Psalmus 85
Numérotation du verset
Ps. 85,1
¶Oratio David.1
¶Codd. : (Ps. 85)
textus
:
D30
P106
;
+
glossa
:
Rusch
Ps-G
;
sparsim
P106
Tr511
1 Oratio
Ps-G (A I V W
ΩS)
Rusch cum Ps-R
] + ipsi
Ps-G
| Oratio David] In finem filiis Chore psalmus David, vox apostolica de novello populo
D30
Numérotation du verset
Ps. 85,I
Inclina Domine
aurem tuam et exaudi me ¦
quoniam inops
et pauper
sum ego.
Numérotation du verset
Ps. 85,2 II
Custodi
animam meam
quoniam sanctus sum ¦ salvum fac
servum tuum
Deus meus sperantem in te.
Numérotation du verset
Ps. 85,3 III
Miserere mei Domine quoniam ad te clamavi2
2 clamavi
Ps-G
(V D ΩS)
Rusch cum Ps-R
] clamabo
Clementina Ps-G
tota die ¦
Numérotation du verset
Ps. 85,4
letifica animam
servi tui quoniam ad te Domine
animam meam levavi.
Numérotation du verset
Ps. 85,5 IV
Quoniam
tu Domine suavis
et mitis ¦
et multe misericordie
omnibus
invocantibus te.
Numérotation du verset
Ps. 85,6 V
Auribus
percipe Domine3 orationem meam ¦ et intende voci deprecationis4 mee.
3 Domine D30* (ut vid.)
Ps-G
]
om.
D30² (eras.)
|
4 deprecationis
plerique codd. et edd.
D30 Rusch cum Ps-R] orationis
Ps-G
(R F
C
I)
|
Numérotation du verset
Ps. 85,7 VI
In die tribulationis mee
clamavi ad te ¦ quia exaudisti me.
Numérotation du verset
Ps. 85,8 VII
Non5 est similis tui
5 Non
Ps-G
] Nonne
Rusch
(hapax)
in diis Domine ¦
et non est secundum opera tua.
Numérotation du verset
Ps. 85,9 VIII
Omnes gentes
quascumque fecisti venient
et adorabunt coram te Domine ¦ et glorificabunt nomen tuum.
Numérotation du verset
Ps. 85,10 IX
Quoniam
magnus es tu
et faciens mirabilia ¦
tu es Deus solus.
Numérotation du verset
Ps. 85,11 X
Deduc
me
Domine in via tua †
et ingrediar
in veritate tua ¦
letetur cor meum ut timeat
nomen tuum.
Numérotation du verset
Ps. 85,12 XI
Confitebor
tibi Domine Deus meus in toto corde meo ¦
et glorificabo
nomen tuum in eternum.
Numérotation du verset
Ps. 85,13 XII
Quia misericordia tua magna est super me ¦
et
eruisti animam meam
ex inferno inferiori.
Numérotation du verset
Ps. 85,14 XIII
Deus
iniqui
insurrexerunt
super me
et synagoga potentium
quesierunt
animam meam ¦ et non proposuerunt te
in conspectu suo.
Numérotation du verset
Ps. 85,15 XIV
Et tu Domine
Deus miserator
et misericors ¦
patiens
et multe misericordie
et verax.
Numérotation du verset
Ps. 85,16 XV
Respice in me
et miserere mei †
da6 imperium tuum7
6 da] et
praem.
ΩS
|
7 tuum
Cor2
(hebr. et anti et Ieron. habent
TUUM
et grecus)]
om. D
ΩM
P106
|
puero tuo ¦
et salvum fac
filium
ancille tue.
Numérotation du verset
Ps. 85,17 XVI
Fac mecum
signum
in bonum8
8 bonum
Rusch Clementina
] bono
D30 P106 Ps-G
ut videant9 qui oderunt me et confundantur ¦10
9 ut
Ps-G
(
plerique codd. et edd.
)
Rusch cum Ps-R
] et
Ps-G
|
10
<divisio> bonum|| ... confundantur
P106
|
quoniam tu Domine adiuvasti me
et consolatus es me.
