Psalmus 51
Numérotation du verset
Ps. 51,1
¶In finem
¶Codd. : (Ps. 51)
D30
ΩS
Rusch
Ps-G,
def.
ΩF
intellectus David
Numérotation du verset
Ps. 51,2
cum
venit Doech
Idumeus
et nuntiavit1
1 nuntiavit] nuntiasset ΩS, annuntiavit
D30 Ps-G
Saul2 venit David in domum Abimelech3.
2 Saul] Sauli ΩS , + et dixit
D30 Ps-G
|
3 venit... Abimelech] de David ΩS, domum
D30 Rusch
] domo
Ps-G
| Abimelech
D30 Rusch
] Achimelech
Ps-G
|
Numérotation du verset
Ps. 51,3 I
Quid gloriaris4
4 gloriaris ΩS
D30 Rusch
] gloriatur
Ps-G
in malitia ¦
qui potens es5 in6* iniquitate7 ?
5 es
plerique codd. et edd.
ΩS D30 Rusch] est
Ps-G
(R* F* L) cum Ps-α,
om. C
I
|
6 in F* V D D30 ΦRGV Ω Ed1455 Ed1532 Clementina
cum Ps-R
]
om. Ps-G
|
7 iniquitate] iniquitatem
C
ΨB*, cf. Ps-R
|
Numérotation du verset
Ps. 51,4 II
Tota die
iniustitiam
cogitavit
lingua tua ¦
sicut novacula acuta
fecisti dolum.
Numérotation du verset
Ps. 51,5 III
Dilexisti
malitiam super benignitatem ¦ iniquitatem magis quam loqui equitatem.8
8 equitatem] + diapsalma
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 51,6 IV
Dilexisti
omnia verba precipitationis ¦
lingua
dolosa9.
9 lingua dolosa
D30
ΩS
Rusch
] linguam dolosam
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 51,7 V
Propterea
Deus destruet te in finem †
10*
10 finem
D30
ΩS
Ps-G
] + et
Rusch
| <divisio.> finem+
D30,
finem ¦ ΩS
evellet te
et emigrabit te
de tabernaculo tuo11 ¦
11 tuo D30 Rusch
cum Ps-R
]
om. Ps-G
et radicem tuam de terra viventium.12
12 viventium] + diapsalma
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 51,8 VI
Videbunt iusti
et timebunt† et super eum
ridebunt
et dicent : ¦
Numérotation du verset
Ps. 51,9
Ecce homo
qui non posuit Deum adiutorem suum.
Numérotation du verset
Ps. 51,VII
Sed
speravit
in multitudine divitiarum suarum ¦ et prevaluit in vanitate sua.
Numérotation du verset
Ps. 51,10 VIII
Ego autem
sicut oliva fructifera
in domo Dei13 ¦
13 Dei D30 Rusch Weber] Domini ΩS
cum Ps-R
speravi
in misericordia Dei14
14 Dei] eius ΨB
in eternum
et
in seculum seculi.
Numérotation du verset
Ps. 51,11 IX
Confitebor
tibi in seculum quia fecisti ¦ et exspectabo
nomen tuum
quoniam bonum est15
15 est D30* (u vid.) ΩS Rusch]
om.
D30² (eras.)
Ps-G
in conspectu sanctorum tuorum.
Psalmus 51
Numérotation du verset
Ps. 51,1
marg.|
{134vb}
Quid gloriaris]
etc. Titulus.
[In finem intellectus David]
etc. Ad litteram tangit historiam, que habetur. 1Rg. 12.b. de fuga David in Nobe. Sed melius est, ut mystice exponatur. Prius egit Propheta de venia penitentium ; hic autem agit de penis impenitentium, qui gloriantur in malitia et significantur per Doech Idumeum. Doech enim interpretatur motus ; Idumeus terrenus ; quia tales semper moventur ad terrena et procurant tradere Sanctos morti, sicut Doech Sacerdotes Nobe, quod innuitur in titulo. Specialiter autem exponitur de Antichristo, qui per Doech significatur. Et dicitur Doech, id est motus, tam passive, quam active. Passive quia ipse movebitur, id est cito transibit. Ps. 36. Vidi impium superexaltatum, etc. et transivi : et ecce non erat. Active, quia ipse movebit, id est inquietabit omnes fideles.
