo sensus huius versus.   [Verba] etc. quasi dicat, maledicimur ab hostibus et nos e contrario non maledicimus, nec male volumus eis, sed patienter sustinemus. Ideo a te, Domine, beneficimur et tu das nobis veniam peccatorum. Unde Mt. 3. Beati eritis, cum maledixerint vobis homines, etc. Exemplum huius habemus in David, qui non solum, que hic dicuntur dixit, sed et fecit. 2Rg. 16.c. Dimitte eum, scilicet Semei, ut maledicat mihi iuxta preceptum Domini, si forte respiciat Dominus afflictionem meam et reddat mihi bonum, pro maledictione hac hodierna. Dt. 23.a. Vertit Dominus maledictionem eius, scilicet Balaam, in benedictionem tuam. Balaam interpretatur vanus populus, id est populus detractorum. Dominus autem misericors quandoque etiam de talibus iniquis et detractoribus aliquos eligit et vocat eos ad religionem et assumit ad officium predicationis. Unde sequitur :
marg.| {f} Beatus, quem elegisti] de mundo, id est extra legisti, sicut lilium inter spinas, vel aurum inter lapillos. Elegisti dico, ad intrandum claustrum. Io. 15.c. Quia vero de mundo non estis, sed ego elegi vos de mundo, propterea odit vos mundus.
marg.| {h} Et assumpsisti] ad ministerium predicationis, sicut Act. 13.a. Segregate mihi Paulum et Barnabam, in opus, ad quod assumpsi eos. Et de electione Pauli et assumptione simul habetur. Act. 9.c. Vade, quoniam vas electionis est mihi iste, ut portet nomen meum coram Gentibus et Regibus et filiis Israel. Sed notandum quod dicit : Beatus, quem elegisti et non dicit pluraliter, Beati, quos elegisti, etc. ut notet, quoniam etsi multi sunt vocati ; pauci tamen electi et paucissimi sunt assumpti, ut dicitur Mt. 20.b. Et 1Cor. 9.d. Omnes, qui in stadio currunt, omnes quidem currunt, sed unus accipit bravium. Item non dicit Quam elegisti, sed quem in masculino, non enim eligit effeminatos : Unde Nm. 1. Quando numerantur processuri ad bella Domini, non computantur parvuli et mulieres. Ex. 17.c. Elige tibi viros et pugnatores contra Amalech. Sed quia sunt etiam aliqui, qui quandoque intrant claustrum ; non tamen perseverant. Et sunt alii, qui dicunt, quod libenter intrarent, si se perseveraturos putarent. Ideo contra utrosque sequitur.
marg.| {i} Inhabitabit in atriis tuis] id est perseverabit ille, scilicet qui electus est a Deo in religione, que est quasi atrium et introitus Templi sancti. Non ergo presumat de premio electorum, qui a Deo non est electus finaliter, vel assumptus : nec timeat, qui de intrando cogitat, quia si electus est a Deo, perseverabit. Et habitabit in atriis Domini, id est in religionibus. Atrium enim Ecclesie, est cemeterium et locus mortuorum ; sic religio eorum, qui mortui sunt in mundo. Et sicut quatuor atria reperiunt circa templum, unum vero tantum circa tabernaculum, ita post tempora prime religionis Apostolorum, multiplicate sunt observantie religionum distinctive : et quedam sunt interius, quedam exterius. Vel ne videamur dicere, quod non sit alius introitus ad templum celeste, quam religio claustri, per quatuor atria quatuor status possumus intelligere. Per atrium primum, quod erat templo proximius, unde vocabatur atrium interius, significatur religio. De quo dicitur 3Rg. 6.d. Operuit omnia laminis aureis opere quadro ad regulam et edificavit atrium interius tibus ordinibus lapidum politorum et uno ordine lignorum cedri. Lapides sunt claustrales, propter duritiam ordinis, quam portant. Triplex autem ordo est orantium, meditantium, sive studentium et ministrantium. Porro lapides non, dant nec emittunt odorem. Ideo additur cedrus redolens, id est ordo Predicatorum 2Cor. 2.d. Odorem notitie sue manifestat per nos in omni loco. In interiori etiam atrio erat altare et mare et luteres, Tria vero exteriora atria significant. Primo quidem clericos. Secundo laicos coniugatos. Tertio penitentes. Illud enim atrium, quod erat quartum, erat immundorum purificandorum, id est penitentiam inchoantium. Postea addit de eo, quod allicit ad intrandum, et
prol.| * perseverandum
marg.| {2.160va} Θ
marg.| {a} Replebimur in bonis domus tue] id est Ecclesie triumphantis. Ps. 35. Inebriabuntur ab ubertate domus tue.
marg.| {c} Domus] dicit non tabernaculi, quod est militantium in hac vita.
marg.| {d} Tue] non divitum huius seculi, Io. 16.g. In mundo pressuram habebitis, Ecce de militia tabernaculi. Sed de pace domus premittit, ut in me pacem habeatis : Et subdividit bona domus in duo, scilicet. In sanctitatem : Unde subdit.