Psalmus 85
Numérotation du verset
Ps. 85,ad litteram
marg.|
{3.1093}
Inclina domine,
etc. Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo Oratio David. Ex quo patet author psalmi. De materia vero eius dicunt communiter doctores Hebraici et Latini quod David fecit hunc Ps. in persecutione Saulis existens pro sua liberatione Deum orans. Oratio autem secundum Damasc. est petitio decentium a Deo, homo enim in oratione non debet a Deo potere, nisi quod decet Deum dare, et ideo David in hac oratione primo allegat exauditionis divine decentiam. secundo explicat petitionis sue formam, ibi : Deduc me domine. Prima in duas, quia primo David allegando dictam decentiam, primo inducit ad hoc rationes sumptas ex parte sui. secundo ex parte Dei, ibi : Quoniam tu domine suavis. Circa primum allegat tres rationes, quarum prima accipitur ex sua indigentia, quia cum Deus sit ditissimus secundum quod dicitur 21. propositione de causis. {3.1094} Primum ens cum sit dives per seipsum, et non est dives maius eo, decet eum inopem sublevare, qualis erat David, et alii qui erant fugitivi cum eo, secundum quod dicitur 1Rg.. 22.a. Convenerunt ad eum omnes qui erant in angustia constituti, et oppressi ere alieno et factus est princeps eorum, et hoc allegat David dicens.
marg.|
.1.
Inclina domine
etc. Et loquitur de Deo more hominis qui inclinat aurem suam ad illud quod vult exaudire.
marg.|
.2.
Quoniam inops.
Secunda ratio accipitur ex sua innocentia, quia cum Deus sit iustissimus decet cum innocentes liberare, et hoc allegat David dicens.
marg.|
.3.
Custodi,
etc. Idest, vitam meam.
marg.|
.4.
Quoniam sanctus sum.
Idest, innocens erga Saulem : Quod patet ex hoc quod cum Saul eum persequeretur, David actu salvavit eum bis a morte, ut habetur 1Rg. 24. et 26.
marg.|
.5.
Salvum fac servum tuum.
Id est, meipsum, in innocentia tibi servientem.
Numérotation du verset
Ps. 85,ad litteram
marg.|
{3.1095} .1.
Sperantem in te.
quasi dicat Non possem salvari de manu Saul, nisi per te. Tertia ratio accipitur ex orationis instantia quam decet Deum exaudire, quando est pia et perseverans, qualis erat oratio David, et hoc allegat.
marg.|
.2. Miserere mei domine quoniam ad te clamavi tota die. Idest, perseveranter et instanter.
marg.|
.3.
Letifica animam servi tui.
Liberando me de persecutione Saulis.
marg.|
.4.
Quoniam ad te domine animam.
Idest, coram te non solum ore sed etiam corde, quia secundum Damas. Oratio est elevatio mentis in Deum.
marg.|
.5.
Quoniam tu domine.
Hic consequenter allegat rationes sumptas ex parte Dei, et sunt quatuor. Prima accipitur ex Dei clementia quam decet exaudire deprecantes, et hoc allegat David dicens : Quoniam tu domine suavis et mitis.
marg.|
.6.
Auribus percipe domine orationem meam.
Dando mihi effectum orationis et deprecationis mee. Secunda ratio accipitur ex Dei magnificentia, quam decet exaudire recognoscentes preterita beneficia qualis erat David, et hoc est quod dicit.
marg.|
.7.
In die tribulationis mee.
Idest, tempore huius tribulationis in qua sum confidenter. Clamavi ad te.
marg.|
.8.
Quia exaudisti me.
Temporibus preteritis, dando mihi victoriam contra ursum et leonem, et Contra Goliath gigantem 1Rg. 17. Tertia ratio accipitur ex divina potentia, que cum sit infinita, potest statim adiuvare, et hoc allegat David. d.
marg.|
.9.
Non est similis tui.