marg.|
Et nota, quod psalmus iste principium est secunde Quinquagene. Nec sine causa, quia per antithesim respondet principio prime Quinquagene, quod est psalmus ille : Beatus vir. In illo enim agitur de Christo, qui est caput omnium bonorum, cuius membra prodierunt ad ortum, antequam ipse. In isto autem agitur de Antichristo, qui est caput omnium malorum et eius membra prodierunt ad ortum ante ipsum. In illo agitur de capite totius miserationis : et ideo prima quinquagena terminatur in psalmo misericordie, scilicet Miserere. In isto agitur de capite totius perditionis : idcirco Quinquagena ista terminatur in psalmo iudicii et damnationis, scilicet Misericordiam et in iudicium. In cuius fine dicitur de perditione malorum : In matutino interficiebam omnes peccatores terre, ut disperderem de civitate Domini omnes operantes iniquitatem : Ubi ponitur preteritum pro futuro, scilicet interficiebam, pro interficiam.
marg.|
Sunt autem in psalmo isto quatuor partitiones. Primo invenitur in Doech, ut fideles roboret. Secundo agit de celebri fine iniqui, ibi : Propterea, etc. Tertio de deiectione eius ponit irrisionem, ibi : Videbunt. Quarto dicit, quomodo circa eam bonus se habeat, ibi :
[Ego autem]
Dicit ergo ad Antichristum, sive ad quemlibet Antichristianum.
Numérotation du verset
Ps. 51,3
marg.|
{i}
Quid gloriaris]
etc. Et primo redarguit eum de tribus malis, videlicet, de mala voluntate, de mala potestate, de mala operatione. De quibus dicit Boethius, etsi aliis verbis : Triplici infortunio urgetur humana natura, scilicet quod vult malum et potest et facit. Voluntas notatur, cum dicit. Quid gloriaris, etc. et in aliis pluribus locis. Potestas, cum sequitur. Qui potens, etc. Operatio, ibi : Fecisti dolum. Item arguit eum, quod peccavit cogitatione, locutione, mentis levitate, precipiti dictione, indiscreta prelectione et obstinatione. Cogitatio et locutio, mentis levitas et preceps dictio et obstinatio notantur, cum dicit. Tota die, etc. Ecce cogitatio per hoc, quod dicit, cogitavit. Locutio per hoc, quod dicit, lingua. Mentis levitas et preceps dictio in coniunctione horum verborum, cogitavit lingua. Lingue enim non est cogitare, sed cordis ; sed in coniunctione istorum notatur : quod quam cito cogitat, tam cito loquitur. Sicut dicitur Eccl. 21.d. In ore fatuorum cor illorum. Obstinatio autem notatur in hoc, quod dicit, Tota die, id est sine intermissione, in quo perseverantia in malo, que est obstinatio, intelligitur. Prelectio notatur, ibi : Dilexisti, etc. Postea specificat tria peccata lingue, de quibus arguit eum, scilicet loqui inique, indiscrete et dolose. De primo dicit
[Quam loqui equitatem]
quasi dicat hoc non vis. De secundo sequitur.
[Dilexisti omnia]
etc. indiscrete loquendo. De tertio addit. Lingua dolosa. Hec ergo notantur in hac prima partitione. Cum admiratione ergo magna querit Propheta ab Antichristo, vel quolibet eius membro.
marg.|
{i}
Quid ? ]
etc. quasi dicat hec est magna dementia : sicut si avis gloriaretur in laqueo, aut piscis in hamo, quo captus est. Eccl. 9.c. Sicut pisces capiuntur hamo et sicut aves comprehenduntur laqueo ; sic capiuntur homines in tempore malo. Peccatum enim est hamus, quo capiuntur homines. Hab. 1.a. Facies homines, quasi pisces maris. Et post de Diabolo subdit : Totum in hamo sublevavit. Augustinus in libro de Agone Christiano. Gaudet piscis, quando hamum non videt et escam devorat ; sed cum piscator eum adducere ceperit, viscera eius torquentur in primo, id est primum, deinde ab omni letitia sua per ipsam escam, de qua letatus est, ad consumptionem trahitur. Sic sunt omnes, qui de temporalibus bonis beatos se putant, hamum enim acceperunt et cum illo sibi vagantur, veniet tempus, quando sentient, quanta tormenta cum aviditate devoraverunt. Peccatum enim hamus est, quem homo in hac vita cum aviditate devorat ; et sic in fine piscante Diabolo, extrahitur et torquetur. Item non est gloriandum in malitia, sed potius flendum. Quia sicut dicit Hieronymus
{2.135ra} nihil adeo Deo displicet, sicut cervix erecta post peccatum. Et quomodo liceret gloriari in malitia, cum non liceat gloriari in sapientia, vel divitiis, vel fortitudine ? Unde Ier. 9.g. Non glorietur sapiens in sapientia sua et non glorietur fortis in fortitudine sua et non glorietur dives in divitiis suis. Eccl. 19.a. Qui gaudet in iniquitate et in malitia, devorabitur, id est de nota Christi delebitur, secundum illud : Deleantur de libro viventium.