marg.| {e} Sanctum est templum tuum] celeste. Item in pulchritudinem. Unde addit :
marg.| {f} Mirabile in equitate, Sanctum] est, quia ibi habitant Sancti, Is. 35.c. Pollutus non transibit per eam. Ps. 23. Quis ascendet in montem Domini, etc. Innocens manibus, etc. Mirabile in equitate, id est in ad equatione gratie et glorie meriti et premii, Za. 4.c. Exequabit gratiam gratie eius, id est glorie, que dicitur gratia. Io. 1.b. Gratiam pro gratia, id est gloriam pro gratia. Item, In equitate, id est in equalitate participationis graudii. 1Cor. 15.f. Super illud. Stella differt a stella in claritate, dicit Glossa id est in impari claritate, per gaudium. Unde cantat Ecclesia : Anime sanctorum coequales. Ex. 36.b. Omnes cortine erant equales. Determinato ergo loco conversionis, iterum petit, ut possit redire cum redeuntibus, dicens :
marg.| {g} Exaudi nos, Deus] qui es Salutaris noster, id est Salvator   [Exaudi] id est extra templum tuum celeste existentes audi, ut introducas nos, non nostris meritis, sed tua misericordia, que te fecit nostrum Salvatorem. Titum. 3.b. Non ex operibus iustitie, que fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit. Est autem multiplex in sacra Scriptura.
prol.| Eligit :
¶Deus homines.
- Predestinando. Eph. 1.a. Elegit nos in Christo ante mundi constitutionem.
- Vocando. Ioa. 15.c. Non vos me elegistis, sed ego elegi vos.
- Iustificando. Io. 6.g. Nonne 12. vos elegi et unus ex vobis Diabolus est.
- Prerogando, ut Ioannem Bapt. Is. 42.a. Ecce puer meus, quem elegi.
- Probando. Is. 42.b. Excoxi te, sed non quasi argentum, id est non anxie elegi te in camino paupertatis.
¶Sapiens Sap. 8.a. Doctrix est discipline Dei et electrix operum illius.
- Opera
- Contemplationem. Iob. 7.c. Suspendium elegit anima mea.
- Afflictionem. Hbr. 11.e. Magis eligens afflicti cum populo Dei, quam temporalis peccati habere iucunditatem.
- Abiectionem. Ps. 83. Elegi abiectus esse in domo Dei mei magis, quam habitare in tabernaculis peccatorum.
¶ Stultus
- Voluptates. Is. 1.g. Erubescetis super hortos, quos elegeratis vobis.
¶¶Vanitates. Is. 41.f. Ecce vos estis ex nihilo et opus vestrum ex eo, quod non est, abominatio est, qui elegit vos.
- Mundanos honores. Is. ultim. b. Que nolui, elegerunt. Io. 6.b. Ipse fugit, quando elegerunt eum.
- Principes. Ex. 15.a. Electi Principes eius submersi sunt.
¶ Diabolus
- Nobiles Hab. 1.d. Cuius eius electus. Ps. 140. Non communicabo cum electis eorum.
prol.| * perseverandum in atrio religionis, scilicet de premio. Unde addit :
marg.| {a} Replebimur in bonis domus tue] si, scilicet ut veri pauperes exspectemus in atriis eleemosynam. Contra non residentes in Ecclesiis suis, ipsi deberent repleri bonis eorum. Item replebimur, si hic nos evacuaverimus a terrenorum cupiditate, a privato amore, a proprio sensu et a propria voluntate, 4Rg. 4.a. Vasa vacua implevit Eliseus. {2.160vb} Item replebimur, si in atrio esuriemus. Lc. 6.d. Beati, qui nunc esuritis, quia saturabimi.
marg.| {b} In bonis domus tue] pro malis, que sustinuerimus in atrio secundum illud, Ps. 89. Letati sumus pro diebus, quibus nos humiliasti, annis quibus vidimus mala. E contrario, qui in atrio nolunt mala sustinere, non replebuntur in bonis domus, Lc. 16.g. Fili, recordare, quia recepisti bona in vita tua et Lazarus similiter mala, nunc vero hic consolatur, tu vero cruciaris. Item non dicit replebimur bonis, sed replebimur in bonis, ut notet abundantiam bonorum, Mt. 25.b. Intra in gaudium Domini tui, vel sic.
marg.| {a} Replebimur] Quo ? Ipso Christo, quasi cibo.
marg.| {b} In bonis] id est inter bonos.
marg.| {c} Domus tue] que est refectorium Sanctorum. Et sanctificabimur in illa domo, sicut in templo et oratorio. Unde dicit.
marg.| {e} Sanctum est templum tuum] Et admirabimur et admirantes delectabimur in ipsa quasi in spectatorio, non fori, vel theatri, ubi iniquitas, sed iudicii recti, ubi fit equitas. Unde addit :
marg.| {f} Mirabile in equitate] Tunc enim mirabimur admirantes, quam equa sunt iudicia eius, que nobis sunt tam occulta. Vel de presenti potest legi.
