Hugo de Sancto Caro

Psalmus 144

Numérotation du verset Ps. 144,1 

¶Laudatio
ipsi David.
¶Codd. : (Ps. 144) D30 ΩP Rusch Ps-G | ipsi Ps-G (I V D) ΩS Rusch Ed1530 Clementina ] om. Ps-G | David] + Vox Ecclesie ad Christum D30
Numérotation du verset Ps. 144,I 

Exaltabo te Deus meus
rex ¦
et benedicam
nomini tuo in seculum
et in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 144,2 II

Per singulos dies benedicam tibi ¦ et laudabo nomen tuum in seculum et in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 144,3 III

Magnus Dominus
et laudabilis nimis ¦
et magnitudinis eius non est finis.
Numérotation du verset Ps. 144,4 IV

Generatio et generatio
laudabunt1 opera tua ¦
1 laudabunt Ps-G (R) Rusch cum Ps-R ] laudabit D30 ΩP Ps-G
et potentiam tuam
pronuntiabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,5 V

Magnificentiam
glorie sanctitatis tue
loquentur ¦ et mirabilia tua
narrabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,6 VI

Et virtutem
terribilium tuorum
dicent ¦ et magnitudinem tuam2
2 magnitudinem tuam Ps-G Ps-R ] mirabilia tua Clm343* (pseud.) Ps-Med
narrabunt3.
3 narrabunt Ps-G Ps-R Ps Med ] annuntiabunt Clm343 Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 144,7 VII

Memoriam
abundantie suavitatis tue eructabunt ¦
et iustitia tua
exultabunt.
Numérotation du verset Ps. 144,8 VIII

Miserator et misericors Dominus ¦
patiens et multum misericors.
Numérotation du verset Ps. 144,9 IX

Suavis Dominus universis4 ¦ et miserationes eius super omnia opera eius.
4 universis Ps-G Ps-R ] in omnibus Clm343 (in : pseud.) Ps-Med
Numérotation du verset Ps. 144,10 X

Confiteantur tibi Domine omnia opera tua ¦
et sancti tui
benedicant5 tibi.
5 benedicant Ps-G (Q* Edmaior. ) D30 ΩP Rusch ] benedicent Ps-G (Q² W U D*) cum Ps-R Ps-αγδ Ps-Moz C, Confiteantur Ps-G (R F I Edminor.)
Numérotation du verset Ps. 144,11 XI

Gloriam regni tui dicent ¦ et potentiam tuam
loquentur.
Numérotation du verset Ps. 144,12 XII

Ut notam faciant6 filiis hominum potentiam tuam ¦
6 Ut Ps-G D30 ΩP Rusch etc Et (hapax) | facient Ps-G (I Q* ΨB* D*) Rusch ] faciant D30 ΩP Ps-G
et gloriam magnificentie regni tui.
Numérotation du verset Ps. 144,13 XIII

Regnum tuum
regnum omnium seculorum ¦
et dominatio tua
in omni generatione
et generatione7.
7 generatione Ps-G ( M ΦRVP G K ΨB* D) Rusch ] generationem Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D30 Cor2 ΩP, progenie Ps-G (R F I)
Numérotation du verset Ps. 144,XIV 

Fidelis Dominus
in omnibus verbis suis ¦ et sanctus in omnibus operibus suis.
Numérotation du verset Ps. 144,14 XV

Allevat Dominus omnes
qui
corruunt ¦
et erigit omnes elisos.
Numérotation du verset Ps. 144,15 XVI

Oculi
omnium in te sperant Domine8 : et tu das escam illorum in tempore opportuno.
8 Domine Ps-G (ΦP K² ΨB² V D*) D30 Ω ΩP Rusch Ed1530 Clementina cum Ps-R ; cf. Corpus antiphonalium officii officii (n° 6977)] om. Ps-G
Numérotation du verset Ps. 144,16 XVII

Aperis tu
manum tuam
et imples omne animal
benedictione.
Numérotation du verset Ps. 144,17 XVIII

Iustus Dominus in omnibus viis suis ¦
et sanctus in omnibus operibus suis.
Numérotation du verset Ps. 144,18 XIX

Prope est Dominus
omnibus invocantibus eum ¦
omnibus invocantibus eum in veritate.
Numérotation du verset Ps. 144,19 XX

Voluntatem timentium
se faciet†
et deprecationem eorum exaudiet ¦ et salvos faciet eos.
Numérotation du verset Ps. 144,20 XXI

Custodit Dominus
omnes diligentes se ¦ et omnes peccatores
disperdet.
Numérotation du verset Ps. 144,21 XXII

Laudationem Domini
loquetur os meum†
et benedicat
omnis caro
nomini sancto eius ¦ in seculum
et in seculum seculi.