Quod verum est si accipitur de diis Gentium qui sunt dii falsi, iste solus est Deus verus. Similiter si intelligatur de diis participatione, cuiusmodi sunt angeli et homines sancti, quia sunt virtutis finite.
marg.|
{3.1096}
marg.|
.10.
Et non est secundum opera tua.
Quia ex infinita tua potentia potes facere opera omnem virtutem creature transcendentia. quasi dicat Tu potes me statim liberare pro voluntate tua.
marg.|
.11.
Omnes gentes quascumque fecisti.
Hic ponitur quarta ratio que accipitur ex Dei honorificentia. Proponebat enim David si a Saule liberaretur et ad regnum promoveretur, sicut dominus dixerat per Samuelem quod edificaret domino templum famosum et augmentaret divinum cultum, ad quod templum venirent causa orationis non solum Iudei sed etiam Gentiles longinqui, propter quod templo edificato dixit Salomon 3Rg. 8.e. Insuper et alienigena qui non est de populo tuo Israel cum venerit de terra longinqua propter nomen tuum, audietur enim nomen tuum magnum, et manus tua fortis et brachium tuum extentum ubique, cum venerit et oraverit in loco isto tu exaudies in celo etc. Et ex hac Dei honorificentia oratio David erat exaudibilis, et hoc est quod allegat David dicens : Omnesgentesquascumquefecisti. Idest, aliqui ex omnibus Gentibus, sicut dicitur : Omne animal fuit in arca Ne, in qua fuerunt aliqua individua de omnibus speciebus animalium. Vel potest dici quod est hyperbole, ad significandum quod multi de Gentibus venirent, sicut dicitur totus populus civitatis currit ad tale spectaculum ad designandum multitudinem euntium, licet maior pars non vadat.
marg.|
.12.
Venient et adorabunt coram.
In templo a me edificando, sic enim voluit facere, ut patet 2Rg. 7. Hec tamen edificatio fuit dilata usque ad tempus filii sui de precepto domini ibidem, tamen David preparavit impensas pro magna parte, et tradidit exemplar templi, et edificiorum in circumitu Salomoni filio suo ut habetur 1Par. 28. et sic quodam modo edificavit.
marg.|
.13.
Et glorificabunt nomen tuum.
Ad honorem enim Dei pertinebat quod Gentiles veniebant adorare in loco suo nomini deputato.
Numérotation du verset
Ps. 85,ad litteram
marg.|
{3.1097} .1.
Quoniam magnus es tu et faciens mirabilia.
Ex mirabilibus enim eius auditis in partibus longinquis deveniebant adorare in Ierusalem ut dictum est in oratione Salomonis.
marg.|
.2.
Tu es Deus.
Ex mirabilibus enim virtutem totius creature transcendentibus cognoscebatur etiam a Gentibus, quod erat Deus et nullus alius.
marg.|
.3.
Deduc me.
Postquam allegavit decentiam divine exauditionis, hic consequenter ponit formam sue petitionis, et primo respectu boni operandi, secundo respectu mali evadendi, ibi. Quia misericordia. tertio respectu regni cognoscendi, ibi. Et tu domine. Circa primum dicit. Deduc me domine in via tua. id est in via iustitie, per quam non possum absque devio incedere sine tua directione.
marg.|
.4.
Et ingrediar in veritate tua.
id est in veritate vite a te tradita in lege.
marg.|
.5.
Letetur cor meum.
Ex tua consolatione.
marg.|
.6.
Ut timeat nomen tuum.
Hoc addit ad excludendum letitiam ineptam.
marg.|
.7.
Confitebor tibi,
etc. Quod bonum opus non habeo a me sed a te.
marg.|
.8.
Et glorificabo,
etc. In omnibus operibus meis tuam gloriam principaliter querendo, secundum illud 1. Corint. 10.g. Omnia in gloriam Dei facite.
marg.|
.9.
Quia in misericordia.