marg.| {a} Replebimur in bonis domus tue] id est in Sacramentis Ecclesie, gratia, scilicet que in illis datur et Eucharistia. Vel in bonis domus tue, id est in orationibus, vigiliis et disciplinis religionis replebimur intus in conscientia. Unde dicit quidam Pauper in cella, dives est in conscientia, non extra in bursa. Quia.
marg.| {e} Sanctum] id est sine terra et proprietate est, templum tuum, id est religio. Non tamen moriuntur fame : quia unicuique providetur secundum possibilitatem domus et necessitatem fratris. Unde addit :
marg.| {f} Mirabile in equitate] id est in equalitate, sine acceptione personarum. De his duobus dicit Augustinus in regula canonicorum. Non dicatis aliquid proprium : Ecce sanctitas. Sed sint vobis omnia communia et distribuatur unicuique, sicut cuique opus fuerit : Ecce equitas. Tales autem exaudiat Deus, Unde addit : Exaudi nos, Deus Salutaris noster. Item de beata Virgine potest exponi versus iste.
marg.| {a} Replebimur in bonis domus tue] Ipsa quidem est domus, in qua habitavit plenitudo Divinitatis corporaliter. Col. 2.b. id est Dei filius, Prv. 9.a. Sapientia edificavit sibi domum. In bonis huius domus replebimur, quia ex ea effunduntur in nobis dona gratiarum multa.
prol.| Videlicet.
prol.| Refectio spiritualis. Ct. 7.a. Venter tuus, sicut acervus tritici.
- Iucundissima ebrietas. Ct. 7.a. Venter tuus, sicut crater tornatilis, numquam indigens poculis.
- Medicamentum sanitatis, Eccl. 24.d. Ego quasi fluvius Dorix, quod interpretatur medicamentum generationis. Eccl. 38.b. a. Altissimus de terra creavit medicinam, id est de beata Virgine.
- Protectio contra adversa, Eccl. 24.b. Ego quasi terebynthus expandi ramos meos.
- Dulcedo spiritualis, qua allicimur. Eccl. 24.c. Spiritus meus super mel dulcis. Ibidem Qui edunt me, adhuc esurient.
- Oleum consolationis. Eccl. 24.b. Quasi oliva speciosa in campis.
- Refrigerium contra estus tentationum. Eccl. 24.b. Quasi plantatio rose in Ierico, que, s. refrigerat.
- Victoria, qua coronamur. Eccl. 24.b. Quasi palma exaltata sum in Cades.
- Odor, quo attrahimur. Eccl. 24.b. Sicut cinnamomum et balsamum odorem dedi.
- Propter istam plenitudinem bene congruit, quod in Septembri nata est, qui est mensis plenitudinis. Unde Ps. 80. Buccinate in neomenia tuba. Item ipsa est templum, quia per eam preces porrigimus ad Christum. Ez. 45.a. Et adorabit populus ad ostium porte in Sabbatis. De hoc templo dicit.
marg.| {e} Sanctum est templum tuum] quia sanctificata fuit in utero.
marg.| {f} Mirabile in equitate] id est in Incarnatione filii Dei. Que dicitur equitas, multis rationibus, quia videlicet, iustum fuit et equum ; ut qui fecerat, quia sicut per hominem mors, ita per hominem vita daretur. Item ut ille, qui erat medius in personis, scilicet filius, esset mediator in naturis. Item, ut qui occasionem ruine dederat, damnum persolveret. Ion. 1.d. Mittite me in mare, quoniam propter me tempestas grandis est hec super vos.
marg.| {h} Spes omnium finium terre] etc. Secunda pars, ubi laudes Dei et virtutes describit. Continuatio. Tu es Salutaris noster. Nec tantum noster, sed es etiam spes omnium finium terre, etc. Non tantum Iudea, ut dicebant Iudei. Non solum Africe, ut dicebant Donatus. Et es spes omnium, etc. existentium.
prol.| Θ
prol.| {a} In mari
marg.| marg.|
marg.| {h} Spes omnium finium terre] etc. Moraliter. Fines terre dicuntur illi, in quibus omnis terrenitas finita est et consumpta, non qui omnem terminum locorum desiderant, sicut dicitur de quibusdam. Is. 5.c. Ve, qui coniungitis domum ad domum : et agrum agro copulatis usque ad terminum
prol.| * loci. Horum
marg.| {2.161ra} Θ
marg.| {a} In mari longe] id est Insulis maris remotis a nobis. Et quomodo isti ad spem sunt elevati ? Per predicationem Apostolorum. Unde sequitur :
marg.| {b} Preparans] supple, es.
marg.| {c} Montes] id est Apostolos disponens ad predicandum, qui montes dicuntur propter eminentiam virtutum et quia primi susceperunt radios Solis iustitie orti in hoc mundo. Preparans, dico, non in virtute eorum sed.
marg.| {d} In virtute tua] de qua Lc. 24.g. Sedete in civitate quousque induamini virtute ex alto. Tu, dico.
marg.| {e} Accinctus] humanitatem tuam.
