Psalmus 71
Numérotation du verset
Ps. 71,1
¶Psalmus David in Salomonem1.
¶Codd. : (Ps. 71)
D30
Rusch
Ps-G
1 Psalmus David - in Sal.
Gr240 Rusch
]
inv. D30
, + Vox Ecclesie de Christo ad Dominum
D30,
In Salomonem
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 71,2 I
Deus iudicium tuum
regi da ¦
et iustitiam tuam
filio
regis.
Numérotation du verset
Ps. 71, II
Iudicare populum tuum
in iustitia ¦ et pauperes tuos
in iudicio.
Numérotation du verset
Ps. 71,3 III
Suscipiant
montes
pacem
populo ¦
et colles
iustitiam.
Numérotation du verset
Ps. 71,4 IV
Iudicabit pauperes
populi †
et salvos faciet
filios
pauperum ¦ et humiliabit
calumniatorem.
Numérotation du verset
Ps. 71,5 V
Et
permanebit cum sole et ante lunam ¦
in generatione et generationem2.
2 in generatione et generationem
D30 Rusch
] generationes generationum
Ps-G
Numérotation du verset
Ps. 71,6 VI
Descendet
sicut pluvia in vellus ¦ et
sicut stillicidia stillantia
super terram.
Numérotation du verset
Ps. 71,7 VII
Orietur
in diebus eius iustitia et abundantia pacis ¦ donec auferatur luna.
Numérotation du verset
Ps. 71,8 VIII
Et dominabitur
a mari
usque ad mare ¦ et a flumine usque ad terminos
orbis terrarum.
Numérotation du verset
Ps. 71,9 IX
Coram illo
procident Ethiopes ¦
et inimici eius
terram lingent.
Numérotation du verset
Ps. 71,10 X
Reges Tharsis
et insule
munera
offerent ¦
reges Arabum et Saba dona adducent.
Numérotation du verset
Ps. 71,11 XI
Et
adorabunt eum omnes reges ¦
omnes gentes
servient ei.
Numérotation du verset
Ps. 71,12 XII
Quia liberabit3*
3 liberabit
Cor2
(... licet Hieronymus in futuro)
F² C I M²
ΦRGV*
G²
ΨB*
D30 V D
Ω
Ed1455 Ed1530 Ed1532 Clementina
] liberavit
R F* Cor2
(anti. habent in preterito licet... )
Rusch Ps-G
pauperem
a potente ¦
et pauperem
cui
non erat adiutor.
Numérotation du verset
Ps. 71,13 XIII
Parcet
pauperi
et inopi ¦ et animas pauperum
salvas faciet.
Numérotation du verset
Ps. 71,14 XIV
Ex usuris et iniquitate
redimet
animas eorum ¦ et honorabile
nomen eorum
coram illo.
Numérotation du verset
Ps. 71,15 XV
Et vivet
et dabitur ei de auro Arabie †
et adorabunt4
4 adorabunt] orabunt
Ps-G
de ipso semper ¦ tota die
benedicent ei.
Numérotation du verset
Ps. 71,16 XVI
Erit firmamentum
in terra
in summis montium †
superextolletur
super Libanum
fructus eius ¦
et florebunt
de civitate
sicut fenum terre.
Numérotation du verset
Ps. 71,17 XVII
Sit nomen eius benedictum in secula ¦
ante solem
permanet nomen eius.
Numérotation du verset
Ps. 71,XVIII
Et
benedicentur in ipso omnes tribus terre5 ¦ omnes gentes
5 in ipso - omnes tribus terre
Ps-G
]
inv. Rusch
magnificabunt6 eum.
6 magnificabunt
plerique codd. et edd.
D30 Rusch cum Ps-R] beatificabunt
Ps-G
(R) cum hebr. LXX Ps-med. Ps-H
Numérotation du verset
Ps. 71,18 XIX
Benedictus Dominus Deus Deus Israel ¦
qui facit mirabilia solus.
Numérotation du verset
Ps. 71,19 XX
Et benedictum nomen
maiestatis
eius in eternum ¦
et replebitur maiestate eius
omnis terra.