Psalmus 144

Numérotation du verset Ps. 144,1 
marg.| Exaltabo te Deus meus Rex] Titulus.   [Laudatio ipsi David] id est Christo : Sciendum est, quod de victoria, quam precedens Psalmus triumphalis decantat, quasi terminum omnium mundanarum rerum sibi fecit Propheta : Non enim posthac aliquid dicturus est, vel de Ecclesie persecutione, vel de erumnis seculi, vel de penitentia, vel de lamentatione pia, vel de Antichristi elatione, sed septem hi ultimi Psalmi divinis preconiis et celesti letitia sunt pleni, ut quasi repulsis nubibus peccatorum, serenis mentibus ad laudes Dei veniatur et quasi completis omnibus, quibus humana ignorantia fuerat instruenda, nunc ad sola preconia Dei vacandum est. Sicut enim sunt septem Psalmi penitentie, sic et septem sunt Psalmi laudis, quibus in die laudandus est Deus. Unde septies in die laudem dixi tibi. Ideo septem erant lucerne in Tabernaculo et septem sunt Spiritus gratiarum, qui laudes Dei concinunt. Apc. 5.b. In In his ergo septem Psalmis sufficienter Deus docuit quomodo velit laudari, ne quis in eius laude errare possit. Ad hoc enim Spiritus Sanctus implet Deus Sanctos, ut laudent eum. Et ne erremus in laudando, iter laudis in Scriptura constituit, qui, ut bene laudaretur ab homine, seipsum laudavit, ut inveniat homo, qualiter laudet eum. Specialiter ergo Psalmus iste intitulatur a laude. Intentio monet ad laudem.
marg.| Modus. Tripartitus est Psalmus. Primo, Propheta premittit infinitam laudem. Secundo, omnes perfecturos Dei laudem novem modos dicit, ibi : [Generatio] Tertio eadem latius explicat, ibi :   [Miserator et misericors] Propheta igitur laudans Deum dicit.
marg.| {c} O Rex] Christe, qui de Iuda nasci debes, unde Reges erant. Et.
marg.| {b} Deus meus] scilicet creator et recreator.
Numérotation du verset Ps. 144,I 
marg.| {a} Exaltabo te] predicando.
marg.| {d} Et benedicam nomini tuo in seculum seculi] scilicet hic et in eternum. Qui enim hic non incipit laudare, in futuro mutus erit. Declarat, quod dixerat, in seculum seculi.
Numérotation du verset Ps. 144,2 
II
marg.| {e} Per singulos dies benedicam tibi] scilicet sine intermissione in letis et tristibus.
marg.| {f} Et laudabo nomen tuum in seculum] etc. Qui enim hic quotidie Deum laudat, in eterno die merebitur laudare continua exultatione, quia semper amabunt, quem semper videbunt, qua visione nihil est delectabile. Eas ergo a laude in laudem, sicut ex virtute in virtutem.
Numérotation du verset Ps. 144,3 
III
marg.| {g} Magnus Dominus et laudabilis nimis] Hic subdit laudis causam, dicens :   [Magnus Domino] in essentia, ideo valde est laudandus.
marg.| {h} Et magnitudinis eius non est finis] quia incomprehensibilis cogitatione, vel loco, ideo non potest laus eius finiri.
Numérotation du verset Ps. 144,4 
IV
marg.| {2.346bis¶va} {a} Generatio et generatio] etc. Hec est secunda pars, ubi promittit laudem Dei novem modis. Novem enim sunt materia laudis, scilicet opera, potentia, magnificentia, sanctitas, mirabilia, virtus terribilium, magnitudo, memoria et iustitia, ex quibus tamquam ex locis et seminibus trahitur omnis laus, ad quem modum omnia argumenta de paucitate locorum sumuntur. Dicit ergo : Generatio et generatio, id est omnis generatio. Repetitio enim dicentis in infinitum misit animum cogitantis. Vel due generationes hac repetitione notantur, scilicet generatio, qua in presenti nascuntur filii Dei et generatio futura, qua filii resurrectionis erunt, de qua Mt. 19.d. in regeneratione, cum sederit filius hominis.
marg.| {b} Laudabunt opera tua] que licet intueri, ut tu lauderis, qui talia operaris. Primus locus laudis. Si enim in magnitudine deficimus, vel de operibus laudemus operantem, de conditis conditorem, de creaturis Creatorem.
marg.| {c} Et potentiam tuam] hic est secundus locus laudis, quasi dicat, laudabunt opera tua : Et in illis laudandis.
