Nicolaus de Lyra

Psalmus 123

Numérotation du verset Ps. 123,1 

¶Canticum graduum
¶Codd. : (Ps. 123) D14 D30 Δ (= ω 1 ω² T77 Fi Bo179 NAL3255 ) Ω F Rusch Ps-G | graduum] + huic David Ps-G D14 , + Vox Ecclesie D30
Numérotation du verset Ps. 123,I 

Nisi quia Dominus erat in nobis
dicat nunc Israel ¦
Numérotation du verset Ps. 123,2 

nisi quia Dominus erat in nobis.
Numérotation du verset Ps. 123,II 

Cum exsurgerent
homines in nos1 :
1 homines - in nos Ps-G ( plerique codd. et edd. ) D14 D30 Ω F Δ Rusch cum Ps-R ] inv. Ps-G , in nos ΩS
Numérotation du verset Ps. 123,3 

forte vivos
deglutissent nos.
Numérotation du verset Ps. 123,III 

Cum irasceretur2
2 irasceretur Ps-G D14 D30 Δ Ps-R ] irascetur Ω F  ? Rusch
furor eorum in nos ¦
Numérotation du verset Ps. 123,4 

forsitan
aqua absorbuisset nos.
Numérotation du verset Ps. 123,5 IV

Torrentem
pertransivit anima nostra ¦
forsitan
pertransisset
anima nostra aquam intolerabilem.
Numérotation du verset Ps. 123,6 V

Benedictus Dominus ¦ qui non dedit nos in captionem3
3 captionem Ps-G D30 ω 1 ω² T77 T79 Fi Bo179 Rusch ] captione Ps-G (I ΦP ΨB² D) D14 NAL3255 Ω Ω F
dentibus eorum.
Numérotation du verset Ps. 123,7 VI

Anima nostra
sicut passer
erepta est ¦
de laqueo
venantium.
Numérotation du verset Ps. 123,VII 

Laqueus contritus est ¦ et nos liberati sumus.4
4 <divisio.> 7. VI ¦ ¦ VII D14 Δ , VI + VII = Anima... venantium ¦ laqueus D30
Numérotation du verset Ps. 123,8 VIII

Adiutorium nostrum in nomine Domini ¦
qui fecit celum et terram.