Fiat fiat.
Psalmus 71
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
{3.955} .1.
Deus iudicium.
Huic Psalmo premittitur talis titulus in Hebreo Salomoni. et in translatione Hieronymi dicitur. In Salomonem. et est eadem sententia s. quod Psalmus iste attribuitur Salomoni, hoc tamen varie exponitur. Dicunt enim Hbr. moderni et aliqui doctores nostri, quod David fecit hunc psal. orans pro filio suo Salomone, ut regnum sub manu sua prosperetur in iustitia et veritate, et ideo intitulatur a Salomone tanquam ab eo pro quo fiebat oratio. Hieronymus autem in prologo super librum istum dicit, quod Salomon fecit hunc psal. et sic intitulatur ab eo tanquam ab autore. De materia vero huius psal. mihi videtur, salvo meliori iudicio, quod non sit prosperitas regni sub Salomone, sed magis prophetia de Christo rege propter plura in hoc ps. contenta, que non possunt convenienter de Salomone dici, sed solum de Christo rege, ut patebit infra prosequendo. Et hunc sensum prosequuntur HieronymusAugustinus et Cassiodorus et secundum hoc psalmus iste in duas partes dividitur, quia primo propheta denuntiat Christi regiam dignitatem. Secundo ex hoc collaudat divinam maiestatem, ibi. Benedictus dominus, Prima in duas, quia primo declaratur in Christo autoritas iudicis. secundo bonitas regiminis, ibi : Descendet. Circa primum propheta ad exprimendum eius desiderium de re prenuntiata per modum orationis denuntiat Christi {3.956} potestatem iudiciariam, dicens. Deus iudicium tuum regi da. idest, tu Deus pater da regi Christo potestatem iudiciariam. Quod factum est, ut habetur Io. 5.d. Pater omne iudicium dedit filio.
marg.|
.2.
Et iustitiam tuam.
idest, potestatis predicte executionem.
marg.|
.3.
Filio regis.
idest Christo qui secundum deitatem filius est regis eterni, scilicet patris, et secundum humanitatem David regis, ut habetur Mt. primo capitulo Qui descendit de ipso David secundum car. Rom. 1. et secundum utranque naturam data est ei potestas iudiciaria, licet enim eadem sit potestas patris et filii in divinis, tamen illam habet filius a patre sicut et substantiam. Similiter secundum humanitatem data est Christo potestas iudiciaria, quia in extremo iudicio apparebit in forma humana in qua fuit iudicatus coram Pilato, apparuit tamen coram eo in natura passibili, sed in iudicio apparebit in forma gloriosa.
marg.|
.4.
Iudicare populum tuum.
hoc continuatur ei quod predicitur. Da iustitiam tuam filio regis. Iudicare, idest, ad iudicandum actu.
marg.|
.5.
Populum tuum.
idest Christianum, qui est populus patris sicut et filii.
marg.|
.6.
In iustitia.
reddendo ei secundum merita.
marg.|
.7.
Et pauperes.
Ut pro abiectione quam sustinent in presenti recipiant exaltationem et honorem in futuro, secundum quod dicitur Mt. 5.a. Beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum celorum.
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
{3.957} .1.
Suscipiant montes.
id est angeli, secundum quod dicitur infra Ps. 124.a. Montes in circumitu eius. id est angeli, secundum quod exponit Aug.
marg.|
.2.
Pacem populo.
Qui receperunt mandatum a Deo denuntiandi pacem fideli populo in Christi nativitate, secundum quod habetur Luc. 2.b. Facta est cum angelo multitudo militie celestis exercitus laudantium Deum et dicentium, Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bone voluntatis.
marg.|
.3.
Et colles iustitiam.
Per colles qui sunt montes minores intelliguntur apostoli, aliique Christi discipuli, qui acceperunt mandatum a Christo de promulganda lege evangelica, in qua consistit iustitia secundum quod declarat Apostolus Rom. 4. et 5.
marg.|
.4.
Iudicabit pauperes populi.
Hec subdit propheta ad ostendendum quod prophetia sua esset in effectu adimplenda, et exponatur sicut prius.
marg.|
.5.