marg.| {d} Pronunciabunt potentiam tuam] Non enim opera laudant, nisi virtutem operantis annuntient. Sed quidam eloquentes laudant creaturam, obliti Creatoris ; Sancti vero laudatores, si opera amant et laudant magis operantem et propter hec illum amant. Si enim in rebus factis sentitur aliqua species, vel aliqua utilitas, vel virtus, laudatur magis in illo, qui fecit. Quid enim pulchrius est eo, qui omnia fecit ? Quid utilius ? Quid potentius ? Lauda ergo facturam propter facientem. Sed si opera laudas et te, qui es opus Dei, laudas : Et occurrit illud, Prv. 27.a. Non te laudet os tuum, ne arrogans videaris. Sed non est arrogantia, quia Deum in te, non te laudas.
Numérotation du verset Ps. 144,5 
V
marg.| {e} Magnificentiam glorie] Tertius locus laudis et sequitur quartus, scilicet.
marg.| {f} Sanctitatis tue loquentur] Alii enim magnificentiam Maiestatis tue et sanctitatem tuam loquentur.
marg.| {g} Et mirabilia tua narrabunt] Quintus locus laudis, que quotidie in Ecclesia operaris.
Numérotation du verset Ps. 144,6 
VI
marg.| {h} Et virtutem terribilium tuorum dicent] Sextus locus laudis. Virtutem enim terribilium dicent de impiorum punitione.
marg.| {i} Et magnitudinem tuam narrabunt] Septimus locus de iustorum liberatione, quia non tantummodo blanditur, sed etiam minatur. Si enim non minaretur, nulla esset correctio, si non blandiretur, nulla esset exhortatio. Est enim amabilis et terribilis. Dicent ergo virtutem disciplinantis et punientis, si predicant Regnum eternum, non tacent ignem eternum.
Numérotation du verset Ps. 144,7 
VII
marg.| {k} Memoriam abundantie suavitatis tue eructabunt] foris, qua intus pleni sunt. Octavus locus laudis. Memoriam autem abundantie suavitatis dicit, quia Deus non est oblitus nos oblitos eum et non oblitus facit nos reminisci sui. Ipsi enim per abundantem suavitatem suam prius memor nostri est, nos vocando, gratia sua nos preveniendo ; inde nos eius memores esse debemus eructando memoriam suavitatis sue. Nota, quod non dicit, manducabunt, sed eructabunt : Manducat enim, qui discit, eructat autem, qui docet, hoc tamen eructat, quod manducavit. Hec ergo memoria, quia valde dulcis est, manducanda est et eructanda. Hanc suavitatem, qui sentiunt, eructant. Primo, aliis loquendo. Iob. 32.d. En venter meus quasi mustum absque spiraculo, quod lagunculas novas disrumpit. Act. 4.d. Non possumus, que vidimus et audivimus non loqui. Ibidem 2.a. Repleti sunt omnes Spiritu sancto et ceperunt loqui. Item in lacrimas prorumpendo. Ps. 147. Flabit spiritus eius et fluent aque. Et alibi ? Ps. 136. Super flumina Babylonis, etc. Iudit. 1.b. {2.346bis¶vb} de Axa, que petiit terram irriguam aquis, que interpretatur furibunda et significat animam, que quando recordatur celestis patrie, flet. Item in risum exteriorem prorumpendo. Gn. 21.a. Risum feci mihi Dominus. Iob. 5.d. In vastitate et fame ridebis. Unde inter omnia animalia homo risibilis est, quia proprium est ei sentire dulcedinem Dei. Item in cantum. Ier. 30.d. Egredietur ex eis laus. Is. 42.b. De vertice montium clamabunt et ponent Domino gloriam. De hoc cantu, Is. capitulo trigesimo g. Canticum erit vobis sicut vox sanctificate solemnitatis et letitia cordis. Item in saltum exteriorem, in gestum corporis. 2Rg. 6.c. David saltabat ante arcam. Item in lusum exteriorem. Ier. 31.a. Egredieris in choro ludentium. Unde Beatus Vincentius martyr posuit se quasi in chorea, quando Dominus apparuit ei in carcere. Item in splendorem vultus, sicut fuit in Beato Stephano. Act. 6.d. Viderunt vultum eius quasi vultum Angeli. Et de Moyse. Ex. 34.d. Quia facies eius, apparuit splendida ex consortio sermonis Domini, hoc est eructare memoriam abundantie suavitatis Dei. Et notanter dicit, memoriam, quia in presenti non habemus perfectam suavitatem. Is. 26.b. Domine, memoriale tuum in desiderio est anime. Lam. 3.c. Memoria memor ero, etc. Et Os. ult. c. Memoriale eius sicut vinum Libani. Sequitur nonus locus laudis.