marg.|
{b}
Qui potens es in iniquitate]
id est in ebrietate et aliis peccatis. Is. 5.e. Ve qui potentes estis ad bibendum vinum, viri fortes ad miscendum ebrietatem. Vel
[iniquitas]
de substantia terrena. Lc. 16.c. Facite vobis amicos de mammona iniquitatis. Et dicitur iniquitas, quia non equalem faciem habet : modo enim fortuna arridet homini, modo se subtrahit, Gn. 10.b. Nemroth cepit asse potens in terra. Nemroth interpretatur apostata et significat Diabolum. De Diabolo.
marg.|
{a}
Quid gloriaris in malitia]
ad tuam suggestionem perpetrata ? Prv. 2.c. Letantur, cum malefecerint et exultant in rebus pessimis : Ideo quasi conquerendo orat Ecclesia. Usquequo exaltabitur inimicus meus super me, respice et exaudi me, Domine Deus meus, ne quando dicat inimicus meus, prevalui adversus eum. Maxime autem gloriatur Diabolus, quando decipit aliquem prelatum, vel clericum. Unde Is. 10.c. dicit : Quomodo invenit manus mea regina idoli ; sic et simulacra eorum de Hierusalem et de Samaria : Numquid non sicut feci Samarie et idolis eius ; sic faciam Hierusalem et simulacris eius ?
marg.|
{b}
Qui potens]
etc. perpetranda, suggerenda, occultanda. Iob. 41.d. Non est super terram potestas, que comparetur ei, qui factus est, ut nullum timeret. Item de quolibet Tyranno.
marg.|
{a}
Quid gloriaris]
etc. exercita.
marg.|
{b}
Qui potens es]
etc. id est super iniquos tantum. Rm. 13.b. Si malum facis, time : non enim sine causa gladium portat : Dei enim minister est, vindex in iram ei, qui malum facit. Is. 10.d. Numquid gloriabitur securis contra eum, qui secat in ea ? De quolibet invido.
marg.|
{a}
Quid gloriaris]
etc. culpe et pene alterius. Prv. 17.a. Qui in ruina letatur alterius, non erit impunitus.
marg.|
{b}
Qui potens es]
etc. alterius enarranda et propalanda cum augmento. Ps. 35. Iniquitatem meditatus est in cubili suo, astitit, etc. De usurario.
marg.|
{a}
Quid gloriaris]
etc. id est in pecunia male acquisita ? Eccl. 10.d. Qui gloriatur in substantia, paupertatem vereatur. 1Mcc.2.g. Gloria eorum stercus est et vermis.
marg.|
{b}
Qui potens es]
etc. id est in pecunia inique acquisita et inequaliter possessa. Lc. 16.c. Facite vobis amicos, etc. Sed hec potestas caduca est et transitoria : Illa autem permanens, de qua Lc. 19.c. Et tu esto super quinque civitates.
marg.|
{c}
Tota die]
etc. id est statim ut cogitaverit, loquitur. Potens enim esse probatur in iniquitate, qui non fatigatur, nec cessat cogitare et loqui iniustitiam. Eccl. 19.b. A facie verbi parturit fatuus, tamquam gemitus partus infantis, sagitta infixa femori canis ; sic verbum in corde stulti.
marg.|
{f}
Sicut novacula]
etc. Hoc de Antichristo specialiter dici potest : Quia sicut novacula acuta promittit innovationem faciei, quam radit : quam tamen non innovat, sed ledit : sic Antichristus faciet dolum promittendo beatitudinem terrenorum, que beatitudo non est. Unde de ipso dicitur Dn. 8.g. Dolus in manu eius dirigetur. Universaliter autem dicitur de omnibus malis et divitibus huius temporis : quia sicut novacula acuta radens pilos et superflua, alleviat hominem : sic genus malorum aufert Sanctis inutilem sarcinam divitiarum. Unde Is. 7.d. Radet Dominus in novacula conducta in his, qui trans flumen sunt in Rege Assyriorum caput et pilos et pedes et barbam universam. De Diabolo.