Et salvos faciet filios pauperum.
id est imitatores Christi apostolorum aliorumque discipulorum, qui fuerunt pauperes evangelici.
marg.|
{3.958} .6.
Et humiliabit calumniatorem.
idest, deiiciet, tyrannos fidelium Christi persecutores, sicut patet de Nerone, qui primam persecutionem movit contra ecclesiam, et Domitiano qui movit secundam, et uterque fuit de imperio deiectus, et primus se interfecit, secundus a senatu interfectus fuit, et multis aliis tyrannis idem contigit. Vel per calumniatorem potest intelligi Antichristus, qui adversabitur ecclesie, et extolletur super omne quod dicitur Deus, aut quod colitur, quem dominus Iesus interficiet spiritu oris sui, et destruet illustratione adventus sui, ut habetur. 2. Thessal. 4.b.
marg.|
.7.
Et permanebit cum sole.
idest, eternaliter a parte post, sicut sol est incorruptibilis, quod verificatur de Christo, non solum quantum ad deitatem, sed etiam quantum ad humanitatem.
marg.|
.8.
Et ante lunam.
id est antequam crearetur luna, quod verificatur de Christo secundum deitatem, que est eterna, propter quod dicitur, Hbr. 13.b. Iesus Christus heri et hodie, ipse et in secula.
marg.|
.9.
Descendet sicut pluvia.
Hic consequenter describitur bonitas regiminis, et quia incipit a mansuetudine principis, secundum quod dicitur Ps. 89. ca.
marg.|
{3.959} Quoniam supervenit mansuetudo et corripiemur. ideo primo describitur mansuetudo Christi. secundo magnitudo sui imperii. ibi : Et dominabitur. Circa primum sciendum, quod Christus in primo suo adventu non venit in magnitudine sue potestatis, sed in benignitate sue humilitatis, secundum quod fuit prophetatum Zach. 9.b. Ecce rex tuus venit tibi iustus et salvator, et ipse pauper. pro quo transtulit Mt. 21.a. Ecce rex tuus venit tibi mansuetus : et hoc est quod dicitur : Descendet sicut pluvia in vellus. idest, suaviter et imperceptibiliter descendet in virginem per suam incarnationem, ita quod latuit etiam mundi principem, s. demonem. Et notandum, quod pluvia in vellere recipitur, et ab eo exprimitur sine corruptione velleris, sic Christus fuit conceptus et natus absque corruptione virginis.
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
.1.
Et sicut stillicidia stillantia super terram.
que cum quadam suavitate cadunt in eam : Et omnia ista dicuntur ad ostendendum benignitatem et humilitatem Christi in suo primo adventu.
marg.|
.2.
Orietur in diebus eius iustitia.
idest, fides catholica, que continet perfectam iustitiam.
marg.|
.3.
Et abundantia pacis donec auferatur luna.
hoc exponunt aliqui de pace temporali, que fuit per orbem universum tempore nativitatis Christi, propter quod Augustus Cesar tunc iussit populum per totum orbem numerari. Luc. 2. sed hoc non bene consonat littere sequenti, qua dicitur donec auferatur luna, quia cito post insurrexerunt bella etiam in Iudea Iudeis ad invicem pugnantibus, et iterum contra Romanos rebellantibus, secundum quod dicit Iosephus libro de iudaico bello.propter quod civitas Ierusalem et terra in circumitu fuit destructa, et ideo melius exponitur hoc de pace quam angeli clamaverunt in Christi nativitate, dicentes : Gloria in altissimis Deo, et in terra pax hominibus bone voluntatis et hec consistit in tranquillitate conscientie, quepermanet in iustis omni tempore, Proverb. 12.c. Non contristabit iustum quicquid ei acciderit : et sic permanet in iustis usque ad finem mundi, cui succedit pax celestis que exuperat omnem sensum : et sic manet eternaliter a parte finis, sicut et luna que est incorruptibilis.
marg.|
.4.
Et dominabitur a mari usque ad mare.