Hic consequenter format petitionem respectu mali amovendi, ut petitio sit magis exaudibilis de futuro, confitetur se liberatum de preterito dicens. Quia misericordia tua magna est super me. liberando me de periculo preterito. Quod explicat dicens.
marg.|
.10.
Et.
Pro idest.
marg.|
.11.
Eruisti animam meam.
id est vitam meam.
marg.|
.12.
Ex inferno inferiori.
In Hebreo habetur scol quod aliquando accipitur, {3.1098} pro inferno, et aliquando accipitur pro fossa, et sic accipitur secundum Hebreos aliquos, quia David fuerat in periculo mortis propinque, quando Saul fecit custodiri domum eius nocte, ut occideretur mane, et sic poneretur in fossa terre, sed evasit ex Dei adiutorio ut habetur. 1Rg. 19. et hoc est quod dicit David. Eruisti animam meam ex inferno inferiori. hoc est a fossa sepulture que fit infra terram. Rabbi Salomon exponit de inferno proprie dicto ubi meruerat David descendere propter adulterium Bethsabee et homicidium Urie, sed Nathan propheta dixit ei. Transtulit dominus peccatum tuum, et secundum hoc dixit David. Eruisti animam meam, etc. Sed istud non videtur convenienter dictum quia David fecit Psalmum istum in persecutione Saulis existens, peccata autem illa commisit David post mortem eius per magnum tempus, ut patet 2Rg. 11. Nec potest convenienter dici quod David hoc dixerit prophetando de futuro, quia non habuit precognitionem sui casus que requiritur ad prophetiam Dan. 10.a. Intelligentia est opus in visione. Et ideo accipiendo scol, pro inferno, potest aliter dici, scilicet quod David illic demeruerat descendere pro occisione sacerdotum Nobe, cuius David fuit in culpa, ut declaratum fuit 1Rg. 22. Quod et recognovit dicens ad Abiathar. Ego sum reus omnium animarum patris tui : et revelatum fuit David quod illud peccatum erat sibi relaxatum a Deo, et sic dixit. Eruisti animam meam, etc. Consequenter postulat liberari a malo de futuro dicens.
marg.|
.13.
Deus iniqui.
scilicet Saul, Dech, et eorum satellites.
marg.|
.14.
Insurrexerunt super me.
Querentes me occidere iniuste.
marg.|
.15.
Et synagoga.
Idest, congregatio.
marg.|
.16.
Potentium.
Quia potentes de regno adherebant Sauli regi.
marg.|
.17.
Quesierunt animam meam.
Auferre eam de corpore.
marg.|
.18.
Et non proposuerunt te,
etc. Idest, non faciunt hoc amore {3.1099} iustitie, sed livore invidie, et sic contra legem tuam querunt innocentem interficere, quasi dicat ex hoc docet te me liberare.
Numérotation du verset
Ps. 85,ad litteram
marg.|
.1.
Et tu Domine.
Hic consequenter format petitionem de adeptione regni, et primo allegat divinam misericordiam qua elegit eum pre fratribus suis dicens : Et tu Domine miserator, etc. Secundo eius veritatem, ad quam pertinet implere illud quod dixerat Samueli de regno David futuro cum dicit.
marg.|
.2.
Et verax.
Implendo promissa ideo subditur.
marg.|
.3.
Respice in me.
Oculo misericordie.
marg.|
.4.
Da imperium.
Id est, regnum Israel.
marg.|
.5.
Puero tuo.
Id est, mihi tibi obedienti.
marg.|
.6.
Et salvum fac filium ancille tue.
Matrem autem suam vocat Dei ancillam, idest, fidelem et devotam.
marg.|
.7.
Fac mecum signum in bonum.
De regno pacifice obtinendo, quod factum fuit sibi, quando Philisthei ascenderunt contra eum, ad destruendum eius regnum, eo quod audiverant eum de novo inunctum super {3.1100} totum Israel, ut habetur 2Rg. 5.d. Et dominus dedit ei signum quod iniret bellum contra Philistheos quando audiret sonitum gradientis in cacumine pirorum, per quod signum designabatur sibi assistens auxilium angelorum sicut dictum fuit ibidem.
marg.|
.8.