marg.| {l} Et iustitia tua exultabunt] qua scilicet solus iustus punis malos et corrigis bonos. Iob. 6.b. Hec sit mihi consolatio, ut affligens me dolore non parcat. Item quia iustitia est malagma et emplastrum vulneribus peccati. Is. 38.d. Cataplasmaverunt massam de ficis super vulnus eius. Item, quia iustitia est solutio debitorum. Et de iniusto dicitur per contrarium in Ps. 36. Mutuabitur peccator et non solvet. Item, quia per iustitiam homo interior renovatur. 2Cor. 4.d. Licet is, qui foris est noster homo, etc. Item, quia iustitia facit accelerare. Lc. 12.e. Compelle intrare. Item, quia augmentum est consolationis. Ps. 93. Secundum multitudinem dolorum meorum.
Numérotation du verset Ps. 144,8 
VIII
marg.| {m} Miserator et misericors Dominus] Hec est tertia pars, in qua latius explicat, que breviter proposuit, quasi dicat, merito in his laudabunt, quia Dominus est miserator effectu et misericors natura. Partes laudis ponuntur hic, que superius posite sunt, sed non singule possunt explicari plene. Quis enim opera, vel potentiam eius plene explicaret ? Et sicut supra, ita et hic ab operibus incipit, ut miserator dicatur, dum affectu cadentes restituit.
marg.| {n} Misericors] natura etiam dum creat. Et ipse est.
marg.| {o} Patiens] Hoc sumitur de secundo loco laudis, scilicet potentia, quam hic laudat, non quod terras suspendit et maria coercuit et Stellis celum depinxit, etc. sed quia tolerat peccatores, ut convertantur. Vel ita, ut   [miserator et misericors] pro eodem accipiatur, quasi dicat, hec predicta laudent et annuntient et quod de his laudant et exultant, tu Deus fecisti, merita illorum dona tua sunt, que per misericordiam eis prestantur. Nam   [Dominus] est   [miserator et misericors] his, quibus iam veniam dedit, per quod laudant et exultant. Et est   [patiens] his, scilicet quibus nondum dedit, sed expectat, ut det. Repetit de misericordia.
marg.| {p} Et multum misericors] et generaliter.
Numérotation du verset Ps. 144,9 
IX
marg.| {q} Suavis Dominus universis] scilicet bonis et malis, sed maxime gustantibus se. Hoc de magnificentia sumitur, quia nihil magnificentius est, quam suave esse gustantibus et misericordiam omnibus operibus suis impendere.
marg.| {r} Et miserationes eius super omnia opera eius] quia ipse est, qui facit Solem suum oriri super bonos et malos. Mt. 5.g. Super hoc questiunculam movet Augustin. quomodo dicit, miserationes eius super omnia opera eius, cum enim dicit : Ite in ignem eternum, qui paratus est Diabolo, etc. hoc non miseratio eius, sed severitas eius. Miseratio eius reddita est operibus eius, severitas eius non est in opera sua, sed in opera tua. Fecit te bonum et vitio tuo factus es malus. Denique si tollas opera tua et non in te remaneat nisi opus eius, non te dimittet miseratio eius. Si autem non dimittis opera tua, erit severitas eius in opera tua et in opera eius.
Numérotation du verset Ps. 144,10 
X
marg.| {s} Confiteantur tibi, Domine, omnia opera tua] id est laudet te omne, quod est vel per se, vel per rationales creaturas, sicut ea, que non habent sensum laudandi, que sunt materia laudis, quia dum inquiris, invenis magnam vim in eis, que a Deo est.
marg.| {t} Et sancti tui] id est Angeli et homines in confessione operum tuorum inspicientes.
marg.| {u} Benedicant tibi] Hoc de sanctitate sumitur. Ipsa enim est sanctitas Dei, id est hoc exigit sanctitas Dei, ut ei Sancti confiteantur. Et quid confiteantur et laudent, subdit.
Numérotation du verset Ps. 144,11 
XI
marg.| {2.350bis¶ra} {a} Gloriam regni tui] id est quam gloriosum est Regnum tuum.
marg.| Gloria regni Dei consistit in
- Diuturnitate. Dn. 7.d. Potestas eius potestas eterna, etc. Econtrario de Regno huius Mundi : Eccl. 10.a. Regnum a gente in gentem transfertur propter iniustitias et iniurias et contumelias et dolos. Hic transitus est de gente ad gentem. Dn. 4.f. Regnum tuum transit a te. Hic transitus est de persona ad personam.