Hic consequenter describitur {3.960} magnitudo regni Christi. et primo quantum ad eius dilatationem. secundo quantum ad fame diffusionem, ibi : Sit nomen. Prima in duas, quia primo describitur regni dilatatio secundo adducitur ad hoc ratio, ibi : Quia liberabit : Circa primum dicitur : Et dominabitur a mari usque ad mare. id est super totam terram mari circundatam : licet enim oceanus sit unum mare, tamen secundum diversas sui partes varie nominatur, utpote mare orientale a parte orientis, et occidentale a parte occidentis, et eodem modo a parte austri et aquilonis. In omnibus enim ipsis terris aliqui receperunt fidem Christi per predicationem Apostolorum aliorumque discipulorum, secundum quod dictum fuit supra Ps. 18.a. exponendo illud : In omnem terram exivit sonus eorum, etc.
marg.|
.5.
Et a flumine.
scilicet paradisi terrestris.
marg.|
.6.
Usque ad terminos orbis terrarum.
et in translatione Hieronymi dicitur, usque ad terminos orbis terre, idest, usque ad terminos orbis constituti circa terram per circumitum, et isti termini protenduntur usque ad ultimum celum : Et tantum protenditur potestas Christi : propter quod dicit Mt. ultimo d. Data est mihi omnis potestas in celo, et in terra. Ex predictis patet, quod psalmus iste non potest verificari ad litteram de Salomone, quia pax qua fuit sub eo non multum duravit, sed eo mortuo statim regnum eius scissum fuit. 4Rg. 12. imo etiam ante mortem Salomonis dominus ei adversarios propter eius peccata suscitavit. 3Rg. 11. Item quia monarcha non fuit, sed tantum in Iudea, et in aliquibus terris propinquis regnavit.
marg.|
.7.
Coram illo procident Aethiopes.
hoc convenienter potest exponi ad litteram de celeri conversione Aethiopum ad Christum ad predicationem beati Matthei, sicut dictum fuit supra Ps. 67.g. exponendo illud. Aethiopia preveniet manus eius, et secundum hoc dicitur hic : Coram illo procident Aethiopes. fidem eius humiliter recipiendo, et eum devote adorando.
marg.|
.8.
Et inimici eius terram lingent.
idest, Aethiopes qui prius erant inimici eius per idololatriam, inclinaverunt se ad ipsum ad adorandum devote, acsi terram pre devotione et humilitate vellent lingere, et in hoc impletum fuit dictum Esaie. 60. capit. Venient ad te qui detrahebant tibi, et adorabunt vestigia pedum tuorum. Aliter exponitur ab aliquibus. Et inimici eius, de Iudeis obstinatis contra Christum, qui in obsidione {3.961}
Titi fuerunt ita fame constricti, quod ipsi querebant ad comedendum illa que de emundatione cibi fuerunt proiecta ad terram, et in sterquiliniis. Sed littera magis continuatur secundum primam expositionem.
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
.1.
Reges Tharsis et insule munera offerent : reges Arabum et Saba dona adducent.
hoc exponitur ab aliquibus de regibus qui venerant adorare Christum, qui erant de illis partibus. Potest etiam hoc exponi de pluribus partibus vel nationibus que hic nominantur, quarum reges et principes fidem Christi acceperunt, et munera devote dederunt ad ecclesiarum constructionem, et pauperum Christianorum sustentationem.
marg.|
.2.
Et adorabunt eum omnes reges, omnes.
quod impletum fuit in Constantini conversione, cui tanquam monarche obediunt reges terre : et ipse precepit ubique terrarum ad honorem Christi ecclesias edificari : et sic omnes reges terre adoraverunt eum, idest, Christum. Quod dupliciter potest intelligi. Uno modo, quia caput eorum scilicet imperator, in quo omnes alii erant in virtute, adoravit Christum devote. Aliomodo potest exponi, quod ex eius imperio permiserunt ecclesias ad honorem Christi edificari. Item alio modo potest exponi pro tempore moderno, quo idololatria fere cessavit in mundo : et sic omnes reges et gentes eis subdite adorant unum verum Deum, et per consequens Christum, {3.962} qui est verus Deus : licet non omnes reges et gentes eis subdite credant Deum humanatum pro mundi salute.
marg.|
.3.