Ut videant qui oderunt.
Qui tunc Philisthei fuerunt debellati confusibiliter, et in fugam conversi. Quod previdit David futurum ideo subditur.
marg.|
.9.
Quoniam tu domine adiuvisti me.
Et loquitur de futuro per modum preteriti propter certitudinem prophetie.
marg.|
Moraliter potest exponi Psalmus iste de quolibet fideli posito in afflictione corporali ab hominibus excitata, vel spirituali a demonibus qui pro sua liberatione orat Deum devote, allegans primo decentiam exauditionis divine, ex parte sua allegans indigentiam, innocentiam, orationis instantiam, et ex parte Dei clementiam, magnificentiam, potentiam, honorificentiam, et ulterius format petitionem suam, ibi : Deduc me, ut in bono opere conservetur et a malo culpe et pene preservetur, et sic tandem in regno glorie coronetur, et sic consideratis predictis potest ad hoc littera ista de facili applicari, et partes distingui.
Numérotation du verset
Ps. 85,moraliter
marg.|
{3.1093} .1.
Inclina domine
etc. Istum psal. fecit David orans a Deo liberari de Saulis persecutione.
marg.|
Moraliter autem potest exponi, ut sit oratio cuiuslibet fidelis in afflictione spiritus per demonem excitata, vel corporis {3.1094} per hominem malum qui est demonis instrumentum. Et primo allegat exauditionis decentiam ex parte sui, s. indulgentiam.
marg.|
.2.
Quoniam inops.
Et suam innocentiam.
marg.|
.3.
Custodi,
etc. Et etiam suam in Deo confidentiam.
marg.|
.5.
Salvum,
etc. Et idem repetitur per alia verba cum dicitur.
Numérotation du verset
Ps. 85,moraliter
marg.|
{3.1095} .2.
Miserere mei,
etc.
Quoniam tu domine
etc. Hic allegat exauditionis decentiam ex parte Dei, scilicet propter suam clementiam. di.
marg.|
.5.
Quoniam tu domine suavis et mitis,
etc. Et suam magnificentiam, cum subditur.
marg.|
.7.
In die tribulationis.
Proprium est enim magnifici exaudire illum qui recognoscit preteritum beneficium : et suam potentiam cum {3.1096} dicitur.
marg.|
.9.
Non est similis
etc. scilicet in potentia que est finita. Et eius honorificentiam cum dicitur.
marg.|
.11.
Omnes Gentes.
Nam ex liberatione unius innocentis multi laudant et glorificant Deum, et multo plus ex salvatione plurium. Et hoc est hyperbole cum dicitur, omnes, ad denotandum multitudinem laudantium.
Numérotation du verset
Ps. 85,moraliter
marg.|
{3.1097} .3.
Deduc me.
Positis allegationibus pro petitionis exauditione hic consequenter formatur petitio, et primo respectu boni consequendi cum dicitur : Deduc me domine in via tua. scilicet fidei et morum.
marg.|
.4.
Et ingrediar in veritate tua.
Quasi dicat, aliter ingredi non possem nisi per te ductorem.
marg.|
.5.
Letetur cor.
In te ductore.
marg.|
{3.1098} .6.
Ut timeat nomen tuum.
Filiali timore.
marg.|
.7.
Confitebor tibi,
etc. Laudis confessione. Secundo formatur petitio respectu mali amovendi cum dicitur.
marg.|
.9.
Quia misericordia,
etc. quasi dicat Quia misericorditer eruisti me de malo preterito, ideo confidentius peto, ut eruas me de malo futuro, et subditur causa cum dicitur.
marg.|
.14.
Deus iniqui insurrexerunt
etc. Idest, demones et mali homines.
marg.|
.18.
Et non proposuerunt te in.
Quia sunt in malum obstinati.
Numérotation du verset
Ps. 85,moraliter
marg.|
{3.1099} .1. Et tu domine Deus miserator et misericors. Ex proprietate tua.
marg.|
.4.