marg.|
{c}
Tota die]
id est toto tempore, quia nihil aliud facit.
marg.|
{d}
Cogitavit]
etc. id est cogitare facit.
marg.|
{e}
Lingua tua]
id est suggestio tua. Ier. 9.c. Sagitta vulnerans lingua eorum, id est Demonum, vel detractorum.
marg.|
{f}
Sicut novacula]
etc. sub specie boni malum suggerendo. Is. 32.b. Cor eius faciet iniquitatem, ut perficiat simulationem. Nota proprietates novacule his versibus.
prol.|
Lene, secans, venter, coit in se, vulnera, barba : Lympha tepens, porci tergora, docta manus.
marg.|
{2.135rb} Hec sunt notanda in tentatione Diaboli. Est enim lenis, secundum illud Prv. 23.d. Ingreditur blande. Item est secans. Eccl. 21.a. Quasi rhomphea bis acuta omnis iniquitas. Contra quod dicitur Ez. 5.a. Sume tibi gladium acutum radentem pilos, etc. Item ventrem habet latum et tentatio ventris maxima est. 1Cor. 6.c. Esca ventri et venter escis. Et ad litteram hec novacula, scilicet venter, bene radit pilos temporalium, quia abyssus abyssum invocat. Item coit in se occultando aciem suam : et Diabolus occulte tentat. Unde figuratur per Ioab. 2Rg. 20.c. qui interpretatur inimicus, qui tenuit manu dextera mentum Amase, quasi osculans eum ; porro Amasa non observavit gladium, quem habebat Ioab, qui percussit eum in latere et effudit intestina eius in terra et mortuus est. Item vulnera facit, cum tamen bonus chirurgus potius excidat putrida membra, ut vulnera consolidet. Eccl. 27.e. Plaga dolosi dividet vulnera. Item et novacula tollit barbam : sic Diabolus vigorem fortitudinis. 2Rg. 10.a. Tulit Anon servos David, rasitque dimidiam partem barbe eorum. Sed aqua tepens precedit rasuram, id est adulatio. Prv. 2.c. Mollit sermones suos. Et in Ps. 54. Molliti sunt sermones eius super oleum, ecce tepefactio : et ipsi sunt iacula, ecce rasura. Item habet philatorium de corio porci. Iob. 15.c. Pingui cervice armatus est. Item manus est docta ad decipiendum. Dn. 8.g. Dolus in manu eius dirigetur. Ideo prohibetur Nm. 6.a. Novacula non transibit super caput eius. De eodem etiam habetur. Idc. 13.a. et 1Rg. 1.b.
marg.|
{g}
Dilexisti]
etc. Hoc est contra naturam, quia naturale est, diligere bonum et malitiam odire. Iob. 20.b. Cum dulce fuerit in ore eius malum, abscondit illud sub lingua sua, Io. 3.c. Venit lux in mundum et dilexerunt homines magis tenebras, quam lucem.
marg.|
{h}
Super benignitatem]
Ecce peccatum in Spiritum sanctum. Sap. 1.b. Benignus est Spiritus sapientie. Gal. 5.b. Fructus autem Spiritus benignitas.
marg.|
{i}
Iniquitatem magis]
etc. Ecce peccatum in filium, qui dicitur verbum et equitas. Iob. 13.b. Equitatem proponat contra me, Christum scilicet.
marg.|
{k}
Dilexisti]
etc. Hic notatur peccatum contra Patrem, qui genuit Verbum eternum stabile, in quo omnia creavit et stabilivit. Secundum illud Ps. 101. Et tu in principio, Domine, terram fundasti. Verba autem precipitationis dicuntur active et passive, sicut supra dictum est, scilicet precipitata. Active, videlicet, precipitantia, quia precipitant in malum ipsum loquentem, secundum quod dicitur Prv. 13.a. Qui inconsideratus est ad loquendum, sentiet mala. Eccl. 10.c. Labia insipientis precipitabunt ipsum.