Quia liberabit pauperem a potente, et pauperem cui non erat adiutor. Parcet pauperi.
Hic consequenter ponitur dicte dilatationis ratio, que est iustitia, ad quam desiderant omnes mortales, ut habetur Esther 13. et ideo maxime facit ad dilatationem regni : et hoc est quod dicitur : Quia liberabit pauperem a potente, et pauperem cui non erat adiutor. Parcet pauperi, et inopi, et animas pauperum. quasi diceret. merito dilatabitur eius imperium, quia potentes arcebit a tyrannide super pauperes : quod factum est per hoc quod maximi principes mundi subditi sunt iugo Christi, et sic inferiores, et impotentes a tyrannide eripiuntur : et hoc ratione potentum et timore Christi : et patet littera usque ibi.
marg.|
.4.
Ex usuris, et iniquitate redimet animas eorum, et honorabile.
Quia summus pontifex, qui est Christi vicarius, prohibet usuras in iure canonico. Et multi principes Christiani eius edicto edocti prohibent usuras. et prohibuerunt, et ad earum restitutionem subditos compulerunt.
marg.|
.5.
Et vivet,
etc. Hoc intelligitur de vita Christi post resurrectionem, que est immortalis, secundum quod dicitur Rom. 6.b. Christus resurgens ex mortuis non moritur : et ideo illa vita sola dicenda est vita simpliciter, quia vita presens potius dicenda est mors quam vita, secundum quod dicit beatus Greg. homil. 35.
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
{3.963} .1.
Et dabitur ei de auro Arabie,
etc. Quia post resurrectionem Christi multi principes, et potentes ad fidem conversi, dederunt donaria pretiosa ad edificationem ecclesiarum, et sic verisimile est, quod dederunt de auro Arabie. quod est pretiosissimum.
marg.|
.2.
Et adorabunt de ipso semper,
etc. idest, pro eius beneficiis adorabunt Deum.
marg.|
.3.
Tota die,
etc. idest, assidue quantum potest fieri bono modo.
marg.|
.4.
Benedicent ei.
De suis beneficiis regratiando.
marg.|
.5.
Erit firmamentum.
In Hebreo habetur. Erit abundantia frumenti. et in translatione Hieronymi sic dicitur. Erit memorabile triticum. et ideo translatio communis videtur corrupta per scriptores ex similitudine dictionum, habens firmamentum pro frumentum, quod exponunt Hebrei dicentes, quod in adventu Messie quem falso expectant, frumenta crescent in tanta altitudine sicut cedri Libani, et facient spicas magnas latas, ex quibus vento flante decidet simila de quo Iudei pro sua voluntate poterunt satiari. Sed quia istud omnino irrationabile et erroneum, ideo melius exponitur de sacramento eucharistie, in quo Christus continetur ubique in ecclesiis sub specie panis triticei : propter quod se comparat grano frumenti. Io. 12.d. et ideo dicitur hic. Erit firmamentum. id est eucharistie sacramentum.
marg.|
{3.964} .6.
In terra in summis montium.
quia episcopi, et sacerdotes, qui in ecclesia Dei sunt quasi montes, super capita sua elevant hoc sacramentum.
marg.|
.7.
Super extolletur.
quia fructus huius sacramenti extollit hominem ad altitudinem celi Io. 6.e. Si quis manducaverit ex hoc pane vivet in eternum.
marg.|
.8.
Et florebunt de civitate.
idest, de ecclesia, in qua uniuntur fide et caritate Christiani. civitas enim est civium unitas.
marg.|
.9.
Sicut fenum terre.
Sicut enim fenum subito multiplicatur, sic Christiani per orbem in parvo tempore fuerunt multiplicati.
marg.|
.10.
Sit nomen.
Hic consequenter describitur magnitudo regni Christi quantum ad diffusionem fame, quia nomen Christi et Christianorum dilatatum est per orbem et magis dilatabitur : et hoc est quod dicitur hic : Sit nomen eius benedictum. idest, solenni memorie divulgatum.
marg.|
.11.