Da imperium tuum puero tuo.
Id est, da mihi potestatem devincendo passiones animi mei et tentationes inimici.
marg.|
{3.1100} .7.
Fac mecum signum in bonum.
Interius consolando et exterius adiuvando.
marg.|
.8.
Ut videant qui oderunt me, et confundantur.
Videntes se victos per auxilium gratie tue.
Numérotation du verset
Ps. 85,additio 1
marg.|
{3.1099} In Ps. 85. Inclina domine. Ubi dicitur in Postilla. De materia vero eius dicunt communiter doctores Hebraici et Latini.
marg.|
Doctores Latini non omnes hunc Psal. exponunt de David in persecutione Saulis posito, ut Postil. videtur asserere. Nam gl. communis tenet hunc Psal. que est quedam oratio prout in eius titulo premittitur intelligi de Christo prout in eadem latius continetur. Que quidem expositio glos. in hoc loco non videtur esse mystica sed litteralis. Tum quia hoc quod dicitur : Custodi animam meam, etc. Non potest proprie dici de David in hac vita existente, in qua quandoque fuit peccator, quandoque iustus, numquam tamen sanctus dum viveret ab aliquo legitur vocari, presertim a seipso quod elationem sapit. Tum quia illud quod dicitur : Omnes gentes quascumque fe. Non recte applicatur ad edificationem templi quam David proponebat facere, ut Postil. asserit. tale enim propositum nec edificium non continetur in littera huius psal. neque congrue homo petit gratiam pro eo quod ponit seu proponit se facturum, quia secundum Philosophum 3. Ethicorum Non fortes sed agonizantes coronantur. Tum quia illud quod dicitur : Salvum fac filium ancille tue, valde inconsonum est, ut attribuatur David de cuius matre nulla mentio penitus legitur in scriptura fieri. De patre enim David sepe fit mentio tam tempore suo, ut patet 1Rg. 16. quam etiam post Isa. 11.c. Egredietur virga de radice Iesse, et in multis aliis locis, nusquam tamen de matre, unde potius debuisset dicere : Salvum fac filium servi tui.
marg.|
Rectius igitur iste Psalmus seu oratio secundum glos. intelligenda est a David facta in persona Christi qui in forma servi legitur orasse. Orat etiam pro nobis, ut sacerdos noster. Orat etiam in nobis tanquam caput nostrum, et instructio nostra, unde primo orando declarat fragilitatem suam in forma servi dicens : Inclina domine, etc. Quoniam in ops et pauper, etc. Consequenter sanctitatem suam. Quoniam sanctus sum ego que non ad superbiam elati reputanda est. sed potius confessionem non ingrati, ut in glos. Que verba proprie ad Christum pertinent. {3.1100} Alii vero quantumcumque sancti de seipsis numquam leguntur talia verba protulisse. Abraham enim Gn. 18.d. dicit : Ego sum pulvis et cinis. Similiter et Baptista de se dixit : Qui de terra est de terra loquitur. Io. 3.d. Unde fatetur se esse de terra terrenum : Et talis fuit modus communis sanctorum, qui licet de seipsis quandoque dicant se esse iustos, non tamen sanctos, licet alios a se quandoque sanctos vocent, ut in Psalmo Sanctis qui in terra sunt eius. Consequenter proclamat divinam misericordiam ex assiduitate orationis et elevatione mentis d. Miserere mei domine, etc. Consequenter dicit. Quoniam tu domine suavis, allegans rationes sue exauditionis, et exponantur isti versus sicut in Postilla : referendo eos suo modo ad Christum usque ibi, cum dicitur : Omnes gentes, etc. Qui quidem versus recte intelligentes est prophetice dictus, prout in glos. Prenunciat enim ecclesiam Dei esse ubique dilatandam cum dicit : Omnes Gentes quascumque fe. etc. Similiter et nomen Dei ubique predicandum, cum dicit : Et glorificabunt nomen tuum. Consequenter prenunciat quod per hanc glorificationem seu predicationem nominis Dei, et per