- Amplitudine. Ps. 102. Regnum ipsius, etc. Dn. 7.d. Omnes populi, tribus et lingue servient ei. Regnum Mundi econtrario angustum est. Ps. 77. Divisit eis terram in funiculo, etc. Dt. 32.a. Quando dividebat Altissimus gentes ; quando separabat filios Adam.
- Pacis tranquillitate. Is. 32.d. Sedebit populus meus in pulchritudine pacis et in requie opulenta. Econtrario Regnum terrenum conclusum et inquietum. Sap. 14.d. Alius alium per invidiam occidit, alius adulterans contristat et omnia commixta sunt, sanguis, homicidium, furtum et fictio, corruptio et infidelitas, turbatio, periurium, tumultus bonorum, Dei immemoratio, animarum inquinatio, nativitatis immutatio et nuptiarum inconstantia, inordinatio mechie et impudicitie.
- Securitate perfecta. Is. 32.d. Securitas usque in sempiternum. Econtrario terrenum diversis timoribus concutitur. Timentur enim pares et subditi. Unde narratur de Dionysio Rege Sicilie, qui cuidam dicenti sibi, quod felix et securus esset, fecit supponi gladium pendentem super caput et foveam fieri sub pedibus. Per gladium maiores, per foveam minores timendos ostendens.
- Omnium bonorum abundantia. Ps. 33. Inquirentes autem Dominum, etc. Item. Ps. 64. Replebimur in bonis domus tue. Hec est terra fluens lac et mel. Dt. 6.a. id est bona temporalia et spiritualia. Is. 1.e. Bona terre comedetis. Econverso Regnum terrenum in omnibus deficit. Ps. 101. Vocavit famem, etc.
- Omnimoda libertate. Rm. 8.d. Creatura liberabitur a servitute corruptionis in libertatem filiorum Dei. Gal. 4.d. que sursum est mater nostra libera est. Econverso Regnum terrenum plenum est servitute. Eccl. 10.b. Vidi servos in equis, id est in honoribus et dignitatibus et Principes ambulantes, quasi servos super terram. Hec servitus maxime apparet in morte. 1Tim. 6.b. Nihil intulimus in hunc Mundum.
- Confirmate, secundum ritum et modum vivendi. Ps. 121. Hierusalem, que edificatur, ut civitas : Ubi, scilicet solet esse commune. Econverso in Regno terreno diversitas. Ps. 54. Vidi iniquitatem, etc. Nau. 3.a. Ve civitas sanguinum, universa mendacii dilaceratione plena.
- Nobilitate. Os. 1.d. Dicetur eis, filii Dei viventis. Mt. 5.b. Beati pacifici, quoniam filii Dei vocabuntur. Hic econverso est ignobilitas. Eph. 2.a. Omnes nascimur filii ire.
- Prudentia et discretione. Is. 33.c. Populum imprudentem non videbis, supple ibi : Aliter est hic. Unde Os. 4.a. Non est scientia Dei in terra.
- Munditia et sanctitate. Apc. 21.e. Ipsa vero civitas aurum mundum simile vitro. Et ibidem g. Non intrabit in illam aliquid coinquinatum, etc. Aliter est hic. Ier. 2.e. Si laveris te nitro et multiplica veris tibi herbam Borith, etc. Is. 64.b. Facti sumus, ut immundi omnes nos.
- Pulchritudine. Mt. 13.f. Fulgebunt iusti tamquam Sol in Regno Patris mei. Sed econverso hic est infectio turpitudinis spiritualis. Ioel. 2.b. Omnes vultus redigentur in ollam.
- Perfecta dilectione. Is. 31.d. dicit Dominus, cuius ignis in Sion, id est Militante Ecclesia, caminus in Hierusalem, id est Ecclesia Triumphante. Per ignem minor dilectio, per caminum maior. Hic autem odium et inimicitie. Mi. 7.a. Vir fratrem suum venatur ad mortem.
- Magnificentia et honore. Rm. 8.f. quos vocavit, hos et iustificavit et quos iustificavit, etc. Hic autem homines iustificantur et a bono diminuentur. Eccl. 43.a. Luminare, quod minuitur in consummationem.
- Angelorum societate et aspectu. Hbr. 12.f. Accessistis ad Sion montem et civitatem Dei viventis Hierusalem super celestem, etc. Hic autem est visio et consortium malorum. Ez. 2.c. Cum scorpionibus habitas. Ps. 118. Vidi prevaricantes et tabescebam, hoc est de aspectu.