marg.| {f} Potentia] Divinitatis, ut quod humanitas facere non potuit, daret Divinitas.
marg.| {g} Qui conturbas] id est conturbari permittis contra predicationem et miracula.
marg.| {h} Profundum maris] id est Principum corda, vel quoslibet persecutores. Et conturbas.
marg.| {i} Sonum fluctuum eius] id est sonantes contradicendo veritati. Propter hoc dicitur in Ps. 92. Mirabiles elationes maris, mirabilis in altis Dominus, qui, scilicet et illos permittit turbari contra Sanctos et Sanctis dat virtutem patiendi. Sed licet quidam persequerentur ; tamen alii convertebantur et multi etiam persecutores conversi sunt. Unde sequitur :
marg.| {k} Turbabuntur] ad penitentiam, visis miraculis et audita predicatione Apostolorum : Unde addit :
marg.| {l} Et timebunt] orbis terre, id est ubique terrarum.
marg.| {m} A signis tuis] id est a miraculis, que per Apostolos operabaris. Et quia Deus cor contritum non despicit, sequitur consolatio de qua dicit.
marg.| {n} Exitus matutini] id est evasionem prosperitatis et adversitatis facies eis delectabilem, quasi dicat tu servabis eos ita, quod nec prosperitate extollentur, nec adversitate frangentur et hoc erit eis delectabile. Unde Ps. 120. Per diem Sol non uret te, neque Luna per noctem. Vel Exitus matutini, id est eventus Resurrectionis facte in mane et Passionis facte in vespere delectabis, id est delectabilem facies. Eventus autem Passionis est Redemptio, eventus Resurrectionis est glorificatio, secundum quod cantat Ecclesia. Qui mortem nostram moriendo destruxit et vitam resurgendo reparavit. Rm. 4.d. Mortuus est propter peccata nostra et resurrexit propter iustificationem nostram. Est ergo sensus. Exitus matutini, ac si dicat, delectari eos conversos facies de redemptione mortis eterne et de glorificatione vite eterne. Postea vero ostendit causam omnium precedentium, scilicet missionem Apostolorum, dicens.
marg.| {o} Visitasti terram] ad litteram, id est totum mundum. Vel terram, id est terrena corda Gentium. Visitasti, dico, per Legatos tuos Apostolos, scilicet
marg.| {q} Et inebriasti eam] per doctrinam Apostolorum. Vel Visitasti, in propria persona, terram, id est habitantes in terra in adventu tuo. Vel terram, id est Ecclesiam, que dicitur terra a soliditate. Eccles. 1.a. Generatio preterit et generatio advenit ; terra autem in eternum stat. De hac visitatione. Lc. 1.g. Visitavit nos oriens ex alto.   [Et inebriasti] Intus Spiritu sancto.
marg.| {r} Multiplicasti] id est multipliciter locupletasti eam donis et Charismatibus. Ita, quod
prol.| Θ
prol.| {a} Flumen Dei, id est
marg.| * loci. Horum finium terre, est Dominus spes eorum, quia nihil aliud sperant, aut cupiunt. Ps. 141. Dixi, tu es spes mea, portio mea in terra viventium. Is. 52.c. Videbunt omnes fines terre Salutare Dei nostri. Item. Is. 42.b. Cantate Domino canticum novum, laus eius ab extremis terre. 1Tim. ult. d. Divitibus huius seculi precipe non sublime sapere, nec sperare in incerto divitiarum ; sed in Deo vivo.
marg.| {a} Et in mari longe] Est mare mundi et est mare penitentie. In mari mundi, quod est curiositas, sunt longe cupidi. Hi in Deo non sperant, sed in incerto divitiarum et ideo non ad terram viventium applicabuntur, sed ad terram ultimam, id est ad infernum, secundum quod dicitur Ez. 32.d. Detrahe eam ipsam et filias Gentium robustarum ad terram ultimam. Item mare bonum est penitentia, cuius navis est religio. Eccl. 43.c. Qui navigat mare, enarrat pericula eius : Nam qui natat, vel periclitatur in mari, talis non potest videre alios periclitantes, sed qui stat in navi et undique circumspicit. Ideo homines mundani, qui submerguntur in fluctibus maris mundi : et illi etiam, qui in mari penitentie fluctibus tentationum agitati, ad naviculam surgere negligunt, pericula aliorum non attendunt. In hoc mari est longe, qui est in arcta penitentia. Et talium est Dominus spes eorum.
marg.| {b} Preparans] {2.161rb} id est Predicatores ad pugnandum contra mare. Mare enim ad litteram ambitur montibus, qui fluctus eius confringunt, ne ultra procedat. Sic Predicatores fluctus mundi compescunt, si bene sunt preparati.
marg.| {d} In virtute tua] id est in paupertate, que est prima virtus, quam Dominus enumerat, Mt. 5.a. Beati pauperes spiritu, etc. Et dicitur tua, id est Christi propria, qui non habuit in hoc mundo, ubi caput reclinaret. Iob. 38.b. Circumdedi mare terminis meis et posui vectem et ostia et dixi : hucusque venies et non procedes amplius et hic confringes tumentes fluctus tuos. Sed quia in mari mundi non tantum est periculum divitiarum, sed et deliciarum et honorum, addit.