miracula hoc confirmantia excluderentur dii falsi a terra ; et hoc cum dicit : Quoniam magnus es tu, et fa. mi. etc. Hoc est dicere : Sic glorificabitur nomen tuum per predictionem in omnibus Gentibus quascumque fecisti, et etiam demonstraberis magnus, quia facies mirabilia, ex quo manifestabitur quod tu es Deus solus, et non alius. Consequenter dicit : Deduc me domine in via tua, Ubi Ps. orat in persona Christi pro membris suis de quibus dixerat : Omnes gentes quascumque fecisti venient et adorabunt te, etc. pro quibus non orat ut veniant ad viam quia in eadem iam sunt, sed ut in via domini iam existentes deducantur ne labantur in ea. Aliud est enim secundum glossam duci ad viam, aliud deduci in via quod est adiuvari ne in ea cadatur. Et ingrediar in veritate tua, id est ulterius te ducente proficiam in veritate tua, et sic proficiendo. Letetur cor meum ut timeat nomen tuum. Timor enim Dei cum letitia spirituali admiscendus est in hac vita, quia letitia seu iucunditas animum trahit, timor vero a via recedere non sinit. Et sequitur. Confitebor tibi domine, etc. {3.1101} exponatur ut in Postil. usque ibi : Eruisti animam meam ab inferiori. In quibus verbis confitetur in persona ecclesie, quod fuerit liberata a damnatione inferni per missionem filii. Dicit autem infernus inferior, quia presens vita ubi est corruptio, et mortalitas, infernus est respectu habitationis celestis, ubi est vita ineffabilium gaudiorum, sed habitatio damnatorum adhuc est inferior respectu istius vite consequenter dicit, Deus iniqui insurrexerunt super me. quod potest exponi tam pro Christo in sua passione quam pro membris in assidua persecutione tyrannorum et hereticorum. Et tu domine Deus miserator, quia proprium est ei misereri. Et patiens. quia expectat malos, et inde est. Multe misericordie, et verax in promissis. Respice in me, miserere mei. da imperium tuum et iudicii potestatem, iuxta illud Io. 5. Potestatem dedit ei iudicium facere. Puero tuo. idest, servo, scilicet Christo in forma servi. Et salvum fac scilicet resuscitando. Filium ancille tue, idest. beate virginis, iuxta illud : Ecce ancilla domini, Luc. 1.d. Si autem pro membris intelligatur, intelligendum est, Da imperium tuum puero tuo, scilicet sanctis qui sedebunt ad iudicandum, Mt. 19. et accipitur singulare pro plurali, prout scriptura sepe consuevit, qui quidem sunt filii ancille, idest, ecclesie. Et sequitur : Fac mecum signum in bono, quod in persona Christi intelligendum est de signo resurrectionis, iuxta illud Mt. 12.c. Signum non dabitur ei nisi signum Ione prophete, et sequitur : Ut videant qui oderunt me, et confundantur. scilicet Iudei et alii persequentes, qui confunduntur in resurrectione Christi. Potest etiam hoc intelligi de membris per redundantiam capitis. Et quia per resurrectionem virtus Dei declaratur, et spes credentium confirmatur, ex quibus dicit : Quoniam tu Deus adiuvisti me et consolatus es me.
Numérotation du verset
Ps. 85,additio 2
marg.|
In eodem Psalmo Ubi dicitur in Postilla. Potest aliter dici, scilicet quod David ibi demeruerat descendere pro occisione sacerdotum Nobe.
marg.|
Hec opinio Postillatoris fuit improbata supra in additione 2Rg. 15. ubi rationabiliter est ostensum, quod David non fuit in culpa circa occisionem sacerdotum Nobe, licet fuisset in causa. Nec ex hoc quod dixit ad Abiathar. Ego sum reus omnium animarum patris tui, etc. Sequitur quod Postillator intendit. Piarum enim mentium est ibi apponere culpam ubi nulla est. Quod autem dicit quod revelatum fuisset David illud peccatum esse relaxatum a Deo, nullum habet fundamentum in scriptura.
