Psalmus 120
Numérotation du verset
Ps. 120,1
¶ Canticum graduum.
¶Codd. : (Ps. 120)
D30
Ω
F
Rusch
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 120,I
Levavi oculos meos
in montes1 ¦
1 in ΨB² V²
plerique codd., edd
ad
Ps-G
(M² in ras.) Ω
F
cum Ps-R
unde veniet auxilium mihi.
Numérotation du verset
Ps. 120,2 II
Auxilium meum
a Domino ¦ qui fecit celum et terram.
Numérotation du verset
Ps. 120,3 III
Non det
in commotionem
pedem tuum ¦
neque dormitet2
2 dormitet
D30
²
Ps-G
] dormiet ΨB*
D30
* Ω
F cum Ps-γ
qui custodit te.
Numérotation du verset
Ps. 120,4 IV
Ecce non dormitabit
neque dormiet ¦ qui custodit Israel.
Numérotation du verset
Ps. 120,5 V
Dominus custodit te ¦ Dominus
protectio tua’ super manum dexteram
tuam.3
3
<divisio.> te ¦... tua’
D30
] te... tua ¦ Ω
F
Numérotation du verset
Ps. 120,6 VI
Per diem sol non uret te ¦
neque luna per noctem.
Numérotation du verset
Ps. 120,7 VII
Dominus custodit te
ab omni malo ¦
custodiat
animam tuam Dominus.
Numérotation du verset
Ps. 120,8 VIII
Dominus
custodiat introitum tuum et exitum tuum ¦
ex hoc nunc et usque in seculum.
Psalmus 120
Numérotation du verset
Ps. 120,ad litteram
marg.|
{3.1423}
Levavi oculos meos.
Titulus huius psalmi est, Canticum graduum. de quo dicendum est, sicut in psalmo precedenti. De materia vero psalmi videtur mihi, salvo meliori iudicio, quod sicut precedens est oratio alicuius sancti spiritum dei habentis pro reditu populi Israel de Babylonica captivitate, sic psalmus iste est oratio pro bono statu populi de {3.1424} captivitate reversi, de quo habetur. 1. Esd. Dicit igitur psalmista in populi persona.
marg.|
.1.
Levavi oculos meos,
etc. hoc est ad deum, et cives celestes, qui dicuntur montes, infra ps. 124. Montes in circumitu eius, idest angeli, ut exponit Aug. .2.
Unde veniet auxilium mihi,
etc. Divina enim adiutoria hominibus prestita communiter per angelos administrantur, principaliter tamen sunt a deo . propter quod subditur.
Numérotation du verset
Ps. 120,ad litteram
marg.|
{3.1425} .1.
Auxilium meum a domino,
etc. et non ab idolis, que nullam habent virtutem, nec ab angelis sanctis nisi ministerialiter tantum, ut dictum est. quia non sunt creatores celi et terre. Consequenter Psalmista convertit sermonem ad populum Israel, dicens.
marg.|
.2.
Non det in commotionem.
id est, non permittat amplius te duci in captivitatem extra terram tuam.
marg.|
.3.
Neque dormitet qui custodit te,
scilicet Deus et angeli sancti quibus committit custodiam fidelium, qui dicuntur ab omnibus dormire, {3.1426} quando subtrahunt suffragium, verumtamen secundum veritatem in eis non cadit somnus, qui est passio sensitive partis, propter quod dicuntur vigiles. Dan. 4.c. In sententia vigilum decretum est, etc. ideo subditur. Ecce non dormitabitnequedormiet etc.
marg.|
.4.
Dominus custodit te.
Ab omni malo in bono.
marg.|
.5.
Dominus protectio tua.
Contra malum tibi inferendum. .6.
Super manum.
id est plus quam manus tua dextera posset te protegere et custodire, et per manum dexteram intelligitur omnis potestas humana.
marg.|
.7.
Per diem sol non uret te.
idest non urat te, quia Hebrei non {3.1427} habent optativum modum, sed loco eius utuntur futuro indicativi modi. quasi dicat ardor solis non exurat te per diem, sicut fecit in Babylonia, ubi cogebaris operari in agris in fervore diei, sicut coguntur servi.