marg.| {e} Accinctus] contra delicias. Dominus enim in Predicatoribus accingitur, cum illi per macerationem carnis se restringunt, que maceratio licet corpus debilitet, potentia dicitur, quia spiritum roborat. Unde 2Cor. 12.d. Cum infirmor, tunc potens sum. Hac potentia debemus nos accingere, ut audacter possimus predicare. Ier. 1.d. Accinge lumbos tuos et surge et loquere, Lc. 12.e. Sint lumbi vestri precincti, etc. 1Cor. 9.d. Castigo corpus meum et in servitutem redigo, ne forte, cum aliis predicavero, ipse reprobus efficiar. Sed de his duobus, paupertate, scilicet et carnis maceratione, potest homo superbire, nisi revertens ad cor, de sua infirmitate humilietur. Propter hoc bene sequitur.
marg.| {g} Qui conturbas] id est cor hominis per timorem, Ps. 6. Anima mea turbata est valde. Et sic turbando excitas.
marg.| {i} Sonum fluctuum eius] ut clamet et dicat, quod sequitur in Ps. 6. Sed tu, Domine, usquequo ? quasi dicat Sana me, Domine, quoniam conturbata sunt ossa mea, quia nihil virtutis in me habeo. Io. 5.a. Angelus Domini descendebat in piscinam et movebat aquam et sanabatur, quicumque prior descendebat in piscinam. Secundum etiam istam expositionem possunt in hoc versu notari tres ordines Ecclesie, de quibus Ez. 14.f. Noe, Daniel, Iob, id est. prelati, continentes, coniugati. prelati enim montes sunt, in quorum vertice est mons Christus sicut dicit Mi. 4.a. Erit mons domus Domini preparatus in vertice montium, etc. In continentibus accinctus est Dominus. In coniugatis vero est conturbatio sollicitudinis et cure mundane, 1Cor. 7.f. Qui cum uxore est, sollicitus est, que sunt mundi et ibidem e. Tribulationem carnis habebunt huiusmodi.
marg.| {k} Turbabuntur] id est laici.
marg.| {l} Et timebunt] qui, scilicet iugem habent mortis memoriam, clerici autem non habitant terminos, quia bonis presentibus excecati, futura mala non prevident. Is. 42.c. Quis cecus, nisi servus meus ? scilicet clericus. Quis cecus, nisi qui venundatus est ? Isti enim venundati sunt Diabolo ; sed illi, qui habitant in terminis, non venundantur ei. Mi. 1.c. Non est egressa, que habitat in terminis, id est anima, que memor est novissimorum, non est egressa in captivitatem Diaboli, Eccl. 7.d. Memorare novissima tua et in eternum non peccabis. Timebunt, inquam.
marg.| {m} A signis tuis] que videbunt in Predicatoribus contraria signis mundi. Tria enim signa premissa sunt in precedenti versu, scilicet paupertas, carnis mortificatio et humilitas, que signis mundi sunt opposita, de quibus, 1Io. 1.c. Omne, quod est in mundo, est concupiscentia carnis et concupiscentia oculorum et superbia vite, quasi dicat his signis possunt cognosci, qui sunt in mundo. Et quia tunc libenter audiunt verbum Dei. Bene sequitur.
marg.| {n} Exitus matutini] id est delectabilem facies ei exitum Predicatorum, etiamsi non tantum in mane, sed etiam in vespera exeant ad predicandum. De quo exitu Mt. 13.a. Exiit, qui seminat seminare semen suum, id est verbum Dei, ut postea exponit in eo.
marg.| {e}. Et quod debeat esse serotinus et matutinis, habetur Eccles. 11.c. Mane semina semen tuum et vespere non cesset manus tua, Ps. 54. Vespere et mane et meridie narrabo. Hos ergo exitus facit Dominus bonis delectabiles. Unde Ps. 118. Quam dulcia faucibus meis eloquia tua : Vel de canonicis potest dici, quod Dominus delectat eis, exitus matutini, id est proventus, quos habent, quia surgunt ad matutinas. Licet enim non delectet eos surgere ad matutinas ; tamen lucrum quando recipitur, delectabile est eis : Et exitus vespere, quando, scilicet fiunt vigilie mortuorum et anniversaria, in quibus recipiunt magnam pecuniam.
marg.| {o} Visitasti] per flagella.
marg.| {p} Terram] peccatorem. Ps. 88. Visitabo in virga iniquitates eorum.
marg.| {q} Et inebriasti eam] a sensu temporalis delectationis alienando. Ier. 23.b. Factus sum quasi vir ebrius et quasi homo madidus a vino a facie Domini et a facie verborum sanctorum eius.