- Unius solius dominatione. Is. 2.c. In die illa dominabitur Dominus solus. Hic vero multi. Et ideo dicitur Mt. 12.b. Omne Regnum in seipsum divisum desolabitur. Et hic etiam Domini sunt divisi. Ier. 16.c. Servietis diis alienis, id est divisis inter se, qui non dabunt vobis requiem die, ac nocte.{350bis¶rb}
- Regis sapientia et fortitudine. Ier. 23.a. Regnabit Rex et sapiens erit et faciet iudicium et iustitiam in terra. Hic autem econverso sunt Reges fatui et imbecilles.
- Regis benignitate. Ps. 24. Dulcis et rectus Dominus.
- Regis sempiterna presentia. Is. 33.c. Regem in dedecore suo videbunt, etc.
- Regis benevolentia et amore. Prv. 8.b. Ego diligentes me diligo.
marg.| {b} Et potentiam tuam loquentur] id est dicent, quam mirabiliter et potenter facis et disponis. Dicent enim, quam gloriosus et mirabilis est Deus, qui fecit celum, terram et diversis bonis implevit, quam potens est, qui fecit hec et continet ea. Et sumitur hoc de mirabilibus.
Numérotation du verset Ps. 144,12 
XII
marg.| {c} Ut notam faciant] quasi dicat loquuntur ad hoc   [ut notam faciant] etc. Et sumitur hoc de virtute terribilium. Sanctis enim Predicatoribus nota facta est potentia Dei, qua vindicabit in malos et gloria Regni, qua coronabit bonos ; ne ignorata minus quereretur et nota etiam facta est, quando Apostoli virtutes fecerunt ; et per notitiam utriusque, scilicet potentie et glorie, quidam timore pene, quidam spe glorie convertuntur. Et nota, quod post potentiam commendat decorem Regni, quod ideo facit, ut potentia nominata amantem non terreat : Habet enim Regnum, quo delectemur : Et illud Regnum habet decorem, de cuius magnitudine subdit.
Numérotation du verset Ps. 144,13 
XIII
marg.| {d} Regnum tuum Regnum omnium seculorum] quasi dicat, non huius seculi Regnum predicari ab eis dico, quod habet decorem, sed non est ibi magnitudo decoris, sed de tuo Regno dico, quod est   [omnium seculorum] id est in eternum.
marg.| {e} Et dominatio tua] etc. Per successionem, vel in hac generatione et futura, per quod ostenditur Regnum esse forte : Et sumitur hoc de magnitudine : Si enim magnum est ad tempus imperare, maius est dominationis terminum non habere.
Numérotation du verset Ps. 144,XIV 
marg.| {f} Fidelis Dominus] etc. quia adventus sui dona complevit et quicquid promisit, dedit et per data fecit fidem ceteris dandis, que promisit et quasi in chirographo scribi fecit. Et sumitur hoc de abundanti suavitate. Unde supra. Memoriam abundantie sua vitatis, etc.
marg.| {g} Et Sanctus in omnibus operibus suis] sicut verax est in promissis, ita Sanctus et firmus in omni operatione.
Numérotation du verset Ps. 144,14 
XV
marg.| {h} Allevat Dominus omnes] non quod omnes allevet, sed quicumque allevantur, hoc fit per eum. Allevare autem Dei dicitur misereri. Et tamen sicut est misericordia liberans et misericordia mitigans, sive parcens, ita est allevatio liberans Dei, quando ex toto a pena liberat ; mitigans quando liberat a parte.
marg.| {i} Et erigit omnes] scilicet qui ruinam et lapsum peccati iam passi sunt. Corruentes ergo dicit incipientes labi et elisos dicit iam lapsos. Et hoc sumitur supra de abundantia suavitatis.
Numérotation du verset Ps. 144,15 
XVI
marg.| {k} Oculi omnium] id est intentiones. Hic de iustitia latius agit, ut quem misericordem audit, iustum timeat. Et iustitia est, ut sperantes satiet corporaliter : Ideo sequitur.
marg.| {l} Tu das escam illorum] scilicet corporalem et spiritualem.
marg.| {m} In tempore opportuno] Multis enim petentibus salubriter differtur. Dat ergo quasi Medicus egro, quod convenit et quando convenit, non ut homo desiderat et petit, ne noceat, si dederit. Et quam escam det, subiungit.
Numérotation du verset Ps. 144,16 
XVII
marg.| [Aperis tu] etc. id est benignitatem potentie tue, {2.350bis¶va} Θ, quia omnia in eius potestate sunt.
marg.| {a} Et imples] Ecce esca.
marg.| {b} Omne animal] etc. id est convenienti refectione.