Numérotation du verset
Ps. 120,ad litteram
marg.|
.1.
Neque luna.
idest gelu in hyeme, quod maxime intenditur de nocte, quando aer est depuratus a nebulis, et luna lucet clare : propter quod dicebat Iacob Gn. 21.b. Die noctuque {3.1428} estu urgebar et gelu.
marg.|
.2.
Dominus custodit te.
idest, potens est te custodire a malo culpe et pene.
marg.|
.3.
Custodiat animam tuam dominus.
id est vitam tuam corporalem et spiritualem.
marg.|
.4.
Dominus custodiat introitum tuum et exitum.
idest dirigat te in omnibus operibus tuis a principio usque in finem.
marg.|
.5. Ex hoc nunc et usque in seculum. Idest semper.
Numérotation du verset
Ps. 120,moraliter
marg.|
{3.1423} .1.
Levavi oculos meos,
etc. Iste Psalmus est oratio alicuius viri sancti pro bono statu populi de peccato per penitentiam reversi, dicentis : Levavi {3.1424}oculos meos, etc., scilicet cordis, et corporis. †
In montes,
etc. id est ad deum, et cives celestes. .2.
Unde veniet auxilium,
etc. me preservans et populum a recidivo peccati, ideo subditur. Auxilium meum a domino.
Numérotation du verset
Ps. 120,moraliter
marg.|
{3.1425} .2.
Non det in commotionem pedem tuum.
id est, non permittat affectionem tuam mutari de bono in malum.
marg.|
.5.
Neque dormitet qui custodit te,
etc. id est non cesset te custodire. Deus enim et angeli numquam dormiunt, sed dormire dicuntur, quando non auxiliantur sicut dixit Elias derisorie sacerdotibus {3.1426} Baal. 3Rg. 18.e. Clamate voce maiore, Deus enim vester dormit. ideo subditur.
marg.|
† Ecce non dormitabit neque dormiet, etc. id est ab auxilio non cessabit.
marg.|
.7.
Per diem sol non uret te,
etc. idest estus cupiditatis non nocebit tibi tempore prosperitatis, Psalmo 61.b. Divitie si affluant, nolite cor apponere.
Numérotation du verset
Ps. 120,moraliter
marg.|
{3.1427} .1.
Neque luna per noctem,
etc. id est mutabilitas a bono tempore {3.1428} adversitatis. .4.Dominus custodiat introitum tuum et exitum tuum, etc. scilicet in boni inchoatione, et eius consummatione.
Numérotation du verset
Ps. 120,additio
marg.|
{3.1427} In Ps. 120. Levavi oculos meos.
marg.|
Sicut psal. precedens proprie posset exponi in persona ecclesie tribulate ab habitantibus Cedar ut supra dictum est : In cuius fine concluditur, quod ipsi adversarii ecclesiam impugnant gratis, scilicet sine causa rationabili : sic psal. presens videtur exponendus in persona ecclesie sic impugnate, petentis a Deo, et non ab aliqua creatura quantumcumque excelsa adiutorium. Circa quod sex facit. Nam primo dirigens oculos mentis ad superiora ad querendum auxilium seu protectionem ab huiusmodi impugnantibus, dicit. Levavi oculos meos in montes, id est ad sublimas potestates, in quibus divina potestas maxime relucet. Quid autem querat in huiusmodi levatione oculorum subdit dicens. Unde veniet auxilium mihi. Et quia hoc auxilium est expectandum a solo Deo principaliter, ideo subdit. Auxilium meum a domino. Et quia multe sunt creature que dicuntur, seu possunt dici domini, ad exclusionem talium dicit. Qui fecit celum et terram, quod pertinet ad solum Deum.