[Dilexisti]
inquam, hec.
marg.|
{l}
O lingua dolosa]
id est o linguose et dolose. Sed expressius dicit vocans eum, non tantum linguosam, sed ipsam linguam dolosam, sicut dicitur : Davus est ipsum scelus. Et est emphatica locutio, quando denominantur homines a membris, in quibus maxime eminent, ut Patronus pauperum in causa, dicitur lingua pauperum, secundum quod de seipso dicit Iob. 29.c. Oculus fui ceco, pes claudo. Alia littera hic habet. Dilexisti omnia verba ad devorandum. Et hec sunt verba detractoria. Is. 9.d. Unusquisque carnem brachii fratris sui vorabit, id est bonum opus per detractionem absumet. Verba precipitationis, etiam dicuntur verba adulationis. Is. 9.c. Erunt, qui beatificant populum istum seducentes et qui beatificantur precipitati. Item verba mali consiliarii, dicuntur verba precipitationis. Iob. 18.b. Precipitabit eum, id est impium, consilium suum.
marg.|
{m}
Propterea Deus]
Secunda pars, ubi agit de celeri fine iniqui. Supra enim egit de culpis malorum ; hic agit de penis eorundem. Et primo potest legi de Antichristo. Propterea, scilicet supra dicta.
marg.|
{n}
Deus destruet in finem]
licet te permittat ante finem regnare. De destructione eius. Is. 11.a. Spiritu labiorum suorum interficiet impium. 2Th. 2.b. Quem Dominus Iesus interficiet Spiritu oris sui et destruet illustratione adventus sui.
marg.|
{o}
Evellet te de tabernaculo tuo]
id est de gloria vana, in qua es ad tempus : sicut homo ad tempus est in tabernaculo. Evellet, dico, auferendo felicitatem :
marg.|
{b}
Et radicem tuam]
id est ministros tuos.
marg.|
{c}
De terra viventium]
in qua nihil habebunt possessionis. Vel de omnibus malis, qui Antichristiani sunt, dicitur. Propterea Deus destruet te in finem. Hic ut supra dictum est, ponit penas malorum. Prima pena, eterna est, scilicet infernalis. De qua dicit
[Deus destruet te in finem]
id est irrecuperabiliter. Ps. 2. Tamquam vas figuli confringes eos. Is. 25.d. Triturabitur Moab sub eo, sicut teruntur palee in plaustro. Secundo agit de pena temporali. Que quadruplex est. Prima est amissio temporalium : de qua subdit
[Evellet te]
de temporalibus, in quibus radicatus eras, sicut dicit Iob. 5.a. Vidi stultum firma radice : et maledixi pulchritudini eius statim. Et Ier. 12.a. Quare via impiorum prosperatur ? Et post. Plantasti eos et radicem miserunt, proficiunt et faciunt fructum. De his evellitur, quia omnia oportet eum relinquere. Iob. 27.d. Dives cum dormierit, nihil secum auferet, etc. Secunda pena est amissio huius vite. Unde dicit. Et emigrabit te, id est emigrare faciet ab hac vita. Iob. 18.c. Consumet brachia illius primogenita mors. Tertia est amissio societatis Sanctorum. Unde adiungit. De tabernaculo tuo, vel
[suo]
id est de Ecclesia militante. Prv. 27.a. Sicut avis transmigrans de nido suo : sic vir, qui relinquit domum suam. Avis relinquens nidum suum perdit totam pennam, quam posuerat in compositione nidi sui ; sic homo moriens. Iob. 18.c. Avellatur de tabernaculo suo fiducia eius : Quarta est amissio vite eterne. De qua addit
[Et radicem tuam]
evellet
[de terra viventium]
id est faciet, quod ibi non mittes radicem. Iob. 15.d. Non ditabitur, nec perseverabit substantia eius, nec mittet in terra radicem suam, nec recedet a tenebris. Hic ponuntur quatuor, que possunt adaptari illis quatuor, que in hoc versu dicuntur. Vel
[Radicem tuam]
id est cupiditatem. 1Tim. 6.b. Radix omnium malorum est cupiditas. Vel radix est mala voluntas, vel suggestio Diaboli. Is. 14.g. De radice colubri egredietur regulus.
Numérotation du verset
Ps. 51,moraliter
marg.|
{m}
Propterea Deus]
etc. Hic incutit timorem prelato male plantato, dicens.