Numérotation du verset Ps. 144,16 
moraliter
marg.| Moraliter ne indiscusse transeamus, notandum super illud modo expositum de manu, videlicet.
marg.| {n} Aperis tu manum tuam] quod Christus dicitur manus Patris, quia per ipsum Pater operatur. Io. 1.a. Omnia per ipsum facta sunt. De hac manu. Ps. 103. Aperiente te manum tuam, omnia implebuntur bonitate. Et alibi : Ps. 143. Emitte manum tuam de alto. Hanc manum aperuit Pater in Filii incarnatione, quam quasi clausam habebat, cum Filius apud Patrem erat, quod notatur Ex. 3. ubi dicitur, quod Moyses extraxit de sinu manum leprosam. Hec lepra fuit infirmitas humane nature, quam Christus, ut nos curaret, assumpsit : * Is. 53.b. Reputavimus eum quasi leprosum. Manus hec dum clausa erat, continebat omnis sanitatis unguentum : Ideo clamabant Patres antiqui : Ut quid avertis manum tuam de medio sinu tui ? Et tandem non potuit continere, sed aperuit et effudit. Ct. 1.a. Oleum effusum nomen tuum. Et Ct. 5.b. Manus mee distillaverunt myrrham. Hanc manum retraxit Pater in sinum in Ascensione et iterum adducet sanam, quando in secundo Adventu, qui apparuit vilis et abiectus, apparebit in Maiestate gloriosus. Item aperuit manuum suam Christus in Passione, quam habebat clausam, ut nobis apertam in salutem daret et etiam perforatam, ut large sanguinem ad nostram emundationem effunderet. Unde Za. 13.c. Que sunt iste plage in medio manuum tuarum ? Et dicet : His plagatus sum in domo eorum, qui me diligebant. Clausam manum habebat, ut Diabolum pugno percuteret. Is. 51.d. Numquid non percussisti superbum et vulnerasti Draconem ? Apertam manum habet, quando aliquem percutit, ut filium ad corrigendum. Iob. 6.b. Qui cepit ipse me conterat, solvat manum suam et succidat me. Et notandum quod Dominus illis aperit sinistram, quibus temporalia abundanter dat, dexteram vero claudit, dum eterna subtrahit. Quod notatur Gn. 48.c. in cancellatione manuum Iacob, cum posuit manum dexteram super Ephraim minorem, sinistram vero super Manassen : Ac si diceret, huius sunt eterna, illius temporalia et cui subtraho temporalia, reservo eterna. Ideo etiam dicitur Gn. 25.a. quod Abraham filiis Concubinarum largitus est munera, deditque cuncta, que possidebat Isaac filio suo. Gregorius Pueris nummos subtrahimus, quibus totam hereditatem reservamus.
marg.| Hec manus, id est Filius Dei, habet quinque digitos, quibus nos adiuvit multipliciter.
Primus est pollex a pollicendo, quia Christus promisit nobis vitam eternam. Mt. 4.c. Ecce appropinquabit Regnum celorum. Io. 14.c. Ad eum veniemus et mansionem apud eum faciemus.
Secundus index ab indicando, quia ostendit nobis Patrem. Io. 1.b. Deum nemo vidit umquam, nisi unigenitus Filius, qui est in sinu Patris, ipse nobis enarravit illum. Io. 17.b. Pater manifestavi nomen tuum hominibus.
Tertius medius. 1Tim. 2.b. Mediator Dei et hominum homo Iesus Christus.
Quartus medicus, quia sanavit vulnera nostra. Mt. 9.b. Non egent, qui sani sunt Medico.
Quintus auricularis, quia Christus aperuit nobis semitas Dei. Is. 35.b. Tunc aperientur aures surdorum. Et aperuit Scripturas, Lc. ultimo g. Aperuit illis sensum, ut intelligerent Scripturas. Aperuit igitur Deus hanc manum et hos digitos. Manus aperuit in Spiritus sancti missione, de quibus gratiarum unguenta fluxerunt. Ct. 5.b. {2.350bis¶vb} Manus mee distillaverunt myrrham : quod referri potest ad Passionem. Sequitur : Et digiti mei pleni myrrha probatissima, quod pertinet ad Spiritus sancti missionem : Per distinctionem enim digitorum diversitas significatur donorum.
marg.| Unde sicut sunt quinque digiti, ita sunt quinque effectus Spiritus sancti.
Nam Spiritus Sanctus primo mentem ungit, in quo officium pollicis exercet, quo unguntur Reges et Sacerdotes : Sic Spiritus sanctus animam inungit in Regem, dum per ipsum regit et ordinat cogitationes. Ps. 88. Oleo sancto meo unxi eum. Et inungit in Sacerdotem, dum affectus immolat. Apc. 1.b. Qui fecit nos Regnum et Sacerdotes Deo et Patri.