prol.|
$replica
prol.|
REPLICA. In Psalmo Inclina Domine aurem tuam, etc. Cum Postillator exponit materiam huius Psalmi de David, prout communiter exponunt doctores. Burgensis se opponit dicens, quod non omnes doctores sic exponunt, nec Postillator dixit omnes sed communiter. Opponit secundo Burgensis per hoc quod dicitur in Psalmo. Custodi animam meam quia factus sum, quod sine iactantia David de se proprie dicere non potuit. Ad quod respondet Postillator quod sanctus transsumitur {3.1102} pro innocente, et sic David se potuit in hac parte bene dicere innocentem. Tertio opponit Burgens. contra applicationem illius passus. Omnes gentes quascumque fecisti, volens quod quia de edificatione templi in littera non fit mentio, ideo ad illam non debeat fieri applicatio. Etiam ut dicit, nemo congrue petit gratiam ad id quod ponit vel proponit se facturum. Et allegat ad idem Aristotelem dicentem. Non fortes sed agonizantes coronari. Ad illud dicendum, quod illud argumentum si valet, habet locum in multis Psalmis, in quibus de materia non fit mentio, sed per debitas applicationes inquiritur sepe materia Psalmorum. Nunc autem post primam inunctionem factam per Samuelem, David proposuit cultum domini Dei augeri, et ad id templum construere, ad quod omnes gentes secundum attributionem accommodam, vel hyperbolem, venture erant ad Deum honorandum. Accipit igitur David ex hoc materiam orationis, petens ut det ei gratiam id perficiendi quod proposuit, non potest coronari nec premiari, sed in opere pertinente ad meritum adiuvari. Brocardica igitur allegatio Aristotelis que non est ad propositum. Nec verum videtur assumptumBurgens.quod videlicet nemo congrue petit gratiam ad id quod se facturum proponit, quia magis congrue petit quis per gratiam iuvari in faciendis, quam in his que iam facta sunt. Nam primum respicit meritum in quo totum est gratiosum. Secundum autem petit premium quod Apostolus declarat iustum scribens 2. ad Timot. 4.b. ubi post enumerata per gratiam merita exigit coronam de iustitia, quam inquit, reddet iustus iudex. Quarto Burgens. opponit quod David non potuit sibi attribuere illud huius Psalmi. Salvum fac filium ancille tue, etc. Et ratio sua ad hoc videtur valde pueriliter sonare, quia ut inquit, nusquam in scripturis fit mentio de matre David, sed bene de patre, ideo non debuit hic allegare matrem suam, sed potius dixisse. salvum fac filium servi tui. non ancille. Quamvis enim illa consequentia nullum habebat colorem, errat tamen in antecedente, imo contradicit sibi ipsi, quia secundum ipsius correctorium super Psal. Dominus illuminatio mea, et salus mea quem timebo ? fit mentio de matre David ad litteram. Quoniam pater meus et mater mea dereliquerunt me, etc. Et Ps. 50. ad litteram, fit mentio de matre David, etc. Et mirum quare David in orationis sue humilitate non possit vel debeat matris sue carnalis, vel etiam spiritualis synagoge, verius ecclesie memoriam facere dicendo. Salvum fac filium ancille tue, etc. In hoc loco enim et infra Psalmo. Credidi propter quod locutus sum, etc. Burgensis dicit quod fideles possunt se dicere filios ancille Dei, id est ecclesie, sed excludit utrobique David sine ratione, quasi David ad ecclesiam tanquam matrem non pertinuerit, vel quasi fidelis non fuerit. In quo ostendit se Burgensis Iudeum fidelem non esse vel fuisse, sic suum optimum regem David de ecclesia eiiciendo, et inter fideles non computando. Sed quod specialiter tangit de occisione sacerdotum Nobe, vide correcto. 2Rg. 15.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 85), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 10/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_85)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 85), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 10/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_85)
Notes :