[Propterea]
id est propter mala tua.
marg.|
{n}
Deus destruet te in finem]
quasi male instructum, seu statutum.
marg.|
{o}
Et evellet te]
quasi malam plantam. Mt. 15.b. Omnis plantatio, quam non plantavit Pater meus celestis, eradicabitur. Iob. 18.c. Evellatur de tabernaculo suo fiducia eius et calcet super eum quasi Rex interitus.
marg.|
*{a}
Et emigrabit te de tabernaculo tuo]
id est de prelatione tua. Is. 22.f. Expellam te de statione tua.
marg.|
{b}
Et radicem tuam]
id est nepotulos tuos.
marg.|
{c}
De terra viventium]
id est de Ecclesia, in qua sola viventes debent institui. Ps. 79. Plantasti radices eius et implevit terram. Iob. 18.d. Deorsum siccentur radices eius. Ier. 1.b. Posui te, ut evellas, quod male plantatum est : et destruas, quod male edificatum est : et disperdas, quod male congregatum est : et dissipes, quod male inceptum est.
marg.|
{d}
Videbunt Iusti]
Tertia pars, ubi ostenditur irrisio reproborum, que fiet a Sanctis. Unde dicit. Videbunt Iusti et timebunt, etc. quasi dicat, mala impiorum erunt ad utilitatem Iustorum multiplicem. Primo, quia inde fiunt prudentiores. Quod notatur, cum dicit, Videbunt. Prv. 21.b. Mulctato pestilente, sapientior erit parvulus. Videbunt, dico, damnationem Antichristi, vel cuiuslibet impii. Secunda utilitas est, quia inde fiunt cautiores : Unde addit :
marg.|
{e}
Et timebunt]
Iob. 41.c. Cum sublatus fuerit, timebunt Angeli et territi purgabuntur. Poeta .
prol.|
Felix, quem faciunt aliena pericula cautum.
marg.|
Tertia est, quia inde iudicant malos irrisione dignos. Unde subiungit.
marg.|
{f}
Et super eum ridebunt]
Ps. 2. Qui habitat in celis, irridebit eos. Eccl. 26.d. Illusio et improperatio superborum : et vindicta, sicut leo insidiabitur illi. Quomodo autem ridebunt, subiungit.
marg.|
{g}
Et dicent, ecce homo]
scilicet Antichristus, qui non Deus, sed homo est, licet Deum se mentitus fuerit. 2Th. 1.b. Extollitur supra omne, quod dicitur Deus, aut quod colitur ; ita ut in templo Dei sedeat, ostendens se, tamquam sit Deus.
marg.|
{k}
Qui non posuit Deum]
etc. sed posuit eum adversarium suum, ei scilicet adversando : Unde Antichristus vocatur,
{2.135vb} id est contrarius Christo. 2Th. 2.a. Homo peccati filius perditionis, qui adversatur et extollitur, etc. Dico, quod
[non posuit]
etc.
marg.|
{l}
Sed speravit in multitudine]
etc. quas habebat et per quas multos ad se trahebat.
marg.|
{m}
Et prevaluit]
etc. id est licet vanus esset et vana predicaret ; tamen prevaluit, multos ad se trahendo, Sanctos persequendo et etiam Eliam et Enoch occidendo, sicut habetur Apc. 11.a. Vel
[prevaluit in vanitate sua]
id est plus invenit vanitatis fideles decipiendo. Vel de quolibet impio dicitur.
marg.|
{h}
Ecce]
quasi omnibus apparens ad confusionis exaggerationem.
marg.|
{i}
Homo]
ab humo, id est terrenus et carnalis.
marg.|
{k}
Qui non posuit]
etc. sperando in eo, qui sicut supra in Ps. 17. dicitur, est protector omnium sperantium in se.
marg.|
{l}
Sed speravit]
etc. ecce Deus avarorum. Prv. 11.d. Qui confidit in divitiis, corruet. Ez. 7.e. Et So. 1.d. Argentum et aurum eorum non poterunt eos liberare in die furoris Domini.
marg.|
{m}
Et prevaluit]
etc. id est in acquirendo divitias et transitoria amplectendo, quod vanum et ipsa vanitas est. Unde Eccl. 2.d. Peccatori autem dedit
[Deus]
afflictionem et curam superfluam, ut addat et congreget et tradat ei, qui Deo placuerit : sed et hoc vanitas est et cassa sollicitudo mentis.
marg.|
{n}
Ego autem]
Quarta pars, ubi dicit, quomodo boni se habeant, quasi dicat, dico, quod malus speravit in multitudine divitiarum suarum. Ego autem, dicit Propheta in persona Iustorum.
marg.|
{q}
Speravi in misericordia Dei]
non in divitiis, ut Doech.