Secundo, mentem cogitatione veritatis illuminat et sic index est, dum veritatem demonstrat. Ps. 24. Vias tuas, Domine, demonstra mihi.
Tertio, Deo mentem coniungit, unit, reconciliat, secundum proprietates medii. Ideo stetit Iesus in medio animalium, doctorum, latronum et discipulorum, proprietates medii operans, scilicet per caritatem, que est vinculum perfectionis. Col. 3.c.
Quarto, mentem leni tactu sanat et sic est digitus, qui dicitur, medicus. Hoc digito tetigit oculum : Lc. 7.c. Lenis etiam tactus reputatur, cum emendando flagellat. Gn. 27.c. Accede huc, ut tangam te, fili mi et probem, etc.
Quinto intellectum aperit, qui est auris interior et sic est auricularis. Apc. 2.b. Qui habet aures audiendi audiat.
marg.| Sed multi sunt, qui potius eligunt demonstrationem digiti hominum ad laudem, quam demonstrationem Spiritus sancti interiorem ad eruditionem. Tales addunt sextum digitum, dum laudem appetunt et donum Spiritus sancti Deo non ascribunt, significati per monstrum, habens sex digitos, quod interfecit Ionathas, qui interpretatur donum Columbe ; 2Rg. 21.d. Quia enim a dono Columbe, scilicet Spiritu sancto omne bonum monstratum esse intelligit, superfluitatem digitorum in se interficit. Sunt alii, qui non solum volunt digito demonstrari ad gloriam, sed alios ostendunt ad ignominiam. Is. 58.c. Si desieris digitum tuum extendere et loqui, quod non prodest, orietur in tenebris lex tua. Sunt alii, qui de gratia intumescunt, ut Roboam, qui dixit : Minimus digitus meus grossior est dorso patris mei, hoc est maiores in gratia superare : ideo Regnum eius scissum est, 3Rg. 12.c. Docet ergo nos tota Trinitas manum extendere et aperire ad penitentiam. Ecclesiast. 4.d. Non sit manus tua ad accipiendum porrecta et ad dandum collecta.
Numérotation du verset Ps. 144,17 
XVIII
marg.| {c} Iustus Dominus] etc. Hec laus de iustitia : Vie sunt dispositiones et voluntates, que omnes iuste sunt. Iustus est enim quando cedit et quando curat. Sic confessi sunt omnes Sancti in tribulationibus, quod iusta iudicia Dei.
marg.| {d} Et Sanctus] etc. Pius, patiens dator omnium bonorum. Vie ad dispositionem pertinent, opera ad effectum, hec secundum nos videntur, sed apud illum hoc est velle, quod facere, quia ex eius voluntate res habent esse.
Numérotation du verset Ps. 144,18 
XIX
marg.| {e} Prope est Dominus] id est propitius, etsi non statim facit eis, quod petunt. Et hoc sumitur de iustitia.
marg.| {f} Omnibus invocantibus] etc. non secundum vana desideria, que aliud querunt quam ipsum Deum. Et ipse faciet aliquando, etsi non statim, ut petunt.
Numérotation du verset Ps. 144,19 
XX
marg.| {g} Voluntatem] etc. si tamen ideo timent, ut eius voluntatem faciant ; eorum voluntatem facit.
marg.| {h} Et deprecationem] etc. dummodo fit pia pro se et perseverans.
marg.| {i} Et salvos faciet eos] in presenti et futuro.
Numérotation du verset Ps. 144,20 
XXI
marg.| {k} Custodit Dominus] etc. In utroque est equitas. Equum est enim et diligentes custodire et peccatores perdere. Apud eum enim suavitas esse ostenditur et apud eum severitas esse demonstratur.
Numérotation du verset Ps. 144,21 
XXII
marg.| {l} Laudationem Domini] Expositis omnibus locis laudis, sequitur brevis conclusio, quia concludit, quod non potest explicari, quasi dicat, quoniam omnia ita se habent.
marg.| {m} Os meum] etc. Et exemplo meo.
marg.| {n} Omnis caro] id est omnis homo conversus ad Deum.
marg.| {o} Benedicat] nomen sanctum eius.
marg.| {p} In seculum] id est in presenti.
marg.| {q} Et in seculum seculi] id est in futuro.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 144), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 13/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_144)
Signaler un complément d'information

Notes :