Psalmus 123

Numérotation du verset Ps. 123,ad litteram 
marg.| {3.1439} .1. Nisi quia dominus. Huic Psalmo premittitur talis titulus in hebreo Canticum graduum David. et sic apparet autor Ps. De materia autem eius mihi videtur, quod David fecerit hunc Ps. gratias agens de sua liberatione, et populi sui a Philistheis ascendentibus contra eum, quando eum audierunt esse inunctum in regem super Israel. 2Rg.. 5. ut sic David occiderent, et regnum eius destruerent : sed fuerunt debellati virtute divini auxilii, ut ibidem habetur. Et dixit dominus ad David : Dabo tibi Philisthiim in manu. Secundum hoc igitur David invitat populum ad Deum laudandum, dicens.
marg.|  .2. Dicat nunc Israel. id est populus Israel habita victoria de Philistheis.
marg.|  .3. Nisi quia. per adiutorium speciale, et replicatur hoc dicendo : Nisi quia, etc. ad ostendendum maiorem gratitudinem de auxilio divino.
marg.|  .4. Cum exurgerent homines in. id est, Philisthei, ut predictum est.
marg.|  .5. Forte vivos deglutissent nos. id est, non potuissemus resistere eorum impetui, sicut nec illud quod deglutitur deglutienti.
marg.|  .6. Cum irasceretur. Quia Philisthei venerunt contra David, et {3.1440} populum eius cum magno furore et desiderio eos destruendi, ideo subditur.
marg.|  .7. Forsitan aqua. scilicet tribulationis, que per impetum aque designatur. Is. 8.b. Adducet dominus super eos aquas fortes et multas, regem Assyriorum, etc.
marg.|  .8. Absorbuisset nos. Includendo nos undique, sicut ille qui absorbetur aqua, undique circundatur ea. quasi dicat non potuissemus aliqualiter evasisse.
marg.|  .9. Torrentem pertransivit anima nostra. In hebreo et in translationeHieronymi habetur : Torrens transisset super animam nostram. et per torrentem intelligitur impetus Philisthinorum, quo David et populus fuissent obruti, nisi fuissent divinitus salvati. et ideo cum dicitur hic.
marg.| Torrentem pertransivit anima nostra. Locutio est figurativa, sicut illud peticum : Perflavit fistula buccas. et similiter cum subditur.
marg.|  .10. Forsitan pertransisset anima nostra aquam intolerabilem. Quia in Hebreo et in translationeHieronymi habetur : Forsitan pertransisset super animam nostram aque superbie vel fortes. ideo subditur, pro gratiarum actione.
marg.|  .11. Benedictus dominus. Minus dicit, et plus signat : quia non solum eos a Philistheis capi non permisit, sed etiam Philistheos eis subiecit. ideo subditur.
Numérotation du verset Ps. 123,ad litteram 
marg.| {3.1441} .1. Anima nostra sicut passer erepta est, de laqueo. idest, de insidiis Philisthinorum, et per quem modum subditur :
marg.|  .2. Laqueus contritus est. quia exercitus Philisthinorum a David et populo suo fuit debellatus. Et quia hoc fuit virtute divina, subditur.
marg.| {3.1442} .3. Adiutorium nostrum in nomine domini. quasi dicat non in nomine idolorum, qui nullam habent virtutem, quod ideo dicitur, quia Philisthei tunc fugientes reliquerunt idola sua ad salutem populi Philisthinorum, et etiam sui impotentia, quia David et viri eius tulerunt ea, ut habetur. 2Rg. 5.
Numérotation du verset Ps. 123,moraliter 
marg.| {3.1439} .1. Nisi quia dominus erat in nobis. Psalmum istum fecit David pro liberatione sua, et sui exercitus a Philistheis eum querentibus occidere, cum audissent eum unctum esse regem super Israel. 2Rg. 5.d. Mystice vero potest exponi de Christo et eius fidelibus, quorum nomen quesierunt extinguere Iudei post eius assumptionem a dextris Dei, ut habetur Actu. 8. et 9. Et sic in persona ecclesie dicitur.
marg.|  .3. Nisi quia dominus. scilicet per custodiam specialem.
marg.| {3.1440} .4. Cum exurgerent homines. id est Iudei, qui dicuntur hic homines, sicut. 1. Cor. 3.b. Cum in vobis sit zelus et contentio, nonne homines estis ?
marg.|  .5. Forte vivos. In persecutione, que facta est beati Stephani tempore, de quo dicitur Act. 8. quod stridebant dentibus in eum.
marg.|  .6. Cum irasceretur furor eorum. Irrationabilis.
marg.|  .7. Forsitan aqua. scilicet tribulationis.
marg.|  .8. Absorbuisset nos. Et eadem sententia repetitur ad maiorem exaggerationem, cum dicitur.
marg.|  .9. Torrentem per transivit, etc. Et quoniam ex hoc debetur Deo {3.1441} gratiarum actio subditur : Benedictus dominus, etc.
marg.|  .2. Laqueus contritus est, scilicet per Romanos qui destruxerunt Iudeos.
Numérotation du verset Ps. 123,moraliter 
marg.| {3.1442} † Et nos liberati sumus. nam ante adventum Romanorum in Iudeam. Christiani qui erant ibi monitu angelico transierunt in regnum Agrippe, et ibi salvati fuerunt ideo subditur : Adiutorium no. in no.
Numérotation du verset Ps. 123,additio 
marg.| {3.1441} In Ps. 133. Nisi quia dominus. ubi dicitur in postilla. De materia autem eius.
marg.| Non videtur proprie materia huius psalmi assignari a post. Tum quia de istis persecutionibus corporalibus que tempore David contigerunt iam plures psal. fuerunt facti in particulari, et etiam generaliter, ut patet in illo psal. Diligam te Domine. In cuius titulo fit mentio de liberatione ipsius David ab omnibus inimicis suis. Tum quia improprie applicaretur illi historie hoc quod dicitur : Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium. quia ut ibidem patet, Philisthei non insidiose insurrexerunt contra David, et populum suum, sed palam et manu armata, ut habetur. 2Rg. 5. unde melius videtur dicendum quod hic psal. continuatur ad predictos, sic. Quod postquam Psal. in persona ecclesie petivit auxilium ab adversariis exterioribus, ut in primo et secundo cantico, et consequenter introduxit letitiam de pace et tranquillitate ecclesie, ut in tertio cantico. Consequenter etiam petivit, ut misericorditer liberaretur ab intrinsecis causa turbantibus, ut in Psalmo precedenti. In hoc vero Psal. vult ostendere quod quandocumque, et a quibuscumque persecutionibus ecclesia liberatur, ascribendum est soli pietati divine. unde dicit : Nisi quia dominus erat in nobis, etc. quasi dicat Non potentie, {3.1442} nec viribus humanis attribuenda est, sed soli Deo in nobis existenti per suam providentiam et protectionem, et ideo in hoc Psalmo tangit multa genera persecutionum. Quarum quedam procedunt a ferocitate, seu in humanitate persequentium, et de hoc dicit, Forte vivos deglutissent nos, cum irasceretur furor eorum in nos. Quedam autem procedunt ex insipientia persequentium, sicut cum vulgares indocti non ex passione ire, sed potius ex quadam insipientia persequuntur fideles, et de hoc dicit. Forsitam aqua absorbuisset nos. Aqua enim sepe populus significat, ut Apost. 17. Et quia tales, ut plurimum tanquam indisciplinati impetuose persequuntur, ideo subdit. Torrentem pertransivit anima nostra. Vel secundum Hebraicam litteram, torrens pertransisset animam nostram, torrens enim fluit cum impetu. Quedam autem persecutiones procedunt ex deceptione diabolica, vel humana, vel etiam mundana, quibus homo quandocumque capitur sicut passer in laqueo. Qui quidem laqueus divina virtute conteritur, ut iusti liberentur. Et de hoc dicit. Anima nostra sicut passer, etc. et laqueus contritus est, etc. et sic de omnibus concludit. Adiutorium nostrum in nomine, domini, correspondent ad principum psalmi in sententia. id est liberatio nostra de omnibus predictis, et similibus ascribenda est divino adiutorio tantum, ad quam sententiam faciliter littera applicatur.


Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 123), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 13/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_123)
Signaler un complément d'information

Notes :