In secula.
idest, in generationibus sibi succedentibus.
marg.|
.12.
Ante solem permanet nomen eius.
Quia ab eterno est nomen Christi secundum eius deitatem : et ex hoc cum precedentibus patet, quod Psalmus iste non potest convenienter ad litteram exponi de Salomone, de cuius nomine non erat verbum, nec memoria ante ipsius tempora.
marg.|
.13.
Et benedicentur,
etc. quia in omnibus partibus mundi benedicuntur fideles in nomine Christi.
Numérotation du verset
Ps. 71,ad litteram
marg.|
{3.961} .1.
Omnes gentes magnificabunt eum.
Tanquam salvatorem et dominum omnium.
marg.|
.2.
Benedictus.
Hic ultimo ponitur gratiarum actio pro beneficiis predictis, cum dicitur : Benedictus dominus Deus Israel. idest, populi Christiani, sicut supra expositum est.
marg.|
.3.
Qui facit.
Maxima enim mirabilia in mysterio Christi continentur : que in hoc Psalmo describuntur, ut visum est.
marg.|
.4.
Et benedictum nomen maiestatis.
quia angeli et homines sancti eternaliter laudabunt Deum secundum quod habetur infra Ps. 83.d. Beati qui habitant in domo tua, etc.
marg.|
.5.
Et replebitur maiestate.
Quod fuit impletum in missione spiritussancti : quia tunc spiritus domini replevit orbem terrarum. hoc etiam aliter exponitur de miraculis factis per orbem terrarum ad preces sanctorum, que miracula sunt maiestatis divine declarativa.
marg.|
.6.
Fiat fiat.
in Hebreo dicitur : Amen amen. quod signat fideliter, {3.962} et duplicatur ad designandum huius prophetie certitudinem. Complete sunt orationes David filii Isai, secundum Hieronymi et doctores Hebreos, idest adiungitur huic Psalmo et ex hoc videtur quod David fecerit hunc psal. et non Salomon. Sed queritur hic quomodo hoc sit verum, quod orationes David in hoc Psalmo sunt complete, cum postea in hoc libro sint plures psal. a David tanquam ab autore intitulati. Ad quod respondent aliqui doctores nostri, quod hoc dicitur pro tanto, quia in hoc Psalmo agitur de Christi regno, ad quod omnes psal. facti a David sunt ordinati, tanquam ad finem. finis autem importat complementum. Aliter autem potest dici, et magis litteraliter, quod Psalmus iste secundum veritatem fuit ultimus inter psalmos factos a David, tamen non fuit scriptus in ultimo loco, quia psal. scribebantur in librum Psalmorum, secundum quod inveniebantur, sicut dictum fuit in principio huius libri, et ex hoc contingit quod psal. centesimus. 44. qui fuit primo factus, vel saltem de primis, ponitur circa finem libri, quia fuit de ultimo inventis, et eodem modo iste qui fuit ulti. factus ponitur circa medium libri, quia sic fuit inventus, et hanc solutionem tangit Rabbi Salomon in glossa sua.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
{3.955} .1.
Deus iudicium tuum.
secundum Augustinum et Cas. Psalmus iste loquitur ad litteram de magnificentia regni Christi, et sic exposui.
marg.|
Moraliter autem potest exponi de bono regimine respectu sui vicarii, scilicet cuiuslibet boni prelati secularis vel religiosi. Et primo ponitur eius bona gubernatio. Secundo subditur gratiarum actio, ibi. Benedictus, etc. Prima in duas, quia primo petitur{3.956} bona dispositio regentis. Secundo, bonitas regiminis, ibi. Descendet. Circa primum dicitur.
marg.|
Deus iudicium tuum regi da.
Quilibet enim bonus prelatus, rex est in spiritualibus. 1. Pet. 2.b. Vos estis genus electum, regale sacerdotium. Est etiam filius adoptivus regis regum, et ideo sibi petitur iudicium in bene inchoando, et iustitia in bene exequendo, quia primum non sufficit sine secundo, ideo subditur.
marg.|
.4.
Iudicare populum.