marg.|
Consequenter secundo Psalmista previdens, quod ecclesia predicto modo tribulata quantumcumque a predictis adversariis turbaretur numquam tamen pateretur lapsum periculosum saltem in universali. idcirco subdit per modum prophetice orationis populo alloquens. Non det in commotionem pedem tuum. Casus enim ruinosus populi assimilatur in scripturis lapsui pedis. unde Deut. 32.e. dicitur. In tempore, ut labatur pes eorum. Et causam huius protectionis dicit esse divinam providentiam incessabiliter populum protegentem, ad similitudinem alicuius potentis viri, qui vigilanter custodit atrium suum. Et de hoc dicit. Nec dormiet qui custodit te. et etiam addit dicens : Ecce non dormitabit neque dormiet, etc. quia homines quandoque, etsi non dormiunt per somnum profundum, dormitant tamen leviter, {3.1428} sic ut per talem dormitationem cesset eorum providentia, quod excludit a custodia divina circa populum fidelium in hoc casu dicens : Ecce non dormitabit, etc.
marg.|
Consequenter tertio, quia ista custodia divina se extendit etiam ad illa, in quibus providentia humana non consuevit sufficienter providere. ideo subdit : Dominus protectio tua super manum dexteram tuam. Pro quo sciendum, quod impugnantes, communiter partem sinistram protegunt plusquam dexteram : ut puta cum scuto insuper protegente, et similibus, que communiter supra ponuntur ad partem sinistram et non ad dexteram, eo quod manus dextera non potest cooperiri scuto, ut sit expeditior ad invadendum, et sic dextera manus indiget ulteriori protectione. propter quod dicit. Dominus protectio tua super manum dexteram tuam, scilicet quod manus dextera licet non cooperiatur scuto sicut sinistra, erit tamen a Deo protecta : Et ista dicuntur metaphorice, ad designandum excellentiam et diligentiam divine custodie.
marg.|
Consequenter quarto dicit. Per diem sol non uret te, neque luna per noctem. Quod exponitur communiter ad litteram de custodia divina, ab estu solis, et humectatione lune, que nocent sanitati corporis, cum in aliquo excessu contingunt Sed ulterius hec verba possunt intelligi de aliis influentiis celestium corporum. Ad quod sciendum, quod Gentiles, et maxime Saraceni contra quos hic agitur, secundum expositionem predictam, in principio ortus sue secte consueverunt aspicere in iudiciis astrorum, et secundum ea dirigere bella sua et alia facta publica, ut patet in gestis eorum, quod etiam plures Gentiles facere consueverunt. unde Is. 47.d. Salvent te augures tui qui contemplantur sydera, et supputabant menses, etc. Unde ad removendum hunc errorem Deuteron. 4. legitur : Ne forte oculis elevatis ad celum videas solem et lunam, et omnia {3.1429} astra celi, et errore deceptus adores ea, et colas, que creavit Deus tuus in ministerium cunctis gentibus. Et ad hanc intentionem reducenda videntur verba psalmiste in hoc loco, quasi diceret, taliter dominus custodit te, quod nulle influentie celestium corporum tibi nocebunt, inter que corpora celestia sol habet pleniorem potestatem de die, et luna de nocte. unde infra Ps. 135.b. Solem in potestatem diei, etc.
marg.|
Consequenter quinto, ut omnia pericula particularia quasi sub clausula generali comprehenderet subdit : Dominus custodit te ab omni malo, s. corporali, et sequitur : Custodiat animam tuam dominus, s. a malo spirituali, quod proprie est in anima.
marg.|
{3.1430}Consequenter sexto ne ex dictis intelligeretur, quod Deus custodierit populum huiusmodi ab omni malo, sic quod numquam alicui eorum contingeret in particulari aliquod malum pene seu culpe, idcirco subdit : Dominus custodit introitum tuum et exitum tuum, ex hoc nunc et usque in seculum. Cuius sensus est, quod principalia ad populum Dei pertinentia semper a Deo custodirentur. Introitus enim quod est principium vie vel motus rei, est plus quam dimidium totius itineris secundum Philosophum in 1. Ethicorum Exitus etiam qui finis est habet rationem optimi, et sic ecclesia prophetice dicitur custodiri a Deo . Ex hoc nunc et usque in seculum, eo modo quo dicitur Mt. ultimo. d. Ego autem vobiscum sum usque ad consummationem seculi.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 120), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_120)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 120), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 01/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_120)
Notes :