marg.| {r} Multiplicasti locupletare eam] donis tuis, ut ubi abundavit delictum, superabundet et gratia. Prv. 10.c. Benedictio Domini divites facit : Vel de futuro potest legi. Visitasti, id est visitabis,   [terram] id est corpora Sanctorum resuscitabis. Ez. 37.d. Hec dicit Dominus : ecce ego aperiam tumulos * vestros et educam vos de sepulchris vestris, etc. Et inebriasti, id est inebriabis eam celesti dulcedine. Ps. 35. Inebriabuntur ab ubertate domus tue. Multiplicasti, locupletare eam celestibus divitiis. Eph. 3.c. Det vobis secundum divitias glorie sue. Ad gloriam autem non pervenitur, nisi per gratiam. Unde de gratia subiungitur.
marg.| {a} Flumen Dei repletum est aquis. Flumen Dei principalius est Iordanis] id est humilis descensio, scilicet humilitas, que aquis gratiarum impletur. Prv. 11.a. Ubi humilitas, ibi sapientia. Et in hoc flumine.
marg.| {c} Parasti cibum illorum] scilicet humilium, quia ibi sunt boni pisces squamigeri, scilicet sollicitudines proprie salutis, que a Deo parantur.
marg.| {d} Quoniam ita] id est ex Dei paratione, est preparatio eius cibi, quasi non alio modo paratur, nisi a Deo, Phil. 2.b. Deus est, qui operatur in vobis velle et perficere pro bona voluntate sua, quasi dicat, non alius operari hoc potest. Et hoc est cibus Sanctorum : Io. 4.e. Meus cibus est, ut faciam voluntatem eius, qui misit me. Sed quia non est plena refectio, si sumatur cibus sine potu : ideo post cibum petit potum, dicens :
marg.| {e} Rivos eius inebria] Sed quomodo potest aqua inebriare ? Solutio : Non dicit aquam, sed rivos. Rivus autem non est aqua, sed alveus. Quod probat alia littera, que habet : Sulcos eius inebria. Et Ioel 3.d. Super omnes rivos Iuda ibunt aque. Rivi ergo, sive alvei, aut sulci huius fluminis, scilicet humilitatis sunt humiles, qui continent humilitatem, hos inebriat Dominus vino consolationis sue, ut predictum cibum suavius et delectabilius possint sumere, Ct. 5.a. Comedite amici et bibite et inebriabimini, carissimi.
marg.| {g} Multiplica genimina eius] humilitatis, ut in cordibus hominum crescat humilitas. Vel genimina eius, sunt bona proposita, que necesse est multiplicari, ut ad opus perveniant : Sed ista genimina parum multiplicantur, scilicet peccata, vel peccatores, de quibus Lc. 3.b. Genimina viperarum, quis ostendet vobis fugere a ventura ira ? Os. 8.b. Culmus stans non est in eis germen, non faciet farinam. Hoc significatum est Iud. 6.a. ubi dicitur : Cum sevisset Israel, ascendebat Madian et Amalech et ceteri orientalium nationum et apud eos figentes tentoria, sicut erant in herbis cuncta vastabant. Ad hoc autem, ut multiplicentur, necessaria est irrigatio divine {2.161vb} gratie. Unde sequitur :
marg.| {h} In stillicidiis eius letabitur germinans] id est in irrigatione gratie, que est eius, id est similitatis, quia Deus humilibus dat gratiam. Si autem letabitur germinans, multo magis, letabitur colligens messem, secundum quod dicitur Is. 9.a. Letabuntur coram te, sicut qui letantur in messe. De qua messe sequitur.
marg.| {k} Benedices] o Domine.
marg.| {l} Corone anni benignitatis tue] Annus iste est vita eterna, de quo Is. 63.b. Dies ultionis in corde meo, annus retributionis mee venit. Hic annus habet coronam, id est interminabilitatem et honorem, Prv. 27.d. Corona tribuetur tibi in generatione et generationem. Huic corone benedicet Dominus, superaddens omne gaudium, omnem felicitatem. Ps. 18. Dominus benedicet populo suo in pace. Sunt autem in hac corona 12. lapides pretiosi, qui sunt duodecim gaudia Paradisi, que significantur per duodecim fructus arboris Paradisi, de qua dicitur Apc. 22.a. Ex utraque parte fluminis erat lignum vite, afferens 12. fructus per singulos menses. Sunt autem sex illorum de evasione mali ; et sex de adeptione boni. Anima enim quamdiu est in corpore, est quasi vincta in carcere : et quando egreditur a corpore, tunc liberatur a carcere. Unde primum gaudium est de carceris absolutione. Unde clamat quidam de captivis : Educ de carcere animam. Et alius : Infelix ego homo, quis me liberabit de corpore mortis huius ? Rm. 7.d. Et alius : Memento mei cum bene tibi fuerit, ut suggeras Pharaoni, ut educat me de carcere isto. Immo Sancti, quia reputant corpus suum carcerem esse spiritus, ipsum vigiliis, ieiuniis, disciplinis affligere non cessant, ut incarceratus spiritus liberetur et coronetur. Sciunt enim, quod in suo