Actualiter.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
{3.957} .1.
Suscipiant montes.
Per montes intelliguntur maiores in diecesi sub prelato. Per colles vero mediocres et minores, per hoc quod subditur.
marg.|
.4.
Iudicabit pauperes populi, et salvos filios.
eos a malignantibus defendendo.
marg.|
{3.958} .7.
Et permanebit cum sole.
Christo, qui est sol iustitie sibi fideliter serviendo.
marg.|
.8.
Et ante lunam.
idest, beatam virginem Mariam ipsa devote pro se et suis subditis deprecando.
marg.|
†
In generatione et generationem.
nam ab ea edocti idem facient post eius mortem.
marg.|
.9.
Descendet sicut pluvia in vellus, et sicut stillicidia stillantia super.
Hic {3.959}petitur bonitas regiminis, que consistit in iustitia per misericordiam temperata, quia iustitia sine misericordia est crudelitas. misericordia vero sine iustitia pusillanimitas, et ideo dicitur : Descendet sicut pluvia in vellus. id est idest, dulciter et utiliter.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
.2.
Orietur in diebus eius iustitia et abundantia pacis,
etc.
donec auferatur luna.
idest, donec appareat dies clara, et per diem claram {3.960} notitia veritatis intelligitur, que per bonum pontificem declaratur.
marg.|
.4.
Et dominabitur a mari usque ad mare.
hoc convenit summo pontifici, qui est generalis vicarius Christi.
marg.|
.7.
Coram illo procident Aethiopes.
idest, demones in Aethiopum figura frequenter apparentes.
marg.|
.8.
Et inimici eius.
scilicet maligni spiritus.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
{3.961} †
Terram lingent
, Idest, malignos homines blanditiis decipient, sed spirituales decipere non valent.
marg.|
.1.
Reges Tharsis et insule.
idest, dominantes in terra et insulis maris.
marg.|
.2.
Et adorabunt eum omnes reges : omnes gentes servient ei.
quia reverentia que pontificibus defertur, in Christum, cuius sunt vicarii, refertur.
marg.|
.3.
Quia liberabit pauperem a potente et pauperem cui non erat adiutor,
etc. Idest, peccatorem bonis gratie spoliatum a demone. {3.962} Ideo subditur.
marg.|
†
Et animas pauperum salvas faciet.
per quod intelligitur salus spiritualis.
marg.|
.4.
Ex usuris, et iniquitate redimet animas eorum, et honorabile.
Usurarius enim est diabolus, qui pro temporalibus rapit spiritualia bona, que sunt multo meliora.
marg.|
†
Et honorabile nomen eorum.
idest, peccatorum conversorum.
marg.|
†
Coram illo,
etc. scilicet, bono prelato : nec mirum, quia gaudium est angelis Dei super uno peccatore penitentiam agente, Luce 15.b.
marg.|
.5.
Et vivet.
vita gratie.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
{3.963} .1.
Et dabitur ei de auro.
quod est valde pretiosum, propter quod significat gratie donum, quod a Deo datur abundanter bono prelato.
marg.|
.2.
Et adorabunt.
quia boni subditi regratiantur Deo de bonitate prelati.
marg.|
.3.
Tota die.
Imprecando sibi maiora bona.
marg.|
.5.
Erit firmamentum.
Quia firmat subditos suos in bono verbo pariter et exemplo.
marg.|
{3.964} .6.
In summis.
idest, maiorum per quos in minoribus conservat regimen bonum.
marg.|
.7.
Super extolletur
etc. Nam actus boni prelati est magni meriti apud Deum, quia aliis in exemplum. ideo subditur.
marg.|
.8.
Et florebunt de civitate.
idest, de ecclesia que bene dicitur civitas, eo quod est Christianorum unitas.
marg.|
.10.
Sit nomen eius benedictum.
benedictione superna.
marg.|
.12.
Ante solem.
, idest, ante Christum ad ipsum premiandum.
marg.|
.13.
Et benedicentur.
quia benedicentes alicui dicent. Benefaciat tibi Deus sicut prelato tali.