[Misericordia]
dico, duratura.
marg.|
{r}
In eternum et in seculum]
consecuturum, seculi. Vel
[Speravi]
non temporaliter tantum, sed
[in eternum]
1. Cor. 15.c. Si in hac vita tantum sperantes sumus in Christo, miserabiliores sumus omnibus hominibus. Vel
[Speravi in misericordia Dei]
non pro terrenis querendis ; sed pro illis, que sunt in eternum. Et in seculum seculi, id est pro eternis.
marg.|
{n}
Ego autem]
dico, existens.
marg.|
{p}
In domo Dei]
id est in Ecclesia.
marg.|
{o}
Sicut oliva fructifera]
quasi dicat, spero ex meritis precedentibus, videlicet, ex meritis fidei, que per olivam semper virentem intelligitur : et ex meritis boni operis, quod per fructiferam notatur. Bene etiam comparatur Iustus olive : quia oliva radicem habet amaram et fructum dulcem : sic vir iustus, quidquid de terra est, ei sapit amarum : quod autem de celo est, dulce. Unde de beato Augustino cantatur. Displicebat ei, quidquid agebat in seculo predulcedine Dei et decore domus eius, quam dilexit. Similiter penitentia habet radicem amaram, id est principium et fructum dulcem, sicut dicit Apostolus Hbr. 12.c. Omnis disciplina in presenti quidem videtur non esse gaudii, sed meroris, ecce radix : postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet iustitie, ecce fructum olive. Mt. 3.a. Penitentiam agite, ecce radix : appropinquabit enim regnum celorum, ecce fructus. Ier. 11.c. Olivam uberem, pulchram, fructiferam, speciosam vocavit Dominus nomen tuum. Hic tangit duplicem pulchritudinem et duplicem ubertatem propter duplicem stolam. Hypocrite autem licet videantur olive ; non tamen sunt olive, sed oleastri, habentes baccas amaras, quia non consequentur dulcedinem vite eterne, sed amaritudinem gehennalis pene. Unde dicitur Mt. 23.c. Ve vobis Scribe et Pharisei hypocrite, qui similes estis sepulchris dealbatis, que a foris parent hominibus speciosa ; intus autem plena sunt ossibus mortuorum et omni spurcitia, etc. In fine ad removendam arrogantiam omnia Deo attribuit, dicens.
marg.|
{s}
Confitebor tibi in seculum]
id est laudabo te semper.
marg.|
{t}
Quia fecisti]
hec omnia. Vel sic
[Fecisti]
non dicit quid, quasi dicat, bona innumerabilia. Lc. 1.e. Fecit mihi magna, qui potens est. 1Cor. 2.c. Oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, que preparavit Deus his, qui diligunt eum. Et quomodo posset numerari etiam bonum temporale, quod Dominus facit nobis ? Quia ut habetur Is. 16.c. Omnia opera nostra operatus es in nobis, Domine. Et Phil. 2.b. Ipse operatur in nobis et velle et perficere. Postea promittit se perseveraturum in bono : Unde addit :
marg.|
{u}
Et expectabo nomen tuum]
id est rem nominis tui, quod est Iesus, qui interpretatur Salvator, quasi dicat, expectabo salutem et salvationem tuam, quam facies in iudicio. Is. 30.d. Deus iudicii Dominus : beati omnes, qui expectant eum. Vel sic : Expectabo, etc. O Deus Pater, id est filium : quia sicut per nomen cognoscitur quis ; sic per filium Pater. Hunc expectant Iusti quasi mercedem suam : Unde in Ps. 38. Et nunc, que est expectatio mea ? Nonne Dominus ? Gn. 49. Salutare tuum expectabo, Domine. Et quare expectabo ?
marg.|
{x}
Quoniam bonum est]
hoc nomen, id est dulce et suave :
marg.|
{b}
Sanctorum tuorum]
qui, scilicet gustant suavitatem bonitatis eius : sicut gustaverat beatus Bernardus : qui dicebat quoniam Christus erat ei melos in aure, mel in ore, iubilus in corde. Ps. 33. Gustate et videte, quoniam suavis est Dominus : beatus vir, qui sperat in eo. Quid autem est sperare in eum, nisi expectare eum.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 51), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 14/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_51)
Martin Morard, ed., Hugo de Sancto Caro. Postilla in totam Bibliam (Ps. Psalmus 51), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 14/05/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=hug&numLivre=26&chapitre=26_51)
Notes :