exitu coronabitur. Eccl. 4.d. Interdum quis de carcere, catenisque egreditur ad regnum. Secundum gaudium est, de vinculorum ruptione, que sunt septem corporis necessitates, id est fames, sitis, frigus, calor, lassitudo, infirmitas et ad ultimum mors, sive necessitas moriendi. His septem vinculis ligavit Deus hominem misericorditer post peccatum, quasi insanum, ne in seipsum et in alios deseviret. Sed homo quasi insanus pro posse suo hec vincula conatur rumpere. Unde Ier. 2.d. A seculo confregerunt iugum, ruperunt vincula. Famem et sitim per crapulam et ebrietatem, frigus per vestium multiplicitatem, calorem per vestium subtilitatem, laborem lassitudinis per otium et quietem, infirmitatem per medicinam : et electuaria mortem omnino dissolvere non possunt, sed faciunt quod possunt. Sancti vero hec vincula non volunt rumpere, quousque ipse Dominus, qui ligavit eos in morte, dirumpat ea : Unde Ps. 115. Dirupisti, Domine, vincula mea, etc. Tertium gaudium est, de exilii terminatione, id est mundi egressione, in quo Sancti sunt, quasi in exilio. Unde unus. Incola ego sum in terra, etc. et bene mundus dicitur exilium, quia est penuriosus, solitarius et horridus. Dt. 32.b. Invenit eum in terra deserta, plena horroris et vaste solitudinis. E contrario, patria est locus fecundus, amenus, securus. Is. 32.d. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis in tabernaculis fiducie et in requie opulenta. Quartum est de hostium, id est Demonum evasione. Ps. 123. Benedictus Deus, qui non dedit nos in captionem dentibus eorum, laqueus contritus est : et nos liberati sumus : Et non solum gaudium erit de eorum evasione, Immo de eorum exterminatione. Ps. 57. Letabitur Iustus, cum viderit vindictam, etc. Apc. 18.f. Exultate super eam celum et Sancti Apostoli et Prophete, quoniam iudicavit Deus iudicium vestrum de illa. Quintum gaudium est de tenebrarum exterminatione. Quamdiu enim spiritus fuit in carcere carnis, fuit in tenebris ignorantie. Ignorat enim finem suum : Eccl. 9.a. Nescit homo utrum amore, vel odio dignus sit. Item nescit, quid sit ipse spiritus et quomodo sit Deus Trinus et unus et huiusmodi, que clare sciet, post exitum a corpore. 1Cor. decimo tertio d. Videmus nunc per speculum in enigmate ; tunc autem facie ad faciem 1. Io. tertio a. Carissimi, nunc filii Dei sumus et nondum apparuit nobis, quid erimus. Scimus enim, quoniam cum apparuerit nobis, similes ei erimus : quoniam videbimus eum, sicuti est. Ideo Sancti in istis tenebris ignorantie dolent et gemunt, quia lumen celi videre non possunt. Unde Tob. quinto b. Quale gaudium erit mihi, qui in tenebris sedeo et lumen celi non video ? Sextum gaudium est de amicorum ornatione et aggratulatione. Consuetudo enim est, quod peregrino revertenti occurrunt amici aggratulantes eius adventui. Sic Angeli occurrunt Sanctis in morte aggratulantes eis. Mt. vigesimo quarto c. Mittet Angelos suos et congregabit Electos eius a quatuor ventis terre. Et qui modo sunt in arcta via, tunc erunt in latitudine magna camporum. * Unde bene sequitur.
marg.| {a} Et campi tui replebuntur ubertate] campi sunt libertas et latitudo celestis. Ps. 17. Et eduxit me in latitudinem. Et hi campi non erunt steriles, sed replebuntur ubertate. Illa enim terra fluit lacte et melle et omni bono abundat. Iud. 18.c. Vidimus terram valde opulentam et uberem : eamus et possideamus eam. Unde sequitur :
marg.| {c} Pinguescent speciosa deserti] id est celi, quod dicitur desertum. Lc. 15.a. Relinquit nonaginta novem in deserto.
marg.| {d} Et exultatione colles accingentur] id est culti, scilicet Sancti, Ps. 149. Exultabunt Sancti in gloria.
marg.| {f} Induti sunt] duplici stola. Prv. 31.c. Omnes domestici eius vestiti sunt duplicibus.
marg.| {g} Arietes ovium] prelati populorum.
marg.| {h} Et valles] humiles subditi.
marg.| {i} Abundabunt frumento] fruitionis eterne, Za. 9.d. Quid bonum eius et quid pulchrum eius, nisi frumentum Electorum, etc.
marg.| {k} Clamabunt] non ex dolore, sed ex gaudio. Etenim hymnum dicent. Moraliter.
marg.| {c} Pinguescent speciosa deserti] id est claustri, quasi dicat religiosi, qui pulchri sunt exterius in habitu religioso, pingues erunt interius per devotionem et caritatem. Sed modo in multis verificatur prophetia. Is. 17.a. In die illa attenuabitur gloria Iacob et pinguedo carnis eius emarcescet. Et 40.f. Repente flavit in eos et aruerunt, etc.