Numérotation du verset
Ps. 71,moraliter
marg.|
{3.961}
Omnes gentes magnificabunt.
propter vite merita. Et est hic hyperbole {3.962} cum dicitur, omnes gentes, ad designandum multitudinem magnificantium. Et quoniam omne bonum Deo principaliter est attribuendum. ideo concluditur : Benedictus dominus Deus, etc.
Numérotation du verset
Ps. 71,additio 1
marg.|
{3.961} In psalmo 71. Deus iudicium. ubi dicitur in postilla. permanebit cum sole, etc.
marg.|
Ubi translatio nostra habet. Et permanebit cum sole : veritas Hebraica dicit : Et timebunt te cum sole, etc. et sic potest intelligi hic versus de duratione Christiane religionis, ut sit sensus, quod quamdiu tempora revolvuntur iuxta cursum solis et lune, secundum quem distinguuntur tempora, semper timebitur Christus in ecclesia contra illos qui dicunt ecclesiam aliquando defuturam : et secundum hunc sensum magis ostenditur, quam si dicat, quod Christus manebit cum sole, quia dicit glossa, non est magnum permanere cum sole ei, per quem omnia facta sunt.
Numérotation du verset
Ps. 71,additio 2
marg.|
In eodem Psalmo ubi dicitur in postilla. In Hebreo habetur. Erit abundantia frumenti.
marg.|
In Hebreo in hoc loco cum hoc quod dicitur, frumentum, supponitur quedam dictio que sonat. pissat, que non significat abundantiam, sed potius placenta seu placentula frumenti, quod proprie applicatur sacramento eucharistie, in quo sub specie placentule frumenti verum corpus Christi continetur. et cum hoc concordat translatio Chaldaica, in qua ubi dicitur in summis montium, expresse dicit. In capitibus sacerdotum.
Numérotation du verset
Ps. 71,additio 3
marg.|
In eodem Psalmo ubi dicitur in postilla. Ante solem permanet nomen eius.
marg.|
{3.962} In hoc loco Hebraica veritas ubi dicitur. Permanet nomen eius : dicit iin non nomen eius, que non est eiusdem significationis, cum hoc quod dicitur, Permanet, sed significat filiationem. Unde Abenhazra in sua glos. in hoc loco sic dicit. Hec iin non est verbum passivum, quod derivatur ab hoc nomine nin, quod proprie significat filium, hec ille. Et sic sensus est, quod ante solem filiabitur nomen eius, acsi dicat, quod ab eterno iste rex est filius, unde ex isto loco ex necessitate littere Hebraice potest sumi efficax argumentum ad hoc, quod in divinis est dare filium seu filiationem ab eterno. Et nota quod in hoc loco et in precedenti immediate favorabilior est littera Hebraica veritati fidei quam communis nostra translatio, et sic est in quam plurimis aliis locis sacre scripture.
Numérotation du verset
Ps. 71,additio 4
marg.|
In eodem Psalmo 71. Deus iudicium : ubi dicitur in postilla. Complete sunt orationes David filii Isai.
marg.|
Ex quo David fecit hunc psal. secundum Hieronymi et omnes doctores Hebreos, prout veritas littere in fine testatur. Sumitur argumentum pro opinione August. dicentis, quod Ps. etiam intitulati aliis personis preter David sunt attribuendi ipsi David tanquam autori, nam iste Psalmus intitulatur Salomoni, et tamen eius autor fuit David. Similiter ex Ps. immediate precedenti, scilicet, in te domine speravi, quia non intitulatur alicui autori, et tamen totus intelligitur factus in persona David, prout patet etiam in postilla, sumitur argumentum pro predicta opinione August. dicentis, quod etiam psalmi nullum habentes titulum attribuendi sunt David tanquam autori.
Comment citer cette page ?
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 71), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_71)
Martin Morard, ed., Nicolaus de Lyra (Ps. 71), in : Sacra Pagina, IRHT-CNRS, 2024. Consultation du 12/12/2024. (Permalink : https://gloss-e.irht.cnrs.fr/php/editions_chapitre.php?id=lyr&numLivre=26&chapitre=26_71)
Notes :