marg.| {d} Et exultatione colles accingentur] colles, qui pendent, sunt contemplativi, Iob. 7.c. Suspendium elegit anima mea,
marg.| {f} Induti sunt arietes ovium] id est prelati indumento virtutum. Ps. 131. Sacerdotes tui induantur iustitiam, Col. 3.b. Induite vos, sicut electi Dei viscera misericordie, benignitatem, humilitatem, etc. Sed modo non induunt se prelati talibus indumentis. Sed lanis ovium suarum, Ez. 34.a. Lanis operiebamini : et quod crassum erat, occidebatis.
marg.| {h} Et valles] id est humiles claustrales.
marg.| {i} Abundabunt frumento] id est bonis operibus,
marg.| {k} Clamabunt] in psalmodia. Et hoc cum devotione.
marg.| {l} Etenim hymnum dicent] Ps. 83. Beati, qui habitant in domo tua, Domine, in secula seculorum laudabunt te.
prol.| {2.161va} Θ
marg.| {a} Flumen Dei] id est Ecclesia militans.
marg.| {b} Repletum est aquis] id est donis Spiritus sancti. Vel sic : Dico, quod locupletasti : quod apparet, quia flumen Dei, id est Baptismus, repletum est aquis, id est donis Spiritus sancti, que ibi conferuntur, que dicuntur aque, quia mundant et fecundant corda hominum. Nec tantum aquas habent, sed et panem : Unde addit :
marg.| {c} Parasti cibum illorum] scilicet corpus tuum.
marg.| {d} Quoniam ita est preparatio eius] scilicet cibi, quod scilicet ab ipso Domino et de carne propria preparetur, quasi dicat magna est dignitas populi conversi ad Dominum, qui non indignum pastorem, vel coquum habet, sed ipsum Dominum, qui non vilem cibum, vel insulsum preparat, sed ipsum corpus suum. Io. 6.e. Panis, quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Et quia predicta bona previdebat Propheta per Apostolos proventura. Ideo orat, ut ipsos inebriet Deus gratia sua : Unde dicit.
marg.| {e} Rivos eius] id est Apostolos et Predicatores Ecclesie, ut aliis ex abundantia eructare possint verbum bonum.
marg.| {f} Inebria] donis Spiritus sancti. Et bene dicuntur Apostoli rivi, quia de fonte Christo manantes, aliis aquam doctrine et sapientie salutaris ministrabant.
marg.| {g} Multiplica genimina eius] fluminis, scilicet Ecclesie, ut a credentibus generentur alii credentes. Sed ad hoc, quod germen faciat fructum, necesse habet irrigari. Unde addit :
marg.| {h} In stillicidiis eius] id est Ecclesie.
marg.| {i} Letabitur germinans] id est Cathecumenus et Mammotrephus. Stillicidia autem sunt gutte doctrine : Et merito letabitur, quia tu.
marg.| {k} Benedices] remittendo peccata in presenti et in futuro coronando.
marg.| {l} Corone] id est multitudini credentium circumstanti ad modum corone. Corone, dico.
marg.| {m} Anni] id est acquisite in anno.
marg.| {n} Benignitatis tue] id est in tempore gratie, quod fuit ex benignitate tua. Vel sic : Benedices corone anni Benignitatis tue, id est benedicendam et laudandam ostendes victoriam factam tempore gratie, quo vicisti mundum, Diabolum, mortem et Iudeum : et in quo tu facis nos victoriam habere de mundo, carne et diabolo, quod ex tua benignitate, non ex nostra virtute est. {2.162ra} Θ Lam. 3.c. Misericordie Domini est, quia non sumus consumpti.
marg.| {a} Et campi tui] id est iusti, qui suscipiunt semen verbi Dei et pluviam gratie.
marg.| {b} Replebuntur ubertate] bonorum operum.
marg.| {c} Pinguescent speciosa deserti] id est Gentiles, qui primo deserti a gratia Dei, facti sunt modo speciosi decore virtutum, pinguescent pinguedine caritatis, de qua supra, Ps. 62. Sicut adipe et pinguedine repleatur anima mea.
marg.| {e} Et colles] id est Martyres se usque ad mortis patibulum humiliantes.
marg.| {d} Exultatione accingentur] in agone Martyrii. Ita enim bene erant accincti isto gladio, quod omnia Tyrannorum tormenta vincebant. Unde Dacianus non prevalens auferre exultationem a B. Vincentio coactus est clamare : vincimur. Non tantum autem doctrinam receperunt ab Apostolis, sed et exemplum. Unde sequitur :
marg.| {f} Induti sunt] ornamentis virtutum et pulchra conversatione.
marg.| {g} Arietes ovium] id est Apostoli Ductores et Doctores populi.
marg.| {h} Et valles] id est humiles populi.
marg.| {i} Abundabunt frumento] id est fruge bonorum operum.
marg.| {k} Clamabunt] ad Dominum, non blasphemantes, sed Deum laudantes. Etenim hymnum dicent.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 64), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 21/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_64)
Signaler un complément d'information

Notes :